Η μετάλλαξη του ευρώ από εργαλείο νομισματικής πολιτικής σε όπλο επιβολής

 

Του Γιάννη Τόλιου

 

Η νέα γενικευμένη κρίση του συστήματος που βιώνουν τα τελευταία χρόνια οι ευρωπαϊκοί λαοί και με ιδιαίτερη σφοδρότητα ο ελληνικός, έχει τη διεθνή, ευρωπαϊκή και εθνική της διάσταση. Στην ουσία πρόκειται για κρίση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου διαχείρισης του καπιταλιστικού συστήματος, ενός τρόπου παραγωγής, διανομής και αναδιανομής εισοδήματος σε βάρος της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών και υπέρ των κατόχων του χρηματιστικού κεφαλαίου.

Ειδικότερα στις χώρες της «ευρωζώνης» η κρίση χρέους και η κρίση των τραπεζών, αποτελούν σε μεγάλο βαθμό εκδήλωση της δομικής κρίσης της ΟΝΕ (Οικονομικής Νομισματικής Ενοποίησης) και του «ενιαίου νομίσματος» (ευρώ) που έχει τις ρίζες της στις ενδογενείς αντινομίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, τόσο σε οικονομικό όσο σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.

1. Το σαθρό οικοδόμημα της ΟΝΕ και του ενιαίου νομίσματος

Για την αναζήτηση των αιτίων της κρίσης στη «ζώνη του ευρώ», χρειάζεται να γυρίσουμε το ρολόι του χρόνου πίσω κατά μια εικοσαετία, όταν στη μικρή πόλη Μάαστριχτ της Ολλανδίας οι αρχηγοί των ευρωπαϊκών κρατών υπέγραφαν (Δεκέμβρης '91) τη γνωστή Συνθήκη του Μάαστριχτ που οδήγησε στη μεταμόρφωση της ΕΟΚ σε «Ευρωπαϊκή Ένωση» (ΕΕ) και άνοιξε το δρόμο δημιουργίας της ΟΝΕ, σε τρία στάδια, με τελευταίο το «ενιαίο νόμισμα». Να σημειώσουμε ότι ως τότε οι συναλλαγές μεταξύ των χωρών στηρίζονταν σε ένα «νόμισμα αναφοράς» τη λεγόμενη «ευρωπαϊκή λογιστική μονάδα» ή ECU (European Unit of Account) και ένα «μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών» (ΜΣΙ), όπου τα εθνικά νομίσματα είχαν όριο διακύμανσης μεταξύ τους +/- 2,25% (με ορισμένες εξαιρέσεις), ενώ μετά το 1993 το όριο διευρύνθηκε σε +/-15%. Η πορεία προετοιμασίας της ΟΝΕ είχε υποτίθεται στόχο την επίτευξη «οικονομικής σύγκλισης» μεταξύ των χωρών με βάση ορισμένους δείκτες, τα λεγόμενα «ονομαστικά κριτήρια σύγκλισης» (ισοτιμίες, επιτόκια, πληθωρισμός, ελλείμματα και δημόσιο χρέος).[1]

Τα κύρια ντοκουμέντα που σηματοδότησαν την πορεία προς το «ενιαίο νόμισμα» ήταν η Συνθήκη Μάαστριχτ (1992) , «τα κριτήρια της Κοπεγχάγης» (1993) τα οποία αποσαφήνισαν τους γενικούς στόχους της Συνθήκης και η «Σύμβαση Πλαίσιο» για ένταξη μιας χώρας στην ΕΕ. Αντίστοιχα τα τρία στάδια της ΟΝΕ συνδέονταν κατ' αρχήν με εκπλήρωση κριτηρίων της «Κοπεγχάγης», δεύτερον με ένταξη στο Μηχανισμό Νομισματικών Ισοτιμιών ΙΙ δύο χρόνια πριν τη είσοδο στο τρίτο στάδιο και τέλος την ικανοποίηση των «ονομαστικών» κριτηρίων σύγκλισης για ένταξη στο ευρώ. Παράλληλα δημιουργήθηκαν και δύο «πυλώνες» στήριξης της, το «Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης» (ΣΣΑ) και η «Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα» (ΕΚΤ). Το πρώτο είχε αποστολή τη διασφάλιση των δημοσιονομικών κριτηρίων (έλλειμμα κάτω από 3% του ΑΕΠ και δημόσιο χρέος κάτω από 60% του ΑΕΠ), τα οποία μετά το 2004 «χαλάρωσαν» στις περιπτώσεις υπερβολικών ελλειμμάτων λόγω ύφεσης. Όσον αφορά την ΕΚΤ είχε βασική αποστολή τον έλεγχο της ποσότητας του χρήματος, διατήρηση χαμηλού πληθωρισμού, χαμηλού βασικού επιτοκίου και συντονισμού της νομισματικής με τη γενικότερη οικονομική πολιτική. Οι χώρες που εντάχτηκαν στο «ενιαίο νόμισμα» το 1999 ήταν 11 και στην πορεία προστέθηκαν άλλες έξι.[2] Ωστόσο πολλές από τις «περιφερειακές» χώρες μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, δεν εκπλήρωναν ούτε τα «ονομαστικά», ούτε πολύ περισσότερο τα «πραγματικά» κριτήρια σύγκλισης (επίπεδο ανάπτυξης). Η ένταξη έγινε με μεθόδους «δημιουργικής λογιστικής» (αλλοίωση στοιχείων)[3] και την ανοχή των ισχυρών χωρών, κυρίως Γερμανίας και Γαλλίας, διότι αυτό εξυπηρετούσε τα συμφέροντα τους. Το ενιαίο νόμισμα ως «ευρώ» (€) τέθηκε σε κυκλοφορία (χαρτονομίσματα και κέρματα) στις αρχές του 2001.

Στην πορεία η Συνθήκη για την ΟΝΕ ενισχύθηκε και από άλλες αποφάσεις νεοφιλελεύθερης πάντα έμπνευσης. Πολύ συνοπτικά σημειώνουμε τη «Συνθήκη Άμστερνταμ» (1997) που τροποποίησε τις διατάξεις των συνθηκών για την ΕΕ, χάραξε πλαίσιο «κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτική ασφάλειας» (ΚΕΠΠΑ), έκανε ρυθμίσεις στη λειτουργία των θεσμικών οργάνων και τέθηκε σε ισχύ αρχές Μάη 1999. Η «Ατζέντα 2000» (1997) προσδιόρισε ενιαίο πλαίσιο ανάπτυξης της ΕΕ από τις αρχές του νέου αιώνα, μεταρρύθμισε την «κοινή αγροτική πολιτική» (ΚΑΠ) και αναδιάρθρωσε τον προϋπολογισμό για στήριξη της διεύρυνσης. Η «στρατηγική της Λισαβόνας» (2000) έβαλε στόχο να γίνει η «Ένωση» ανταγωνιστικότερη και δυναμικότερη οικονομία της γνώσης, με άρση εμποδίων μετακίνησης φυσικών προσώπων, εργατικού δυναμικού και ακαδημαϊκού προσωπικού, κά. Τέλος η Συνθήκης Λισαβόνας ή Μεταρρυθμιστική Συνθήκη (2008) τέθηκε σε ισχύ το 2009 (υποκατέστησε το απορριφθέν σχέδιο Ευρωσυντάγματος από Γαλλία και Ολλανδία), επέφερε αλλαγές στον τρόπο λήψης των αποφάσεων σε βάρος των μικρών χωρών και ενίσχυσης των μεγάλων,[4] καθιέρωσε θέση Προέδρου Συμβουλίου και θέση Ύπατου σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, ρύθμισε ζητήματα ασφάλειας και δικαιοσύνης, ρητή αναγνώριση δικαιώματος αποχώρησης ενός κράτους-μέλους από την Ένωση, κά.

