Αρχείο κατηγορίας Το Ευρώ της Ευρωζώνης τους και της Ένωσής τους

Η Ευρώπη, από το Νότο ως το Βορρά και απ’ την Ανατολή ως τη Δύση, δεν έχει κοινό πολιτισμό, γιατί δεν έχει κοινές πολιτισμικές ρίζες. Η αλήθεια είναι ότι αυτό που μετράει είναι το μπόλιασμα πάνω σ’ αυτές. Αλλά πιο πάνω απ’ αυτό είν’ οι καρποί του. Και όταν οι καρποί αποδεικνύονται δημητηριώδεις, ξεμπερδεύεις με το [αγλλωσαξωνιοκό] μπόλιασμα και αναζητάς νέο …μάτι…

Η κρίση της ΕΕ, η Ελλάδα και η Αριστερά

Σχολιάστε
Η κρίση της ΕΕ, η Ελλάδα και η ΑριστεράΤου Σταύρου Μαυρουδέα*

 

Το 2011 σημαδεύθηκε από την κρίση ενός από τους βασικούς πυλώνες του διεθνούς καπιταλιστικού συστήματος, της ΕΕ. Η κρίση αυτή δεν είναι απλά κρίση του ευρώ (δηλαδή της Ευρωζώνης) αλλά κρίση όλου του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ιμπεριαλιστικής ενοποίησης όπου η ΟΝΕ αποτελεί την πιο προωθημένη αιχμή του.
1.    Η κρίση της ευρωπαϊκής ιμπεριαλιστικής ενοποίησης

ΣΕΝΑΡΙΑ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΙΙ

Σχολιάστε
ΣΕΝΑΡΙΑ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ:
Η υιοθέτηση του μάρκου από τη Γερμανία, η επιστροφή της Ιταλίας στη λιρέτα, η διάλυση της Ευρωζώνης, η ελεγχόμενη ή ανεξέλεγκτη χρεοκοπία της Ελλάδας εντός ή εκτός του ευρώ, οι μέθοδοι επιβίωσης και οι στόχοι της χώρας μας – Μέρος ΙΙ

Του Βασίλη Βιλιάρδου*

 
 
 
 
Συνέχεια από το Μέρος Ι: http://tomtb.com/modules/smartsection/item.php?itemid=2576
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ
Με βάση τα παραπάνω υποθετικά σενάρια είναι εμφανές ότι, εάν προετοιμασθεί κανείς για το τελευταίο, θα περιορίσει σε μεγάλο βαθμό τις ζημίες του. Στα πλαίσια αυτά, γνωρίζοντας ότι τα κράτη δεν χρεοκοπούν όπως οι επιχειρήσεις (δεν «κλείνουν» δηλαδή και συνεχίζουν να πληρώνουν – η στάση πληρωμών αφορά κυρίως τα ομόλογα του δημοσίου), ότι δεν πρόκειται για τη συντέλεια του κόσμου, καθώς επίσης ότι κάποια στιγμή «η τάση αντιστρέφεται», η χώρα «αναρρώνει» και αρχίζει ξανά να αναπτύσσεται, έχουμε την άποψη πως η εξασφάλιση συνθηκών επιβίωσης, για το πρώτο χρονικό διάστημα, είναι ότι καλύτερο μπορούμε να κάνουμε – τόσο όσον αφορά τις επιχειρήσεις, όσο και τα νοικοκυριά.

Ειδικά όσον αφορά τη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων μας, προέχει η μείωση των δαπανών μας στις απόλυτα απαραίτητες, η εξασφάλιση του κεφαλαίου (όχι η αύξηση του), η διατήρηση των οφειλών μας, η μείωση των απαιτήσεων μας, καθώς επίσης η διασπορά του κινδύνου. Για παράδειγμα (όπως πάντα, εντελώς υποκειμενική τοποθέτηση, επιφυλασσόμενοι για την ορθότητα της),
(α)  η ενοικίαση των ακινήτων, έστω και με πολύ μειωμένα ενοίκια, έτσι ώστε να καλύπτονται τα πάγια έξοδα τους και να μην χρειαστεί να πουληθούν στις εξευτελιστικές τιμές των περιόδων χρεοκοπίας (οι οποίες, αργά ή γρήγορα, περνούν – με την ανάπτυξη να ξεκινάει πρακτικά την επόμενη ημέρα της επίσημης χρεοκοπίας, όπου οι τιμές των ακινήτων ακολουθούν συνήθως τον πληθωρισμό),
(β) η διατήρηση μετρητών και σε άλλα νομίσματα (τα οποία δεν θα μετατρεπόταν υποχρεωτικά στο εθνικό νόμισμα, εάν διαλυόταν η Ευρωζώνη ή εάν οδηγείτο μονομερώς η χώρα εκτός Ευρώ),  
(γ)  η αγορά υποτιμημένων μετοχών εταιρειών με χαμηλά χρέη, σταθερή κερδοφορία και περιορισμένες απαιτήσεις προς τους πελάτες τους (όταν η οικονομία επανέρχεται, οι τιμές των υγιών εταιρειών αυξάνονται με εκρηκτικό ρυθμό – κατά το παράδειγμα της Αργεντινής),
(δ)  η διατήρηση τραπεζικών λογαριασμών σε ανθεκτικές τράπεζες του εσωτερικού ή/και του εξωτερικού (δεν υπάρχει κανένας λόγος ύπαρξης μετρητών σε θυρίδες), με κάποιες «πρόχειρες» ρεζέρβες, για την περίπτωση που οι τράπεζες θα κλείσουν μερικές ημέρες (αλλαγή νομίσματος κλπ.) ή οι καταθέσεις μας θα δεσμευθούν (με τον περιορισμό των ποσών ανάληψης για κάποιο χρονικό διάστημα, όπως συνέβη στην Αργεντινή),    
(ε) η παράταση των δανείων μας προς τις τράπεζες, σε συμφωνία φυσικά μαζί τους (ενδεχόμενη επιστροφή στο εθνικό νόμισμα θα ήταν υπέρ των οφειλετών και εις βάρος των δανειστών),
(στ) η έντονη προσπάθεια μείωσης των απαιτήσεων μας από τους πελάτες μας, έτσι ώστε να μας χρωστούν το δυνατόν λιγότερα, καθώς επίσης η μείωση των τιμών πώλησης – με στόχο τη διατήρηση του «μετρητοίς», υγιούς τζίρου, στον οποίο οφείλουμε να προσαρμόσουμε τις δαπάνες,
(ζ)  η αξιοποίηση όλων των περιουσιακών μας στοιχείων (ιδιαίτερα των αγρών – το μέλλον ευρίσκεται στα τρόφιμα και στη γεωργία), αφού δεν πρέπει να διατηρούμε τίποτα ανεκμετάλλευτο, χωρίς έσοδα δηλαδή,  
(η)  η τοποθέτηση ενός μικρού μέρους των χρημάτων μας σε μέταλλα (χρυσός, ασήμι), σε φυσική μορφή κλπ.
Σε γενικές γραμμές λοιπόν, η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διασπορά του κινδύνου, με κριτήριο όχι την κερδοφορία, αλλά την επιβίωση και τη διατήρηση των περιουσιακών μας στοιχείων, έως τη στιγμή που θα περάσει η καταιγίδα, είναι μάλλον η καλύτερη «συνταγή» – γνωρίζοντας ότι τίποτα δεν διαρκεί τόσο όσο νομίζουμε, ενώ όλα περνούν αργά ή γρήγορα.
Δυστυχώς, για τους εργαζομένους χωρίς αποταμιεύσεις ή άλλα περιουσιακά στοιχεία (πόσο μάλλον για τους ανέργους, για τους οποίους η παραμονή στη ζώνη του Ευρώ, με πολιτικές λιτότητας που θα διευρύνουν συνεχώς την ανεργία, δεν είναι ότι καλύτερο), η στρατηγική επιβίωσης είναι μία πολύ δύσκολη διαδικασία.
Πόσο μάλλον όταν η αύξηση της ανεργίας αποτελεί σκόπιμη επιλογή των «μνημονιακών πολιτικών» (αφού διευκολύνει την «υποταγή» των συνδικάτων, την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων και τον περιορισμό των αμοιβών), ενώ η μείωση των μισθών επιδεινώνει όχι μόνο τη θέση τους, αλλά και την οικονομική κατάσταση της χώρας – αφού δεν πρόκειται μέσω αυτών να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας, η οποία προϋποθέτει κυρίως επενδύσεις (ο δείκτης του εργατικού κόστους ανά προϊόν στην Ελλάδα είναι μόλις 1, όταν στη Γερμανία είναι 1,7 – δηλαδή, η ώρα εργασίας είναι κατά 70% ακριβότερη στη Γερμανία, χωρίς να μειώνει την ανταγωνιστικότητα της).  
Η συμμετοχή των εργαζομένων στα κέρδη της επιχείρησης, η αυτοδιάθεση, η ομαδικότητα, ο μοντέρνος κεφαλαιουχικός εξοπλισμός, οι νέες μέθοδοι παραγωγής και διανομής, η σωστή χρηματοδότηση κλπ. αυξάνουν πολύ περισσότερο την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα, από το ύψος των μισθών – το οποίο οφείλει να είναι προσαρμοσμένο στο βιοτικό επίπεδο της εκάστοτε χώρας.   
Κλείνοντας, οφείλουμε να προσθέσουμε ότι, η μετανάστευση επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τα φορολογικά έσοδα του δημοσίου (αφού περιορίζεται ο αριθμός των φορολογουμένων), ενώ δυσχεραίνει τις προοπτικές της χώρας – επειδή αυτοί που αναγκάζονται να μεταναστεύσουν είναι συνήθως οι νέοι, οι μορφωμένοι, οι ικανοί και οι παραγωγικοί πολίτες.
Επίσης ότι, τυχόν αύξηση της τιμής του πετρελαίου (λόγω Ιράν κλπ.), θα ήταν υπέρ της παραγωγής στην Ευρώπη – αφού θα αυξάνονταν τα μεταφορικά από τις χώρες φθηνού εργατικού δυναμικού (Κίνα κλπ.), τα οποία συμμετέχουν σε μεγάλο βαθμό στην τιμή του παραγομένου προϊόντος (αν και θα ήταν αρνητικό για τη ναυτιλία).
Ήδη πολλές επιχειρήσεις, τόσο στις Η.Π.Α., όσο και στη Γερμανία, παράγουν πλέον στις χώρες τους – αποσυρόμενες από την Κίνα και την υπόλοιπη Ασία. Το γεγονός αυτό θα ωφελήσει μεσοπρόθεσμα τους εργαζομένους, αφού αργά ή γρήγορα θα περιορίσει την ανεργία, ενώ θα λειτουργήσει θετικά στη διαμόρφωση των μισθών – κάτι που συνηγορεί επί πλέον, στην επιλογή μίας ψύχραιμης στρατηγικής επιβίωσης, η οποία πρέπει απαραίτητα να συμπεριλαμβάνει και την αλληλεγγύη.    
        

ΕΠΙΛΟΓΟΣ


Τα πλεονεκτήματα της συμμετοχής της χώρας μας στην Ευρωζώνη ήταν κυρίως η ασφάλεια των συνόρων, η λήψη ευρωπαϊκών προγραμμάτων χρηματοδότησης, οι επιδοτήσεις, η δυνατότητα δανεισμού με χαμηλά επιτόκια, η διατήρηση του πληθωρισμού σε χαμηλά επίπεδα, καθώς επίσης η προστασία του νομίσματος από συναλλαγματικές επιθέσεις – οι οποίες θα είχαν σαν αποτέλεσμα τη ραγδαία υποτίμηση του. Φυσικά αρκετά από αυτά τα πλεονεκτήματα, όπως για παράδειγμα ο δανεισμός με χαμηλά επιτόκια, έχουν πλέον εκλείψει – ενώ η Πολιτική αποδείχθηκε κατώτερη των περιστάσεων.   
Περαιτέρω, το βασικότερο μειονέκτημα της συμμετοχής μας ήταν η επιδρομή των ξένων πολυεθνικών, εμπορικών κυρίως, η οποία οδήγησε πολλές μικρομεσαίες Ελληνικές επιχειρήσεις στη χρεοκοπία – με εξαιρετικά δυσμενή αποτελέσματα τόσο για την απασχόληση, όσο και για τα έσοδα, καθώς επίσης για τις δαπάνες του δημοσίου (ανεργία).
Ειδικά όσον αφορά τα δημόσια έσοδα, η συνήθης φοροαποφυγή των πολυεθνικών (transfer pricing – μεταφορά ουσιαστικά των κερδών και μειωμένη φορολόγηση τους εκτός Ελλάδας) είχε σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό της φορολογικής βάσης – γεγονός που οδήγησε την Ελλάδα στη συνεχή αύξηση των φορολογικών συντελεστών, καθώς επίσης σε διαρκώς νέους φόρους (με οδυνηρές συνέπειες για τις εγχώριες επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά).
Δυστυχώς οι Ελληνικές εταιρείες δεν μπόρεσαν να επεκταθούν ανάλογα στην Ευρώπη, έτσι ώστε να εξισορροπηθούν οι συνθήκες – με αποτέλεσμα αφενός μεν να μειώνονται τα δημόσια έσοδα, αφετέρου να κλείνουν η μία μετά την άλλη. Ταυτόχρονα, η βασισμένη στην κατανάλωση ανάπτυξη, ο εύκολος δανεισμός, τα υπερτιμημένα έργα υποδομής (από τα οποία κέρδισαν κυρίως οι ηγετικές δυνάμεις της Ευρωζώνης), οι πανάκριβοι Ολυμπιακοί αγώνες, οι τεράστιες εξοπλιστικές δαπάνες, η διαφθορά κλπ., ενέτειναν τα προβλήματα μας – για τα οποία φυσικά δεν είμαστε άμοιροι ευθυνών.  
Η «επιδρομή» των πολυεθνικών συνέβαλλε παράλληλα στην αποβιομηχανοποίηση της Ελλάδας, καθώς επίσης στο συνεχώς αυξανόμενο έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου της – αφού οι εμπορικές αυτές εταιρείες (Lidl, Carrefour, Makro, Media Markt κλπ.), εισάγουν κυρίως τα προϊόντα τους είτε από τις «μητρικές» τους χώρες, είτε από άλλες, φθηνού εργατικού δυναμικού (Κίνα κλπ.). Επομένως, οι εισαγωγές αυξάνονταν, οι Ελληνικές βιομηχανίες αδυνατούσαν να ανταγωνιστούν τις τιμές, οι εξαγωγές μειώνονταν κλπ. – οπότε ο παραγωγικός ιστός της χώρας οδηγήθηκε σταδιακά στην απόλυτη καταστροφή.
Με κριτήριο τα παραπάνω, η λύση του προβλήματος της χώρας μας απαιτεί πολύ περισσότερα, από την εξασφάλιση της αποπληρωμής του δημοσίου χρέους – εάν επιθυμεί πράγματι να επιστρέψει στις αγορές, να πάψει να ευρίσκεται «στον ορό» της Τρόικας, καθώς επίσης να μην μετατραπεί σε γερμανική αποικία. Όπως έχουμε αναφέρει λοιπόν, απαιτούνται τα εξής:

(1)  Χρηματοδότηση με επιτόκιο ΕΚΤ (1%), μακροπρόθεσμο διακανονισμό των δόσεων αποπληρωμής του χρέους (χρεολύσια) και εκδίωξη (εξόφληση) του ΔΝΤ.
(2)  Παραγωγικές (όχι εμπορικές) επενδύσεις, στη βιομηχανία και στις υπηρεσίες, από χώρες της Ευρωζώνης (σχέδιο Μάρσαλ) – οπότε θα αυξηθούν οι εξαγωγές μας, παράλληλα με τη μείωση των εισαγωγών, λόγω  μεγαλύτερης παραγωγής.  
(3)  Ανταγωνιστικό φορολογικό περιβάλλον, με κριτήριο τις γείτονες χώρες. Δεν είναι δυνατόν να απαιτείται φόρος εισοδήματος στην Ελλάδα της τάξης του 45%, όταν στα γειτονικά κράτη είναι 10-20%. Εάν δεν αλλάξει αμέσως η τακτική που μας έχει επιβληθεί, όχι μόνο δεν θα προσελκύσουμε επενδύσεις αλλά, αντίθετα, θα εγκαταλείψουν τη χώρα μας όλες οι εναπομείναντες παραγωγικές επιχειρήσεις.    
(4) Συμμετοχή της ΕΕ στα εξοπλιστικά προγράμματα μας, καθώς επίσης σε αυτά της προστασίας των συνόρων μας από τη λαθρομετανάστευση – με την παράλληλη συμβολή της Ευρωζώνης στη διαχείριση του προβλήματος των λαθρομεταναστών που ευρίσκονται ήδη στην Ελλάδα.
(5)  Αξιοποίηση του εξαιρετικά εκπαιδευμένου εργατικού δυναμικού της χώρας μας σε νέες επενδύσεις. Οι πλεονασματικές χώρες της ΕΕ πρέπει επιτέλους να καταλάβουν ότι, οφείλουν να επενδύουν στο ζωτικό χώρο τους – στην Ευρώπη δηλαδή και όχι στην Κίνα, στις Η.Π.Α., στη Βραζιλία ή αλλού.      
(6) Ισοσκελισμένος προϋπολογισμός – δηλαδή, τα έξοδα μας να μην υπερβαίνουν τα έσοδα. Μείωση λοιπόν των περιττών δαπανών του δημοσίου, ει δυνατόν χωρίς απολύσεις και με επιλεκτικές μειώσεις μισθών, παράλληλα με την αύξηση της παραγωγικότητας των ΔΥ, μέχρι να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. Διατήρηση τόσο των στρατηγικών, όσο και των κοινωφελών δημοσίων επιχειρήσεων, με την παράλληλη αναδιοργάνωση τους.
(7)  Αναμόρφωση της δημόσιας διοίκησης, με στόχο την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας (διευκόλυνση στο άνοιγμα και κλείσιμο των επιχειρήσεων, σταθερό φορολογικό περιβάλλον, σταθερό οικονομικό πλαίσιο κλπ.), καθώς επίσης τον εξορθολογισμό του φορολογικού μηχανισμού.
(8)  Καθοδήγηση και κίνητρα ανάπτυξης του ιδιωτικού τομέα, για να αυξηθεί το ΑΕΠ και να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας (γεωργία, τουρισμός, ναυτιλία, διαδίκτυο, λοιπές υπηρεσίες).
(9)  Περιορισμός των ελλειμμάτων στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών. Ειδικά το εμπορικό μας ισοζύγιο, αν και βελτιώθηκε το 2010, παρέμεινε αρνητικό – στο -8,6% σε σχέση με το 2009, χωρίς τα πετρελαιοειδή. Αν και δεν είναι θετικό, ο ισχυρισμός πολλών σε σχέση με το ότι η χώρα μας δεν παράγει τίποτα, είναι εντελώς εσφαλμένος – αφού οι εισαγωγές μας, ύψους 33.786,4 εκ. € το 2010, ήταν της τάξης του 15,5% του ΑΕΠ μας. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι, το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της κατανάλωσης καλύπτεται από προϊόντα που παράγονται εντός Ελλάδας – πόσο μάλλον εάν προσθέσουμε τις εξαγωγές, ύψους 14.529 εκ. € (έλλειμμα 2010 19.257,50 εκ. €). Δυστυχώς οι εισαγωγές καυσίμων και λοιπών πετρελαιοειδών επιδεινώνει τα μεγέθη μας – κάτι που ίσως μελλοντικά αντιμετωπισθεί, με τη βοήθεια της εκμετάλλευσης του υπογείου πλούτου της χώρας μας.   
(10)  Καταπολέμηση της φοροαποφυγής των πολυεθνικών (με ειδικό φόρο επί του τζίρου) – παράλληλα με την εγκατάσταση ενός λειτουργικού Κράτους Δικαίου, καθώς επίσης με τη διεκδίκηση των αποζημιώσεων από τη Γερμανία (περί τα 90 δις € συν τους τόκους – ενδεχομένως έως και 560 δις €).

Ολοκληρώνοντας, θεωρούμε πως το μεγαλύτερο πρόβλημα μίας χώρας είναι η ανεργία η οποία, εκτός του ότι κοστίζει στο κράτος περί τα 400 εκ. ανά 1%, εξαθλιώνει ένα μεγάλο μέρος των εργαζομένων. Έχουμε την άποψη λοιπόν ότι δεν είναι εύλογη η ανακοίνωση συνεχώς νέων μέτρων από μία κυβέρνηση, τα οποία «εξακοντίζουν» την ανεργία σε ποσοστά άνω του 20% – πόσο μάλλον αφού ο προϋπολογισμός επιβαρύνεται με τα ποσά που αναφέραμε (συνολικά πάνω από 4 δις €).
Σε κάθε περίπτωση, δεν θα ήταν σκόπιμο να επικρατήσει και στην Ελλάδα η νεοφιλελεύθερη αντιμετώπιση, με βάση την οποία (άρθρο μας) “οι νέοι καπετάνιοι του υπερωκεανίου ρίχνουν έναν μεγάλο αριθμό ταξιδιωτών στη θάλασσα, για να μπορέσει το καράβι να συνεχίσει το δρόμο του με τους υπόλοιπους”.
Εάν λοιπόν δεν επιλυθούν τα προβλήματα μας, εάν δηλαδή η κυβέρνηση δεν τα καταφέρει, καθώς επίσης εάν η ΕΕ συνεχίσει να μας αρνείται τα εκ μέρους της απαιτούμενα, τότε είναι καλύτερα να επιλεχθεί αμέσως η στάση (αναβολή) πληρωμών – έτσι ώστε να εξασφαλισθεί ο απαραίτητος χρόνος, εντός του οποίου θα μπορούσαμε να διαπραγματευθούμε, σωστά και μεθοδικά, το μέλλον της χώρας μας, η οποία πρέπει να παραμείνει ελεύθερη και δημοκρατική (άρθρο μας).     
 
