Ανοικτή επιστολή στο Νίκο Τεμπονέρα 2020

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Συνάδελφε Νίκο Τεμπονέρα, αγαπητέ μας Νίκο

Νάμαστε πάλι απόψε εδώ στο χώρο που σημάδεψες πριν τρεις περίπου δεκαετίες, στις 9 Γενάρη 1991, ενώνοντας σχολείο και εκπαιδευτικό κίνημα, καθηγητές και μαθητές σε άλλου είδους μάθημα: Αυτό της κοινωνικής γνώσης στο πεδίο των συλλογικών αγώνων. Δεν ήθελες να γίνεις «λαϊκός ήρωας», αλλά να συνεχίσεις να είσαι εκπαιδευτικός μαζί με το σωματείο σου, την Α΄ ΕΛΜΕ Αχαΐας, κι ας μην ήσουν εκλεγμένος στο ΔΣ της. Έτρεξες μαζί με τα περισσότερα μέλη του κι έφτασες άοπλος από το Παράρτημα, την τότε έδρα του σωματείου, μέχρις εδώ να στηρίξεις τους αγωνιζόμενους μαθητές απέναντι σε οργανωμένους τραμπούκους που επιτίθονταν με λοστάρια και όχι μόνο.

Έπεσες νεκρός κτυπημένος με λοστό στο κεφάλι από το στέλεχος της τότε ΟΝΝΕΔ Γ. Καλαμπόκα, μετά από εισβολή ομάδας ροπαλοφόρων τραμπούκων μέσα σ’ αυτό το σχολικό συγκρότημα -τότε 3ου & 7ου Γυμνασίου και Λυκείου Πάτρας-, που τελούσε υπό μαθητική κατάληψη, όπως εκατοντάδες σχολεία στην επικράτεια. Ναι καταλήψεις πολύ μεγάλης κλίμακας και χρόνου, κι όχι «δυσλειτουργίες» όπως προσπαθούν να τις ονομάσουν οι εκσυγχρονιστές των τελευταίων ετών με τις αλλαγές όρων. 

Το όνομά σου Νίκο μας έγινε σύμβολο του λαϊκού κινήματος και ιδιαίτερα των καθηγητών, των μαθητών, των φοιτητών, της σπουδάζουσας νεολαίας. Γιατί εσύ, όχι μόνο στάθηκες στη πρώτη γραμμή του αγώνα συνεπής με τη πολιτική-συνδικαλιστική σου αντίληψη, σταθερός στο συλλογικό σου αξιακό σύστημα, αλλά και άοπλος αιματοβαμμένος μάρτυρας της παιδείας και του ευρύτερου εκπαιδευτικού κινήματος.

Νίκο μας,

Ο 21^ος αι., όπως και τα τελευταία χρόνια του 20^ου, διαπνέεται από μία παγκόσμια προσπάθεια να καθιερωθεί ένας «νέος τύπος ανθρώπου». Για όσους βλέπουν χωρίς μυωπικά γιαλιά, ο «νέος τύπος ανθρώπου» που προβάλλεται από της δυνάμεις της αγοράς, τους «δυνατούς» της εποχής μας, είναι ο «εξατομικευμένος άνθρωπος». 

Διαδήλωση με αριθμό πρωτοκόλλου

Της Μαριάννας Τζιαντζή*

Τον αγκαθωτό κορσέ του νόμου και της τάξης επιχειρεί η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας να φορέσει και στις πορείες, να φιμώσει τη δημοκρατική έκφραση των αδικημένων, των αγανακτισμένων, των φτωχών, των απολυμένων, των απλήρωτων, όσων εναντιώνονται στον φασισμό, στον πόλεμο, στις ανισότητες.

Οπως δηλώνουμε τα παιδιά μας στο Ληξιαρχείο, έτσι και οι πορείες πρέπει να δηλώνονται στις αστυνομικές αρχές – και μάλιστα δύο 24ωρα πριν από τη διεξαγωγή τους. Πορείες αδήλωτες, πορείες ορφανές, πορείες χωρίς κηδεμόνα (δηλαδή υπεύθυνο) θεωρούνται παράνομες – άρα δικαιολογημένη η άσκηση βίας για τη διάλυσή τους.

Στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου: ένα πολύεδρο διαμάντι

Βιβλιοπαρουσιάσεις σε Κόρινθο και Ναύπλιο

Του Λάμπρου Αναστ. Ψωμά*

Εισαγωγή

Στην κωμωδία «Ο κατεργάρης» της Φίνος Φιλμς του 1971, σε σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη, ξεχωρίζει το πρόσωπο της απαρχαίωσης, της στείρας εμμονής σε ξεπερασμένες αρχές, του συντηρητισμού που φθάνει τα όρια όχι μόνο της στεγνής αντίδρασης, αλλά και της βλακείας. Τον ρόλο ενσαρκώνει ο αλησμόνητος Σπύρος Καλογήρου που δημιουργεί συμπάθεια στον θεατή. Αλλά το γεγονός παραμένει: προκειμένου να εγείρει ένα σύμβολο βλακώδους και ανοήτου συντηρητισμού ο μακαρίτης σκηνοθέτης Δαλιανίδης επέλεξε τη μορφή ενός θεολόγου, που, «με κόρη φιλημένη», δεν είχε πρόσωπο για να υποβάλλει τη διατριβή του και να γίνει καθηγητής του Πανεπιστημίου. Η κωμική φιγούρα του θεολόγου, εξέφραζε μια διαμαρτυρία – απόλυτα δικαιολογημένη στην εποχή της – κατά της «Ελλάδος Ελλήνων Χριστιανών» που απομείωνε τη θεολογία σε μια ηθικολογία χωρίς περιεχόμενο και χωρίς νόημα, χωρίς καμιά προσπάθεια να κατανοηθεί η θεία Οικονομία για τη σωτηρία του κόσμου και οι επιπτώσεις της Οικονομίας αυτής για την καθημερινή μας ζωή. Επειδή όμως πέρασαν οι δεκαετίες εκείνες και σήμερα ζούμε σε μια διαφορετική εποχή, θα τολμούσα να ισχυριστώ ότι η γελοία φιγούρα του ανούσια ηθικιστή θεολόγου ήταν τελικά βολική. Ο κόσμος μας δεν θέλει μια θεολογία ζωντανή, ουσιαστική, που να διαλέγεται με τις εξελίξεις στις άλλες επιστήμες, στον πολιτισμό, στην πολιτική, ακόμα και στην οικονομία και στην τεχνολογία· και τούτο γιατί μια τέτοια θεολογία μπορεί να φανερωθεί ενοχλητική, καθώς θα αποκαλύπτει την απανθρωπιά μας.

Περαιτέρω σκέψεις

Το βιβλίο του Παναγιώτη Μπούρδαλα είναι ένα πολύεδρο διαμάντι, ένα διαμάντι που κινείται με άνεση στις επιστήμες της Φυσικής, της Αστρονομίας και των Μαθηματικών, αλλά και της Πολιτικής, της Οικονομίας και, οπωσδήποτε, της Θεολογίας. Η πολυεδρικότητα του διαμαντιού αυτού με καθιστά ανίκανο να το κρίνω ολόπλευρα. Δεν διαθέτω ανάλογη σκευή. Θα το προσεγγίσω, ας μου συγχωρηθεί αυτό, ως θεολόγος μόνο.

Η ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΜΑΣ

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

Η κτηνοτροφία είναι ο δεύτερος κύριος τομέας της πρωτογενούς παραγωγής. Διαχρονικά αυτή διακρινόταν σε αγελική και οικόσιτη. Την πρώτη ασκούσαν κατά επάγγελμα κτηνοτρόφοι, ιδίως στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές. Τη δεύτερη όλοι οι κάτοικοι της υπαίθρου χώρας. Οι κτηνοτρόφοι των ορεινών και ημιορεινών περιοχών ήσαν υποχρεωμένοι κατά τους χειμώνες να μετακινούνται σε πεδινές περιοχές, καθώς οι καιρικές συνθήκες δεν ευνοούσαν την παραμονή τους στους θερινούς τόπους κατοικίας και βοσκοτόπους. Έχουμε μαρτυρίες ότι η μετακίνηση αυτή γινόταν από αρχαιοτάτων χρόνων και συνεχίστηκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους, αλλά και κατά την τουρκοκρατία. Μάλιστα κατά την τελευταία περίοδο είχε τόσο πολύ αναπτυχθεί στην Πίνδο από Βλάχους κυρίως κτηνοτρόφους, ώστε να μην επαρκούν οι βοσκότοποι της περιοχής για την εκτροφή του πολύ μεγάλου πλήθους των κοπαδιών. Εξ αυτού πολλοί μεγαλοκτηνοτρόφοι, ακολουθούμενοι από μικρότερους, αναγκάζονταν να αναζητήσουν θερινούς βοσκότοπους σε άλλες περιοχές. Έτσι οι της γρεβενιώτικης Πίνδου έφθαναν μέχρι τα υψίπεδα του Δομοκού και τα άλλα παρά την λίμνη Αχρίδα και κάποιοι τελικά εγκαταστάθηκαν οριστικά εκεί.

Πρόσκληση

Τα ίχνη στις 7 Δεκέμβρη 2019 φτάνουν στο Ναύπλιο!

Ο Προοδευτικός Σύλλογος Ναυπλίου «Ο ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ», σε συνεργασία με τον Δ.Ο.Π.Π.Α.Τ. Δήμου Ναυπλιέων, το βιβλιοπωλείο «Nafplia Bookstore» και οι εκδόσεις Αρμός παρουσιάζουν το νέο βιβλίο του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα.

«Στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου – 55 σημαδούρες υπαρκτικής και κοινωνικής θε-ανθρωπολογίας»

Το Σάββατο 7.12.2019 και ώρα 18:30, στην αίθουσα του Βουλευτικού, (Σταϊκοπούλου 2, Ναύπλιο)

Για το βιβλίο θα μιλήσουν:

Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Του Χρήστου Τσουκαλά*

Με την Αναγέννηση τελειώνει ο Μεσαίωνας και  μπαίνει ολόκληρος  πια ο πλανήτης,  ακολουθώντας αναγκασμένος  τη  Δ. Ευρώπη,  στη Νεότερη εποχή. Ήταν  μια κοινωνία που ενσυνείδητα διακήρυσσε  τη  «χαρμόσυνη ρήξη» με το άμεσο παρελθόν της και  αναζητούσε  τη δικαίωσή της στην Αρχαιότητα. Πρόκειται  και για την επαναφορά της φιλοσοφίας, πρόκειται για την αναγνώρισή της από την πνευματική ηγεσία της  εποχής, για τη ‘‘νομιμοποίησή’’ της ακόμα και  από τους επίσημους και κυρίαρχους θεσμούς του κράτους και της εκκλησίας. Αυτό είναι το λογικό σχήμα που εξηγεί την ονοματοθεσία των εποχών: κλασική Αρχαιότητα με την ακμή της φιλοσοφίας, Μεσαίωνας σκοταδιστικός με την κατάργησή της, Αναγέννηση με την επαναφορά της. 

Extra pauperes nulla salus

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Εισήγηση στην στρογγυλή τράπεζα «Πλούσιοι και φτωχοί στην Καινή Διαθήκη, τον πρώιμο μοναχισμό και το Βυζάντιο» (Θεολογική Σχολή ΑΠΘ, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας, Τομέας Ιστορίας, Δόγματος και Διαχριστιανικών Σχέσεων), Πέμπτη 21 Μαρτίου 2019.

Το 1935 ο Μπέρτολντ Μπρεχτ  μας χάρισε το ποίημα «Ερωτήσεις ενός εργάτη που διαβάζει». Με το ποίημα αυτό, ως γνωστό, ο Μπρεχτ διατύπωσε υπό τύπον ερωτήσεων την εξής απλή διαμαρτυρία: Πίσω από πολλά έργα υψηλού πολιτισμού (πίσω από την επτάπυλη Θήβα, από το Σινικό τείχος, από τις αψίδες της Ρώμης, από τα παλάτια του Βυζαντίου) υπάρχει κάτι πραγματικό, αλλά αθέατο: Ο κόπος και ο πόνος των φτωχών, οι οποίοι έστησαν αυτά τα έργα, κι όμως, όχι απλώς μένουν ανώνυμοι, αλλά ούτε καν υπάρχουν στον οπτικό ορίζοντα του ανθρώπου που θαυμάζει αυτά τα επιτεύγματα.

Κι αν άραγε ο Μπρεχτ συναντούσε τον άγιο Ισίδωρο Πηλουσιώτη, στα τέλη του 4^ου αιώνα;

Συνέχεια →

Άνθρωπος, ζώο και μηχανή – Νέες εκδοχές μιας παλιάς σχέσης

Του Διονύση Σκλήρη

Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις θέτουν ξανά με έναν νέο τρόπο ένα παλιό ερώτημα για τη σχέση του ανθρώπου με το ζώο και τη μηχανή, κάνοντας περισσότερο επίκαιρη από ποτέ μια ανανέωση του ορισμού για το τι είναι το ιδιαζόντως ανθρώπινον.

Ως παρόμοιες εξελίξεις θα αναφέραμε αφενός τη «βιομηχανική κτηνοτροφία», που μας οδηγεί σε μία νέα σχέση ανθρώπου και ζώου, και, αφετέρου, την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, που θέτει νέα δεδομένα στη σχέση ανθρώπου και μηχανής.

Αλληλεγγύη με τα ζώα αντί για αφ’ υψηλού φιλοζωία

Συνέχεια →

Η μετεξέλιξη της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στα Καλάβρυτα: Από την Ελληνική Σχολή στο Γυμνάσιο Καλαβρύτων  (1711-2001)

Της Παναγιώτας (Γιούλας) Γ. Κωνσταντοπούλου*

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Με την ανακοίνωση αυτή παρουσιάζεται το ιστορικό σύστασης της Ελληνικής Σχολής στα Καλάβρυτα και εξετάζονται οι παράμετροι της λειτουργίας της ως γονεοσυντήρητης αρχικά, και δημοσυντήρητης από το 1844 –έτος ανασύστασής της-, σε συνδυασμό με τις εκάστοτε οικονομικές και κοινωνικές συνιστώσες του τόπου.  Η ερευνητική προσπάθεια προσβλέπει παράλληλα στην αξιολόγηση, με βάση ανέκδοτο αρχειακό υλικό, του εκπαιδευτικού έργου μετά την προσάρτηση του Ελληνικού Σχολείου στο Γυμνάσιο Καλαβρύτων στη μακρά περίοδο εκατόν είκοσι περίπου ετών.

Συνέχεια →