Όλα παραπάνω κυλούσαν σχετικά «ομαλά» με «ελεγχόμενες» εντάσεις και αντιθέσεις, μέχρι τη στιγμή της «μεγάλης έκρηξης».! Το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης με αφορμή την κατάρρευση της τράπεζας «Leman Brothers» στις ΗΠΑ, όπου το «κρισιακό τσουνάμι» διέσχισε γρήγορα τον Ατλαντικό και «σάρωσε» όλες τις οικονομίες της ΕΕ. Η «εύφλεκτη ύλη» υπήρχε και στις δύο όχθες. Ήταν η φούσκα των τοξικών «χρημαπιστωτικών παραγώγων».[5] Αρχικά τα μέτρα στήριξης των τραπεζών (πακέτα διάσωσης ή προσωρινής κρατικοποίησης τους) έδωσαν την εντύπωση ότι η κρίση στην τέθηκε υπό έλεγχο. Σύντομα όμως φάνηκε ότι το πρόβλημα της ευρωζώνης είχε βαθύτερες αιτίες δείχνοντας στο πρόσωπο της κρίσης χρέους των «περιφερειακών» οικονομικών, ότι το βάθος και η ένταση της ήταν απόρροια του «σαθρού οικοδομήματος» της ΟΝΕ όπως χαρακτηριστικά διαπιστώνει ο γερμανός διανοητής Γιούργκεν Χάμπερμας.[6] Δυστυχώς τα αντανακλαστικά αντίδρασης των κυρίαρχων ελίτ της ευρωζώνης ήταν υποτονικά και η συνειδητοποίηση του προβλήματος έγινε αργοπορημένα. Ιδιαίτερα στην περίπτωση της κρίσης χρέους της Ελλάδας, οι κυρίαρχοι κύκλοι της Γερμανίας και των βόρειων συμμάχων τους, κατέφυγαν σε ρηχές και ευτελείς ερμηνείες, χαρακτηρίζοντας PIIGS (γουρουνάκια) τις χώρες της «περιφέρειας», «τεμπέληδες και καλοπερασάκηδες» τους έλληνες που ζουν με δανεικά, «μεθύστακες» τους ιρλανδούς, κοκ.

Σε τι ακριβώς συνίσταται η «σαθρότητα» του οικοδομήματος της ΟΝΕ; Στην ύπαρξη θα λέγαμε επτά τουλάχιστον «θανάσιμων αμαρτημάτων».! Πρώτον, στην απουσία δυνατότητας δανεισμού «τελευταίας καταφυγής» των κρατών-μελών. Η ΕΚΤ δεν παρείχε όπως όλες οι κεντρικές τράπεζες, χαμηλότοκο δανεισμό για την κάλυψη των ελλειμμάτων τους στα πλαίσια μιας αντικυκλικής πολιτικής, αλλά φθηνές πιστώσεις στις τράπεζες (1%) και οι τελευταίες με πολλαπλάσια επιτόκια δάνειζαν τα κράτη-μέλη. Δεύτερον, η «ανεξαρτησία» της ΕΚΤ και η απουσία ουσιαστικού ελέγχου της πιστωτικής επέκτασης των τραπεζών οδήγησαν σε «κερδοσκοπικές φούσκες» και «κόκκινα δάνεια» τα οποία σήμερα καλούνται οι λαοί να πληρώσουν με «πακέτα» διάσωσης» με αποτέλεσμα την αύξηση του δημόσιου χρέους. Τρίτον, απουσία «κοινοτικής αλληλεγγύης» στις χώρες που αντιμετώπιζαν έκτακτες δυσκολίες, ενώ όταν εκδηλώθηκε ήταν αργοπορημένη και με επαχθείς όρους. Ταυτόχρονα τα ακραία μέτρα λιτότητας τις βούλιαξαν στην ύφεση, την ανεργία και φτωχοποίηση λαϊκών στρωμάτων. Τέταρτον, απουσία μηχανισμών ελέγχου της κερδοσκοπίας των αγορών και των οίκων αξιολόγησης σχετικά με την πιστοληπτική ικανότητα των κρατών, αυξάνοντας το κόστος δανεισμού τους. Πέμπτον, το «κλείδωμα» των νομισματικών ισοτιμιών και η απώλεια της δυνατότητας χάραξης εθνικής νομισματικής πολιτικής αφαίρεσε τη δυνατότητα υποτίμησης του νομίσματος και ενίσχυσης μεσοπρόθεσμα της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και της βελτίωσης του εμπορικού ισοζυγίου. Έκτον, συρρίκνωση αντί για αύξηση των κονδυλίων του κοινοτικού προϋπολογισμού προκειμένου να στηριχτεί η οικονομική σύγκλιση και η κοινωνική συνοχή. Οι πόροι του προϋπολογισμού από 1,27% του ΑΕΠ το 1999, μειώθηκαν σε 1,14% το 2004 και προβλέπονται κάτω από 1% το 2013. Έβδομον, απουσία ενιαίας, κοινής και ομοσπονδιακού τύπου μακροοικονομικής και διαρθρωτικής πολιτικής (δημοσιονομικής, νομισματικής, εισοδηματικής, βιομηχανικής, περιφερειακής, κοινωνικής, κά), για μείωση των διαφορών στο επίπεδο ανάπτυξης, αύξησης της απασχόλησης, βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου, κά.

2. Η κρίση της ευρωζώνης και νέοι πυλώνες στήριξης του ευρώ

Η δημιουργία του οικοδομήματος της ευρωζώνης, ήταν κατ' αρχήν σε όφελος των ισχυρών χωρών (όχι όμως των εργαζόμενων)[7] και σε βάρος των αδύναμων οικονομιών και αντίστοιχα των λαών τους. Ειδικότερα στις διεθνείς συναλλαγές οι χώρες με υψηλότερη ανταγωνιστικότητας είχαν πλεονεκτήματα τόσο στο σκέλος των εισαγωγών όσο και των εξαγωγών, εξασφαλίζοντας «πλεονάσματα», ενώ αντίθετα οι αδύναμες είχαν αυξανόμενα «ελλείμματα». Για παράδειγμα η Γερμανία με το «σκληρό» ευρώ (στη θέση του «σκληρού» γερμανικού μάρκου), εξασφάλιζε φθηνότερες εισαγωγές (καύσιμα, πρώτες ύλες, ημικατεργασμένα, αγροτικά, κά), ενώ παράλληλα είχε μεγάλα οφέλη από εξαγωγές βιομηχανικών, παρ' ότι ήταν ακριβότερα όμως ανταγωνιστικότερα. Το αντίθετο συνέβαινε με τις αδύναμες οικονομίες. Οι εισαγωγές γίνονταν μεν φθηνότερες αλλά έπλητταν την εγχώρια παραγωγή, ενώ οι εξαγωγές λόγω χαμηλής ανταγωνιστικότητας έχαναν έδαφος, «παράγοντας» διευρυνόμενα εμπορικά ελλείμματα, αύξηση δανεισμού (δημόσιου και ιδιωτικού) και τελικά δημόσιου χρέους.[8] Κατά συνέπεια η απώλεια της συναλλαγματικής πολιτικής ως μέσου στήριξης της ανταγωνιστικότητας (τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα), δεν αφήνει στις αδύναμες οικονομίες άλλο μοχλό ενίσχυσης εκτός από την εισοδηματική πολιτική, δηλ. την πολιτική «εσωτερικής υποτίμησης» της αξίας της εργατικής δύναμης, ένα ιδιόμορφο «εργασιακό ντάμπινγκ» μεταξύ χωρών, το οποίο με τη σειρά του συρρικνώνει την αγοραστική δύναμη, μειώνει τη ζήτηση, επιδεινώνει την ύφεση, αυξάνει την ανεργία, ελλείμματα, χρέος, κοκ.

Κατά συνέπεια ο γενικότερος νόμος της «ανισόμετρης οικονομικής ανάπτυξης», σύμφυτος στο καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής (ανισομέρεια ανάπτυξης κλάδων, περιφερειών, χωρών), αποκτά στα πλαίσια της ευρωζώνης πρόσθετους μηχανισμούς αναπαραγωγής της. Εξ' αιτίας του εγκλωβισμού των «περιφερειακών» χωρών στη «θεσμική αρχιτεκτονική της ευρωζώνης»,[9] εμφανίζονται ισχυρές τάσεις παραγωγικής παρακμής, υψηλής ανεργίας, διαχρονικής λιτότητας, αυξανόμενων ελλειμμάτων, κά, κάνοντας την παραμονή στη «ζώνη του ευρώ» όλο και πιο προβληματική. Στην ουσία η ευρωζώνη μετατρέπει χώρες και λαούς σε οιονεί «ομήρους» που καλούνται να υπηρετήσουν τα συμφέροντα των ισχυρών, κυρίως της Γερμανίας που με το «σκληρό» ευρώ γίνεται «de facto» αλλά και «de jure» επικυρίαρχος της ευρωζώνης. Εκδήλωση αυτής της «επικυριαρχίας» είναι ο αυξανόμενος ρόλος της στη λήψη των αποφάσεων και στη μετατροπή «περιφερειακών» χωρών όπως η Ελλάδα σε «μεταμοντέρνα» γερμανικά φέουδα. Ταυτόχρονα αποκομίζει πρόσθετα οικονομικά οφέλη από την τοκογλυφική «ανακύκλωση των πλεονασμάτων της»,[10] μέσω της χορήγησης δανείων με πολύ υψηλότερα επιτόκια σε σχέση με αυτά που δανείζεται από τις αγορές (τα δεκαετή της ομόλογα έχουν λιγότερο από 2% επιτόκιο). Είναι χαρακτηριστικό ότι κάθε χρόνο η Γερμανία από τη συμμετοχή της στα δύο δάνεια της «τρόϊκας» προς την Ελλάδα, κερδίζει πάνω από 1 δις €,[11] λόγω διαφοράς επιτοκίων.!