* Βασίλης Βιλιάρδος  (copyright), Αθήνα, 14. Ιανουαρίου 2012, viliardos@kbanalysis.com. Ο κ. Β. Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου

ΠΗΓΗ:  http://www.casss.gr/PressCenter/Articles/2511.aspx?mid=57

ΣΕΝΑΡΙΑ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ Ι

Σχολιάστε
ΣΕΝΑΡΙΑ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ:
Η υιοθέτηση του μάρκου από τη Γερμανία, η επιστροφή της Ιταλίας στη λιρέτα, η διάλυση της Ευρωζώνης, η ελεγχόμενη ή ανεξέλεγκτη χρεοκοπία της Ελλάδας εντός ή εκτός του ευρώ… – Μέρος Ι

Του Βασίλη Βιλιάρδου*

 
 
 

“Η κατοχή δεν μπορεί να είναι ανθρώπινη. Υπάρχουν επομένως δύο επιλογές: ή αποδέχεσαι την κατοχή και όλες τις μεθόδους που είναι αναγκαίες για την επιβολή της ή, διαφορετικά, την απορρίπτεις εξ ολοκλήρου και όχι μόνο κάποια συγκεκριμένα μέρη της” (Simone de Beauvoir).  
Ανάλυση
 

 

Οφείλει κανείς να είναι ειλικρινής με τον εαυτό του, όσον αφορά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει – αποφεύγοντας να «ενοχοποιεί» διαρκώς την κρίση, παρά το ότι ίσως αποδειχθεί τελικά χειρότερη από τη Μεγάλη Ύφεση του 1930. Αρκετά από αυτά οφείλονται χωρίς καμία αμφιβολία σε εμάς τους ίδιους – κυρίως λόγω του ότι δεν «μεριμνήσαμε» στις καλές εποχές του παρελθόντος, για τις κακές του μέλλοντος. Περαιτέρω, τόσο οι επιχειρήσεις (τα κράτη επίσης), όσο και τα νοικοκυριά, οφείλουν πάντοτε να λειτουργούν, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα χειρότερα δυνατά σενάρια – ευχόμενοι φυσικά να μη συμβούν ποτέ. Παράλληλα, πρέπει να έχουν έτοιμες εναλλακτικές δυνατότητες διαχείρισης κρίσεων (σχέδιο Α, Β κλπ.), έτσι ώστε να μην «άγονται και φέρονται» από τα γεγονότα – δηλαδή, να μην αναγκάζονται να αποφασίζουν κάτω από συνθήκες πίεσης ή/και εκβιασμών (όπως η σημερινή πολιτική μας ηγεσία, η οποία διαρκώς προβληματίζει τους Έλληνες – ιδίως όταν υποκλίνεται, χωρίς αντίκρισμα, απέναντι στον εχθρό της Ευρώπης).  
 
ΥΠΟΘΕΤΙΚΑ ΣΕΝΑΡΙΑ
 
Στα πλαίσια αυτά, ορισμένα από τα σενάρια (worst case scenarios’ κλπ.), με βάση τα οποία οφείλουν να λαμβάνονται οι επιχειρηματικές αποφάσεις, καθώς επίσης η διαχείριση των περιουσιακών μας στοιχείων, σε συνθήκες «χρυσής μεσότητας» (χωρίς υπερβολική αισιοδοξία ή απαισιοδοξία), είναι αναμφίβολα τα εξής:
(Α) Η έξοδος της Γερμανίας από την Ευρωζώνη: Στο σενάριο αυτό συνηγορεί ο πρόσφατος αρνητικός δανεισμός της Γερμανίας, αφού σημαίνει έμμεσα ότι οι επενδυτές, αυτοί δηλαδή οι οποίοι αγόρασαν γερμανικά ομόλογα, πιθανολογούν την υιοθέτηση ενός δικού της νομίσματος – με αποτέλεσμα να ανατιμηθεί το γερμανικό μάρκο, οπότε να κερδίσουν από το γεγονός αυτό. Με κριτήριο το ότι, δεν πρέπει ποτέ να υποτιμάμε τις αγορές, κυρίως επειδή επενδύουν στις εκάστοτε προβλέψεις τους και δεν «θεωρητικολογούν», υποθέτουμε ότι σε καμία περίπτωση δεν θα τοποθετούσαν χρήματα, έναντι αρνητικών αποδόσεων (επιτοκίων). Επομένως ότι προσδοκούν κέρδη, αναλαμβάνοντας ελάχιστο ρίσκο – κέρδη τα οποία, στην προκειμένη περίπτωση, θα ήταν «συναλλαγματικά».  
Στο ίδιο σενάριο συνηγορεί επίσης η άποψη ότι, αφού η Γερμανία πήρε όσα ήθελε να πάρει από την Ευρωζώνη, δεν έχει πλέον κανένα λόγο να παραμείνει – πόσο μάλλον να επιστρέψει τα κέρδη της, βοηθώντας στην καταπολέμηση της κρίσης («η ευρωπαϊκή κρίση είναι ευλογία για τη χώρα», αναφέρουν χαρακτηριστικά τα γερμανικά ΜΜΕ, διαπιστώνοντας ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 3% και αρνητικά επιτόκια δανεισμού του δημοσίου).  Το ενδεχόμενο της «μονομερούς» εξόδου της Γερμανίας θα ήταν μάλλον θετικό, εάν δεν κατέρρεε η Ευρωζώνη, με τις υπόλοιπες χώρες να παραμένουν στο κοινό νόμισμα – γεγονός που θα οδηγούσε ίσως στην πληθωριστική αντιμετώπιση της κρίσης, με τη βοήθεια της ΕΚΤ. Εν τούτοις, η Γερμανία θα απομονωνόταν, γεγονός που θα ήταν αρκετά προβληματικό, σε σχέση με τη διατήρηση της ειρήνης στην Ευρώπη – κάτι που αποτέλεσε έναν από τους λόγους της απόφασης υιοθέτησης του κοινού νομίσματος.         
Ειδικά όσον αφορά τη Γερμανία, μία τέτοια «κατάληξη» θα ήταν αναμφίβολα πάρα πολύ ενδιαφέρουσα. Ξεκινώντας το 1952, παρά τα εγκλήματα του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου κατάφερε να επιτύχει την εθελούσια διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους των δημοσίων χρεών της, με την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των υπολοίπων και με χαμηλά επιτόκια, χωρίς καν να υποχρεωθεί στην εξόφληση των πολεμικών αποζημιώσεων – αναβάλλοντας τες μέχρι τη στιγμή της ενδεχόμενης ένωσης της. Στη συνέχεια ενώθηκε με την Ανατολική πλευρά της, με τη βοήθεια της Γαλλίας και με την προοπτική της Ευρωζώνης – καταφέρνοντας να μην υποχρεωθεί να εξοφλήσει τις επανορθώσεις, οι οποίες ήταν (και είναι) πλέον «απαιτητές». Αργότερα, χρησιμοποιώντας τα πλεονεκτήματα της ΕΕ και της Ευρωζώνης, κατόρθωσε να εξυγιάνει την Α. Γερμανία, δαπανώντας περί τα 150 δις € ετησίως – κόστος το οποίο «εξυπηρέτησε» με τη βοήθεια των «μερκαντιλιστικών» εξαγωγών προς τους «εταίρους» της, εκμεταλλευόμενη μεταξύ άλλων τη διαφθορά των κυβερνήσεων τους (ειδικά όσον αφορά τα εξοπλιστικά προγράμματα).   Σήμερα, θα μπορούσε να «αποσχισθεί», έτσι ώστε να μην υποχρεωθεί να καταβάλλει απολύτως τίποτα για τη διάσωση της Ευρωζώνης – με τη βοήθεια του διασυρμού και της ώθησης της Ελλάδας στη χρεοκοπία. Τα αποτελέσματα ενός τέτοιου ενδεχομένου για την ειρήνη στην ΕΕ, ειδικά για τη Γαλλία, την Ολλανδία και τις υπόλοιπες χώρες, με τις οποίες συνορεύει, δεν είναι τόσο δύσκολο να προβλεφθούν – ενώ η Γερμανία δεν ήταν ποτέ «διάσημη» για την ευγνωμοσύνη της (όταν αναφερόμαστε στη συγκεκριμένη χώρα εννοούμε πάντοτε το βιομηχανικό καρτέλ, το οποίο ουσιαστικά την κυβερνάει και όχι τους Πολίτες της).  
(Β) Η διάλυση της Ευρωζώνης: Εάν υποθέσουμε πως η έξοδος της Γερμανίας δεν θα οδηγούσε στην κατάρρευση του κοινού νομίσματος, είναι δεδομένο το ότι, εάν δεν επιλυθεί το πρόβλημα της μη ισορροπημένης κατανομής ελλειμμάτων και πλεονασμάτων εντός της νομισματικής ένωσης (όπου κυρίως η Γερμανία και η Ολλανδία κερδίζουν εις βάρος αρκετών εκ των υπολοίπων χωρών), οι εναλλακτικές λύσεις που απομένουν είναι είτε η δημοσιονομική ένωση (μεταφορά χρημάτων από τις πλεονασματικές στις ελλειμματικές οικονομίες), είτε  η έξοδος όλων των χωρών μαζί από την Ευρωζώνη. Κατά την άποψη μας, η έκδοση Ευρωομολόγων ή/και η αγορά δημοσίων ομολόγων εκ μέρους της ΕΚΤ, από την πρωτογενή αγορά, προϋποθέτει τη δημοσιονομική ένωση – τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης δηλαδή. Φυσικά δεν θεωρούμε ότι, πρόκειται για μία ρεαλιστική πιθανότητα – τουλάχιστον όχι από εθνολογικής ή οικονομικής πλευράς (άρθρο μας). Επομένως, οι προοπτικές διατήρησης της Ευρωζώνης είναι ελάχιστες – ενώ ο μεγάλος κίνδυνος θα προέλθει από την Ιταλία (θα αναζητήσει αναχρηματοδότηση ύψους περί τα 300 δις € εντός του 2012 – με τις τράπεζες της σε πολύ δύσκολη οικονομική θέση).
Βέβαια, η δημοσιονομική ένωση της Ευρωζώνης είναι πιθανόν να προωθείται εκ μέρους των Η.Π.Α., στα πλαίσια του 1ου παγκόσμιου οικονομικού πολέμου που βιώνουμε – κρίνοντας από τις συνεχείς υποτιμήσεις των ευρωπαϊκών χωρών, εκ μέρους των εταιρειών αξιολόγησης, οι οποίες δυσχεραίνουν τη λειτουργία του μηχανισμού στήριξης (EFSF). Οι υποτιμήσεις αυτές, οι οποίες ανταποκρίνονται στις καθαρές, βιώσιμες λύσεις που απαιτούν οι αγορές, έχουν σαν αποτέλεσμα την υποχρέωση λήψης ριζικών αποφάσεων εκ μέρους των ηγετών της ΕΕ, οι οποίες σε τελική ανάλυση θα ήταν είτε η ένωση της Ευρωζώνης, είτε η πλήρης διάλυση της.  Το σενάριο της διάλυσης θα μπορούσε επίσης να είναι θετικό για την Ελλάδα, αφού η αποχώρηση όλων μαζί από την Ευρωζώνη θα ήταν κατά πολύ λιγότερο επώδυνη, από την κατά κάποιον τρόπο «μονομερή» έξοδο της.
(Γ) Η έξοδος της Ιταλίας από την Ευρωζώνη: Όπως αναφέραμε προηγουμένως, οι ανάγκες χρηματοδότησης της Ιταλίας είναι τεράστιες – ενώ δεν πρέπει να μας καθησυχάζει η πρόσφατη μείωση των επιτοκίων δανεισμού της, η οποία ήταν μάλλον τεχνητή, αφού ακολούθησε την αύξηση του δανεισμού των ευρωπαϊκών τραπεζών κατά 500 δις €, εκ μέρους της ΕΚΤ (η οποία μάλλον υποχρέωσε τις Ιταλικές και Ισπανικές τράπεζες να αγοράσουν ομόλογα του δημοσίου τους, θέλοντας να «ξεγελάσει» τις αγορές – οι υποτιμήσεις της S&P ήταν πιθανότατα η απάντηση των αγορών). Περαιτέρω η Ιταλία είναι μία μεγάλη, υπερήφανη χώρα, η οποία πιθανολογούμε ότι δεν θα αποδεχόταν την «επιτήρηση» του ΔΝΤ ή της Γερμανίας, όπως δυστυχώς η Ελλάδα – ενώ φυσικά δεν θα επέλεγε τη χρεοκοπία εντός Ευρωζώνης, πόσο μάλλον αφού το ταμείο σταθερότητας (EFSF) δεν θα μπορούσε να τη βοηθήσει, λόγω περιορισμένων κεφαλαίων (ειδικά μετά τη χθεσινή υποτίμηση της Γαλλίας και της Αυστρίας, η οποία αποτελεί ένα τεράστιο πλήγμα για τη χρηματοδότηση του EFSF – άρθρο μας). Ταυτόχρονα βέβαια έχει αρκετά οικονομικά προβλήματα (δημόσιο χρέος άνω του 120% του ΑΕΠ, έλλειμμα προϋπολογισμού, έλλειμμα εξωτερικού ισοζυγίου, συνεχή μείωση της βιομηχανικής παραγωγής της κλπ.), για τα οποία απαιτούνται ριζικές λύσεις – γεγονός που την καθιστά στόχο των εταιρειών αξιολόγησης και, κατ’ επέκταση, των διεθνών τοκογλύφων.
Εάν λοιπόν διαπιστώσει το αυτονόητο, το ότι δηλαδή η παραμονή της στην Ευρωζώνη θα τη φέρει αντιμέτωπη με κινδύνους, ανάλογους με αυτούς της Ελλάδας, υποθέτουμε πως δεν θα περιμένει το μοιραίο – οπότε θα αποχωρήσει από το κοινό νόμισμα, υιοθετώντας ξανά τη λιρέτα. Στο ενδεχόμενο αυτό, λόγω μεγέθους της οικονομίας της, θεωρούμε μάλλον βέβαιη τη διάλυση της Ευρωζώνης (άρθρο μας) – γεγονός που μπορεί να συμβεί πολύ πιο σύντομα, από ότι φανταζόμαστε, μετά τη χθεσινή μείωση της πιστοληπτικής της αξιολόγησης κατά δύο μονάδες (μαζί με την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Κύπρο, παρά την ανακάλυψη πλούσιων κοιτασμάτων στο θαλάσσιο υπέδαφος της). Σε κάθε περίπτωση, θεωρούμε εντελώς απίθανο να αποδεχθεί η Ιταλία τα «βασανιστήρια του βατράχου» (ο οποίος τοποθετείται στην αρχή σε χλιαρό νερό, το συνηθίζει, στη συνέχεια αυξάνεται σταδιακά η θερμοκρασία και τέλος ψήνεται, χωρίς να το καταλάβει), στα οποία συνεχίζει να υποβάλλεται η Ελλάδα – προκαλώντας μας απορία για τη «σιωπή των αμνών». Επίσης απίθανο θεωρούμε το να συνεχίσει να ανέχεται το διασυρμό της εκ μέρους της Γερμανίας ο οποίος, με αφετηρία τα εξαιρετικά προσβλητικά άρθρα του Spiegel (Chao Italia, 2010), συνέχισε με τις κατηγορίες εναντίον των Ιταλών πολιτών, για εκτεταμένη φοροδιαφυγή (η γνωστή ναζιστική μέθοδος της θυματοποίησης).       
(Δ) Η ελεγχόμενη, εθελούσια χρεοκοπία της Ελλάδας εντός Ευρωζώνης: Γνωρίζοντας ότι, ελεγχόμενη χρεοκοπία σημαίνει διαγραφή μέρους των δημοσίων χρεών ή/και επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, ενδεχομένως με χαμηλότερα επιτόκια, με τη συμφωνία των δανειστών (όπως αποφάσισαν οι σύνοδοι κορυφής του Ιουλίου και Οκτωβρίου του 2011), καθώς επίσης ότι, είναι απόλυτα συνδεδεμένη με «μνημόνια», τα οποία οδηγούν στη χρεοκοπία, με την Ελλάδα λεηλατημένη και με τους Έλληνες εξαθλιωμένους, οφείλουμε να λάβουμε υπ’ όψιν τόσο τις βραχυπρόθεσμες (παρατεταμένη ύφεση), όσο και τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της (ανεξέλεγκτη χρεοκοπία). Επίσης το ότι, εάν τελικά η διαγραφή ξεπεράσει το 50%, είναι δυνατόν να θεωρηθεί ως πιστωτικό γεγονός – επομένως, ως μη εθελούσια.
(Ε)  Η ανεξέλεγκτη χρεοκοπία της Ελλάδας εντός του Ευρώ: Εάν δεν επιτευχθεί η συμφωνία διαγραφής (Ο γρίφος του PSI), για οποιονδήποτε λόγο, ή εάν δεν θα μπορέσει κάποια στιγμή στο μέλλον να «εξυπηρετηθεί» το χρέος, τότε η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει ανεξέλεγκτα – δεν θα μπορεί δηλαδή να αποπληρώσει «μονομερώς» τις οφειλές της, οπότε θα πάψει να εξοφλεί τα ληξιπρόθεσμα ομόλογα (τα 14,4 δις € λήγουν στις 20. Μαρτίου). Στην περίπτωση αυτή είναι πιθανόν να σταματήσει ο περαιτέρω δανεισμός της από την Τρόικα, με αποτέλεσμα να μην χρηματοδοτούνται πλέον τα δίδυμα ελλείμματα της (προϋπολογισμός, ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών) – οπότε ουσιαστικά θα τίθετο σε λειτουργία το σενάριο της χρεοκοπίας (άρθρο μας). Ειδικότερα, θα ακολουθούσε μία τραπεζική κρίση, αφού οι Ελληνικές τράπεζες θα έπρεπε να διαγράψουν (να μηδενίσουν) την αξία των ομολόγων στα βιβλία τους – με αποτέλεσμα να χρεοκοπήσουν οι περισσότερες, πρακτικά μέσα σε μία νύχτα. Οι πιστώσεις προς την πραγματική οικονομία, καθώς επίσης ο εφοδιασμός της με χρήματα θα κατέρρεαν, οπότε η Ελλάδα θα υποχρεωνόταν να δανεισθεί χρήματα από το ταμείο σταθερότητας (EFSF), έτσι ώστε να ανακεφαλαιώσει και να διασώσει τις τράπεζες της – κάτι που νομικά θα ήταν εφικτό, αλλά πολιτικά πολύ δύσκολο, αφού θα απαιτούσε τη συμφωνία των κοινοβουλίων των χωρών της Ευρωζώνης.     
Κατά την άποψη μας, ο κίνδυνος μίας μη ελεγχόμενης χρεοκοπίας της Ελλάδας  τόσο για την Ευρωζώνη, όσο και για τον υπόλοιπο πλανήτη (κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος), δεν έχει ακόμη εξουδετερωθεί – αν και είναι πολύ μικρότερος, σε σχέση με το 2010 (άρθρο μας). Επομένως, μάλλον θα υπάρξει δανεισμός για την εξόφληση του ομολόγου των 14,4 δις €, έτσι ώστε να καθυστερήσει η χρεοκοπία – μέχρι τη στιγμή που δεν θα αποτελεί πλέον κίνδυνο η Ελλάδα για την Ευρωζώνη.  Σε κάθε περίπτωση, η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη φαίνεται να είναι προτιμότερη για την ίδια, από την ανεξέλεγκτη χρεοκοπία εντός ευρώ – γεγονός που οφείλει να λάβει σοβαρά υπ’ όψιν η πολιτική ηγεσία, αν και δεν παύει να αποτελεί μία αρκετά δυσμενή εξέλιξη για τη χώρα μας. 
(ΣΤ)  Η έξοδος της Ελλάδας από το Ευρώ: Είναι δυνατόν να επιλεχθεί η υιοθέτηση της δραχμής, σε συνδυασμό με τη μετατροπή του δημοσίου χρέους στο εθνικό νόμισμα, με απόφαση της Βουλής, (φυσικά πριν υιοθετηθεί το Αγγλικό Δίκαιο, το οποίο απαγορεύει τέτοιες ενέργειες), έτσι ώστε να αποπληρώνονται οι οφειλές – αφού τότε η Ελλάδα θα έχει τη δυνατότητα έκδοσης χρημάτων, σε οποιεσδήποτε ποσότητες και δεν θα χρεοκοπήσει. Επομένως, θα μπορούσε επίσης να αναχρηματοδοτήσει η ίδια τις τράπεζες, χωρίς να περιμένει την έγκριση δανείων, από το μηχανισμό σταθερότητας. Στην περίπτωση αυτή, η υποχρεωτική μετατροπή των Ευρώ σε δραχμές θα ήταν δεδομένη – επίσης ο διασυνοριακός έλεγχος της διακίνησης των χρημάτων, το άνοιγμα των τραπεζικών θυρίδων, ο πληθωρισμός, η υποτίμηση του νέου νομίσματος κλπ. (άρθρο μας). Όπως συνέβη στη Ν. Αμερική, όλες οι καταθέσεις στις τράπεζες, όλες οι πιστώσεις (δάνεια) των τραπεζών και όλες οι «συμβάσεις» στην πραγματική οικονομία (μεταχρονολογημένες επιταγές, πιστώσεις, οφειλές κάθε είδους κλπ.), θα μετατρεπόταν δια νόμου σε δραχμές – έτσι ώστε να αποφευχθεί η χρεοκοπία τραπεζών, νοικοκυριών και επιχειρήσεων από την υποτίμηση του νέου νομίσματος (κάτι δεδομένο, εάν τα χρέη θα παρέμεναν σε ευρώ). Συνεχίζοντας, θεωρούμε πολύ πιθανή την επιλογή μίας ισοτιμίας 1:1 με το ευρώ, έτσι ώστε να χρησιμοποιηθούν τα Ευρώ που κυκλοφορούν («μαγνητισμένα» σε δραχμές) – μέχρι την αντικατάσταση τους από νέες δραχμές, η οποία απαιτεί τουλάχιστον ένα έτος. Ο υπερπληθωρισμός θα μπορούσε να αποφευχθεί (όπως συνέβη στην Αργεντινή μετά το 2002), η ραγδαία υποτίμηση του νέου νομίσματος επίσης (αφού μάλλον δεν θα συνέφερε τους δανειστές της χώρας), οι εισαγωγές θα μπορούσαν να εξασφαλισθούν σε κάποιο «βιώσιμο» βαθμό (η αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης έχει προβλέψει τέτοιου είδους ενδεχόμενα, αφού έχουν διατηρηθεί τόσο οι κεντρικές τράπεζες, όσο και κάποια συναλλαγματικά αποθέματα), ενώ φυσικά δεν θα επρόκειτο για το τέλος του κόσμου.      
Κατά την άποψη μας, πρόκειται για ένα σενάριο με ελάχιστα θετικά και πάρα πολλά αρνητικά επακόλουθα – ειδικά για την Ευρωζώνη, για την οποία θα ήταν μάλλον προτιμότερη η χρεοκοπία της Ελλάδας εντός ευρώ. Μεταξύ άλλων, όταν για την αγορά ενός ευρώ θα απαιτούνται 1,30 δραχμές (30% υποτίμηση), οι πολίτες των υπολοίπων ελλειμματικών χωρών της Ευρωζώνης, υποθέτοντας ότι θα συμβεί κάτι ανάλογο και στους ίδιους, θα αποσύρουν μαζικά τις καταθέσεις τους από τις τράπεζες – επίσης από το Ευρώ, μετατρέποντας τις αποταμιεύσεις τους σε άλλα νομίσματα και μεταφέροντας τες σε άλλες τράπεζες. Το ενδεχόμενο αυτό θα προκαλούσε την άμεση κατάρρευση τόσο του ευρώ, όσο και του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ευρωζώνης – πολύ πιθανόν ολόκληρου του πλανήτη. Θεωρείται λοιπόν ως μία πολύ περισσότερο επικίνδυνη «επιπλοκή», σε σχέση με την ενδεχόμενη ζημία των τραπεζών, σε περίπτωση χρεοκοπίας της Ελλάδας – αν και μάλλον δεν έχουν συμπεριληφθεί οι ζημίες της ΕΚΤ, στην οποία οι Ελληνικές τράπεζες οφείλουν περί τα 55 δις €, ενώ η Τράπεζα της Ελλάδας (άρθρο μας) οφείλει 101 δις € (συνολικά 156 δις €, όταν το κεφάλαιο της ΕΚΤ δεν υπερβαίνει τα 10 δις €).       
(Ζ) Η έξοδος της Ελλάδας από το Ευρώ και η ανεξέλεγκτη χρεοκοπία: Η μη προγραμματισμένη και χωρίς σχέδιο επιστροφή στη δραχμή, ειδικά κάτω από συνθήκες πίεσης ή/και εκβιασμών, θα οδηγούσε πολύ πιθανόν στη χρεοκοπία – εάν όχι άμεσα, τότε αργά ή γρήγορα. Αν και είναι το δεύτερο χειρότερο δυνατό σενάριο για την Ελλάδα (το χειρότερο όλων είναι να οδηγηθεί στη δραχμή και στη χρεοκοπία, αφού λεηλατηθεί από τους δανειστές της τόσο η δημόσια, όσο και η ιδιωτική περιουσία των Ελλήνων), οφείλει να ληφθεί επίσης υπ’ όψιν – εάν δεν θέλουμε να βρεθούμε ξαφνικά προ απροόπτου.