Κατά συνέπεια οι χώρες της «περιφέρειας» ωθούνται αντικειμενικά εκτός ευρωζώνης. Το νεοφιλελεύθερο όχημα της ΟΝΕ αποδείχτηκε άκρως «ελαττωματικό» για προώθηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ακόμα και με όρους κεφαλαίου.!! Η κρίση έδειξε καθαρά ότι υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες αντί για την ενίσχυση των «κεντρομόλων» τάσεων δημιουργούνται «κεντρόφυγες», τόσο στις 17 χώρες της «ευρωζώνης», όσο στο σύνολο των 27 χωρών της ΕΕ. Οι αποφάσεις των Συνόδων Κορυφής και τα «διθυραμβικά» ανακοινωθέντα δεν διασφάλισαν βιώσιμη έξοδο από την κρίση. Η ευρωζώνη ομοιάζει σαν τον πύργο της Πίζας, που για την αποφυγή κατάρρευσης βάζουν διαρκώς νέους «πυλώνες» γύρω του. Έτσι μετά το «Σύμφωνο Σταθερότητας» και την «ΕΚΤ», οι νέοι πυλώνες είναι «Μηχανισμός Στήριξης» (EFSF/ESM), το «Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας» (ή «Σύμφωνο για το Ευρώ+»), το «Δημοσιονομικό Σύμφωνο», τα «εξάμηνα συντονισμού των οικονομικών πολιτικών» και πρόσφατα η «συμφωνία εποπτείας των τραπεζών».[12] Όλα αυτά δημιουργούν ένα ιδιότυπο «στρατόπεδο συγκέντρωσης» για τις χώρες και τους λαούς της ευρωζώνης υπό την ηγεμονία της Γερμανίας που δεν έχουν ουδεμία σχέση με το όραμα της «Ευρώπης των λαών και των εργαζόμενων».!

Ειδικότερα ο «Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης» (ESM/EFSF) παρέχει περιορισμένες πιστώσεις [13] στις χώρες που αντιμετωπίζουν κρίση δημόσιου χρέους με την υπογραφή ειδικών δανειακών συμβάσεων και την εφαρμογή ακραίων νεοφιλελεύθερων μέτρων στα πλαίσια «Μνημονίων», υπό τη στενή παρακολούθηση της «τρόίκας» (ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ). Η Ελλάδα και άλλες χώρες βιώνουν τις συνέπειες τέτοιων δανείων με την εφαρμογή όπως θα δούμε πιο κάτω αντίστοιχων Μνημονίων. Επίσης το «Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας» ή «Σύμφωνο για το Ευρώ+», έχει στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και κερδοφορίας των επιχειρήσεων σε βάρος της εργασίας, με την ευελιξία και την εντατικοποίηση εργασίας, μείωση του εργατικού κόστους, προσαρμογή συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης στις ανάγκες της αγοράς εργασίας, καθορισμός ορίων σύνταξης με βάση το προσδόκιμο όριο ζωής, εναρμόνιση προς τα κάτω των φορολογικών συντελεστών των επιχειρήσεων, κά. Όλα αυτά στην «απλή» γλώσσα σημαίνουν διαχρονική λιτότητα, «κινεζοποίηση» μισθών, μεγαλύτερη αποδιάρθρωση εργασιακών σχέσεων, «κατεδάφιση» βασικών εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων, κά.

Επίσης το «Δημοσιονομικό Σύμφωνο»,[14] προβλέπει οι προϋπολογισμοί των κρατών-μελών να είναι ισοσκελισμένοι και το διαρθρωτικό έλλειμμα (μέσος όρος ελλείμματος στη διάρκεια του κύκλου) να μην ξεπερνά το 0,5% του ΑΕΠ. Σε περίπτωση «υπερβολικού ελλείμματος» οι χώρες θα υποβάλλουν προγράμματα διόρθωσης του με αυστηρή εποπτεία της Επιτροπής και του Συμβουλίου. Σε περίπτωση μη διόρθωσης η Επιτροπή θα επιβάλλει αυτόματες κυρώσεις και πρόστιμα ύψους 0,2% του ΑΕΠ, εκτός κι αν ειδική πλειοψηφία του Συμβουλίου (85%) δεν τις υιοθετήσει. Επίσης προβλέπει ότι οι κανόνες «υπερβολικού ελλείμματος» θα γίνουν πιο αυστηροί. Η Επιτροπή μόλις διαπιστώνει ότι υπάρχει υπέρβαση του ορίου ελλείμματος (το επιτρεπόμενο ετήσιο όριο με βάση τη συνθήκη Μάαστριχτ είναι 3% του ΑΕΠ, ενώ το προτεινόμενο «διαρθρωτικό» είναι 0,5% του ΑΕΠ), θα επιβάλλει αυτόματες κυρώσεις και πρόστιμα ύψους 0,2% του ΑΕΠ, εκτός κι αν ειδική πλειοψηφία του Συμβουλίου (85%) δεν τις υιοθετήσει. Οι χώρες με δημόσιο χρέος πάνω από 60% του ΑΕΠ, δεσμεύονται για μείωση του χρέους (άνω του συγκεκριμένου ορίου) κατά 1/20 το χρόνο (δηλ. κατά 5%).

Ενισχύεται επίσης ο συντονισμός οικονομικής πολιτικής με καθιέρωση των εξάμηνων συνόδων όπου θα παίρνονται οι σημαντικότερες αποφάσεις. Στους κανόνες ψηφοφορίας στα πλαίσια του «μηχανισμού στήριξης» (ΕΜΣ) θα περιληφθούν διαδικασίες εκτάκτου ανάγκης για παροχή «χρηματοδοτικής συνδρομής» με ειδική πλειοψηφία 85%, όταν υπάρχει αμοιβαία συμφωνία μεταξύ Επιτροπής και ΕΚΤ. Τέλος θεσπίστηκε για πρώτη φορά «διαδικασία υπερβολικών ανισορροπιών» στη βάση ορισμένων οικονομικών δεικτών. Σε περίπτωση διαπίστωσης «υπερβολικών ανισορροπιών», κατόπιν πρότασης της Επιτροπής και απόφασης του Συμβουλίου, επιβάλλονται πρόστιμα ύψους 0,1% του ΑΕΠ με μορφή άτοκης κατάθεσης, τα οποία σε περίπτωση μη συμμόρφωσης μετατρέπονται σε χρηματικά πρόστιμα, εκτός αν αποτραπούν με ειδική πλειοψηφία 85% του Συμβουλίου, κά.

Όλα τα παραπάνω μέτρα αποπνέουν, ιδιαίτερα για τις αδύναμες οικονομίες, κανόνες «στρατοπέδου συγκέντρωσης» και μια νοοτροπία αντιμετώπισης οικονομικών προβλημάτων με «διατάγματα», αντί επιλογών οικονομικής πολιτικής. Οι ανεδαφικοί και «εν πολλοίς» ανιστόρητοι ισχυρισμοί επίτευξης πρωτογενών πλεονασμάτων, ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, κά, ανάγουν κρίσιμα ζητήματα δημοσιονομικής διαχείρισης (πολιτικής εσόδων και δημοσίων δαπανών) σε τεχνικά θέματα λογιστικού ισοζυγίου εσόδων-εξόδων. Το ίδιο ισχύει για το μεγάλο θέμα της ανάπτυξης και της απασχόλησης, που η επίλυση τους επαφίεται και πάλι στο «μηχανισμό της αγοράς», ενώ η εισοδηματική πολιτική του χαμηλού εργατικού κόστους, παραμένει βασικός μοχλός στήριξης της ανταγωνιστικότητας των αδύναμων οικονομιών. Στο λεξικό της «νέας οικονομικής διακυβέρνησης», οι έννοιες της ανακατανομής, της οικονομικής σύγκλισης, της περιφερειακής ανάπτυξης, της πλήρους απασχόλησης, της διασφάλισης κοινωνικών δικαιωμάτων, της δικαιότερης κατανομής πλούτου, της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου, κά, παραμένουν οιονεί άγνωστες.!