* Βασίλης Βιλιάρδος  (copyright), Αθήνα, 14. Ιανουαρίου 2012, viliardos@kbanalysis.com. Ο κ. Β. Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου

ΠΗΓΗ:  http://www.casss.gr/PressCenter/Articles/2511.aspx?mid=57
 
 
Συνέχεια στο Μέρος ΙΙ: http://tomtb.com/modules/smartsection/item.php?itemid=2577

PSI, νέα δανειακή σύμβαση και μνημόνιο ΙΙΙ

Σχολιάστε
Το PSI, η νέα δανειακή σύμβαση και το μνημόνιο,
 στο φόντο του νέου «δημοσιονομικού συμβολαίου» της ΕΕ – Μέρος ΙΙΙ

Tου Γιάννη Τόλιου*

 
 
 
Συνέχεια από το Μέρος ΙΙ: http://tomtb.com/modules/smartsection/item.php?itemid=2569
3. ΠΑΥΣΗ ΠΛΗΡΩΜΩΝ ΧΡΕΟΥΣ, ΑΠΟΔΕΣΜΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ, ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΩΝ-ΑΡΙΣΤΕΡΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ
Είναι φανερό ότι αυτή η πολιτική, της νέας δανειακής σύμβασης, της μακρόχρονης «μνημονιακής» λεηλασίας και της «πάση θυσία» παραμονής της χώρας στην ευρωζώνη, αποτελεί καταστροφική στρατηγική για τον ελληνικό λαό, ενώ η άρνηση πληρωμής του χρέους, η αποδέσμευση από την ευρωζώνη και η δημιουργία κυβέρνησης ριζοσπαστικών-αριστερών δυνάμεων, αποτελεί μια φερέγγυα αφετηρία για ελπιδοφόρα πορεία της ελληνικής κοινωνίας στο μέλλον. Ωστόσο προκύπτουν κρίσιμα ερωτήματα και πολλές επιφυλάξεις για το συγκεκριμένο εναλλακτικό σχέδιο. Ποιες συνέπειες θα έχει η «αθέτηση πληρωμών»; Τι συνεπάγεται η αποδέσμευση από την ευρωζώνη-ευρώ; Ποιες οι επιπτώσεις από την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα; Πως θα προκύψει η κυβέρνηση των ριζοσπατικών-αριστερών δυνάμεων; Ποιοι οι βασικοί άξονες του προγράμματος προοδευτικής εξόδου από την κρίση; κά.

Ξεκινώντας από το τελευταίο επισημαίνουμε επιγραμματικά την ανάγκη εφαρμογής δέσμης μέτρων γύρω από δέκα άξονες.
1) «Αθέτηση πληρωμών» δημόσιου χρέους και άμεση ανακούφιση του κρατικού προϋπολογισμού από τα τεράστια τοκοχρεολύσια ιδιαίτερα στο διάστημα 2012-2015. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το 2012, προβλέπονται φορολογικά έσοδα 54 δις, € ενώ οι δαπάνες για τοκοχρεολύσια ξεπερνούν τα 60 δις και άλλα 25 δις για πληρωμές βραχυπρόθεσμου χρέους. Με την άρνηση πληρωμής τοκοχρεολυσίων η χώρα δεν έχει ανάγκη νέου δανεισμού για την καταβολή μισθών, συντάξεων, κοινωνικών, λειτουργικών, αναπτυξιακών κλπ, δαπανών.
2) Ανατροπή «Μημονίου», αποδέσμευση από την ευρωζώνη και ανάκτηση ελέγχου βασικών εργαλείων άσκησης οικονομικής πολιτικής (συναλλαγματικής, νομισματικής, πιστωτικής, δημοσιονομικής, εισοδηματικής, αναπτυξιακής, κλπ).
3) Εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση των τραπεζών, έλεγχο της κίνησης κεφαλαίων και αξιοποίησης λαϊκών αποταμιεύσεων για στήριξη ανάπτυξης και παραγωγικής ανασυγκρότησης της οικονομίας.
4) Επεξεργασία ανορθωτικού προγράμματος ανάταξης της χώρας με στόχο την αύξηση της απασχόλησης, του εθνικού εισοδήματος και τη δικαιότερη αναδιανομή του.
5) Ριζική εξυγίανση δημόσιων οικονομικών με αύξηση εσόδων και δικαιότερη κατανομή φορολογικών βαρών, καθώς και πολιτική δαπανών με αναπτυξιακά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια.
6) Στήριξη της αγοραστικής δύναμης μισθών και συντάξεων, ενίσχυση κοινωνικών δαπανών, ειδικά προγράμματα στήριξης οικογενειακής γεωργίας και μικρο-μεσαίων επιχειρήσεων.
7) Επιστροφή υπό εθνικό έλεγχο όλων των βιώσιμων ΔΕΚΟ και επέκταση τους σε νέους τομείς στρατηγικής σημασίας.
8) Καταπολέμηση των καρτέλ και των μονοπωλιακών κυκλωμάτων, περιορισμός και έλεγχος της δράσης των πολυεθνικών εταιριών.
9) Ανάπτυξη ισότιμων οικονομικών σχέσεων με όλες τις χώρες, στα πλαίσια μιας πραγματικής πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής.
10) Βαθύς εκδημοκρατισμός του κράτους, ανάπτυξη θεσμών λαϊκού ελέγχου και γνήσιας συμμετοχής των εργαζόμενων στα βασικά κέντρα των λήψης των αποφάσεων, κά.
Οι παραπάνω άξονες-μέτρα, αμφισβητούν τον πυρήνα της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και αποτελούν την αφετηρία ριζοσπαστικών αλλαγών που ανοίγουν δρόμους για προωθημένους κοινωνικούς μετασχηματισμούς με ορίζοντα το σοσιαλισμό. Δεν έχουν αποκλειστικά εθνοκεντρικό προσανατολισμό, αλλά σχεδόν στο σύνολο τους μπορούν να εφαρμοστούν σε υπερεθνικό επίπεδο, στα πλαίσια μιας πραγματικής ένωσης χωρών και λαών ομοσπονδιακού χαρακτήρα.
Η εφαρμογή του προγράμματος κοινωνικο-οικονομικής ανόρθωσης, ανταποκρίνεται στις ανάγκες, στα συμφέροντα και στις προσδοκίες της μεγάλης πλειοψηφίας του ελληνικού λαού και πρώτα απ’ όλα των μισθωτών-εργαζόμενων, της αγροτιάς, των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και της νέας γενιάς. Οι πολιτικές-κοινωνικές προϋποθέσεις προώθησης των στόχων είναι η ανάδειξη κυβέρνησης ριζοσπαστικών-αριστερών δυνάμεων, προϊόν μιας συμπαραταγμένης Αριστεράς. Η ανάπτυξη ενός ρωμαλέου και πολύμορφου κινήματος αντίστασης, ανατροπής και αλληλεγγύης κατά των αντιλαϊκών πολιτικών, αποτελεί «όχημα βάσης» για στην προώθηση του σχεδίου. Η παθητικότητα, μοιρολατρία και αποδοχή τετελεσμένων, είναι η χειρότερη επιλογή και δεν αντιστοιχεί στις αγωνιστικές παραδόσεις, τις ιστορικές παρακαταθήκες, την αδούλωτη, υπερήφανη και αξιοπρεπή στάση του λαού μας προς ξένους και εγχώριους δυνάστες. Ο συντονισμός και αναβάθμιση της δράσης με ανάλογα κινήματα στις χώρες της ΕΕ, αποτελεί στις σημερινές συνθήκες, αναντικατάστατο μέσο επιτυχίας των πιο πάνω στόχων και ενθάρρυνσης ανάλογων ανατροπών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που θα ανοίξει ελπιδοφόρους δρόμους για μια Ευρώπη των λαών, των εργαζόμενων και της σοσιαλιστικής προοπτικής.
 
4. Τα κρίσιμα ζητήματα επιστροφής στο εθνικό νόμισμα
 
Αφήσαμε τελευταία την εξέταση του θέματος επιστροφής στο εθνικό νόμισμα (δραχμή), που προκύπτει ως εσωτερική αναγκαιότητα της δέσμης ριζοσπαστικών αλλαγών, ανεξάρτητα αν η διαδικασία αποδέσμευσης από την ευρωζώνη γίνει με πρωτοβουλία της χώρας ή με αποπομπή από τους ιθύνοντες κύκλους των «Μερκοζί». Πρόκειται για μια «στρατηγική» που αντιμάχονται σφόδρα όχι μόνο οι κυρίαρχες ελίτ της ευρωζώνης, αλλά και οι εγχώριες ελίτ του ελληνικού κατεστημένου, σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, κινδυνολογώντας επί υπαρκτών και ανύπαρκτων κινδύνων για την αποτροπή της. Χρειάζεται κατά συνέπεια να δούμε τις βασικές «αιχμές» επιχειρημάτων και απόψεων που προβάλλουν οι εκπρόσωποι του κατεστημένου, προκειμένου να παραλύσουν αντιδράσεις, να κάμψουν το αγωνιστικό φρόνιμα του ελληνικού λαού.

Χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιας παρέμβασης αποτελεί η συνέντευξη του διοικητή Τράπεζας Ελλάδος Γ. Προβόπουλου αρχές του χρόνου,[14] ο οποίος επικαλούμενος διάφορα τεχνικά, οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα της μετάβασης στο εθνικό νομισμα, κινδυνολογεί ασύστολα μιλώντας για «κόλαση» και εθνική καταστροφή.! Ειδικότερα ισχυρίζεται ότι θα υπάρξουν μεγάλες δυσκολίες στις συναλλαγές, δεδομένου ότι μέχρι να «κυκλοφορήσουν στην αγορά νέα χαρτονομίσματα το διάστημα που απαιτείται είναι μεγάλο», τα παλιά ευρώ θα αποσύρονται «ως μέσο αποθησαυρισμού και ως μέσο διαφύλαξης της περιουσίας»…και κατά συνέπεια οι ανταλλαγές θα γίνονται «στη βάση αντιπραγματισμού»…γεγονός που θα ισοδυναμούσε «με επάνοδο στη δεκαετία του ‘50». Επίσης με το πέρασμα στη δραχμή θα χρειαστεί συνάλλαγμα για την πραγματοποίηση εισαγωγών με αποτέλεσμα να «παρουσιαστούν σημαντικές ελλείψεις σε καύσιμα, πρώτες ύλες ακόμα και αγροτικά προϊόντα», καθώς επίσης «σοβαρές ελλείψεις σε αρκετά βασικά είδη» με αποτέλεσμα «τα σχολεία, τα νοσοκομεία και γενικά οι δημόσιες υπηρεσίες να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στη λειτουργία τους». Μάλιστα «ελλείψει καυσίμων ο στρατός και η αστυνομία δεν θα μπορούν να κινούν τα οχήματα»…..«Ένα τέτοιο εφιαλτικό σενάριο θα εγκυμονούσε επιπλέον και τεράστιους κινδύνους για την εξωτερική ασφάλεια και τη θέση της χώρας μας». Τέλος «το νέο νόμισμα θα υποτιμηθεί σημαντικά, ενδεχομένως έως 60-70%….το βιοτικό επίπεδο θα κάνει βουτιά» και κατά συνέπεια «η επιστροφή στη δραχμή θα ισοδυναμούσε τα πρώτα τουλάχιστον χρόνια με αληθινή κόλαση». Αυτοί που θα επωφεληθούν όπως «συνέβη στο παρελθόν σε έκτακτες καταστάσεις, θα είναι οι λίγοι επιτήδειοι….το σύνολο της χώρας θα ζημιωθεί και μάλιστα βαριά». Γιαυτό όλοι θα πρέπει «να συστρατευθούν στον εθνικό αγώνα να γυρίσουμε το ταχύτερο δυνατό σε τροχιά οικονομικής και κοινωνικής προόδου, εντός της Ζώνης του Ευρώ, διασφαλίζοντας ότι έχουμε πετύχει ως σήμερα».!

Δεν ξέρει κανείς τι να πρωτοσκεφτεί διαβάζοντας τα παραπάνω. Είναι δυνατόν ο διοικητής της Τράπεζας Ελλάδος να είναι τόσο «άσχετος» ή λέει τόσο «χοντρά ψέματα»; Σε καθαρά τεχνικό επίπεδο η μετάβαση στο εθνικό νόμισμα, ασφαλώς και παρουσίαζει δυσκολίες για τις οποίες από τώρα πρέπει να ετοιμάζεται «καλού-κακού» η Τράπεζα Ελλάδας, ώστε να μην δικαιωθούν οι «μωρές παρθένες».! Πέραν τούτου, τα πράγματα δεν είναι και τόσο «δύσκολα», διότι σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές,[15] στο χρονικό διάστημα ως την κυκλοφορία των νέων χαρτονομισμάτων, οι ανάγκες των συναλλαγών μπορούν να καλυφθούν με τα υπάρχονται ευρώ-χαρτονομίσματα τα οποία όμως θα πρέπει να σφραγισθούν με «μαγνητική μελάνη» (δηλ. θα είναι «σφραγισμένα» ευρώ που θα κυκλοφορούν ως δραχμές), αφού πρώτα καθοριστεί η νέα ισοτιμία δραχμής προς τα άλλα νομίσματα μαζί. Επίσης θα πρέπει να μπει έλεγχος εξαγωγής κεφαλαίων, ενώ οι τράπεζες θα χορηγούν συνάλλαγμα σε άλλα νομίσματα, παίρνοντας μόνο «σφραγισμένα» ευρώ, κά.
Από την άλλη οι εισαγωγές (εκφρασμένες σε εθνικό νόμισμα) πράγματι θα γίνουν ακριβότερες. Ωστόσο μόνο για τις «ανελαστικές» (πχ καύσιμα) θα χρειαστεί να πληρώσουμε περισσότερα, ενώ για τις «ελαστικές» είτε θα μειωθούν είτε θα υποκατασταθούν από εγχωρίως παραγόμενα, γεγονός που θα έχει θετική επίδραση στην απασχόληση και στο εθνικό εισόδημα. Ανάλογη θετική επίδραση θα έχει η υποτίμηση στις εξαγωγές και στον τουρισμό (περισσότερο συνάλλαγμα, απασχόληση, παραγωγή, εισόδημα, κά). Ωστόσο οι επιχειρήσεις που έχουν δανειστεί σε ξένο νόμισμα θα έχουν προβλήματα, ενώ το δημόσιο εξωτερικό χρέος, παρ’ ότι θα ανατιμηθεί σε δραχμές, με την προϋπόθεση της διαγραφής του μεγαλύτερου μέρους δεν θα υπάρξει πρόβλημα, ιδιαίτερα αν η εξόληση του υπόλοιπου συνδεθεί με ρήτρα αύξησης του ΑΕΠ, των εξαγωγών ή της απασχόλησης.
Ασφαλώς υπάρχουν και άλλες πτυχές στο θέμα της μετάβασης στο νέο νόμισμα, που δεν είναι ο κατάλληλος χώρος για να αναφερθούμε αναλυτικά. Ωστόσο είναι χρήσιμο να τονίσουμε με βάση τις υπάρχουσες εμπειρίες, ότι η ανάκτιση και ο σωστός χειρισμός του «εργαλείου» της συναλλαγματικής πολιτικής, μπορεί να έχει θετικό αποτέλεσμα στην οικονομία. Αποτελεί καθαρή κινδυνολογία ότι η υποτίμηση είναι «από χέρι» αρνητική και ότι οδηγεί στην «κόλαση».! Αρκεί να αναφέρουμε ότι στο διάστημα 1970-2000, το δολάριο ανατιμήθηκε έναντι της δραχμής (ή η δραχμή υποτιμήθηκε) πάνω από 12 φορές (από 30 δραχμές το 1970, σε 365 δραχμές το 2000).! Άραγε η συγκεκριμένη περίοδος ήταν «κόλαση» για τον ελληνικό λαό;

Τέλος ο διοικητής της Τράπεζας Ελλάδος, ενώ είναι «πολέμιος» της επιστροφής στη δραχμή και υποτίμηση της, είναι υπέρ της «εσωτερικής υποτίμησης» της αξίας της εργατικής δύναμης κατά 40-50% (μισθών, συντάξεων, κοινωνικών δαπανών, κά). Ήταν επίσης ενάντια σε κάθε ιδέα αναδιάρθωσης του χρέους και υπέρ του «Μνημονίου», ενάντια στο πρώτο PSI (κούρεμα 21%), ενάντια στο δεύτερο PSI (κούρεμα 50%), ενάντια στη στάση πληρωμών του χρέους, ενώ παραμένει ένθερμος υπερασπιστής της νέας δανειακής σύμβασης, του νέου Μνημονίου και δήμευσης του ελληνικού λαού, και πάνω από όλα, υπέρμαχος της παραμονής στο ευρώ……για τη «σωτηρία» του ελληνικού λαού.! Όμως αντί άλλης απάντησης, θα ήταν προτιμότερη μια φράση του γνωστού υπερασπιστή των συμφερόντων του συστήματος, δημοσιογράφου Ι. Κ. Πρετεντέρη (Νέα, 3.1.12), ο οποίος επισημαίνει αποκαλυπτικά: «Για άλλη μια φορά ακούω εθνικούς παιάνες. «Όλοι μαζί». Όλοι μαζί να μη βγούμε από το ευρώ, να μη γυρίσουμε στη δραχμή, να πάρουμε τη νιοστή δόση, να μας δώσουν τα πολλά λεφτά, να κουρέψουμε το χρέος και ότι άλλο προκρίνει ο καθένας…. Με τι και με ποιόν θα είμαστε όλοι μαζί…. να κάνουμε ότι μας ζητήσουν οι δανειστές;…. Λυπάμαι αυτό δεν είναι πολιτική. Είναι ενδεχομένως επιβολή, ανάγκη, υποχρέωση, δέσμευση – πείτε το όπως θέλετε… Αλλά πολιτική δεν είναι μακάρι να το καταλάβουν και οι ίδιοι».!
ΔΕΥΤΕΡΑ 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

* Ο Γιάννης Τόλιος είναι διδάκτωρος οικονομικών επιστημών.

Παραπομπές

[14]  «Καθημερινή», 1.1.12
[15] Β. Βιλιάρδος, «Σενάρια Δραχμής και Μάρκου» (σχέδιο Β, D. Meyer), 23.12.11, www.sofokleous10.gr

ΠΗΓΗ: http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=6167:tolios-psi&catid=58:oikonomiki-politiki&Itemid=182

PSI, νέα δανειακή σύμβαση και μνημόνιο ΙΙ

Σχολιάστε
Το PSI, η νέα δανειακή σύμβαση και το μνημόνιο,
 στο φόντο του νέου «δημοσιονομικού συμβολαίου» της ΕΕ – Μέρος ΙΙ

Tου Γιάννη Τόλιου*

 
 
 
Συνέχεια από το Μέρος Ι: http://tomtb.com/modules/smartsection/item.php?itemid=2565
2. ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΡΕΟΣ, PSI, ΝΕΑ ΔΑΝΕΙΑΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ, ΝΕΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ

Οι αποφάσεις της 9ης Δεκέμβρη ’11, με το νέο πλαίσιο λειτουργίας της ευρωζώνης, μαζί και τις γενικότερες κατευθύνσεις της «νέας οικονομικής διακυβέρνησης», ρίχνουν βαριά τη σκιά τους στην καθημαγμένη ελληνική οικονομία και κοινωνία, που για τρίτο χρόνο βιώνουν τις συνέπειες των νεοφιλελεύθερων συνταγών της τρόϊκας (ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ) και του «Μνημονίου» που υπέγραψε η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ με πρωθυπουργό το Γ. Παπανδρέου. Παρά τις τεράστιες θυσίες του ελληνικού λαού, ιδιαίτερα των μισθωτών και συνταξιούχων, η οικονομία βρίσκεται σήμερα στα πρόθυρα της επίσημης χρεοκοπίας.