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η ΟΝΕ και η εξέλιξη της «σε ζώνη του ευρώ», με τους παλαιούς και νέους «πυλώνες» στήριξης, δεν περιορίζεται στενά το ενιαίο νόμισμα (ευρώ) αλλά αγκαλιάζει το σύνολο των οικονομικών, κοινωνικών και άλλων πολιτικών, καθώς και θεμελιώδη ζητήματα εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας. Πρόκειται για ένα υπερεθνικό νεοφιλελεύθερο «σομπρέρο» που μπαίνει όλο και πιο βαθιά στα κεφάλια των λαών και των εργαζόμενων, το οποίο σε κάθε νέο βήμα ευρωπαϊκής ενοποίησης γίνεται πιο ασφυκτικό και επώδυνο. Το αντιδραστικό και αυταρχικό πλαίσιο οικοδόμησης της ΟΝΕ, δεν μπορεί να διασφαλίσει την επίλυση κανενός προβλήματος, ούτε του χρέους, ούτε της ανάπτυξης, ούτε της απασχόλησης, ούτε της ασυδοσίας των αγορών, ενώ αντίθετα γυρίζει στο πεδίο των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων το «ρολόι της ιστορίας» σε καταστάσεις 19^ου αιώνα.

3. Τα Μνημόνια παραμορφωτικός καθρέπτης της «κοινοτικής αλληλεγγύης»

Πριν την ένταξη στο «ενιαίο νόμισμα» αλλά και αργότερα, τα κυρίαρχα στερεότυπα που προβάλλονταν από κοινοτικούς επίσημους και κυβερνητικούς εκπροσώπους καθώς από ελεγχόμενα μέσα ενημέρωσης, ήταν ότι η συμμετοχή στην ευρωζώνη συνεπάγεται σύγκλιση οικονομιών με διάθεση επαρκών κοινοτικών κονδυλίων, βαθμιαία εξίσωση κοινωνικών κατακτήσεων, σύγκλιση μισθών, συντάξεων, αναβάθμιση κοινωνικών δικαιωμάτων, κοινοτική συνδρομή και αλληλεγγύη σε έκτακτες καταστάσεις κά. Δυστυχώς όλα τα παραπάνω διαψεύστηκαν οικτρά. Οι ευρωπαϊκοί λαοί κυρίως του ευρωπαϊκού νότου και πρώτα απ' όλα ο ελληνικός, βιώνει μια «κοινωνική αντεπανάσταση» που έχει στόχο να μην αφήσει «λίθον επί λίθου» από το λεγόμενο «κοινωνικό κράτος», ενώ τα δικαιώματα των εργαζόμενων, γίνονται θυσία στο βωμό του κέρδους των τραπεζιτών και του χρηματιστικού κεφαλαίου. Η κρίση θίγει άμεσα ή έμμεσα και μερίδες του εγχώριου κεφαλαίου, κυρίως μικρομεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες λόγω κρίσης κινδυνεύουν με αφανισμό, είτε με τη μορφή χρεοκοπίας, είτε περιθωριοποίησης, είτε εξαγοράς από ξένες επιχειρήσεις.

Ειδικότερα οι «δανειακές συμβάσεις» και τα συνακόλουθα «Μνημόνια» επιβάλλουν καθεστώς «δήμευσης των λαών» υπέρ των πιστωτών, χωρίς ταυτόχρονα να εξασφαλίζουν τη «βιωσιμότητα» (δυνατότητα αποπληρωμής) του χρέους, ούτε διέξοδο των οικονομιών από την κρίση. Χαρακτηριστικό όλες οι χώρες που μπήκαν στο «Μηχανισμό Στήριξης» (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία), είχαν μείωση ΑΕΠ, αύξηση ανεργίας, μείωση μισθών-συντάξεων, «ακαμψία» μείωσης των ελλειμμάτων και δημόσιου χρέους κά. Την ίδια τύχη έχουν και οι χώρες που δεν μπήκαν ακόμα στο «μηχανισμό» (Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος) αλλά εφαρμόζουν παρόμοιες πολιτικές. Ωστόσο η εμπειρία της Ελλάδας είναι ιδιαίτερα διδακτική. Τα τελευταία χρόνια (2010-12), το ΑΕΠ μειώθηκε γύρω στο 18%, η ανεργία ανέβηκε στο 25%, η ανεργία των νέων στο 55%, μπήκαν «λουκέτα» σε 500.000 επιχειρήσεις, οι μισθοί και συντάξεις μειώθηκαν τουλάχιστον 35-40%, το 31% του πληθυσμού ζει στο όριο της φτώχειας, καταγράφηκαν πάνω από 3.000 αυτοκτονίες, οι εργασιακές σχέσεις επιστρέφουν στις αρχές του 1900, ενώ οι ΔΕΚΟ και τα καλύτερα «φιλέτα» της δημόσιας περιουσίας ξεπουλιούνται.! Πρόκειται για δραματικό απολογισμό που ούτε σε συνθήκες πολέμου δεν είχαμε στη διάρκεια του αιώνα.

Παρά τις τεράστιες θυσίες του ελληνικού λαού, το πρόβλημα του χρέους παραμένει άλυτο. Το γνωστό PSI επέφερε μικρό «κούρεψε» (μόλις 15 δις), ενώ με τη νέα δανειακή σύμβαση των 130 δις το χρέος αυξήθηκε. Ακόμα κι αν εφαρμοστεί πλήρως το νέο «Μνημόνιο» και έχουμε επίτευξη των στόχων του (πρωτογενή πλεονάσματα από το 2014 και ρυθμοί ανάπτυξης 2-2,5% το χρόνο ως το 2020), σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις του ΔΝΤ και της ΕΕ, το χρέος δεν θα είναι στο θεωρητικό όριο βιωσιμότητας 120% του ΑΕΠ, ούτε και στο 124% με το νέο μικρό «κούρεμα» της εξαγοράς των ομολόγων και απομείωσης του κατά 20 δις με πρόσθετο δανεισμό. Από την άλλη οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί και η δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων, δεν κλείνουν τις τρύπες δημιουργίας του χρέους. Πρώτον γιατί βυθίζουν την οικονομία στην ύφεση, μειώνουν το εθνικό εισόδημα και αυξάνουν την αναλογία χρέους προς ΑΕΠ. Δεύτερον, διότι τα ελλείμματα στο ισοζύγιο πληρωμών «παράγουν» συνεχώς την ανάγκη δανεισμού (κράτους και επιχειρήσεων), ενώ η συρρίκνωση των επενδύσεων (δημόσιων και ιδιωτικών) αποτρέπουν την ανάπτυξη, διαιωνίζοντας το φαύλο κύκλο, ύφεσης, ανεργίας, φτώχειας, ελλειμμάτων, χρέους, κοκ.

Συνοψίζοντας, οι δεσμεύσεις του Μνημονίου δεν αποτελούν βιώσιμο όχημα εξόδου της ελληνικής οικονομίας από την κρίση. Αντίθετα έχει γίνει καθαρό ότι στόχος τους είναι η δήμευση του ελληνικού λαού προς χάριν των πιστωτών και όχι η σωτηρία του. Χωρίς υπερβολή η νέα δανειακή σύμβαση και το συνακόλουθο «Μνημόνιο» λειτουργούν ως νέα «βόμβα νετρονίου» που «σκοτώνει» λαούς και εργαζόμενους, αφήνοντας άθικτα τα συμφέροντα του χρηματιστικού κεφαλαίου. Το έλλειμμα ρεαλιστικότητας των στόχων τους αναγνωρίζουν οι πρωταγωνιστές της σύνταξης του οι οποίοι ταυτόχρονα επιμένουν στην αυστηρή στην εφαρμογή του.! Η βαθύτερη αντίφαση βρίσκεται ανάμεσα στους «σκοπούς» και στις «δυνατότητες» επίτευξης τους.

Από τη μια η ηγετική ελίτ της ευρωζώνης δεν θέλει να προχωρήσει σε ουσιαστική αντιμετώπιση του ελληνικού προβλήματος με τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους και ριζοσπαστικές αλλαγές στο οικοδόμημα της ΟΝΕ, ούτε και επιθυμεί την αποχώρηση της Ελλάδας από την ευρωζώνη προκειμένου να αποφύγει το «ντόμινο» της διάλυσης της. Από την άλλη οι αστικές δυνάμεις στην Ελλάδα έχοντας ως στρατηγική την «πάση θυσία» παραμονή στην ευρωζώνη δέχονται δουλικά κάθε μέτρο που υποδεικνύει η «τρόϊκα», χωρίς ωστόσο να επιλύουν τη βιωσιμότητα του χρέους, ούτε την έξοδο της οικονομίας από την κρίση, αλλά αναπαράγουν το «φαύλο κύκλο» λιτότητας, υπανάπτυξης, υπερχρέωσης, κά, που μοιραία την οδηγεί σε έξοδο από την ευρωζώνη.!

4. Η ευρωζώνη «έκτρωμα» της ιστορικής τάσης δημιουργίας ενιαίας κοινότητας των ευρωπαϊκών λαών

Τα προβλήματα βιωσιμότητας της ευρωζώνης εντείνονται όσο αποτυγχάνουν τα «μέτρα» στήριξης της, δεδομένου ότι δεν επιλύουν τα ενδογενή της προβλήματα. Δεν είναι τυχαίο που όλο και περισσότερο ακούγονται εγκλίσεις από γνωστούς «ευρωπαϊστές» για την επίδειξη ψυχραιμίας και την ανάληψη πρωτοβουλιών σωτηρίας της ευρωζώνης.[15] Στα πλαίσια αυτά εντάσσεται και το άρθρο του πρώην προέδρου της Κομισιόν Ρομάνο Πρόντι στη αμερικάνικη εφημερίδα «Christian Science Monitor»,[16] ο οποίος καλεί τη Γερμανία να παίξει τον ηγετικό της ρόλο προς μια ομοσπονδιακή Ευρώπη. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και ένα «μανιφέστο» τριών γερμανών διανοούμενων (Χάμπερμας-Μποφίνγκερ-Ρίμελιν),[17] οι οποίοι αναγνωρίζοντας ότι η ΟΝΕ δεν είναι πλέον βιώσιμη, προτείνουν την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης με την πολιτική ενοποίηση τουλάχιστον των χωρών της ευρωζώνης και υιοθέτηση Ευρωσυντάγματος με την πραγματοποίηση δημοψηφίσματος σε όλες τις χώρες. Επίσης προτείνουν την προσωρινή αναστολή του δημοσιονομικού συμφώνου, καθώς και την αναδιάρθρωση του χρέους των χωρών της ευρωζώνης που αντιστοιχείς στη συμφωνία Μάαστρχτ, καθώς και την κοινή εγγύηση των κρατικών ομολόγων ώστε να αποφευχθεί το ρίσκο της χρεοκοπίας ενός κράτους. Για να διασφαλισθεί ότι η χορήγηση συλλογικών εγγυήσεων δεν θα αναστείλει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τη δημοσιονομική εξυγίανση, ενώ θα πρέπει να υπάρχει αυστηρός συλλογικός έλεγχος των εθνικών προϋπολογισμών. Σε συντομία αυτό που στην ουσία προτείνουν είναι η ενίσχυση της διαδικασίας «ομοσπονδιοποίησης» της ευρωζώνης.

Ωστόσο η πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης δεν είναι απλά υπόθεση αφηρημένων οραματισμών και «καλών προθέσεων», αλλά συνδέεται στενά με ένα ευρύτερο πλέγμα διακρατικών και ταξικών σχέσεων και αντίστοιχων συμφερόντων. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση ως πολιτική «συνεργασίας» κυρίαρχων αστικών τάξεων γίνεται με βάση «το κριτήριο της ισχύος». Όσο πιο ισχυρή είναι μια χώρα σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, τόσο πιο βαρύνουσα θέση κατέχει στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η ισχύς των μεγαλύτερων και πλουσίων χωρών εκδηλώνεται στο θεσμικό πεδίο με τις αποφάσεις που λαμβάνονται για το μέλλον της συγκεκριμένης ενοποίησης. Η «μεγάλη πατρίδα» (Γερμανία) επιχειρεί μέσω κυρίως του ενιαίου νομίσματος (ευρώ) να διεμβολίσει τις «μικρές πατρίδες» θέτοντας την οικονομία της ΕΕ υπό γερμανική σκέπη.[18]

Οι αντιθέσεις μεταξύ κυρίαρχων εθνικών ελίτ για το ρόλο της «ηγεμονίας», αλλά και η αποφυγή ανάληψης αντίστοιχων «υποχρεώσεων» (ανακατανομής πόρων μέσω ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, έκδοση «ευρωομόλογου» για στήριξη αδύναμων οικονομιών, κά), φρενάρει την ιδέα της «ομοσπονδιακής ένωσης». Αυτή η αντίφαση επιτείνει τα φαινόμενα «απόκλισης» αντί «σύγκλισης» των οικονομιών, ενίσχυσης των «κεντρόφυγων» αντί των «κεντρομόλων» τάσεων και την «ανισόμετρη οικονομική ανάπτυξη» στα πλαίσια της Ένωσης. Γιαυτό και η ΕΕ, πολύ περισσότερο η ευρωζώνη, δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις εξωπραγματικές διακηρύξεις και ουτοπικά οράματα περί «οικονομικής σύγκλισης», «κοινωνικής συνοχής» και «Ευρώπης των λαών», όταν κυρίαρχο ρόλο παίζουν κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που ενεργούν με όρους ισχύος, ανταγωνισμού και ηγεμονίας, αντί ισότιμης συνεργασίας, αλληλεγγύης, κοινωνικής δικαιοσύνης, ουσιαστικής δημοκρατίας και λαϊκής κυριαρχίας. Κατά συνέπεια η σημερινή διαδικασία ευρωπαϊκής ενοποίησης αντί για ένωση λαών και εργαζόμενων, προωθεί την ηγεμονία των ισχυρών ελίτ των ευρωπαϊκών πολυεθνικών στις αδύναμες οικονομίες και μετατρέπει με διαφορετικές ταχύτητες τους ευρωπαϊκούς λαούς σε «υποζύγια» τους. Η νέα υπερεθνική δομή της ευρωζώνης καταργεί την εθνική και λαϊκή κυριαρχία, επιβάλει πολιτική λιτότητα για τους λαούς και υποταγή των εθνικών ελίτ των αδύναμων χωρών στις ελίτ των ισχυρών χωρών και κυρίως της Γερμανίας. Η αδύναμες χώρες μετατρέπονται σε πολιτικά προτεκτοράτα με ουσιαστική συρρίκνωση της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας».

Οι αλλεπάλληλες σύνοδοι των ηγετών της ευρωζώνης για αναζήτηση λύσης στη βαθειά κρίση, εκτός από τις αποφάσεις ενίσχυσης της «οικονομικής ενοποίησης», έφεραν στο προσκήνιο και προτάσεις για πιθανές αλλαγές στη Συνθήκη της Ένωσης.[19] Η λεγόμενη «μερική τροποποίηση» των Συνθηκών, αφορά μεγάλη «γκάμα» θεμάτων, που στην ουσία αλλάζουν προς το «αντιδραστικότερο» (πολιτικά και κοινωνικά) την ΕΕ. Ειδικότερα πρόκειται πρώτον, για δημιουργία ενός μηχανισμού αυτόματων κυρώσεων μακράς διάρκειας σε όσες χώρες δεν τηρούν τους περιορισμούς στο έλλειμμα και το χρέος, δεύτερον, δυνατότητα τα «απείθαρχα» κράτη να οδηγούνται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, τρίτον, δυνατότητα «έξωσης» (ως έσχατης λύση) κρατών από την ευρωζώνη που παραβιάζουν τους κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας, τέταρτο, δημιουργία θέσης υπουργού Οικονομικών της ευρωζώνης με αυξημένες αρμοδιότητες ή δημιουργία θέσης «υπερ-επιτρόπου» που θα αναλαμβάνει την εποπτεία των χωρών που παραβιάζουν το Σύμφωνο Σταθερότητας, με δικαίωμα παρέμβασης σε όλες τις οικονομικές και νομικές αποφάσεις τους, πέμπτον, μέτρα ενίσχυσης της διακυβέρνησης με δημιουργία στενότερου πυρήνα θεσμικών οργάνων (πρόεδρου Συμβουλίου Ευρωζώνης, πρόεδρου Eurogroup, πρόεδρου ομάδας εργασίας ευρωζώνης) στα πλαίσια των ήδη υπαρχόντων θεσμικών οργάνων (Συμβούλιο, Κομισσιόν και Ecofin).