Η «ρύθμιση» του χρέους με το λεγόμενο πρόγραμμα PSI, η νέα δανειακή σύμβαση και το νέο Μνημόνιο που ετοιμάζουν από κοινού η υπερεθνική και εγχώρια «τρόϊκα», όχι μόνο δεν εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα του χρέους, αλλά οδηγούν τον ελληνικό λαό σε οικονομικό και πολιτικό «εξανδραποδισμό», με τη γενική ισοπέδωση κοινωνικών δικαιωμάτων και τη μετατροπή της σε ένα άθλιο γερμανικό «προτεκτοράτο».
Οι αστικές δυνάμεις με πυρήνα την «τρικομματική» κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΛΑΟΣ και πρωθυπουργό τον εκλεκτό των τραπεζών Λ.Παπαδήμο, προχωρούν ψυχρά, μεθοδικά και αδίστακτα, στην υλοποίηση ενός συγκροτημένου σχεδίου δήμευσης του ελληνικού λαού, με «λεηλασία» μισθών-συντάξεων, κατεδάφιση κοινωνικών δικαιωμάτων, ξεπούλημα όλων των ΔΕΚΟ και λαφυραγώγησης της δημόσιας περιουσίας, για την εξασφάλιση των δανειστών-τοκογλύφων και των γενικότερων συμφερόντων του αστικού συστήματος κυριαρχίας στη χώρα. Προβάλλουν μάλιστα ως ιδεολόγημα τη «σωτηρία της πατρίδας», κινδυνολογώντας χυδαία,[3] ότι τάχα η παύση πληρωμών του χρέους και η αποδέσμευση από την ευρωζώνη, οδηγεί σε μια πρωτοφανή καταστροφή τη χώρα και το λαό, σε έναν….πραγματικό «αρμαγεδδών».! Χωρίς υπερβολή αναπαράγουν με σύγχρονους όρους το παλιό ιδεολόγημα «περί κομμουνιστικού κινδύνου» και του δόγματος «ανήκομεν στη Δύση». Είναι οι ίδιες πολιτικές δυνάμεις και πρόσωπα, που με τις επιλογές τους οδήγησαν την οικονομία και τον ελληνικό λαό στο σημερινό τραγικό αδιέξοδο και δεν διστάζουν μπρος σε τίποτα προκειμένου να προστατέψουν τα συμφέροντα των πιστωτών, μαζί και τα δικά τους στενά πολιτικο-οικονομικά συμφέροντα, χωρίς φυσικά να εξασφαλίζουν ούτε βιωσιμότητα του χρέους, ούτε δρόμους ανάπτυξης και προόδου της ελληνικής κοινωνίας και ένα στοιχειώδες καλύτερο μέλλον στη νέα γενιά.
Ειδικότερα όσον αφορά στη βιωσιμότητα του χρέους, ο χειρισμός των εκκρεμών ζητημάτων του PSI δείχνει συνέχιση της πολιτικής πλήρους υποταγής στις απαιτήσεις των πιστωτών-τοκογλύφων. Το υποτιθέμενο «κούρεμα» της ονομαστικής αξίας των ομολόγων (ύψους 206 δις €) κατά 50% (δηλαδή κατά 103 δις €) τα οποία κατέχουν μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί φορείς, είναι στην πραγματικότητα πολύ μικρότερο, αν λάβουμε υπ’ όψη ότι θα συνοδευτούν από γενναίες «αντιπαροχές». Πρώτον, 30 δις € για στήριξη της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών, ενώ αντίθετα η ανακεφαλαιοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων (12 δις) παραπέμπεται στους …..συνταξιούχους και δεύτερον, παροχή 30 δις στις ξένες τράπεζες για αγορά μέρους των ομολόγων που κατέχουν στην ονομαστική τους τιμή. Στην ουσία το «κούρεμα» δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ανταλλαγή ομολόγων «σε τρέχουσες τιμές αγοράς», δηλαδή σε τιμές που ισχύουν στη δευτερογενή αγορά, όπου τα ελληνικά ομόλογα είναι ήδη υποτιμημένα κατά 50-60%. Ωστόσο τα σημαντικότερα «αντισταθμιστικά» οφέλη των πιστωτών από τις διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση στα πλαίσια του PSI (στην ουσία οι διαπραγματεύσεις γίνονται μεταξύ «διεθνούς ένωσης τραπεζιτών-IIP» και ΕΕ-ΔΝΤ, με….παρατηρητή την ελληνική κυβέρνηση), είναι η ανταλλαγή παλαιών ομολόγων με νέα..!
Ποια είναι τα συγκεκριμένα «αντισταθμιστικά»; Πρώτον, δίνουν «κατιμά» και παίρνουν «μπον-φιλέ».! Δηλαδή, εξαργυρώνουν τα υποτιμημένα ομόλογα «junk» (σκουπίδια) με άλλα υψηλής εξασφάλισης (ΑΑΑ) αντίστοιχης με αυτήν των δανείων του ΔΝΤ και του EFSF. Δεύτερον, απαιτούν την υπαγωγή των νέων ομολόγων στο αγγλικό δίκαιο αντί του ελληνικού (η κυβέρνηση έχει αποδεχθεί την απαίτηση χωρίς να το δηλώνει επίσημα), ώστε να διασφαλιστούν οι πιστωτές από μελλοντικό κίνδυνο «κουρέματος» με πρωτοβουλία της Ελλάδας (δηλ. σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο). Τρίτον, ζητούν για τα νέα ομόλογα επιτόκιο 6-8%, σε σύγκριση με 4,5% κατά μέσο όρο σήμερα, αυξάνοντας τις αποδόσεις. Σε αυτό ακριβώς υπάρχουν ακόμα διαφορές, διότι τα υψηλότερα επιτόκια αυξάνουν τις δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους (περίπου κατά 2,5-3 δις €) απομακρύνοντας το στόχο για χρέος 120% του ΑΕΠ το 2020. Είναι χαρακτηριστική η παρέμβαση του το ΔΝΤ, το οποίο θεωρεί ότι η παροχή υψηλών επιτοκίων ελαχιστοποιεί την πιθανότητα επίτευξης του στόχου 120%, επισημαίνοντας ότι για την εξασφάλιση βιωσιμότητας θα χρειαστεί ή μεγαλύτερο «κούρεμα» ομολόγων (70-75%) ή μεγαλύτερο δανεισμό από την ΕΕ, πέρα από τα 130 δις που έχουν συμφωνηθεί.[4] Τέταρτο, για την πραγματοποίηση της ανταλλαγής θα πρέπει να υπάρξει συμμετοχή εκείνων των χρηματοπιστωτικών φορέων που κατέχουν τουλάχιστον 90% της ονομαστικής αξίας των ομολόγων, ώστε η ανταλλαγή να θεωρηθεί εθελοντική. Διαφορετικά αν γίνει υποχρεωτική, με βάση τη «ρήτρα συλλογικής ευθύνης» (collective action clause), πιθανόν να προκύψει «πιστωτικό συμβάν» και να ενεργοποιηθούν τα «συμβόλαια αντιστάθμισης κινδύνου» (CDS), ένα ζήτημα που αφορά τους ίδιους τους χρηματοπιστωτικούς φορείς που ασκούν κερδοσκοπία, με σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις μεταξύ τους. Σε κάθε περίπτωση η συμμετοχή του μεγαλύτερου μέρους των κατόχων ομολόγων στο «κούρεμα», έχει μεγάλες δυσκολίες και ενδεχομένως το PSI τελικά να μην προχωρήσει,[5] οπότε είτε η χώρα θα οδηγηθεί σε επίσημη χρεοκοπία και διαδικασία αναδιάρθρωσης χρέους, είτε αυξάνεται το ύψος του νέου δανείου προς την Ελλάδα από την «τρόϊκα», μεταβάλλοντας άρδην τα δεδομένα περί βιωσιμότητας του χρέους.
Τέλος δεν έχει αποσαφηνιστεί η «περίοδος χάριτος» και ο χρονικός ορίζοντας αποπληρωμής των νέων ομολόγων (αν δεν προσεχθεί η διασπορά λήξης, είναι ενδεχόμενο η χώρα να οδηγηθεί σε νέο «ραντεβού» με τη χρεοκοπία μετά 15-20 χρόνια). Επίσης δεν είναι ασαφές εάν θα επιβληθεί «κούρεμα» στα ομόλογα που κατέχουν μικροεπενδυτές, το ύψος των οποίων ανέρχεται σε 3,5 δις €.[6]  Αντίθετα στα ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ (62 δις €), μεγάλο μέρος των οποίων (1/3) τα αγόρασε υποτιμημένα στη δευτερογενή αγορά (!), δεν προβλέπεται να «κουρευτούν», ούτε το δάνειο της «τρόϊκας», καθώς και ορισμένα ακόμα ομόλογα και διακρατικά δάνεια, συνολικού ύψους 200 δις €. Εάν όμως δεν υπάρξει γενικό «κούρεμα» του συνολικού χρέους πάνω από 80% (αρχές 2012 προσέγγιζε 400 δις €), δεν υπάρχει ουσιαστική δυνατότητα «ανάσας» στην ελληνική οικονομία και κοινωνία.
Κατά συνέπεια το σενάριο ότι με την εφαρμογή του PSI, εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους είναι ανεδαφικό, γεγονός που αναγνωρίζουν και οι εκπρόσωποι της ευρωζώνης και του ΔΝΤ. Ακόμα κι αν όλα γίνουν σύμφωνα με τους «σχεδιασμούς» (εφαρμογή PSI, υπογραφή νέας δανειακής σύμβασης, εφαρμογή νέου Μνημονίου, επίτευξη όλων των προβλέψεων), το χρέος σε ποσοστό του ΑΕΠ θα μειωθεί το 2020 στο 120% όσο ήταν και το 2009 (!!), ενώ το 2030 θα κατέβει σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΔΝΤ στο 95% του ΑΕΠ.! Δηλαδή στο ορατό μέλλον, ο ελληνικός λαός, θα βρίσκεται σε καταπιεστικό καθεστώς εξουθενωτικής λιτότητας, ουσιαστικής εξάλειψης λαϊκής κυριαρχίας, συρρίκνωσης της εθνικής ανεξαρτησίας και μετατροπής της χώρας σε άθλιο «προτεκτοράτο».! Ήδη στις αρχές του νέου χρόνου ο πρωθυπουργός Λ. Παπαδήμος, σε σύσκεψη με τους λεγόμενους «κοινωνικούς εταίρους», ζήτησε κατόπιν υπόδειξης της τρόϊκας, την παραπέρα μείωση του εργατικού κόστους (περικοπές κατώτατου μισθού, 13ου και 14ου μισθού, τριετιών, κά), επισείοντας και πάλι τον κίνδυνο της «άτακτης χρεοκοπίας».[7]
Όσον αφορά τους όρους της νέας δανειακής σύμβασης 130 δις €, δεν είναι ακόμα γνωστοί (ύψος επιτοκίων, διάρκεια εξόφλησης, περίοδο χάριτος κά), ούτε οι γενικότερες δεσμεύσεις (αναλυτικά μέτρα, χρονικός ορίζοντας νέου Μνημονίου) κά. Ωστόσο είναι γνωστές οι «συντεταγμένες» που θα κινηθούν.[8] Η δήμευση του ελληνικού λαού χάριν των πιστωτών σε οικονομικό επίπεδο σημαίνει επιβολή αλλεπάλληλων μέτρων λιτότητας ύψους 50 δις ως το 2015, εκποίηση «κοψοχρονιά» [9]  δημόσιας περιουσίας ύψους 50 δις, υποθήκευση εσόδων ύψους 15 δις από το πρόγραμμα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας «Ήλιος», διάλυση εργασιακών σχέσεων, δημιουργία «ειδικών οικονομικών ζωνών» (δηλ. «παράδεισους» κερδοφορίας των πολυεθνικών) και ανυπολόγιστες «παράπλευρες απώλειες», με εκρηκτική αύξηση της ανεργίας (ιδιαίτερα στη νέα γενιά), άπλωμα της φτώχειας και φαινομένων κατάθλιψης, αυτοκτονιών, παρακμής, κοινωνικής περιθωριοποίησης, κά. Κατά συνέπεια η άρνηση πληρωμής του χρέους με βάση το διεθνές δίκαιο («κατάσταση ανάγκης» και «απεχθές χρέος»)[10] και διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους, αποτελεί τη μόνη καθαρή, βιώσιμη και ρεαλιστική επιλογή για επιβίωση της χώρας. Αυτή η επιλογή έπρεπε να είχε γίνει το 2010, πριν από το δάνειο της «τρόϊκας» και υπογραφή του «Μνημονίου», όταν τα κρατικά ομόλογα διέπονταν από το ελληνικό δίκαιο.[11]  Ωστόσο και σήμερα υπάρχει ακόμα περιθώριο, δεδομένου ότι μικρό μόνο μέρος ομολόγων (περίπου 10%), εκτός από το δάνειο της τρόϊκας, διέπεται από το αγγλικό δίκαιο. Αν υπογραφεί το PSI με όρους πιστωτών, τότε θα είναι δυσκολότερη η μονομερής διαγραφή του χρέους. Οι ευθύνες της «τρικομματικής» κυβέρνησης Παπαδήμου είναι τεράστιες, που αποδέχτηκε την υπαγωγή των νέων ομολόγων στο αγγλικό δίκαιο. Το δημόσιο χρέος υπό τις συνθήκες που διαμορφώνονται και τις εκτιμήσεις που υπάρχουν,[12]  δεν θεωρείται βιώσιμο και στοιχειώδης πρόνοια επιβάλλει να μη χαθεί το μοναδικό ίσως μέσο «αυτοπροστασίας» του λαού και της χώρας.
Ωστόσο δεν διαφαίνεται να υπάρχει τέτοιο αίσθημα ευθύνης από τη νέα κυβέρνηση. Αντίθετα επίσημη αποστολή της έχει την υπογραφή του PSI, της νέας δανειακής σύμβαση, του νέου Μνημονίου και μετά εκλογές, για να είναι να κάνει τη «λευκή περιστερά» η νέα κυβέρνηση. Προκαλεί ιδιαίτερη κατάπληξη η δήλωση του πρωθυπουργού Λ.Παπαδήμου, μετά το πέρας της συνόδου κορυφής, την 9ην Δεκέμβρη ’11, όταν σε ερώτημα δημοσιογράφων, πως κρίνει τη συμφωνία, δήλωσε ότι «η Ελλάδα δεν έχει πρόβλημα να εφαρμόσει τις αποφάσεις της συνόδου».![13] Όπως όμως αναφέραμε, το νέο «δημοσιονομικό συμβόλαιο» προβλέπει ότι χώρες με χρέος πάνω από 60% του ΑΕΠ, δεσμεύονται σε μείωση κατά 5% (1/20) ετησίως, (αρχής γενομένης για Ελλάδα το 2017), διαφορετικά θα υπάρξουν κυρώσεις. Αντίστοιχες δεσμεύσεις ισχύουν και για το «διαρθρωτικό έλλειμμα», τους «δείκτες ανισορροπίας», κά. Το εύλογο ερώτημα είναι κατά πόσο η Ελλάδα με χρέος πολλαπλάσιο του ορίου 60%, θα μπορέσει να τηρήσει αυτές τις δεσμεύσεις και κατά πόσο ο ελληνικός λαός θα αποδεχθεί τέτοια «απεχθή» βάρη, κυρώσεις, πρόστιμα, εξευτελισμούς, κά, προς χάριν των πιστωτών και του ευρώ; Δεν χωράει αμφιβολία ότι σε αυτή τη νέα «βόμβα νετρονίου» που σκοτώνει λαούς και αφήνει άθικτα τα συμφέροντα του χρηματιστικού κεφαλαίου, η μόνη απάντηση θα είναι ένα νέο μεγάλο ΟΧΙ.!

ΔΕΥΤΕΡΑ 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

* Ο Γιάννης Τόλιος είναι διδάκτωρος οικονομικών επιστημών.

Παραπομπές

[3] Σε πρωτοχρονιάτικο μήνυμα του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κ. Παπούλιας δήλωσε ότι «το μέτωπο εναντίον της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη πρέπει να είναι αραγές». (Εξπρές, 3.1.12), ενώ ο διοικητής της Τράπεζας Ελλάδος Γ.Προβόπουλος σε συνέντευξη του στην «Καθημερινή» (1.1.12), δήλωσε ότι «η τυχόν επιστροφή στη δραχμή θα ισοδυναμούσε τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια με αληθινή κόλαση». Με τη σειρά του ο πρόεδρος της «Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών», Β. Ράπανος τόνισε την ανάγκη «παραμονής της χώρας στην ευρωζώνη με θυσίες», ζητώντας τη στήριξη της κυβέρνησης Παπαδήμου. (Ναυτεμπορική, 3.1.12) Τέλος διάφοροι διανοούμενοι-απολογητές του κατεστημένου (χαρακτηριστική περίπτωση ο Γ. Βούλγαρης σε άρθρο του στα «Νέα, 1.1.12»), κρούει τον κώδωνα κινδύνου τονίζοντας ότι «η Ελλάδα πρέπει να μείνει όρθια και να εξασφαλίσει την παραμονή της στο ευρώ, αντικρούοντας τη νέα «μαγική λύση» της δραχμής που προτείνουν η λαϊκή Δεξιά, η συντηρητική Αριστερά, τα μεγάλα κανάλια και μερικές τράπεζες». Υπερασπίζεται μάλιστα το Μνημόνιο δηλώνοντας ότι «ήταν η πιο συμφέρουσα από τις λύσεις που τότε είχαμε ώστε να εξασφαλίσουμε την πιο ομαλή αναγκαστική προσγείωση».! Τα σχόλια περιττεύουν.!!
[4] Σύμφωνα με δημοσιεύματα το ΔΝΤ και οι Ευρωπαίοι εταίροι και πρώτα απ’ όλα η Γερμανία, θεωρούν ότι δεν επαρκεί η μείωση του χρέους κατά 50% ή κατά 103 δις ευρώ και εξετάζονται τρόποι για ακόμα μεγαλύτερη μείωση του, κατά 70-75% ή κατά 140-150 δις ευρώ. (Ναυτεμπορική, 3.1.12)
[5] Οι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων που λήγουν το 2012 (ύψους 36 δις €), είναι λογικό να μη θέλουν ανταλλαγή ομολόγων με αποπληρωμή σε 20 ή 30 χρόνια. Επίσης από τα 120 δις ομόλογα που βρίσκονται στα χέρια θεσμικών επενδυτών, ένα μέρος βρίσκεται στα χέρια επιθετικών «hedge funds», τα αποκαλούμενα «γύπες» (vulture funds) που είναι πιθανό να μη συμμετάσχουν προσδοκώντας μέσα από δικαστικές διαδικασίες την καταβολή του συνολικού ποσού. Επίσης όσοι έχουν αγοράσει CDS ποντάροντας στη χρεοκοπία του ελληνικού κράτους, προφανώς δεν θέλουν εθελοντική συμμετοχή. Όλα αυτά περιορίζουν τη διαθέσιμη «κρίσιμη μάζα» ομολόγων των προς «κούρεμα» και η διαφορά πρέπει να καλυφθεί από τους επίσημους πιστωτές (ΔΝΤ και ΕΕ), ένα ενδεχόμενο πολύ «χλωμό» σε συνθήκες εντεινόμενης κρίσης ….οπότε καταλήγουμε και πάλι στην επίσημη χρεοκοπία και μεγαλύτερο υποχρεωτικό κούρεμα των ομολόγων που κατέχουν ιδιώτες και ενδεχομένως η ΕΚΤ.
[6] Ενώ αρχικά είχαν δοθεί διαβεβαιώσεις για την εξαίρεση από το «κούρεμα» των μικροεπενδυτών, τελικά δεν είναι βέβαιο ότι θα εξαιρεθούν. Αν τελικά στη συμφωνία υπάρξει «ρήτρα συλλογικής ευθύνης» (collective action clause) τότε το κούρεμα θα είναι υποχρεωτικό σε όλους, ενώ αν δεν μπει, ίσως γίνει εξαίρεση τους. (Ελευθεροτυπία, 22.12.11)
[7] Κατά τη σύσκεψη με τους «κοινωνικούς εταίρους» (ΣΕΒ, ΓΣΕΕ, ΕΣΕΕ, ΓΣΕΒΕ), ο Λ. Παπαδήμος στις 4.1.12, με δραματικό τόνο επισήμανε «ή μειώνεται το μέσο κόστος εργασίας (σσ. κατώτατος μισθός, 13ος και 14ος μισθός, κατάργηση τριετιών, μείωση εργοδοτικών εισφορών, κά), ή η τρόϊκα μας αρνείται τη νέα χρηματοδότηση με άμεσο κίνδυνο την άτακτη χρεοκοπία». Οι εκπρόσωποι της τρόϊκας προτρέπουν την κυβέρνηση αν δεν υπάρξει συμφωνία την εφαρμογή «πράξης νομοθετικού περιεχομένου» (ανάλογη της διετίας 1985-87, επί Σημίτη). Σε ερώτηση συνδικαλιστών αν η κυβέρνηση πρόκειται να προχωρήσει σε νομοθετική παρέμβαση ο Λ. Παπαδήμος είπε: «δεν μπορώ να σας απαντήσω».! (Εξπρές, 5.1.12)
[8] Σύμφωνα με δημοσιεύματα τα μέτρα που έχουν δρομολογηθεί προβλέπουν, νέες περικοπές σε μισθούς και συντάξεις (ιδιαίτερα σε επικουρικές), περικοπές σε δαπάνες παιδείας, υγείας, πρόνοιας, επέκταση της «εργασιακής εφεδρείας» (απολύσεις) σε όλους τους τομείς της δημόσιας διοίκησης, περικοπή αμυντικών δαπανών κυρίως σε ότι αφορά δαπάνες προσωπικού, περικοπές δημοσίων επενδύσεων, απελευθέρωση όλων των «κλειστών» επαγγελμάτων, κά. (Ναυτεμπορική, 5.12.11)
[9] Τέσσερα αεροπλάνα Airbus Α340-300 της ΟΑ, πουλήθηκαν σε εταιρία ενοικίασης αεροσκαφών «Apollo Aviation Group» του Μαϊάμι, αντί ποσού 40,4 εκατ. δολ. ή 31 εκατ. € (στην ουσία σε τιμή «σκραπ»). Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2010 είχε τεθεί ως κατώτατη τιμή πώλησης 100 εκατ. € και η αμερικάνικη εταιρία Cirrus είχε προσφέρει 95 εκατ., αλλά τελικά αποσύρθηκε και ο διαγωνισμός κηρύχθηκε άγονος στις αρχές του 2011. Αν τα αεροσκάφη είχαν πωληθεί όταν ακόμα πετούσαν, η τιμή τους θα μπορούσε να φθάσει ακόμα και 170 εκατ. δολ., εκτιμούν τεχνικοί της ΟΑ. (Τα Νέα, 3.1.12)
[10] Δύο είναι οι βασικές πηγές διεθνούς δικαίου που μπορεί να στηριχθεί η άρνηση πληρωμής του χρέους. Η «κατάσταση ανάγκης» (state of necessity) της Διεθνούς Νομικής Επιτροπής του ΟΗΕ και η έννοια του «απεχθούς χρέους» (odious debt). Την πρώτη εφάρμοσε η Αργεντινή και τη δεύτερη ο Ισημερινός που διέγραψαν γύρω στο 70% του χρέους. (Για μεγαλύτερη ανάλυση, βλέπε. Γ. Τόλιος, «Κρίση, «απεχθές χρέος» και αθέτηση πληρωμών. Το ελληνικό…..δίλημμα», Αθήνα 2011, εκδόσεις «Τόπος», σελ. 79-92)
[11] Σε μελέτη ερευνητών (Μίτου Γκουλάτι, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Ντιούκ (Duke) και Λεό Μπουχάϊτ, ειδικού στο χρηματοοικονομικό δίκαιο της εταιρίας Cleary Gottlieb Steen & Hamilton LLP, που η ελληνική κυβέρνηση προσέλαβε ως σύμβουλο για το PSI), τονίζεται ότι η Ελλάδα μπορούσε με νομοθετικές ρυθμίσεις της Βουλής, να διαγράψει μονομερώς και νόμιμα μέρος ή όλο το χρέος, να μειώσει τα επιτόκια, να αυξήσει την περίοδο αποπληρωμής, να διαγράψει ολοσχερώς το κεφάλαιο, κά ή να απειλήσει τέτοιες ρυθμίσεις, προκειμένου να διαπραγματευθεί τη συναινετική διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους. (Πιο αναλυτικά βλέπε, www.iskra.gr, 4.1.12)
[12] Η αμφισβήτηση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους εκπέμπεται με διάφορους τρόπους από διάφορους μελετητές και εκπροσώπους φορέων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
[13]  «Free Sunday”, 11.12.11


ΠΗΓΗ: http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=6167:tolios-psi&catid=58:oikonomiki-politiki&Itemid=182
 
 
Συνέχεια στο Μέρος ΙΙΙ:  http://tomtb.com/modules/smartsection/item.php?itemid=2571

PSI, νέα δανειακή σύμβαση και μνημόνιο Ι

Σχολιάστε
Το PSI, η νέα δανειακή σύμβαση και το μνημόνιο,
 στο φόντο του νέου «δημοσιονομικού συμβολαίου» της ΕΕ – Μέρος Ι

Tου Γιάννη Τόλιου*


 
 
 

Οι αποφάσεις της Συνόδου της ΕΕ, την 9ην Δεκέμβρη 2011, με την υπογραφή του λεγόμενου «δημοσιονομικού συμβολαίου, υποτίθεται ότι έθεσαν τις βάσεις υπέρβασης της κρίσης στην ευρωζώνη και της «σωτηρίας» του ευρώ, Ήδη οι αποφάσεις θεωρούνται από τις «αγορές» ξεπερασμένες και ανεπαρκείς για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους των μεγάλων οικονομιών, όπως της Ιταλίας και Ισπανίας, θέτοντας «εν αμφιβόλω» ακόμα και τη στήριξη των μικρότερων περιφερειακών χωρών.