Το τελευταίο αναδεικνύει ένα ακόμα μεγάλο πρόβλημα της πολιτικής «νομιμοποίησης» των διαδικασιών της ευρωπαϊκής ενοποίησης, που αφορά το ζήτημα της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας. Δηλαδή εκτός από τις αντιφάσεις «αυτής καθ' αυτής» της «οικονομικής διακυβέρνησης», έχουμε ταυτόχρονα και μεγάλα ελλείμματα δημοκρατίας («πολιτικής διακυβέρνησης»), με την πλήρη περιθωριοποίηση τόσο των εθνικών κοινοβουλίων, όσο και αυτού του Ευρωκοινοβουλίου και των θεσμικών οργάνων της Ένωσης, με τη μετατόπιση όλο και περισσότερο των κέντρων λήψης των αποφάσεων από την Ένωση στην ευρωζώνη και από εκεί στον σκληρό της πυρήνα, το γερμανογαλλικό άξονα, προορίζοντας τις άλλες χώρες και λαούς στο ρόλο του «αρχαίου χορού»…… που σχολιάζει άβουλος και χωρίς θέληση, «τις πράξεις και τα πάθη» των βασικών πρωταγωνιστών του «δράματος» της ευρωζώνης.!

Μια τέτοια ποιότητα ευρωπαϊκής ενοποίησης, σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, δεν μπορεί να εμπνεύσει λαούς και εργαζόμενους της Ευρώπης, να δημιουργήσει δυναμική για οικονομική σύγκλιση και κοινωνική συνοχή, να οικοδομήσει κοινή ευρωπαϊκή συνείδηση και συναδέλφωση των λαών. Η διατήρηση και ενίσχυση της σημερινής αρχιτεκτονικής της ευρωζώνης, ουσιαστικά αντιστρατεύεται την ιστορική τάση για προσέγγιση λαών και χωρών και δεν είναι ούτε φερέγγυα, ούτε και βιώσιμη. Ο ελληνικός λαός, αμήχανος, φοβισμένος αλλά και οργισμένος, βιώνει τα τεκταινόμενα και αναρωτιέται αν υπό αυτές τις συνθήκες υπάρχει εναλλακτική διέξοδος τουλάχιστον λιγότερη επώδυνη από τη σημερινή πορεία. Απαντάμε κατηγορηματικά ΝΑΙ.! Υπάρχει ασύγκριτα καλύτερη διέξοδος, με λιγότερες θυσίες και εξασφάλιση ταυτόχρονα του δικαιώματος «αποφασίζειν» του λαού, ανοίγοντας ελπιδοφόρους δρόμους στη νέα γενιά και στην ελληνική κοινωνία.

5. Αναζήτηση εναλλακτικής στρατηγικής Όραμα, στόχοι και μέσα

Η κρίση της ευρωζώνης έφερε στο προσκήνιο διάφορα σενάρια ριζικών «αλλαγών» στην ευρωζώνη, που καλύπτουν όλο το φάσμα, από μετριοπαθή ως ριζοσπαστικά, με όρους βελτίωσης όσο και όρους υπέρβασης της.[20] Στα πρώτα, είναι κατ' αρχήν το σενάριο της «ομοσπονδοποίησης» με τα ίδια νεοφιλελεύθερα υλικά, το σενάριο «επιστροφής ο καθένας στο σπίτι του» (εθνικά νομίσματα πριν την ένταξη στο ευρώ), το σενάριο διχοτόμησης της ευρωζώνης με «σκληρό» και «μαλακό» ευρώ, το σενάριο διατήρησης του ευρώ στις εξωτερικές συναλλαγές και στις εγχώριες το εθνικό νόμισμα, κά. Στα δεύτερα, είναι τα σενάρια της ύπαρξη του «ενιαίου νομίσματος» ως στοιχείο μιας νέας αρχιτεκτονικής, με ανατροπή του σημερινού οικοδομήματος και επαναθεμελίωση του με όρους λαών και εργαζόμενων. Το σενάριο αυτό έχει δύο εκδοχές. Όλες μαζί οι χώρες ή διάρρηξη ευρωζώνης με αποχώρηση ενός, δύο ή περισσότερων με ανατροπή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και την ανάπτυξη ισότιμων σχέσεων μεταξύ τους και με τις άλλες χώρες του κόσμου. Πρόκειται για ένα ζήτημα πολιτικά ανοικτό. Χωρίς αμφιβολία το «ιστορικό αναγκαίο» της ευρωπαϊκής ενοποίησης δεν είναι η σημερινή ευρωζώνη, αλλά μια «Ένωση» που θα εξασφαλίζει μια ανώτερη δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη, βιώσιμη ανάπτυξη, διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των εργαζόμενων, αμοιβαία επωφελή συνεργασία μεταξύ χωρών και λαών, παράγοντας ειρήνης στην ευρωπαϊκή ήπειρο και σε όλο τον κόσμο.

Κατά συνέπεια οι απόψεις που μιλούν για παραμονή «πάση θυσία» στην ευρωζώνη, δεν σηματοδοτούν φερέγγυα απάντηση στα πλαίσια της σημερινή κρίσης. Αντίθετα με αφετηρία την ανατροπή του Μνημονίου και τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, ανοίγονται ελπιδοφόρες προοπτικές που διευκολύνουν την προοδευτική έξοδο από την κρίση, με ανάκτηση ελέγχου βασικών μοχλών οικονομικής πολιτικής (συναλλαγματικής, νομισματικής, πιστωτικής, δημοσιονομικής, αναπτυξιακής), την εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση των τραπεζών, έλεγχο της κίνησης κεφαλαίων, επεξεργασία ανορθωτικού προγράμματος για αύξηση της απασχόλησης και δικαιότερη κατανομή εισοδήματος. Ριζική εξυγίανση δημόσιων οικονομικών με αύξηση εσόδων και δικαιότερος επιμερισμός των φορολογικών βαρών. Πολιτική δαπανών με αναπτυξιακά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια. Στήριξη αγοραστικής δύναμης μισθών και συντάξεων, ενίσχυση κοινωνικών δαπανών, ειδικά προγράμματα στήριξης οικογενειακής γεωργίας και μικρο-μεσαίων επιχειρήσεων. Δημιουργία θεσμών λαϊκού ελέγχου και συμμετοχής των εργαζόμενων στα βασικά κέντρα των λήψης αποφάσεων, κά.

Οι παραπάνω άξονες αμφισβητούν τον πυρήνα της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και είναι αφετηρία προωθημένων μετασχηματισμών με ορίζοντα μια ανώτερη κοινωνία. Οι εφαρμογή τους δεν αποτελεί «περίπατος», ενέχει δυσκολίες και «πιέσεις», δίνουν ωστόσο ελπιδοφόρα προοπτική, για ανάκαμψη σε 1-1,5 χρόνια, έναντι του δρόμου της διαχρονικής λιτότητας, της παραγωγικής παρακμής, της υψηλής ανεργίας, της φτωχοποίησης του λαού και απώλεια της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας. Δεν έχουν αποκλειστικά εθνοκεντρικό προσανατολισμό, αλλά στο σύνολο τους μπορούν να εφαρμοστούν σε υπερεθνικό επίπεδο, στα πλαίσια μιας αληθινά δημοκρατικής ένωσης χωρών και λαών ομοσπονδιακού χαρακτήρα τόσο σε πολιτικό όσο και οικονομικό επίπεδο. Οι συγκεκριμένοι άξονες εναλλακτικής πρότασης αποτελούν την «κόκκινη γραμμή» για μια ελπιδοφόρα προοπτική της ελληνικής κοινωνίας και δεν μπορούν να τεθούν υπό την «αίρεση» της παραμονής ή μη στο πλαίσιο της ευρωζώνης. Στο βαθμό που το συγκεκριμένο πλαίσιο θέτει (και όπως είναι σήμερα θέτει) ουσιαστικά εμπόδια σε αυτήν την προοπτική, η υπέρβαση του αποτελεί αδήριτη ανάγκη.