Ειδικότερα όσον αφορά την Ελλάδα, οι αποφάσεις της τελευταίας συνόδου, επιτείνουν τα προβλήματα εφαρμογής των αποφάσεων της 27ης Οκτώβρη ’11), για «επίλυση» της κρίσης χρέους της Ελλάδας. Οι μεγάλες ασάφειες και ανοικτές εκκρεμότητες που άφησε η συγκεκριμένη συμφωνία, για τη συμμετοχή ιδιωτών στο «κούρεμα» των ομολόγων (το λεγόμενο PSI ή Private Sector Involvement), το γενικότερη αρνητικό κλίμα από την προϊούσα ύφεση την ευρωζώνη, σε συνδυασμό με τις ρυθμίσεις του «δημοσιονομικού συμβολαίου», ενισχύσουν τους φόβους νέων «επαχθών» και «απεχθών» δεσμεύσεων σε βάρος του ελληνικού λαού, με την υπογραφή νέας δανειακής σύμβασης και νέου Μνημόνιου, φέρνοντας πιο κοντά την επίσημη χρεοκοπία της χώρας.

1. ΟΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΙ ΛΑΟΙ ΣΤΟ «ΘΑΛΑΜΟ ΑΕΡΙΩΝ» ΤΩΝ «ΜΕΡΚΟΖΙ»
Οι αποφάσεις της τελευταίας συνόδου (9ης Δεκέμβρη ’11), αποτελούν μια ακόμα προσπάθεια των κυρίαρχων ελίτ της ευρωζώνης να στηρίξει το σαθρό οικοδόμημα της Οικονομικής και Νομισματικής Ενοποίησης (ΟΝΕ) και του «ενιαίου νομίσματος» (ευρώ), που βρίσκεται σε διαδικασίες αποσύνθεσης. Πρόκειται για «μέτρα στήριξης» ενός ετοιμόρροπου οικοδομήματος που έχει ως πρώτη ύλη τα ίδια νεοφιλελεύθερα υλικά του «Συμφώνου Σταθερότητας», της ΕΚΤ, του «μηχανισμού στήριξης» (EFSF/ESM), του «Συμφώνου για το Ευρώ+», κά, τα οποία οδηγούν τους ευρωπαϊκούς λαούς σε ιδιόμορφο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό «κάτεργο». Ειδικότερα τα 17 κράτη-μέλη της ευρωζώνης, κάτω από τους ωμούς εκβιασμούς και πιέσεις του γερμανογαλλικού άξονα «Μερκοζί» (Μέργκελ-Σαρκοζί), «συμφώνησαν» στην υπογραφή νέου «δημοσιονομικού συμβολαίου» και το «συντονισμό» των οικονομικών πολιτικών, τα οποία πολύ συνοπτικά περιλαμβάνουν τα εξής: [1]
Α) Οι προϋπολογισμοί των κρατών-μελών θα πρέπει να είναι ισοσκελισμένοι. Το ετήσιο διαρθρωτικό έλλειμμα δεν πρέπει ξεπερνά το 0,5% του ονομαστικού ΑΕΠ. Η δέσμευση πρέπει να βρει ισχυρή νομική έκφραση (συνταγματική ή άλλου νομικού ισοδύναμου) και θα περιλαμβάνει αυτόματο μηχανισμό ενεργοποίησης σε περίπτωση απόκλισης, που θα ελέγχεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.! Τα κράτη μέλη που υπόκεινται στη διαδικασία του «υπερβολικού ελλείμματος», θα υποβάλλουν στην Επιτροπή και το Συμβούλιο προς έγκριση, πρόγραμμα «οικονομικής εταιρικής σχέσης» στο οποίο θα αναγράφονται λεπτομερώς τα μέτρα διόρθωσης του, η εφαρμογή των οποίων θα είναι υπό την αυστηρή εποπτεία της Επιτροπής και του Συμβουλίου. Προβλέπεται επίσης τη θέσπιση ειδικού μηχανισμού για την εκ των προτέρων υποβολή από τα κράτη-μέλη, εκθέσεων σε ότι αφορά τα εθνικά σχέδια έκδοσης νέων χρεογράφων (ομολόγων, κά).
Β) Οι κανόνες «υπερβολικού ελλείμματος» στις χώρες της ευρωζώνης θα αυστηροποιηθούν. Η Επιτροπή μόλις διαπιστώσει ότι υπάρχει υπέρβαση του ανωτάτου ορίου ελλείμματος (το επιτρεπόμενο όριο με βάση τη συνθήκη Μαάστριχτ είναι 3% του ΑΕΠ ενώ τώρα προτείνεται σε 0,5% του ΑΕΠ), θα επιβάλλει αυτομάτως κυρώσεις και πρόστιμο 0,2% του ΑΕΠ, εκτός κι αν ειδική πλειοψηφία του Συμβουλίου (85%) δεν τις υιοθετήσει. Οι χώρες με δημόσιο χρέος πάνω από 60% του ΑΕΠ, δεσμεύονται για μείωση του χρέους (άνω του συγκεκριμένου ορίου) κατά 1/20 το χρόνο (δηλ. κατά 5%).
Γ) Θα τεθούν σε εφαρμογή οι νέοι κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας τους οποίους πρότεινε η Επιτροπή στις 23 Νοέμβρη 2011 και αφορούν: i) την παρακολούθηση και αξιολόγηση των προσχεδίων προϋπολογισμών των χωρών-μελών και εφόσον χρειάζεται θα γνωμοδοτεί επ’ αυτών, ενώ σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης προς το Σύμφωνο Σταθερότητας, θα ζητά την αναθεώρηση τους, ii) την ενίσχυση της δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών-μελών που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες όσον αφορά τη δημοσιονομική τους σταθερότητα στη ζώνη του ευρώ, και iii) εξεύρεση τρόπων περαιτέρω εμβάθυνσης της δημοσιονομικής ενοποίησης σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, με την επεξεργασία προτάσεων από τον πρόεδρο της Επιτροπής και τον πρόεδρο της Ευρωομάδας, που θα εξεταστούν στην εαρινή Σύνοδο του 2012.
Δ) Ενισχυμένη συνεργασία, με την καθιέρωση των εξάμηνων συνόδων των κρατών-μελών της ευρωζώνης, όπου θα συζητούνται και θα συντονίζονται οι σημαντικότερες αποφάσεις και μεταρρυθμίσεις στο πεδίο της οικονομικής πολιτικής.
Ε) Ενίσχυση των εργαλείων σταθεροποίησης για αντιμετώπιση εντάσεων που προκύπτουν από τις αγορές. Άμεση προώθηση των σχεδίων «μόχλευσης» (εξασφάλισης πρόσθετων κεφαλαίων) του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) και πραγματοποίηση από την ΕΚΤ συναλλαγών για λογαριασμό του στις αγορές. Επίσπευση της έναρξης ισχύος του «Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας» (EMS) ένα χρόνο ενωρίτερα (Ιούλιος 2012), ενώ το EFSF θα συνεχίσει να λειτουργεί ως τα μέσα του 2013). Επανεξέταση στην εαρινή σύνοδο (Μάρτιος 2012) της επάρκειας του συνολικού ορίου κεφαλαίων 500 δις €, ώστε να διατηρηθεί η αναλογία 15% μεταξύ καταβεβλημένου κεφαλαίου και οφειλομένου ποσού των τίτλων του EMS. Άμεση χορήγηση στο ΔΝΤ πρόσθετων πόρων 200 δις € από τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, για δανειοδότηση των χωρών που αντιμετωπίζουν προβλήματα υπερχρέωσης.
ΣΤ) Τροποποίηση της συνθήκης για τον EMS ώστε να καταστεί αποτελεσματικότερη. Η προβλεπόμενη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην αναδιάρθρωση (κούρεμα) του χρέους, θα κινηθεί αυστηρά στα πλαίσια των καθιερωμένων αρχών και των πρακτικών του ΔΝΤ. Κατά συνέπεια οι αποφάσεις της 21ης Ιουλίου και της 26/27ης Οκτωβρίου 2011, για το ελληνικό χρέος, έχουν έκτακτο και μοναδικό χαρακτήρα. Στους όρους έκδοσης των νέων ομολόγων των χωρών της ευρωζώνης θα περιληφθούν τυποποιημένες και πανομοιότητες «ρήτρες συλλογικής δράσης» (collective action clause). Για τη διασφάλιση της ικανότητας του EMS λήψης έγκαιρων αποφάσεων θα περιληφθεί στους κανόνες ψηφοφορίας, διαδικασία εκτάκτου ανάγκης, για παροχή «χρηματοδοτικής συνδρομής» με ειδική πλειοψηφία του 85%, όταν υπάρχει αμοιβαία συμφωνία μεταξύ Επιτροπής και ΕΚΤ.
Ζ) Συμφωνήθηκε επίσης, όσα από τα παραπάνω μέτρα δεν μπορούν να εφαρμοστούν με βάση το «παράγωγο δίκαιο», να περάσουν στο «πρωτογενές δίκαιο» της Ένωσης με την υπογραφή νέας διεθνούς συμφωνίας μεταξύ των κ-μ της ευρωζώνης, το αργότερο ως το Μάρτιο 2012. Οι χώρες-μέλη της ΕΕ που δεν συμμετέχουν στην ευρωζώνη (Αγγλία, Βουλγαρία, Δανία, Λετονία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Σουηδία και Τσεχία), μπορούν αν το επιθυμούν να συμμετάσχουν (με εξαίρεση την Αγγλία που ήδη δήλωσε άρνηση συμμετοχής) στη σχετική διαδικασία, εφ’ όσον συμβουλευτούν τα κοινοβούλια τους κατά περίπτωση.
Η) Όσον αφορά τα γενικότερα «Συμπεράσματα του Συμβουλίου» στον τομέα της οικονομικής πολιτικής, επαναλαμβάνονται οι διάφορες μεγαλόστομες διακηρύξεις για «ενίσχυση της ανάπτυξης», της «κοινωνικής συνοχής», «τόνωση της απασχόλησης» κά, που κινούνται πάντα στο έδαφος των νεοφιλελεύθερων επιλογών. Ωστόσο έχει ιδιαίτερη σημασία να σημειώσουμε την «ισχυρή δέσμευση» των κυβερνήσεων της ευρωζώνης για την εφαρμογή των στόχων του «Συμφώνου για το Ευρώ +» και ιδιαίτερα των εξειδικευμένων προτάσεων της Επιτροπής για την αγορά εργασίας, με στόχο τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης, μέσω της «βελτίωσης των κινήτρων εργασίας», «μεταρρύθμισης των συνταξιοδοτικών συστημάτων», «εξισορρόπησης της ασφάλειας και της ευελιξίας» (flexicurity), «προσαρμογής των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης στις ανάγκες της αγοράς εργασίας», εφαρμογή «βιώσιμων επιπέδων μισθών» και «αναθεώρηση των ρητρών τιμαριθμοποίησης τους», ιδιαίτερα για χώρες με μεγάλα ελλείμματα στο ισοζύγιο πληρωμών και υψηλό δημόσιο χρέος, κά. Όλα αυτά σε πιο «κατανοητή» γλώσσα, σημαίνουν συνέχιση διαχρονικά της λιτότητας, αποδιάρθρωσης των εργασιακών σχέσεων, «κινεζοποίηση» των μισθών και ξεθεμελίωση βασικών κοινωνικών δικαιωμάτων.
Θ) Τέλος θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι αποφάσεις της 9ης Δεκέμβρη της ΕΕ, έχουν ως υπόστρωμα τις αποφάσεις για τη νέα «οικονομική διακυβέρνηση» που ψηφίστηκαν από τα κράτη-μέλη της ΕΕ τον Οκτώβριο 2011 και περιέχονται στο «ενισχυμένο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης» που άρχισε να εφαρμόζεται από τις 13.12.11. Ειδικότερα στις περιπτώσεις υπέρβασης του ελλείμματος άνω του 3% στο ΑΕΠ (το όριο με την τελευταία απόφαση προτείνεται να γίνει 0,5%), επιβάλλονται πρόστιμα ύψους 0,2% του ΑΕΠ, αρχικά με μορφή άτοκης κατάθεσης και σε περίπτωση μη συμμόρφωσης μετατρέπεται σε χρηματικό πρόστιμο, κατόπιν πρότασης της Επιτροπής και απόφασης του Συμβουλίου, εκτός αν ειδική πλειοψηφία 85% τη απορρίψει. Επίσης τίθεται όριο αύξησης των δημοσίων δαπανών, λιγότερο από το μεσοπρόθεσμο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ, με στόχο μείωση του ελλείμματος.
I) Παράλληλα θεσπίστηκε πρώτη φορά «διαδικασία υπερβολικών ανισορροπιών», με βάση ορισμένους μακροοικονομικούς δείκτες (μέσος όρος ύψους ισοζυγίου πληρωμών στο ΑΕΠ της τελευταίας τριετίας με όριο +6% ως –4% του ΑΕΠ, μεταβολή μεριδίου εξαγωγών σε αξία την τελευταία πενταετία με όριο –6%, μεταβολή πραγματικής ισοτιμίας την τελευταία τριετία σε σχέση με 35 βιομηχανικές χώρες με όριο –11% ως +5%, μεταβολή μοναδιαίου κόστους εργασίας τελευταίας τριετίας με όριο +9%, μέσος όρος ανεργίας τελευταίας τριετίας με όριο 10%, χρέος ιδιωτικού τομέα με όριο 160% του ΑΕΠ, πιστωτική επέκταση ιδιωτικού τομέα με όριο 15% του ΑΕΠ, ετήσια μεταβολή τιμών ακινήτων με όριο 6%, κά). Σε περίπτωση διαπίστωσης «υπερβολικών ανισορροπιών», κατόπιν πρότασης της Επιτροπής και με απόφαση του Συμβουλίου, επιβάλλονται πρόστιμα ύψους 0,1% του ΑΕΠ, με μορφή άτοκης κατάθεσης, τα οποία σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, μετατρέπονται σε χρηματικά πρόστιμα, εκτός αν αποτραπούν με ειδική πλειοψηφία 85% του Συμβουλίου. Όλα τα παραπάνω αποπνέουν, ιδιαίτερα για τις αδύναμες οικονομίες, κανόνες «στρατοπέδου συγκέντρωσης» και μια νοοτροπία αντιμετώπισης οικονομικών προβλημάτων με «διατάγματα», αντί επιλογών οικονομικής πολιτικής. Είναι φανερό ότι παρά την αυστηρότητα και την αυταρχικότητα του νέου πλαισίου, δεν μπορεί να εξασφαλίσει τη λύση κανενός κρίσιμου προβλήματος της ευρωζώνης, ούτε του χρέους, ούτε της ανάπτυξης, ούτε της απασχόλησης, ούτε της ασυδοσίας των αγορών, κλπ, ενώ αντίθετα στο πεδίο των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων, το ρολόι της ιστορίας γυρίζει σε καταστάσεις 19ου αιώνα.
Ειδικότερα η νέα συμφωνία δεν επιλύει τη βαθιά εσωτερική αντίφαση της ευρωζώνης, ανάμεσα στο μόνιμο «κλείδωμα» της ισοτιμίας των νομισμάτων, χωρών με διαφορετικό επίπεδο ανταγωνιστικότητας, η οποία λειτουργεί ως μηχανισμός παραγωγής «πλεονασμάτων» για τις ισχυρές χώρες και «ελλειμμάτων» για τις αδύναμες. Επίσης δεν υπάρχει ενιαία οικονομική πολιτική (δημοσιονομική, νομισματική, εισοδηματική) και μια αντίστοιχη διαρθρωτική (αναπτυξιακή), με ανακατανομή πόρων και εισοδημάτων μεταξύ χωρών και κοινωνικών ομάδων, ώστε να προωθούν την οικονομικοκοινωνική σύγκλιση. Ούτε επίσης υπάρχει κεντρική τράπεζα σε ρόλο δανειστή «τελευταίας καταφυγής» και ισχυρού κέντρου ρύθμισης των χρηματοπιστωτικών σχέσεων. Το μόνο μέσο στήριξης της ανταγωνιστικότητας μιας χώρας παραμένει η εισοδηματική πολιτική και ειδικότερα το εργατικό κόστος, του οποίου η μείωση έχει αντικειμενικά όρια. Τέλος το έλλειμμα δημοκρατίας στη λειτουργία των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και της ευρωζώνης, δεν μειώνεται αλλά διευρύνεται, με αποτέλεσμα να μην έχουν λόγο χώρες και λαοί σε θεμελιώδεις επιλογές που αφορούν το μέλλον τους.
Όσον αφορά στο κρίσιμο θέμα του χρέους, ο «μηχανισμός στήριξης» (EFSF/ESM) με τα λιγοστά κεφάλαια των 500 δις, δεν μπορεί να εξασφαλίσει δανειακές ανάγκες, οικονομιών τύπου Ιταλίας με το χρέος 2 τρις €. Επίσης η ενίσχυση του ΔΝΤ με έκτακτη εισφορά κεφαλαίων 200 δις € από τις χώρες της ευρωζώνης, δεν μπορεί να καλύψει τις δανειακές τους ανάγκες. Από την άλλη έχει αποκλειστεί η έκδοση ευρωομολόγων και η έκδοση νέου χρήματος από την ΕΚΤ, ενώ η προσφορά έκτακτης ρευστότητας στις ευρωπαϊκές τράπεζες, ύψους 489 δις € με χαμηλό επιτόκιο (1%), πέρα από την σκανδαλώδη στήριξη τους από την ΕΚΤ, αποτελεί από πρακτική άποψη μόνο μικρή «ανάσα» στις μεγάλες δανειακές ανάγκες των χωρών της ευρωζώνης,[2] αλλά με πολύ υψηλό τίμημα (επιτόκια 6-7%) σε βάρος των λαών. Πόσο άραγε μπορεί να αντέξει η Ιταλία με απαγορευτικά επιτόκια δανεισμού ύψους 7%; Κατά συνέπεια η βιωσιμότητα της ευρωζώνης και του ευρώ, παρά τις αλλεπάλληλες αποφάσεις και «θριαμβολογίες» μιας ημέρας, παραμένει έωλη. Αντί για δραστικό «κούρεμα» των χρεών, εθνικοποίηση τραπεζών, στήριξη ανάπτυξης, αναδιανομή εισοδήματος, κά, γίνονται βήματα όπισθεν. Ακόμα κι αυτό το λειψό «κούρεμα» του ελληνικού χρέους χαρακτηρίζεται «εξαίρεση» που δεν πρέπει να επαναληφθεί σε άλλη χώρα. Για μια ακόμα φορά τα συμφέροντα του χρηματιστικού κεφαλαίου (τοκογλύφων τραπεζιτών και θεσμικών επενδυτών), τίθενται υπεράνω της κοινωνίας. Οι εμπειρίες των περιφερειακών χωρών από την ένταξη τους στο «μηχανισμό στήριξης» δείχνει ότι οι πολιτικές «Μνημονίου» τις έχουν βυθίσει σε παρατεταμένη ύφεση, υψηλή ανεργία, φτώχεια και παρακμή.
Οι ανεδαφικοί και «εν πολλοίς» ανιστόρητοι ισχυρισμοί επίτευξης «πρωτογενών πλεονασμάτων», «ισοσκελισμένων προϋπολογισμών», κά, ανάγουν κρίσιμα ζητήματα δημοσιονομικής διαχείρισης (πολιτικής φορολογικών εσόδων και δημοσίων δαπανών) σε τεχνικά θέματα λογιστικού ισοζυγίου εσόδων-εξόδων. Το ίδιο ισχύει για το μεγάλο θέμα της ανάπτυξης και της απασχόλησης, που η επίλυση τους επαφίεται και πάλι στο «μηχανισμό της αγοράς», ενώ η εισοδηματική πολιτική του χαμηλού εργατικού κόστους, παραμένει βασικός μοχλός στήριξης ανταγωνιστικότητας των αδύναμων οικονομιών. Στο λεξικό της «νέας οικονομικής διακυβέρνησης», οι έννοιες της ανακατανομής, της οικονομικής σύγκλισης, της περιφερειακής ανάπτυξης, της απασχόλησης, της διασφάλισης κοινωνικών δικαιωμάτων, της δικαιότερης κατανομής πλούτου, της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου, κά, παραμένουν οιονεί άγνωστες.!
Συμπερασματικά, για μια ακόμα φορά διαπιστώνεται ότι το αντιλαϊκό και αντιδημοκρατικό οικοδόμημα της ΟΝΕ (ευρωζώνης-ευρώ), δεν επιδέχεται μεταρρυθμίσεις «επί τω βελτίω», αλλά χρειάζεται διάλυση ή ανατροπή του. Με όρους συστήματος, μια βιώσιμη επιλογή θα ήταν είτε ομοσπονδιακή συγκρότηση σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο (πράγμα πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατο λόγω των εγγενών καπιταλιστικών αντιθέσεων), είτε «συντεταγμένη επιστροφή» στην περίοδο του Ecu (Ευρωπαϊκής Λογιστικής Μονάδας) πριν από το 2000 (έτος λειτουργίας του ευρώ), όπου τα νομίσματα των χωρών-μελών της ΕΕ παρά τα προβλήματα, καθόριζαν τις μεταξύ τους ισοτιμίες στα πλαίσια του «Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος» (ΕΝΣ), σε ένα εύρος διακύμανσης +/- 2,5% ως 7%. Ωστόσο η πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, για να είναι φερέγγυα και βιώσιμη και σε αντιστοιχία με τις απαιτήσεις του «ιστορικά αναγκαίου» (σοσιαλισμού), προϋποθέτει μια καινούργια «αρχιτεκτονική» που θα έχει ως θεμέλια τα συμφέροντα των λαών και των εργαζόμενων της Ευρώπης, σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.

ΔΕΥΤΕΡΑ 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

* Ο Γιάννης Τόλιος είναι διδάκτωρος οικονομικών επιστημών.

Παραπομπές

[1] Για αναλυτικότερη παρουσίαση, βλέπε δύο κείμενα. Το πρώτο, αφορά τη «Δήλωση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ζώνης του ευρώ» (Statement by the Euro Area Heads of States or Government», «European Council», Brussels, 9 December 2011) και το δεύτερο, τα «Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής» (Conclusions of European Summit, EUCO 139/11, Brussels, 9 December 2011).
[2] Η βαθιά κρίση του καπιταλιστικού συστήματος και η υπερχρέωση των αναπτυγμένων χωρών (ΗΠΑ ΕΕ και Ιαπωνίας), αυξάνουν τη ζήτηση «δανειακού κεφαλαίου» με αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους δανεισμού. Το 2012 οι ανάγκες δανεισμού των G-7 χωρών θα ξεπεράσουν τα 8 τρις δολάρια (ΗΠΑ, 3,7 τρις, Ιαπωνία, 2,8 τρις, Ιταλία 428 δις, Γαλλία 367 δις, Γερμανία 285 δις, κόκ.). (Εξπρές, 3.1.12)


ΠΗΓΗ: http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=6167:tolios-psi&catid=58:oikonomiki-politiki&Itemid=182
 
 
Συνέχεια στο Μέρος ΙΙ: http://tomtb.com/modules/smartsection/item.php?itemid=2569

Ο ΓΡΙΦΟΣ ΤΟΥ PSI ΙΙ

Σχολιάστε
Ο ΓΡΙΦΟΣ ΤΟΥ PSI:
Από τα 200 δις €, τα οποία οφείλει η χώρα μας στους ιδιώτες, μόλις τα 120 δις € ανήκουν στις τράπεζες, με τις οποίες διαπραγματευόμαστε – τα υπόλοιπα 80 δις € ανήκουν σε επενδυτικά κεφάλαια, σε hedge funds, καθώς επίσης σε απλούς αποταμιευτές (Αγγλικό Δίκαιο) – Μέρος ΙΙ

Του Βασίλη Βιλιάρδου*

 
 
Συνέχεια από το Μέρος Ι:  http://tomtb.com/modules/smartsection/item.php?itemid=2553
Ανάλυση του Αγγλικού Δικαίου

 Αν το δίκαιο των ομολόγων του PSI+ ήταν το αγγλικό τότε, σε περίπτωση πτώχευσης, η Ελλάδα θα έπρεπε να πληρώσει το χρέος της στους δανειστές σε ευρώ, παρά το γεγονός ότι σε περίπτωση ενδεχόμενης επιστροφής της σε εθνικό νόμισμα, η χώρα θα είχε επιστρέψει σε ένα σημαντικά υποτιμημένο εθνικό νόμισμα.
Αυτό θα προέκυπτε ως υποχρέωση της χώρας από τη διεθνή πολυμερή σύμβαση μεταξύ της Ελλάδας και των πιστωτών της, η οποία μάλιστα, δυνάμει του αρ 28 παρ 1 του Συντάγματος της χώρας θα κατίσχυε έναντι κάθε άλλης (ακόμα και αντίθετης διάταξης) της Ελληνικής έννομης τάξης.

Έτσι, το χρέος της Ελλάδας θα πολλαπλασιαζόταν και καθώς η χώρα θα αδυνατούσε να το αποπληρώσει, οι δανειστές θα αποκτούσαν δικαίωμα κατάσχεσης επί της ελληνικής περιουσίας, με βάση το Αγγλικό Δίκαιο.
Η πρώτη συνέπεια, λοιπόν, θα ήταν μια νομισματική ομηρία στο ευρώ και πάντως, μια νομισματική δέσμευση του χρέους μας σε ένα συγκεκριμένο νόμισμα, ανεξάρτητα από την ενδεχόμενη πολιτική βούληση της χώρας, να επιστρέψει σε εθνικό νόμισμα.
Κατά δεύτερο λόγο, το ελληνικό χρέος, ως υπαγόμενο και θεωρούμενο υπό το πρίσμα του Αγγλικού «State immunity act» (1978) δεν θα συνιστούσε πράξη άσκησης πολιτικής εξουσίας αλλά εμπορική πράξη, όπως ρητά προβλέπεται στον Αγγλικό νόμο.
Ως τέτοια πράξη, θα ετίθετο υπό δικαστικό έλεγχο από εκάστοτε αρμόδια Δικαστήρια, τα οποία θα καλούνταν να εφαρμόσουν το Αγγλικό Δίκαιο. Στην περίπτωση του PSI+ ήδη γίνεται απόπειρα από τους πιστωτές μας, προκειμένου να οριστούν ως αρμόδια, τα Δικαστήρια του Λουξεμβούργου.
Η άμεση δεύτερη συνέπεια, μιας τέτοιας εξέλιξης, όμως, θα ήταν ότι, με την υπαγωγή του Ελληνικού χρέος στο Αγγλικό Δίκαιο, το Ελληνικό χρέος θα είχε καταστεί αντικείμενο δικαστικών μαχών μεταξύ των ιδιωτών πιστωτών μας και του Ελληνικού Δημοσίου, στα Δικαστήρια του Λουξεμβούργου, τα οποία θα υποχρεούνταν δυνάμει της πολυμερούς συμφωνίας του PSI+ να εφαρμόσουν το Αγγλικό Δίκαιο. Επειδή από το Αγγλικό Δίκαιο, δεν αναγνωρίζεται στην Ελληνική πολιτεία το δικαίωμα της ετεροδικίας, αυτό θα είχε ως συνέπεια την έκδοση δικαστικών αποφάσεων σε βάρος της Ελλάδας. Αλλά «το κουτί της Πανδώρας» δεν θα εξαντλούσε εκεί τις εκπλήξεις του.
Το Αγγλικό Δίκαιο θα παρείχε δυνατότητα εκτελέσεως των δικαστικών αυτών αποφάσεων ακόμα και στο έδαφος της Ελληνικής επικράτειας. Συνεπώς, αυτές οι δικαστικές αποφάσεις θα μπορούσαν να περιληφθούν τον εκτελεστήριο τύπο, σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΚ) 44/2001 αλλά και τον Κανονισμό (ΕΚ) 805/2004 και θα έθεταν στη διάθεση των πιστωτών μας, όλα τα καταδιωκτικά μέτρα της Ελληνικής νομοθεσίας. Μόνο, που αυτή τη φορά, τα μέτρα αυτά θα στρέφονταν κατά του ίδιου του Ελληνικού Δημοσίου. Η αναγκαστική εκτέλεση των πιστωτών μας θα μπορούσε να αφορά κινητά του Ελληνικού Δημοσίου, ακίνητα του Ελληνικού Δημοσίου (ιδίως τα ανήκοντα στην λεγόμενη ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου) καθώς και χρηματικές απαιτήσεις του Ελληνικού Δημοσίου.
Ξεκινώντας από το τελευταίο, θα διαπιστώναμε ευχερώς, ότι οι χρηματικές απαιτήσεις που έχει το Ελληνικό Δημόσιο, αφορούν κυρίαρχα την απαίτησή του στους φόρους, που καλούμαστε να καταβάλλουμε όλοι μας, φυσικά και νομικά πρόσωπα, που υπαγόμαστε στο Ελληνικό Φορολογικό Σύστημα. Συνεπώς οι πιστωτές μας, θα αποκτούσαν εκτελεστό τίτλο, με τον οποίο θα μπορούσαν να επιδιώξουν την απευθείας εξόφληση του χρέους, επιβάλλοντας κατάσχεση χρηματικής απαιτήσεως στα χέρια καθενός από εμάς, δηλαδή στα χέρια κάθε Έλληνα πολίτη.
Αυτή η «κατάσχεση εις χείρας τρίτου» (εν προκειμένω του Έλληνα πολίτη) θα αποστράγγιζε το κράτος από κάθε έσοδο, καθιστώντας το τελευταίο, πραγματικό όμηρο των δανειστών του, στους οποίους θα έπρεπε, με ακόμα μεγαλύτερη ένταση να καταφύγει, προκειμένου να εξασφαλίσει έστω και τα στοιχειώδη χρήματα για την εξακολούθηση της ύπαρξής του. Και ακόμα παραπέρα, θα δημιουργούσε μια νομική και οικονομική φαύλη πραγματικότητα, ένα λογικό παράδοξο: Το Ελληνικό Δημόσιο θα προσέφευγε σε δανεισμό, δανειζόμενο εντόκως τα δικά του χρήματα, δηλαδή τα χρήματα που θα προέρχονταν από την φορολογία των Ελλήνων πολιτών και τα οποία οι τελευταίοι, λόγω των επιβληθέντων κατασχέσεων, θα κατέβαλαν απευθείας στους δανειστές του Ελληνικού Δημοσίου. Θα μπορούσαμε στην περίπτωση αυτή να μιλήσουμε για μια εν τοις πράγμασι υποκατάσταση του Ελληνικού Δημοσίου από ξένους πιστωτές και πλήρη κατάργηση της κυριαρχίας του.
Σε αυτό το σημείο προβαίνω σε μια παρέκβαση από την ανωτέρω υπόθεση εργασίας και επιστρέφω (στιγμιαία) στην πραγματικότητα, αφού αξίζει να αναφερθεί, ότι, ήδη το Ελληνικό Δημόσιο, στην πραγματικότητα, έχει ήδη επιβάλλει κατασχέσεις επί κινητών, ακινήτων και δικαιωμάτων και αναγγέλλεται σε πλειστηριασμούς που επισπεύδονται κατά των οφειλετών του, προς ικανοποίηση των απαιτήσεών του, δυνάμει των σχετικών διατάξεων του ΚΕΔΕ.
Με το δεδομένο αυτό, επιστρέφω εκ νέου στην υποθετική κατάσταση ισχύος του Αγγλικού Δικαίου για το PSI+ όπου…Η αλλοδαπή εκτελεστή δικαστική απόφαση σε βάρος της Ελλάδας, θα επέτρεπε, πέραν όλων των προηγούμενων, στους πιστωτές να ασκούν πλαγιαστικά τα δικαιώματα του Ελληνικού Δημοσίου (να κατάσχουν κινητά, ακίνητα και δικαιώματα και να αναγγέλλονται σε πλειστηριασμούς) επ’ ονόματί τους, προκειμένου για την ικανοποίηση της απαιτήσεώς τους, υποκαθιστώντας το Ελληνικό Δημόσιο.
Μάλιστα, η εξοπλισμένη με εκτελεστό τίτλο πιστωτική αξίωση θα μπορούσε κάλλιστα να επεκταθεί το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου και ομοίως τα καταδιωκτικά μέτρα να στραφούν κατά αυτών των περιουσιακών στοιχείων.
Στο σημείο αυτό, θα ανέκυπτε το ερώτημα «τι συνιστά την κινητή και ακίνητη περιουσία του Ελληνικού Δημοσίου;» Κι αν στο ερώτημα «τι συνιστά την κινητή περιουσία του Ελληνικού Δημοσίου;» η απάντηση είναι (σχεδόν) εύκολη, στο ερώτημα «τι συνιστά την ακίνητη περιουσία του Ελληνικού Δημοσίου;» η απάντηση είναι από αδύνατη έως επικίνδυνη και αφορά και την ιδιωτική περιουσία του κάθε Έλληνα πολίτη. Στην ακίνητη περιουσία του Δημοσίου υπάγονται όσα ακίνητα έχουν καταχωρηθεί ως δημόσια κτήματα, όλα τα κοινόχρηστα πράγματα, τα εκτός συναλλαγής πράγματα, τα μεταλλεία, τα ορυχεία, τα αδέσποτα, τα ποτάμια, οι λίμνες, οι όχθες, οι αιγιαλοί κλπ.
Αλλά, εν δυνάμει, στην ακίνητη περιουσία του Δημοσίου θα μπορούσε να υπαχθεί και κάθε ακίνητο, το οποίο, μετά το πέρας της Κτηματογραφήσεως και μετά την πάροδο της προθεσμίας για την διόρθωση της εσφαλμένης πρώτης Κτηματολογικής εγγραφής θα φέρει την ένδειξη «αγνώστου ιδιοκτήτη» στα τηρούμενα Κτηματολογικά φύλλα.
Επίσης, κάθε διεκδικούμενο, από το Ελληνικό Δημόσιο, αυτή τη στιγμή ακίνητο, για το οποίο ο ιδιοκτήτης του δεν θα μπορεί να αποδείξει ότι κατέστη κύριος του ακινήτου, είτε με παράγωγο τρόπο κτήσης της κυριότητας (ιδίως με την απόκτηση της κυριότητας με παραχωρητήριο του Ελληνικού Δημοσίου), είτε, κυρίως, με πρωτότυπο τρόπο κτήσης της κυριότητας (με 30ετή άσκηση διακατοχικών πράξεων νομής και κατοχής προ του 1915, δηλαδή με πράξεις νομής και κατοχής προ του 1885, σύμφωνα με τις διατάξεις του προϊσχύσαντος Βυζαντινορωμαϊκού Δικαίου) θα κινδύνευε να απολέσει στην ιδιοκτησία του, εάν, είτε απευθείας το Ελληνικό Δημόσιο είτε πλαγιαστικώς ή υποκαθιστώντας το Ελληνικό Δημόσιο πιστωτές του, εξοπλισμένοι με τον εκτελεστό κατά του Ελληνικού Δημοσίου τίτλο ασκούσαν διεκδικητική αγωγή, ενώπιον των αρμοδίων πολιτικών δικαστηρίων.
Βέβαια, οι εν λόγω αξιώσεις δεν πρόκειται να ασκηθούν κατά προφανή καταχρηστικότητα. Απεναντίας! Τα δικαιώματα του Δημοσίου, ιδίως επί ακινήτων, μπορούν να μην προβάλλονται επί σειρά ετών, ακόμα και για χρονικό διάστημα, που μπορεί να αγγίζει το χρόνο ζωής 2 ή 3 γενεών! Αλλά αυτό, σε καμιά περίπτωση δεν συνεπάγεται απώλεια αυτών των δικαιωμάτων, ενόψει του απαράγραπτου χαρακτήρα τους.
Περαιτέρω, το Ελληνικό Δημόσιο, με διοικητικές πράξεις μπορεί να καθορίζει τεράστιες εκτάσεις, που περνούν στην κυριότητά του. Οι πράξεις αυτές, αν και δημοσιεύονται στο ΦΕΚ, δεν γίνονται άμεσα αντιληπτές από τους πολίτες αλλά δημιουργούν συνθήκες προσδοκίας δικαιώματος κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου, σε βάρος της ιδιωτικής περιουσίας.
Μάλιστα, υπάρχει πλήθος νομοθετικών ρυθμίσεων περί αποσβέσεως των ιδιωτικών δικαιωμάτων στις εκτάσεις αυτές και μάλιστα σε ιδιαίτερα σύντομες αποσβεστικές προθεσμίες (πχ η εξάμηνη προθεσμία εντός της οποίας πρέπει ο ιδιοκτήτης ακινήτου να αναγγείλει τις αξιώσεις του στον Υπουργό Οικονομικών, όταν το ακίνητό του περιληφθεί σε ζώνη αιγιαλού, οπότε και θεωρείται απαλλοτριωθέν το ακίνητο, δυνάμει του άρθρου 10 του Ν.2971/2001 και πολλές παρόμοιες διατάξεις). Με τον τρόπο αυτό, το Ελληνικό Δημόσιο καθίσταται κύριος των εκτάσεων αυτών (αν και πολλές από αυτές τις αποσβεστικές προθεσμίες έχουν κριθεί αντισυνταγματικές από το ΣτΕ αλλά προϋποτίθεται η εκκίνηση δικαστικού αγώνα για ανάκτηση της κυριότητας από τον πολίτη).
Πάντως, αυτή τη στιγμή υπολογίζονται σε μερικά εκατομμύρια τα ακίνητα που βρίσκονται εντός των λεγόμενων «ζωνών κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου» και των οποίων οι ιδιοκτήτες, θεωρούν ότι είναι απόλυτοι κύριοι, νομείς και κάτοχοι των ακινήτων τους.
Ουδέποτε έχουν ενοχληθεί από το Ελληνικό Δημόσιο, ουδέποτε φαντάστηκαν ότι ενδέχεται η ιδιοκτησία τους να αμφισβητηθεί, ουδέποτε σκέφτηκαν να αναζητήσουν τα αρχικά παραχωρητήρια του Ελληνικού Δημοσίου, με τα οποία αποκτήθηκε το ακίνητό τους από τους δικαιοπαρόχους τους και ουδέποτε σκέφτηκαν, ότι θα πρέπει να αποδείξουν περισσότερα από 130 χρόνια νομής και κατοχής, ώστε να διασφαλιστούν έναντι του Ελληνικού Δημοσίου και ενόψει Αγγλικού Δικαίου, έναντι των ξένων πιστωτών της χώρας.
Και βέβαια, η «μεγαλοψυχία» του Ελληνικού Δημοσίου ή/και των πιστωτών του δεν θα εξαντλούνταν εκεί. Οι παλαιότερες μέθοδοι της διοικητικής αποβολής ιδιωτών από ακίνητα κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου ουδόλως συνεισέφεραν στα Δημόσια Οικονομικά. Όμως, με τις νέες ρυθμίζεις του δικαίου της επιφάνειας, τα ακίνητα αυτά, τα οποία θα διεκδικούσε και ενδεχομένως να αποκτούσε το Ελληνικό Δημόσιο, θα αποκτούσαν οικονομική σημαντικότητα. Δηλαδή, θα ήταν δυνατό εκ των υστέρων να συσταθεί δικαίωμα επιφάνειας, καθιστώντας τον μέχρι πρότινος ιδιοκτήτη, νέο επιφανειούχο κι επί της ουσίας μισθωτή στην περιουσία του!
Όλα τα παραπάνω είναι υποθετικές ασκήσεις επί χάρτου, οι οποίες όμως, αποδεικνύουν το πόσο σημαντικό είναι το διακύβευμα, σχετικά με το δίκαιο των ομολόγων.
Αντίθετα, αν το δίκαιο των ομολόγων παραμείνει το Ελληνικό, ως έχει δηλαδή σήμερα, ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα της επιτρέψει να προχωρήσει μονομερώς (με νομοθετική πράξη της Βουλής των Ελλήνων, σύμφωνα με το τεκμήριο της αρμοδιότητας) σε αναδιάρθρωση του χρέους της με νόμιμο τρόπο ή να το αποπληρώσει σε νέο εθνικό νόμισμα νομίμως, ενώ δεν θα κινδυνεύει από επίσπευση κατά της περιουσίας της (Μ. Σ. Μαρινάκος)

Σημείωση: Σχετικά με το Δίκαιο των ομολόγων, υπάρχει μεταξύ πολλών μία νομική μελέτη, της οποίας επισυνάπτουμε το σύνδεσμο (PSI + Αγγλικό Δίκαιο = Ελληνική Τραγωδία).
 
* Βασίλης Βιλιάρδος  (copyright), Αθήνα, 09. Ιανουαρίου 2012, viliardos@kbanalysis.com. Ο κ. Β. Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου

ΠΗΓΗ: Αθήνα, 09. Ιανουαρίου 2012, http://www.casss.gr/PressCenter/Articles/2508.aspx

Ο ΓΡΙΦΟΣ ΤΟΥ PSI Ι

Σχολιάστε

Ο ΓΡΙΦΟΣ ΤΟΥ PSI:

Το δημόσιο χρέος θα μπορούσε να μετατραπεί στο νέο νόμισμα ενώ, με απόφαση της Βουλής, θα επιμηκυνόταν ο χρόνος αποπληρωμής του – έτσι ώστε να υποστούν και οι δανειστές μας την υποτίμηση, σε όλη την έκταση της – Μέρος Ι

 

Του Βασίλη Βιλιάρδου*


 

“Η βασική αιτία των πολέμων, εμφυλίων και μη, καθώς επίσης των εσωτερικών αιματηρών επαναστάσεων, ήταν ανέκαθεν η αδυναμία των κυβερνήσεων να χρηματοδοτήσουν τις βασικές ανάγκες των πληθυσμών τους”.