Παραπομπές

[1]. Κάθε χώρα που επιθυμούσε την ένταξη στο ενιαίο νόμισμα, έπρεπε να πληροί τα λεγόμενα «κριτήρια σύγκλισης» της Συνθήκης του Μάαστριχτ τα οποία αφορούσαν: Πρώτον, οι «ισοτιμίες του νομίσματος» κάθε χώρας έπρεπε να παραμείνουν μέσα στη ζώνη που ορίζει ο Μηχανισμός Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ΜΣΙ) για δύο τουλάχιστον χρόνια. Δεύτερον, τα «μακροπρόθεσμα επιτόκια» δεν μπορούσαν να ξεπερνούν περισσότερο από δύο ποσοστιαίες μονάδες τα επιτόκια των τριών πιο αποδοτικών κρατών μελών. Τρίτον, ο «πληθωρισμός» έπρεπε να είναι κάτω από μια τιμή αναφοράς (μέσα σε 3 χρόνια οι τιμές δεν έπρεπε να ήταν περισσότερο από 1,5% των αντίστοιχων του πιο αποδοτικού κράτους μέλους). Τέταρτον, το «δημόσιο χρέος» έπρεπε να είναι μικρότερο από το 60% του ΑΕΠ ή να βαίνει προς αυτόν το στόχο (δηλαδή αν ήταν μεγαλύτερο έπρεπε να έχει πτωτική τάση και να τείνει προς αυτό). Και πέμπτον, «τα ελλείμματα» του κρατικού προϋπολογισμού της υπό ένταξη χώρας, να είναι μικρότερα από 3% του ΑΕΠ.

[2]. Από αρχές Ιανουαρίου 1999, έντεκα χώρες υιοθέτησαν το ευρώ (Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες (Ολλανδία), Λουξεμβούργο, Πορτογαλία και Φινλανδία). Η Ελλάδα εισήλθε στις αρχές 2001, ενώ η Κύπρος και Μάλτα το 2004, η Σλοβενία το 2007, η Σλοβακία το 2009 και η Εσθονία το 2010 (;).

[3]. Από πολλούς αναλυτές των ευρωπαϊκών εξελίξεων και κοινοτικούς παράγοντες έχει εκφραστεί η άποψη ότι η Ελλάδα και άλλες χώρες δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις ένταξης στο «ενιαίο νόμισμα». (Αναλυτικότερα βλ. Johan Van Overtveldt, "The end of the Euro, The Uneasy Future of the European Union", Chicago 2011, p.205)

[4]. Αναλυτικότερα βλ. Τρύφωνας Κωστόπουλος, «Τοπική Κοινωνία και Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση», εκδ. «Παπαζήσης», Αθήνα, 2010, σελ. 273-290

[5]. Σύμφωνα με στοιχεία της «Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών» (BIS), ενώ το 2010 το παγκόσμιο ΑΕΠ ήταν 62 τρις δολ., η αξία των παντός είδους «χρηματοπιστωτικών» παραγώγων» ανήλθε σε 1.062 τρις δολάρια, δηλαδή 16 φορές μεγαλύτερη αποκαλύπτοντας το μέγεθος της διόρθωσης που έπρεπε να γίνει μέσω της κρίσης.

[6]. Ο Γιούρκεν Χάμπερμας σε πρόσφατο βιβλίο του «Για ένα Σύνταγμα της Ευρώπης», μιλάει για «κατασκευαστικό λάθος» της ευρωζώνης, τονίζοντας ότι κινδυνεύει να καταρρεύσει διότι τα θεμέλια της αποδείχτηκαν σαθρά. «Καθημερινή», 16.9.12

[7]. Η Γερμανία προκειμένου να μειώσει την ανταγωνιστικότητα του χαμηλού εργατικού κόστους των «περιφερειακών» οικονομιών, με την είσοδο στην ευρωζώνη εφάρμοσε πολιτική «παγώματος» μισθών. Έτσι παρά τα «πλεονάσματα» της Γερμανίας, οι γερμανοί εργαζόμενοι δεν είχαν κανένα όφελος.

[8]. Τα αυξανόμενα εμπορικά ελλείμματα «περιφερειακών» οικονομιών (Ισπανίας, Πορτογαλίας, Ελλάδας, κά), έγιναν βασική αιτία υπερβολικής αύξησης του δανεισμού, (δημόσιου και ιδιωτικού) την τελευταία δεκαετία. Σύμφωνα με έκθεση του «Research on Money and Finance» (παρουσιάστηκε στην Ελλάδα 15.9.10 από τον καθηγητή Κ.Λαπαβίτσα, κά), το συνολικό χρέος της Ισπανίας (δημόσιο και ιδιωτικό) ανήλθε το 2009 σε 5.315 δις € (ή 506% του ΑΕΠ), της Πορτογαλίας 783 δις € (ή 479% του ΑΕΠ) και της Ελλάδας 703 δις € (ή 296% του ΑΕΠ).

[9]. Σχετικά με τη θεσμική αρχιτεκτονική της ευρωζώνης βλ. Γ.Αργείτης, «Χρεοκοπία και οικονομική κρίση», εκδ. «Αλεξάνδρεια», Αθήνα, 2012, σελ.79-85

[10]. Για την «ανακύκλωση των πλεονασμάτων» βλ. Γ.Βαρουφάκης, «Παγκόσμιος Μινώταυρος. Οι πραγματικές αιτίες της κρίσης», εκδ. «Λιβάνη», Αθήνα 2011, σελ. 220-223 και 396-402.

[11]. «Εφημερίδα των Συντακτών», 15.11.12

[12]. Το συμβούλιο οικονομικών υπουργών της EE (Ecofin) αποφάσισε (13.12.12) μετά από συμβιβασμό Γερμανίας και Γαλλίας, τη σύσταση ενιαίου μηχανισμού εποπτείας των ευρωπαϊκών τραπεζών υπό την εποπτεία της ΕΚΤ, από 1ης Μαρτίου 2014. Η άμεση εποπτεία θα αφορά 200 μεγάλες τράπεζες (με ενεργητικό πάνω από 30 δις €), ενώ στις υπόλοιπες την εποπτεία θα έχουν οι εθνικές αρχές με δικαίωμα παρέμβασης από την ΕΚΤ όταν το κρίνει αναγκαίο. «Ναυτεμπορική», 14.12.12

[13]. Το σύνολο των κονδυλίων στήριξης του EMS/EFSF δεν ξεπερνά τα 700 δις € τα οποία μπορεί να επαρκούν για στήριξη μικρών οικονομιών όχι όμως μεγάλων, όπως η Ιταλία και Ισπανία που το χρέος τους ανέρχεται περίπου σε 2 τρις και 900 δις € αντίστοιχα.

[14]. Για αναλυτικότερη παρουσίαση, βλέπε δύο κείμενα. Το πρώτο, αφορά τη «Δήλωση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ζώνης του ευρώ» (Statement by the Euro Area Heads of States or Government», «European Council», Brussels, 9 December 2011) και το δεύτερο, τα «Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής» (Conclusions of European Summit, EUCO 139/11, Brussels, 9 December 2011).

[15]. Ο πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Χέλμουτ Σμιθ, μιλώντας στο γερμανικό κανάλι ARD, απέδωσε τις αιτίες της κρίσης της ευρωζώνης στην πολιτική της γερμανικής κυβέρνησης και ζήτησε «μερική αμοιβαιοποίηση του ευρωπαϊκού χρέους», κά. («Τα Νέα», 9.8.12)

[16]. Αναδημοσίευση «Αυγή», 14.8.12

[17]. Ολόκληρο το κείμενο του «Μανιφέστου» δημοσιεύεται στο site της «Αυγής». www.avgi.gr, 19.8.132

[18]. Αναλυτικότερα βλ. Τρύφωνας Κωστόπουλος, «Τοπική Κοινωνία και Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση», εκδ. «Παπαζήσης», Αθήνα, 2010, σελ σελ.23.