“Η Ελλάδα δεν χρειάζεται σε καμία περίπτωση νέα δάνεια, με τοκογλυφικούς τόκους και με εγκληματικές εγγυήσεις, Η χώρα μας χρειάζεται ένα σύνολο μέτρων αναμόρφωσης και ενίσχυσης της οικονομίας της, με κέντρο βάρους τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού (βασικό της ΕΚΤ), την αναδιάρθρωση (επιμήκυνση) του δημοσίου χρέους, καθώς επίσης τις ευρωπαϊκές επενδύσεις – μέσω του οποίου θα καταπολεμηθεί η ύφεση, ο στασιμοπληθωρισμός καλύτερα, καθώς επίσης η εγκληματική ανεργία που προκάλεσε η καταστροφική διαχείριση της κρίσης, τόσο εκ μέρους της κυβέρνησης, όσο και της τευτονοκρατούμενης Τρόικας (για την οποία ανέλαβε τη «βρώμικη δουλειά» το ΔΝΤ)”.

Άρθρο

Οι απόψεις μας για τη (θεωρητική) συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου (άρθρο) είναι δεδομένες – ενώ θεωρούμε ότι, τόσο το Ευρώ, όσο και η Ελλάδα, ευρίσκονται σε τροχιά αποσύνθεσης. Δυστυχώς για όλους μας, μάλλον δεν υπάρχει σοβαρό, εφικτό καλύτερα σχέδιο εξόδου από την κρίση, εκ μέρους της δικής μας κυβέρνησης – ενώ αφενός μεν οι κοινωφελείς, αφετέρου οι ιδιωτικές επιχειρήσεις της χώρας μας, οδηγούνται σε μονόδρομους.

Η μάχη της ΔΕΗ, της σημαντικότερης ίσως κοινωφελούς επιχείρησης της χώρας μας (μαζί με τις ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ), η οποία έχει ξεκινήσει από αρκετό καιρό τώρα, ευρίσκεται πιθανότατα στην τελική ευθεία – ενώ αρκετοί εργαζόμενοι της αδυνατούν δυστυχώς να κατανοήσουν ότι, στις σημερινές οικονομικές συνθήκες απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις και όχι «άναρθρες» διαμαρτυρίες, εάν θέλει κανείς να αντιμετωπίσει με επιτυχία την επιχειρούμενη «λεηλασία».

Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, η χρηματοδότηση της «αποκομμένης» από τις αγορές Ελλάδας, τόσο η παλαιότερη, όσο και η καινούργια (130 δις €), έχει συνδεθεί από την Τρόικα με την επιτυχία της συμφωνίας διαγραφής χρέους (PSI) – η οποία, κατά την άποψη μας, είναι όχι μόνο ασύμφορη για την Ελλάδα, αλλά και άδικη για τους ιδιώτες-δανειστές μας.

Δεν είναι δυνατόν να απαιτείται μόνο από τους ιδιώτες η εθελούσια διαγραφή του 50% των απαιτήσεων τους και να εξαιρούνται όλοι οι υπόλοιποι – όπως η ΕΚΤ (η οποία έχει αγοράσει πολύ φθηνότερα τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου από τη δευτερογενή αγορά, οπότε ουσιαστικά κερδοσκοπεί εις βάρος μας), το ΔΝΤ και οι άλλες χώρες της ΕΕ.     

Ειδικά όσον αφορά τώρα το PSI, θεωρούμε πως είναι πάρα πολύ δύσκολο να επιτευχθεί – γεγονός που σημαίνει ότι, ο μελλοντικός δανεισμός της Ελλάδας δεν είναι καθόλου δεδομένος. Ειδικότερα, από τα 200 δις €, τα οποία οφείλει η χώρα μας στους «ιδιώτες», μόλις τα 120 δις € ανήκουν σε εκείνες τις τράπεζες, με τις οποίες διαπραγματεύεται η Ευρώπη (η Γερμανία δηλαδή). Τα υπόλοιπα 80 δις € ανήκουν σε επενδυτικά κεφάλαια, σε hedge funds, καθώς επίσης σε απλούς ιδιώτες, οι οποίοι δεν έχουν κανένα λόγο να αποδεχθούν τη διαγραφή (οι μεγάλες τράπεζες, οι οποίες φαίνεται ότι συμφωνούν, περιμένουν προφανώς ανταλλάγματα άλλου είδους από τις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης).

Ακόμη λοιπόν και εάν υποθέσουμε ότι, οι μεγάλες τράπεζες (τα ταμεία κλπ.) θα συμφωνήσουν με τη διαγραφή του 50% (με το εγκληματικό αγγλικό Δίκαιο, με ασύμφορα επιτόκια για την Ελλάδα ή με όποιες άλλες επί πλέον εγγυήσεις ή/και παραχωρήσεις εθνικής κυριαρχίας), η μείωση του χρέους θα είναι «μόλις» 60 δις € – ενώ η Τρόικα απαιτεί τουλάχιστον 100 δις €, για να εγκρίνει την περαιτέρω χρηματοδότηση της Ελλάδας. Επομένως, είναι απαραίτητη η συμφωνία όλων των υπολοίπων, έτσι ώστε να έχει νόημα το PSI.

Όμως, πολλά από τα επενδυτικά κεφάλαια, από τα hedge funds και από τους ιδιώτες, έχουν αγοράσει ασφάλιστρα κάλυψης κινδύνου (CDS) τα οποία, σε περίπτωση χρεοκοπίας της Ελλάδας, θα υποχρεωνόταν να καλύψουν την αξία των ομολόγων κατά 100%. Για ποιο λόγο λοιπόν θα δεχόταν να διαγράψουν εθελούσια το 50%, επιβαρυνόμενα τόσο με το κόστος της αγοράς των CDS, όσο και με τη μείωση της ονομαστικής αξίας των ομολόγων;

Με κριτήριο τα παραπάνω έχουμε την άποψη ότι, αφού το PSI δεν φαίνεται να είναι εύκολο να επιτευχθεί (τόσο από την πλευρά των ιδιοκτητών των 80 δις €, όσο και από τις υπόλοιπες λεπτομέρειες, με τις οποίες δύσκολα θα συμφωνήσει μία μη ενδοτική Ελληνική κυβέρνηση), ενώ η Τρόικα δεν είναι δυνατόν να μην το γνωρίζει, γίνεται απλά προσπάθεια καθυστέρησης του «μοιραίου» – της χρεοκοπίας δηλαδή, έτσι ώστε να εξουδετερωθεί η Ελληνική βόμβα στα θεμέλια της Ευρωζώνης, καθώς επίσης του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος (αν και «το πλήρωμα του χρόνου» είναι η 20η Μαρτίου, όπου λήγει το ομόλογο των 14,4 δις €, θεωρούμε ότι δεν είναι βέβαιο – αφού θα μπορούσε να το αγοράσει σήμερα η ΕΚΤ, μόλις με 7 δις €). 

Στα πλαίσια αυτά θεωρείται ότι, το μεγάλο «διαπραγματευτικό» όπλο της Ελλάδας, είναι «η απειλή για επιστροφή στη δραχμή» – όπου τα ομόλογα θα μπορούσαν να μετατραπούν στο νέο νόμισμα, ενώ με απόφαση της Βουλής θα επιμηκυνόταν ο χρόνος αποπληρωμής τους, έτσι ώστε να υποστούν και οι δανειστές μας την υποτίμηση, σε όλη την έκταση της.

Το ενδεχόμενο όμως αυτό θα σήμαινε ότι, οι περισσότεροι δανειστές μας θα μπορούσαν να χάσουν ακόμη και το 90% των απαιτήσεων τους, χωρίς ίσως να χρεοκοπήσει η Ελλάδα – ενώ το δημόσιο χρέος θα περιοριζόταν ανάλογα (αν και η αλλαγή του συναλλάγματος στα ομόλογα, θεωρείται ότι αποτελεί «πιστωτικό γεγονός»).  

Πιθανολογούμε λοιπόν ότι, αυτό το «χαρτί» παίζεται από τους διαπραγματευτές, με στόχο να συμφωνήσουν οι ιδιοκτήτες των 80 δις €.  Βέβαια, όταν «παίζει» κανείς με τη φωτιά, κινδυνεύει να καεί ο ίδιος – πόσο μάλλον όταν, η έξοδος από το Ευρώ, την οποία κανείς δεν μπορεί να μας επιβάλλει, συνδέεται αυτόματα με την έξοδο από την ΕΕ.  

 

 

* Βασίλης Βιλιάρδος  (copyright), Αθήνα, 09. Ιανουαρίου 2012, viliardos@kbanalysis.com. Ο κ. Β. Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου

 

ΠΗΓΗ: http://www.casss.gr/PressCenter/Articles/2508.aspx

 

Συνέχεια στο Μέρος ΙΙ: http://tomtb.com/modules/smartsection/item.php?itemid=2560

ΣΕ ΤΡΟΧΙΑ ΑΠΟΣΥΝΘΕΣΗΣ ΙΙ

Σχολιάστε

ΣΕ ΤΡΟΧΙΑ ΑΠΟΣΥΝΘΕΣΗΣ:

Στην αρχαιότητα, η αντιπαράθεση μεταξύ δανειστών και οφειλετών, κατέληγε σε βίαιες συγκρούσεις και σε πολέμους – επειδή η εναλλακτική δυνατότητα, για την απαλλαγή από τα χρέη, ήταν η Δουλεία – Μέρος ΙΙ

 

Του Βασίλη Βιλιάρδου*


 

 

Συνέχεια από το Μέρος Ι

ΜΕΓΑΛΕΣ ΚΑΙ ΜΙΚΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ

Μία ιδιωτική επιχείρηση, όταν αντιμετωπίσει προβλήματα κερδοφορίας (ζημίες), σωστής διαχείρισης (ανεπαρκές management), ρευστότητας και δανεισμού, προσλαμβάνει έναν ικανό διευθυντή (manager), ο οποίος συνήθως εφαρμόζει ένα πρόγραμμα εξυγίανσης της. Περιορίζει λοιπόν τις δαπάνες, απολύει τους περιττούς εργαζομένους, μειώνει τους μισθούς και αυξάνει την παραγωγικότητα των υπολοίπων (εάν δεν του επιτρέπεται από την αγορά η αύξηση των τιμών πώλησης).

Με τον τρόπο αυτό πείθει τους δανειστές της επιχείρησης για τη βιωσιμότητα της, ανακτώντας σταδιακά την εμπιστοσύνη τους – η οποία του εξασφαλίζει την περαιτέρω δανειοδότηση εκ μέρους τους. Το δραστικό αυτό πρόγραμμα εξυγίανσης λειτουργεί, όσον αφορά μία επιχείρηση, επειδή δεν ακολουθείται από όλες μαζί τις επιχειρήσεις της χώρας ή του πλανήτη – ενώ δεν επηρεάζει όλους τους μισθωτούς, μειώνοντας τη συνολική κατανάλωση της χώρας.

Ουσιαστικά λοιπόν η επιχείρηση «εξωτερικεύει» τα προβλήματα της, αφού τα λύνει εις βάρος των ανταγωνιστών και των υπαλλήλων της (φυσικά απολύει το διευθυντή και προσλαμβάνει άλλον στη θέση του, εάν διαπιστώσει ότι είναι ανίκανος να λειτουργήσει σωστά – κάτι που οφείλουν να κάνουν και τα κράτη, σε παρόμοιες περιπτώσεις).    

Κατ’ αναλογία μία μικρή, ανεξάρτητη χώρα, διαχειρίζεται τα προβλήματα της όπως ακριβώς μία επιχείρηση – «εξωτερικεύοντας» τα. Δηλαδή, επιλέγει έναν ικανό διαχειριστή (πρωθυπουργό) και ακολουθεί ένα πρόγραμμα αυστηρής λιτότητας – υποτιμώντας ταυτόχρονα το νόμισμα της, με στόχο να γίνουν τα προϊόντα της κατά πολύ φθηνότερα, από αυτά των ανταγωνιστών της.

Με τον τρόπο αυτό αυξάνει τις εξαγωγές της, εις βάρος των άλλων χωρών, μειώνει τις εισαγωγές της και επιτυγχάνει ένα θετικό ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών – το οποίο σταθεροποιεί τα οικονομικά της. Αυτό είναι το βασικό «μοντέλο εξυγίανσης» και αντιμετώπισης κρίσεων, εκ μέρους μίας μικρής χώρας – γεγονός που σημαίνει ότι, είναι απόλυτα εξαρτημένη από το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών της: από τις εξαγωγές και από τις εισαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών.

Η συμμετοχή δε ή μη του ΔΝΤ στη διαδικασία αυτή, του «Ταμείου», εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από την καθυστέρηση ή μη της αναγνώρισης και αντιμετώπισης του προβλήματος εκ μέρους της πολιτικής ηγεσίας – ενώ η επιτυχία του προγράμματος, είναι συνάρτηση της εφαρμογής των μέτρων εκ μέρους της κυβέρνησης. Από τη δυνατότητα της δηλαδή να το εφαρμόσει και να το επικοινωνήσει σωστά, γεγονός που προϋποθέτει την εμπιστοσύνη των Πολιτών στις ικανότητες, στις «αγαθές» προθέσεις και στη δίκαιη κατανομή του κόστους της εξυγίανσης εκ μέρους της.

Αντίθετα, μία μεγάλη, «κλειστή» χώρα, αντιμετωπίζει εντελώς διαφορετικά αυτού του είδους τα προβλήματα. Κλασσικό παράδειγμα εδώ είναι οι Η.Π.Α., για τις οποίες το εξωτερικό ισοζύγιο συνιστά ένα μικρό μόνο μέρος της οικονομίας τους, όπως φαίνεται από τον Πίνακα ΙΙΙ που ακολουθεί.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙΙ: ΑΕΠ, εξαγωγές, ποσοστό εξαγωγών επί του ΑΕΠ, εισαγωγές, ποσοστό εισαγωγών επί του ΑΕΠ – σε εκ. $ το 2009

Χώρα

ΑΕΠ

Εξαγωγές

% ΑΕΠ

Εισαγωγές

% ΑΕΠ

 

 

 

 

 

 

Η.Π.Α.

14.256.725

1.056.043

7,41%

1.605.297

11,26%

Ιαπωνία

5.068.059

580.719

11,44%

551.981

10,87%

Κίνα

4.908.982

1.201.612

24,47%

1.005.923

20,48%

Γερμανία

3.352.742

1.120.041

33,41%

926.347

27,62%

Γαλλία

2.675.915

484.574

18,09%

560.081

20,93%

Πηγή: WP. Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

Σημείωση: Η εξάρτηση της Γερμανίας από το εξωτερικό εμπόριο (άνω του 60% του ΑΕΠ της το 2009), είναι εμφανής. Επίσης της Κίνας, η οποία δεν ενθαρρύνει ακόμη την εσωτερική ζήτηση, διατηρώντας τεχνητά χαμηλή την ισοτιμία του νομίσματος της.

 

Εάν οι Η.Π.Α. λοιπόν αποφασίσουν να εφαρμόσουν ένα ανάλογα δραστικό πρόγραμμα λιτότητας, δεν είναι τόσο εύκολο να εξωτερικεύσουν τα προβλήματα τους – ενώ η υποτίμηση του νομίσματος τους δεν έχει τα ίδια πλεονεκτήματα, με αυτά μίας μικρής, «ανοιχτής» οικονομίας (όπου «ανοιχτή» θεωρούμε εδώ εκείνη την οικονομία, η οποία εξαρτάται από το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών της).

Αντί αυτού, οι Η.Π.Α. διαθέτουν άλλα μέσα αντιμετώπισης κρίσεων – κυρίως το δολάριο το οποίο, επειδή είναι παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, επιτρέπει στη Fed μία εντελώς διαφορετική νομισματική πολιτική. Για παράδειγμα, επειδή η ζήτηση δολαρίων είναι σταθερή, η Fed έχει τη δυνατότητα να μηδενίζει τα επιτόκια και να αγοράζει σε μεγάλη έκταση ομόλογα δημοσίου, να χρηματοδοτεί δηλαδή το κράτος, χωρίς να δημιουργεί κανένα απολύτως πρόβλημα στις αγορές.

Η αποφασιστική διαφορά λοιπόν μεταξύ μίας μεγάλης, «κλειστής» οικονομίας (μικρή εξάρτηση από το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών) και μίας μικρής (μεγάλη εξάρτηση από το ισοζύγιο), είναι το ότι, η μεγάλη οικονομία μπορεί να επιλύσει μόνη της τα προβλήματα της (οικονομικές κρίσεις) – μη έχοντας όμως τη δυνατότητα να τα εξωτερικεύσει.  

Η ΕΥΡΩΖΩΝΙΚΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ

Όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, χωρίς καμία απολύτως εξαίρεση και ανεξαρτήτως μεγέθους, είναι μικρές, «ανοιχτές» οικονομίες. Επομένως, ο τρόπος αντιμετώπισης των οικονομικών κρίσεων εκ μέρους τους, προϋποθέτει την εξωτερίκευση των προβλημάτων τους – την επίλυση τους δηλαδή, εις βάρος των άλλων.

Η Φιλανδία, η Σουηδία και η Δανία, οι οποίες αντιμετώπισαν στο παρελθόν κρίσεις ανάλογες με αυτήν που αντιμετωπίζει σήμερα η Ελλάδα, η Ιταλία κλπ., κατάφεραν να αποφύγουν την κατάρρευση, εφαρμόζοντας αυστηρά προγράμματα λιτότητας, με τη βοήθεια των οποίων αύξησαν τις εξαγωγές και μείωσαν τις εισαγωγές τους – προφανώς εις βάρος των εμπορικών εταίρων τους.

Οι χώρες όμως αυτές δεν ανήκαν σε καμία νομισματική ένωση, μπορούσαν να υποτιμήσουν το νόμισμα τους και δεν αντιμετώπισαν όλες μαζί πρόβλημα – όπως συμβαίνει σήμερα στην Ευρωζώνη, όπου η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, το Βέλγιο και σύντομα πολλές άλλες χώρες, ευρίσκονται την ίδια στιγμή αντιμέτωπες με την κρίση (γεγονός που καθιστά αδύνατη την «εξωτερίκευση» των προβλημάτων τους, αφού δεν είναι εφικτό να αυξήσουν όλες μαζί τις εξαγωγές, μειώνοντας τις εισαγωγές τους – πόσο μάλλον να επιστρέψουν στα εθνικά τους νομίσματα, «εν μέσω παγκόσμιας καταιγίδας»).       

Η Γερμανία είναι επίσης μία μικρή, «ανοιχτή» οικονομία, παρά το μέγεθος της – αφού μόνο και μόνο οι εξαγωγές της αποτελούν το 40% περίπου του σημερινού ΑΕΠ της (όταν το αντίστοιχο μέγεθος των Η.Π.Α. είναι κάτω του 8%). Η σημερινή δε καλή οικονομική κατάσταση της Γερμανίας οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στο γεγονός ότι, το νόμισμα της («Γερμανικό Ευρώ») έχει τη δυνατότητα να υποτιμάται, επειδή είναι συνδεδεμένο με ένα σύστημα σταθερών ισοτιμιών, όπως αυτό της Ευρωζώνης.

Αυτό σημαίνει ότι, η χώρα έχει τη δυνατότητα να αυξάνει εύκολα τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της, ακολουθώντας απλά ένα σύστημα εσωτερικής υποτίμησης (χαμηλή ή μηδενική αύξηση μισθών) – το οποίο όχι μόνο αυξάνει τις εξαγωγές της, αλλά περιορίζει ταυτόχρονα τις εισαγωγές της, αφού δεν ενισχύεται η εσωτερική κατανάλωση από την άνοδο των εισοδημάτων.

Επομένως, κάθε φορά που η Γερμανία αντιμετωπίζει κρίσεις, «εξωτερικεύει» τα προβλήματα της, λύνοντας τα εις βάρος των εμπορικών εταίρων της (κυρίως των Ευρωπαίων, οι οποίοι απορροφούν το 75% των εξαγωγών της). Το γερμανικό οικονομικό μοντέλο όμως λειτουργεί τόσο καλά, επειδή δεν υιοθετείται από τις άλλες χώρες της Ευρωζώνης – ενώ δεν βρίσκεται σε αντιπαράθεση με το αμερικανικό το οποίο, όπως αναφέραμε, λειτουργεί εντελώς διαφορετικά.

Ακριβώς για το λόγο αυτό η Γερμανία δεν είχε καμία αντίρρηση, όσον αφορά τα δραστηριοποίηση του ΔΝΤ στην Ευρωζώνη – αφού εξυπηρετεί τόσο τις Η.Π.Α. (σταθεροποίηση της ισοτιμίας του δολαρίου κλπ.), όσο και την ίδια (είσπραξη των απαιτήσεων της από τα ελλειμματικά κράτη, μέσω της λεηλασίας της δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας τους, έτσι ώστε να έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει να εξάγει σε αυτά, ζώντας εις βάρος τους).

Εν τούτοις, το ΔΝΤ δεν έχει καμία εμπειρία σε σχέση με τη διαχείριση κρίσεων ανεπτυγμένων οικονομιών – πόσο μάλλον εντός μίας νομισματικής ζώνης. Λειτουργεί λοιπόν στην κυριολεξία σαν ένας «μπράβος» των τοκογλύφων, ο οποίος ενδιαφέρεται αποκλειστικά και μόνο για την είσπραξη των ανοιχτών οφειλών – καταλαμβάνοντας την εξουσία με τους διορισμένους πολιτικούς υπαλλήλους του, αδιαφορώντας για το μέλλον των κρατών και υφαρπάζοντας τον πλούτο τους, χωρίς να διστάζει να λεηλατεί τα περιουσιακά στοιχεία των Πολιτών τους.   

Συνεχίζοντας, η Ευρωζώνη θα μπορούσε φυσικά να εξελιχθεί σε μία μεγάλη, κλειστή οικονομία, αντίστοιχη με αυτήν των Η.Π.Α. – εάν επιλεγόταν η πολιτική και δημοσιονομική ένωση των μελών της. Στην περίπτωση αυτή, για την επίλυση των οικονομικών προβλημάτων της (κρίσεων) θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ανάλογα μέσα, με αυτά των Η.Π.Α.: η αγορά ομολόγων εκ μέρους της ΕΚΤ και ο δανεισμός των χωρών-μελών της με μηδενικά επιτόκια. 

Το ενδεχόμενο όμως αυτό θα ήταν αρνητικό για τις Η.Π.Α. και το δολάριο – αφού το Ευρώ θα διεκδικούσε τη θέση ενός παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, ανταγωνιστικού του δολαρίου. Επίσης, αντιμετωπίζεται αρνητικά από τη σημερινή γερμανική κυβέρνηση, όχι μόνο λόγω των ηγεμονικών βλέψεων της (οι οποίες διευκολύνονται από την υπερχρέωση των «εταίρων» της), αλλά και επειδή δεν θα μπορούσε πλέον να επιλύσει τα προβλήματα της χώρας, «εξωτερικεύοντας» τα – εις βάρος δηλαδή των υπολοίπων εμπορικών εταίρων της.

Έτσι λοιπόν, τοποθετούνται συνεχώς εμπόδια στη δημοσιονομική ένωση – με αποτέλεσμα η Ευρωζώνη να συνεχίζει να αποτελείται από 17 περισσότερο ή λιγότερο μικρές, ανοιχτές οικονομίες, οι οποίες δεν συνιστούν σε καμία περίπτωση μία μεγάλη, «κλειστή» οικονομία, αλλά ένα εκρηκτικό μίγμα το οποίο, κατά την άποψη μας, απειλεί να καταστρέψει το χρηματοπιστωτικό σύστημα και ολόκληρο τον πλανήτη.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Συνολικά στην παγκόσμια οικονομία, το σύνολο των επενδύσεων είναι ίσο με το σύνολο των αποταμιεύσεων. Απλούστερα, δεν μπορούν να διενεργηθούν επενδύσεις, μεγαλύτερες από το σύνολο των αποταμιεύσεων. Δυστυχώς, επειδή στην Ευρωζώνη οι αποταμιεύσεις έχουν «αποσυρθεί» και συγκεντρωθεί στο Βορά, ο Νότος δεν έχει τη δυνατότητα να επενδύσει – οπότε, όσα προγράμματα λιτότητας και αν εφαρμόσει, δεν πρόκειται να επιλύσει τα προβλήματα του.

Χωρίς επενδύσεις δεν υπάρχει ανάπτυξη, η οποία να μπορεί να ισοσκελίσει τα μειωμένα έσοδα του δημοσίου, λόγω της λιτότητας και του περιορισμού της κατανάλωσης – επομένως, είναι αδύνατη η έξοδος από την κρίση. Για παράδειγμα, όταν κάνουμε οικονομία, καταναλώνοντας λιγότερη βενζίνη, στερούμε έσοδα από το κράτος, ανάλογα με το ύψους του φόρου που συμπεριλαμβάνεται στην τιμή. Εάν το κράτος προσπαθήσει να αντισταθμίσει τη μείωση αυτή των εσόδων του αυξάνοντας τους φόρους, τότε μειώνεται ακόμη περισσότερο η κατανάλωση της βενζίνης, τα έσοδα του κοκ. – ένας φαύλος κύκλος, ο οποίος οδηγεί τελικά στην κατάρρευση, εάν δεν υπάρξουν έσοδα από νέες επενδύσεις.   

Από την άλλη πλευρά τώρα, το σύνολο των εξαγωγών διεθνώς, είναι ίσο με το σύνολο των εισαγωγών – επομένως, τα πλεονάσματα είναι ίσα με τα ελλείμματα. Όταν λοιπόν μία χώρα έχει πλεονάσματα, κάποια άλλη (άλλες) έχει αντίστοιχα ελλείμματα – τα οποία χρηματοδοτούνται από τα έσοδα των πλεονασμάτων (οι πλεονασματικές χώρες δανείζουν τις ελλειμματικές).

Κάποια στιγμή όμως η διαδικασία αυτή φθάνει στο τέλος της – το αργότερο όταν τα ελλειμματικά κράτη υπερχρεώνονται, αδυνατώντας να ανταπεξέλθουν με τις υποχρεώσεις τους. Τότε, οι επιλογές τους δεν είναι άλλες από την απαίτηση διαγραφής μέρους των χρεών τους ή από την υποδούλωση τους στους δανειστές – με τη λεηλασία τόσο της δημόσιας, όσο και της ιδιωτικής περιουσίας τους, για την εξόφληση των οφειλών τους.    

Περαιτέρω, όταν οι αποφάσεις των συνόδων κορυφής της Ευρωζώνης αφορούν αποκλειστικά και μόνο την υιοθέτηση ενός αυστηρού προγράμματος σταθερότητας, σημαίνει ότι επιχειρείται η εξωτερίκευση των προβλημάτων όλων μαζί των χωρών. Δηλαδή, η Ευρωζώνη σχεδιάζει σαν σύνολο να αυξήσει τις εξαγωγές της στον υπόλοιπο πλανήτη, μειώνοντας τις εισαγωγές της – κάτι που φυσικά είναι αδύνατον να επιτευχθεί, αφού δεν πρόκειται να επιτραπεί από τις υπόλοιπες χώρες. 

Επίσης είναι αδύνατον να πραγματοποιηθεί από τα επί μέρους κράτη εντός της Ευρωζώνης, αφού δεν μπορούν να υπάρξουν πλεονασματικές χώρες, χωρίς ελλειμματικές. Το τέχνασμα της «εξωτερίκευσης» μπορούσε μέχρι σήμερα να λειτουργήσει, επειδή εφαρμοζόταν από μερικές μόνο χώρες (Γερμανία, Ολλανδία κλπ.), εις βάρος όλων των υπολοίπων. Όταν όμως όλες οι χώρες μαζί ακολουθήσουν την ίδια πολιτική, συμπεριφερόμενες σαν μία μεγάλη οικονομία, η οποία όμως θέλει να λύσει τα προβλήματα της με τις μεθόδους των μικρών οικονομιών, τότε είναι αδύνατον να επιτύχει.

Επομένως η Ευρωζώνη, παρά τα υγιή θεμελιώδη μεγέθη της, είναι καταδικασμένη να αποτύχει – κάτι που θεωρούμε ότι μάλλον δεν θα αργήσει να συμβεί, εάν δεν αλλάξει αμέσως πορεία. Εάν δεν μετατραπεί σε μία μεγάλη οικονομία, όπως οι Η.Π.Α., η οποία να μπορεί να επιλύσει τα προβλήματα της εσωτερικά, είναι αδύνατον να υπάρξει κοινό μέλλον για τα κράτη-μέλη της – οπότε πιθανότατα θα διαλυθεί, επιστρέφοντας σε εκείνη την εποχή, όπου το ένα κράτος έλυνε τα προβλήματα του, εις βάρος του άλλου (γεγονός που μάλλον θα συνοδευόταν από μαζικές χρεοκοπίες, από αθετήσεις πληρωμών, από την ολοκληρωτική κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, καθώς επίσης από μία τρομακτική μείωση του βιοτικού επιπέδου όλων των Ευρωπαίων).

Στα πλαίσια αυτά, μόνο η στενή συνεργασία των ελλειμματικών χωρών-μελών της Ευρωζώνης μεταξύ τους, θα μπορούσε να λειτουργήσει «αντισταθμιστικά» – παράλληλα με την απαίτηση μαζικής διαγραφής μέρους των δημοσίων χρεών ή/και εφικτού διακανονισμού των υπολοίπων χρεών όλων των χωρών (επιμήκυνση χρόνου αποπληρωμής, χαμηλά επιτόκια), έτσι ώστε να διευκολυνθούν τόσο οι επενδύσεις, όσο και η ισορροπημένη ανάπτυξη.  

 

* Βασίλης Βιλιάρδος  (copyright), Αθήνα, 07. Ιανουαρίου 2012, viliardos@kbanalysis.com. Ο κ. Β. Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου

 

ΠΗΓΗ: http://www.casss.gr/PressCenter/Articles/2507.aspx

ΣΕ ΤΡΟΧΙΑ ΑΠΟΣΥΝΘΕΣΗΣ Ι

Σχολιάστε

ΣΕ ΤΡΟΧΙΑ ΑΠΟΣΥΝΘΕΣΗΣ:

Στην αρχαιότητα, η αντιπαράθεση μεταξύ δανειστών και οφειλετών, κατέληγε σε βίαιες συγκρούσεις και σε πολέμους – επειδή η εναλλακτική δυνατότητα, για την απαλλαγή από τα χρέη, ήταν η Δουλεία – Μέρος Ι

 

Του Βασίλη Βιλιάρδου*


 

“Είδε μπροστά του το σχολείο του χωριού, τη νεαρή δασκάλα, τα παιδιά καθισμένα στα θρανία, το μαύρο πίνακα… Άκουσε τη ζεστή φωνή της δασκάλας που χαμηλόφωνα (τα καστανά της μάτια αστράφτοντας από ενθουσιασμό) τους έλεγε: «Είσαστε Έλληνες!….να είσαστε υπερήφανοι!…Η φυλή μας είναι η πιο παλιά, η πιο ένδοξη, η πιο υπερήφανη, η πιο ποιητική!…».

Ακούγοντας την μαλάκωνε κάτι μέσα του, βούρκωναν τα μάτια του και ένοιωθε βαθιά τον πόθο να δώσει και αυτός τη ζωή του…..σαν τόσους άλλους, για αυτούς τους Έλληνες, για την Ελλάδα, για τον Ελληνισμό” (Πηνελόπη Δέλτα). «Που είναι αλήθεια αυτοί οι Έλληνες;», αναρωτιέται κανείς σήμερα, διαβάζοντας τα μυστικά του βάλτου”.

Ανάλυση

 «Κόκκινη γραμμή είναι η σωτηρία της Ελλάδας», είπε πρόσφατα ο πρωθυπουργός. Εξαιρετική τοποθέτηση, θα σκεφτόταν κανείς, εάν δεν γνώριζε ότι δεν συζητάμε εμείς με τους δανειστές μας για τη διαγραφή του χρέους, αλλά η κυρία Merkel και ο κ.Sarkozy – εάν δεν ενημερωνόταν ότι, δεν διαπραγματευόμαστε ούτε το επιτόκιο, ούτε τις δόσεις αποπληρωμής, ούτε το Δίκαιο, ούτε τις απαιτούμενες εγγυήσεις, ούτε τα μέτρα εξυγίανσης της οικονομίας μας, ούτε τίποτα απολύτως. Μία χώρα όμως, η οποία δεν διαπραγματεύεται η ίδια το μέλλον της, είναι δυνατόν να πείσει ποτέ τους δανειστές της;

«Η Τρόικα αποφασίζει», όπως είπε ο πρωθυπουργός στα εργατικά συνδικάτα, αφήνοντας τα με την απορία για το τι ακριβώς κάνει τόσο ο ίδιος, όσο και η «πλουσιοπάροχη», 50μελής κυβέρνηση του (αλήθεια, τι κάνει μία εταιρεία, η οποία διορίζει έναν διευθυντή, καθώς επίσης ένα πολυμελές διοικητικό συμβούλιο, το οποίο δεν αποφασίζει για το μέλλον της;).        

Χωρίς να επεκταθούμε σε λεπτομέρειες, είναι αδύνατον να ανταπεξέλθουμε με τα τοκογλυφικά επιτόκια και τις μονομερείς απαιτήσεις των «εταίρων» μας – οι οποίοι ουσιαστικά έχουν στόχο τη λεηλασία τόσο της δημόσιας, όσο και της ιδιωτικής περιουσίας των Ελλήνων, υποδουλώνοντας για δεκαετίες την Ελλάδα.

Τόκοι ύψους 17 δις € (28 δις € το 2015 ή 50% των φορολογικών εσόδων του δημοσίου ή ποσόν που αντιστοιχεί με ετήσιο εισόδημα 10.000 € για 2.800.000 εργαζομένους!), οι οποίοι σχεδιάζεται να «εξυπηρετηθούν» με συνεχώς υψηλότερους φόρους, ως συνήθως μη ανταποδοτικούς (πληρώνουμε για την Παιδεία, για την Υγεία, για τους δρόμους κλπ., παρά το ότι φορολογούμαστε για τη λειτουργία όλων αυτών), είναι αδύνατον ποτέ να επιτρέψουν επενδύσεις, καθώς επίσης τη δημιουργία συνθηκών ανάπτυξης στην Ελλάδα. Χωρίς ανάπτυξη όμως, δεν πρόκειται να υπάρξει ποτέ μέλλον – οπότε όλοι εμείς οι Έλληνες, αργά ή γρήγορα, θα οδηγηθούμε στη χρεοκοπία ……εξαθλιωμένοι, εξευτελισμένοι, πεινασμένοι και λεηλατημένοι (με ή χωρίς δραχμή είναι μάλλον επουσιώδες). 

Δυστυχώς λοιπόν θα οδηγηθούμε στη χρεοκοπία, παρά το ότι γνωρίζουμε τη λύση των προβλημάτων μας, η οποία δεν είναι άλλη από την «εκδίωξη» του ΔΝΤ και την αποπληρωμή του συνολικού δημοσίου χρέους, χωρίς καμία διαγραφή, σε 40-50 ισόποσες ετήσιες δόσεις, με επιτόκιο ίσο με αυτό που δανείζονται οι τράπεζες – με το βασικό της ΕΚΤ (1%). Παράλληλα φυσικά θα οφείλαμε να διεκδικήσουμε τις πολεμικές επανορθώσεις, να διαχειριστούμε ορθολογικά τη δημόσια περιουσία της χώρας μας και να εκμεταλλευθούμε τον υπόγειο πλούτο της – εκλέγοντας επιτέλους μία ικανή κυβέρνηση, η οποία να αποφασίζει και όχι να εκτελεί τις εντολές των όποιων άλλων.

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ

“Οι μεγάλες αυτοκρατορίες σπάνια καταστρέφονται από εξωτερικές επιθέσεις – συνήθως καταρρέουν «υπό το βάρος» των εσωτερικών αντιθέσεων και διαφωνιών, οι οποίες σήμερα απειλούν την Ευρωζώνη.

Η διαχείριση της υπερχρέωσης ήταν ανέκαθεν μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της Πολιτικής. Στην αρχαιότητα, η συνήθως σφοδρή αντιπαράθεση μεταξύ δανειστών και οφειλετών, κατέληγε σε βίαιες συγκρούσεις και σε πολέμους – επειδή η εναλλακτική δυνατότητα, για την απαλλαγή από τα χρέη, ήταν η Δουλεία.

Στη σημερινή Ευρώπη, αλλά και στον υπόλοιπο πλανήτη, η επίλυση ανάλογων προβλημάτων επιχειρείται μεν πιο «πολιτισμένα», με οικονομικούς όρους δηλαδή, αλλά το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: η προσπάθεια υποδούλωσης ή/και λεηλασίας των οφειλετών από τους δανειστές” (D. Gros).

Ανεξάρτητα από την παραπάνω αναφορά του Αμερικανού οικονομολόγου, με κριτήριο τους μακροοικονομικούς δείκτες, δεν υπάρχει καμία ανησυχία για το μέλλον της Ευρωζώνης – σαν σύνολο βέβαια. Ειδικότερα,

(α) Το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών της είναι ισοσκελισμένο – γεγονός που σημαίνει ότι, η Ευρωζώνη διαθέτει αρκετές πηγές (resources), για να επιλύσει μόνη της τα προβλήματα δημοσίου χρέους, τα οποία αντιμετωπίζει. Ο Πίνακας Ι είναι χαρακτηριστικός:

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Οι πέντε πιο πλεονασματικές και ελλειμματικές οικονομίες παγκοσμίως, με κριτήριο το εμπορικό ισοζύγιο – σε εκ. $ το 2010

Χώρα

Πλεόνασμα

Χώρα

Έλλειμμα

 

 

 

 

Γερμανία

201.737

Η.Π.Α.

-689.932

Κίνα

182.725

Μ. Βρετανία

-152.830

Σ. Αραβία

152.000

Ινδία

-106.540

Ρωσία

151.621

Γαλλία

-85.325

Ιαπωνία

77.218

Τουρκία

-71.598

Πηγή: WP. Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

 

Στο σημείο αυτό τα πλεονεκτήματα της είναι κατά πολύ μεγαλύτερα, συγκριτικά με τις Η.Π.Α. ή με τη Μ. Βρετανία – οι οποίες έχουν τεράστια ελλείμματα στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών (εισαγωγές υψηλότερες από τις εξαγωγές κλπ.), με αποτέλεσμα να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την εισροή «εξωτερικών» κεφαλαίων.

(β)  Τα ελλείμματα του προϋπολογισμού της Ευρωζώνης παραμένουν πολύ χαμηλά (περί το 4%, όταν το έλλειμμα των Η.Π.Α. ξεπερνάει το 10% ετήσια), οπότε η ΕΚΤ δεν βρίσκεται υπό την πίεση της χρηματοδότησης τους.

Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται από το ότι, η ΕΚΤ δεν έχει προβεί σε εκτεταμένες αγορές δημοσίων ομολόγων, όπως για παράδειγμα η Fed ή η Τράπεζα της Αγγλίας – ενώ η ενίσχυση των ελλειμματικών οικονομιών γίνεται έμμεσα, εσωτερικά, χωρίς την ανάγκη εισροής εξωτερικών κεφαλαίων, με τη βοήθεια των πλεονασματικών χωρών (άρθρο μας).    

(γ)  Ο πληθωρισμός της Ευρωζώνης παραμένει χαμηλός, ενώ δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος αύξησης του – επειδή οι απαιτήσεις υψηλότερων μισθών, εκ μέρους των εργαζομένων, είναι αμελητέες. Το Ευρώ δεν απειλείται ούτε με υποτίμηση, με μείωση της αγοραστικής αξίας του δηλαδή, λόγω αύξησης της ποσότητας χρήματος – όπως συμβαίνει ήδη, σε μεγάλη έκταση στις Η.Π.Α. 

(δ)  Το δημόσιο χρέος της Ευρωζώνης είναι περί το 80% του ΑΕΠ της, όταν το αντίστοιχο στις Η.Π.Α. ξεπερνάει το 100% του ΑΕΠ.  Η αναχρηματοδότηση δε των δημοσίων χρεών των επί μέρους κρατών δεν λειτουργεί πληθωριστικά, επειδή δεν δημιουργεί νέα αγοραστική δύναμη.

Επομένως, το πρόβλημα του δημοσίου χρέους μπορεί να επιλυθεί σχετικά εύκολα, με τη βοήθεια ενός ελεγχόμενου, ανώδυνου πληθωρισμού – με τη μέθοδο δηλαδή, η οποία ακολουθήθηκε τόσο από τις Η.Π.Α., όσο και από τη Μ. Βρετανία, την περίοδο 1945-1980. Τα «μέσα» περιορισμού του χρέους, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ήταν από τη μία πλευρά ο αυστηρός έλεγχος των χρηματαγορών και τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού, ενώ από την άλλη ο ελεγχόμενος πληθωρισμός – ο οποίος ουσιαστικά οδηγούσε σε αρνητικά πραγματικά επιτόκια. Το αποτέλεσμα ήταν η πληθωριστική μείωση των αποταμιεύσεων, καθώς επίσης η αύξηση των δημοσίων εσόδων (λόγω πληθωριστικής αύξησης του ΑΕΠ), τα οποία προκάλεσαν τη μείωση των χρεών (financial repression κατά την οικονομική ορολογία).       

(ε)  Ολοκληρώνοντας την ανάλυση των θεμελιωδών μεγεθών της ζώνης του ευρώ, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι, ο ρυθμός ανάπτυξης δεν είναι τόσο χαμηλός, όσο πιστεύεται – αφού κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας η κατά κεφαλή αύξηση του ΑΕΠ της Ευρωζώνης ήταν ίδια, με αυτήν των Η.Π.Α. Εκτός αυτού, οι αποταμιεύσεις στην Ευρωζώνη είναι αρκετά υψηλές για να μπορούν να χρηματοδοτήσουν νέες επενδύσεις, χωρίς να υπάρχει ανάγκη εισροής κεφαλαίων από το εξωτερικό – οπότε ο ρυθμός ανάπτυξης, ο οποίος προϋποθέτει επενδύσεις, θα μπορούσε πολύ εύκολα να αυξηθεί. 

Με βάση όλα τα παραπάνω συμπεραίνουμε λοιπόν ότι, τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη της Ευρωζώνης δεν τεκμηριώνουν τους φόβους κατάρρευσης του Ευρώ – με μοναδική ίσως εξαίρεση την αυτοκαταστροφική τάση των Ευρωπαίων πολιτικών να επιδεινώνουν τα προβλήματα της Ευρωζώνης, κάθε φορά που συσκέπτονται στις Βρυξέλες (άρθρο μας).

Εν τούτοις, αντικειμενικά, το ευρώ κινδυνεύει να καταρρεύσει – είτε το παραδεχόμαστε, είτε όχι. Η αιτία δεν είναι άλλη από το ότι, η Ευρωζώνη δεν είναι ένα σύνολο Πολιτειών, όπως συμβαίνει στις Η.Π.Α., αλλά μία νομισματική ένωση διαφορετικών κρατών, τα οποία έχουν πάψει προ πολλού να είναι αλληλέγγυα μεταξύ τους – ενώ είναι πλέον φανερό ότι, δεν έχουν στόχο τη δημοσιονομική και πολιτική ένωση τους.

Οι αγορές λοιπόν το έχουν κατανοήσει, απαιτούν καθαρές, βιώσιμες λύσεις και  αντιμετωπίζουν πλέον τα κράτη-μέλη ως μονάδες και όχι σαν σύνολο – γεγονός που αποδεικνύεται από τα επιτόκια δανεισμού τους (spreads), τα οποία έχουν ήδη προσαρμοσθεί στα θεμελιώδη μεγέθη κάθε χώρας. Ο Πίνακας ΙΙ είναι αποκαλυπτικός:

ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ: Χώρα, spreads και CDS, σε μονάδες βάσης, στις 7.1.2012

Χώρα

Spreads

CDS

 

 

 

Ελλάδα

3.307

7.907

Πορτογαλία

1.140

1.108

Ιρλανδία

635

713

Ιταλία

527

536

Πηγή: Capital. Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

 

Κατ’ επέκταση, γνωρίζοντας πως οι αγορές προεξοφλούν μελλοντικές εξελίξεις, η Ευρωζώνη ευρίσκεται ήδη σε πορεία διάλυσης – μία διαδικασία, η οποία πολύ δύσκολα θα αντιστραφεί.      

 

* Βασίλης Βιλιάρδος  (copyright), Αθήνα, 07. Ιανουαρίου 2012, viliardos@kbanalysis.com. Ο κ. Β. Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου

 

ΠΗΓΗ: http://www.casss.gr/PressCenter/Articles/2507.aspx

 

 Συνέχεια στο Μέρος ΙΙ