[19]. «Ελευθεροτυπία», 29-30/10/11

[20]. Αναλυτικότερα βλ. Γ.Τόλιος, «Κρίση, απεχθές χρέος και αθέτηση πληρωμών. PSI, νέο Μνημόνιο και εναλλακτική στρατηγική», εκδ. «Τόπος», Αθήνα 2012, κεφ. 7 (ηλεκτρονική έκδοση. Για προμήθεια στα ελληνικά: http://www.readpoint.com/book.aspx?id=521494, και στα αγγλικά: http://www.readpoint.com/book.aspx?id=523687)

ΠΗΓΗ: Δημοσιεύθηκε στο ειδικό ένθετο του «ΕΠΕΝΔΥΤΗ» (18.1.2013) με γενικό τίτλο: «ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ ΤΗΣ ΜΕΡΚΕΛ». Το είδα:  Κυριακή 20 Ιανουαρίου 2013, http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=10718:metallaxi-euro-oplo-epivolis&catid=71:dr-kinitopoiisis&Itemid=278

Τεστ του Σόιμπλε στον Τσίπρα αν είναι… «Σαμαράς»!

Το Βερολίνο θέλει να κρίνει αν ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είναι «πρωθυπουργήσιμος» σε σχέση με τα γερμανικά συμφέροντα

 

Του Γιώργου Δελαστίκ

 

Εξετάσεις περνάει σήμερα στο Βερολίνο ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας. Η ημίωρη συνάντηση που θα έχει με τον υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, θα είναι ενδεχομένως καθοριστική για το πολιτικό μέλλον του νεαρού πολιτικού ηγέτη και ως εκ τούτου θα έχει σοβαρότατες πολιτικές συνέπειες και για το μέλλον της Ελλάδας.

Ο Γερμανός υπουργός, αδιαφιλονίκητο «νούμερο δύο» στην κυβέρνηση της καγκελαρίου Μέρκελ, θέλει να διαμορφώσει ιδίοις όμμασι και ωσί άποψη για το αν ο Αλέξης Τσίπρας μπορεί να κριθεί ως «πρωθυπουργήσιμος» αναφορικά με τα συμφέροντα του Βερολίνου. Αν δηλαδή οι σημερινές πολιτικές θέσεις του Αλέξη Τσίπρα, όπως αυτές θα εκφραστούν κατά την ουσιαστική συζήτησή τους, συνιστούν θανάσιμο κίνδυνο για τα γερμανικά συμφέροντα στην Ελλάδα και γενικότερα, ή αν μπορούν να συμβιβαστούν, έστω και δύσκολα, με τη γερμανική πολιτική. Και μόνο το γεγονός ότι ο Αλ. Τσίπρας κλήθηκε στο Βερολίνο για να περάσει από την εξέταση αυτή πρέπει να προκαλεί ανησυχία και εκνευρισμό στον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά και τους κυβερνητικούς εταίρους του, ιδίως στον ευρισκόμενο σε πολύ δύσκολη θέση Ευάγγελο Βενιζέλο.

Οι Γερμανοί είναι ρεαλιστές και η πρόσκληση προς τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ σημαίνει πως ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι φυσικά και προτιμούν χίλιες φορές τη συγκυβέρνηση ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ, εκτιμούν ότι πρέπει να προετοιμαστούν και για το ενδεχόμενο να προκύψει στην Ελλάδα μια κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ και πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα είτε τους αρέσει είτε όχι. Επιθυμούν λοιπόν να διαμορφώσουν άποψη κατά πόσο μπορούν να πιέσουν, αν ποτέ χρειαστεί, τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ ώστε η πολιτική του να καταστεί συμβατή με τα γερμανικά συμφέροντα.

Αν ο Σόιμπλε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο Τσίπρας μπορεί να κριθεί «πρωθυπουργήσιμος», αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι οι Γερμανοί θα… προωθήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Ούτε κατά διάνοια. Δεν υπονοούμε επίσης ότι αυτό θα μπορεί να ερμηνευθεί πως η Μέρκελ προτιμάει τον… Τσίπρα από τον Σαμαρά! Ενας τέτοιος ισχυρισμός θα ήταν απλώς απερίγραπτη πολιτική ανοησία. Η γερμανική ηγεσία όμως θέλει να ξέρει αν πρέπει να πολεμήσει τον Αλέξη Τσίπρα μέχρις εσχάτων, με όλα τα μέσα που διαθέτει, έχοντας επίγνωση ότι ακόμη και σε αυτή την περίπτωση ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να κερδίσει τις εκλογές παρά τη σφοδρή αντίθεση του Βερολίνου, ή αν μπορεί να συμβιβαστεί μαζί του σε περίπτωση νίκης του. Με άλλα λόγια οι Γερμανοί αναγνωρίζουν εμμέσως με τη σημερινή συνάντηση ότι αυτή τη στιγμή η μοναδική εναλλακτική ομαλή λύση στην Ελλάδα είναι μια κυβέρνηση υπό τον ΣΥΡΙΖΑ.

Είναι κάτι το αυτονόητο, το οποίο όμως δεν παύει να θορυβεί την κυβέρνηση Σαμαρά, Βενιζέλου, Κουβέλη όταν αναγνωρίζεται ως γεγονός από ισχυρούς ξένους παράγοντες. Δεν ξεχνά άλλωστε ο πρωθυπουργός ότι αυτόν δεν τον δέχθηκαν η Μέρκελ και ο Σόιμπλε όσο ήταν αντιμνημονιακός ούτε για καφέ. Αντιθέτως, μόλις έκανε την «πολιτική κωλοτούμπα», πέρασε στο μνημονιακό στρατόπεδο και έδωσε γη και ύδωρ στους Γερμανούς, πριν κλείσει χρόνος είχε γίνει πρωθυπουργός της Ελλάδας! Δεν τον έβγαλαν βεβαίως οι Γερμανοί, αλλά πάντως πρωθυπουργός έγινε μόλις προσκύνησε το Μνημόνιο! Δύσκολο να το πει κανείς καθαρή σύμπτωση…

Υπάρχει όμως κι ένα άλλο προηγούμενο, το οποίο δείχνει ότι κανένας δεν πρέπει να δίνει βάση στην «αιώνια ευγνωμοσύνη» των Γερμανών σε όσους τους έχουν παράσχει ακόμη και ανεκτίμητες υπηρεσίες.

Αναφερόμαστε στη στάση τους απέναντι στον «πατριάρχη» της μνημονιακής υποδούλωσης της πατρίδας μας, τον Γιώργο Παπανδρέου. Δεν πέρασαν ούτε πέντε μήνες από τότε που μας έβαλε σε καθεστώς Μνημονίου και οι Γερμανοί έσπευσαν τον Οκτώβριο του 2010 να τον τιμήσουν με το ιδιαίτερου κύρους βραβείο «Τέθριππον», με το οποίο είχαν βραβευθεί πριν από αυτόν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, ο Τσέχος Βάτσαλ Χάβελ, ο Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ και άλλοι. Παρά το βραβείο όμως, δεν πέρασε παρά ένας χρόνος και μόλις ο Γ. Παπανδρέου τόλμησε να προτείνει στη Μέρκελ να κάνει δημοψήφισμα στην Ελλάδα για το ευρώ και το Μνημόνιο, μέσα σε μία εβδομάδα είχε απομακρυνθεί από την εξουσία και είχε αντικατασταθεί από τον Λουκά Παπαδήμο στην πρωθυπουργία! Αλλη μια σύμπτωση ίσως, η οποία πάντως δεν αφήνει τον Αντώνη Σαμαρά σε καμία περίπτωση να κοιμάται ήσυχος, ευχόμενος να μην περάσει το τεστ του Σόιμπλε ο Αλέξης Τσίπρας.

ΠΗΓΗ: ΕΘΝΟΣ Αρθρογράφοι «E» 14/1/2013, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22792

Με την έξοδο από το ευρώ ανάπτυξη σε ένα χρόνο!

 

Του Στέργιου Σκαπέρδα [Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Μαριόλη]

 

 

Ο καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια Irvine, Στέργιος Σκαπέρδας μιλάει στο Capital.gr για τις επιπτώσεις του PSI και του μνημονίου και παράλληλα αναλύει τις εναλλακτικές επιλογές της Ελλάδας, υπογραμμίζοντας ότι η συνταγή της λιτότητας οδηγεί την Ε.Ε. στην καταστροφή.

Κύριε Σκαπέρδα, Πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρξει έξοδος από την κρίση, παραμένοντας στο ευρώ;

Θα είναι πολύ δύσκολο να γίνει κάτι τέτοιο. Αυτό που μπορεί να γίνει για να αντιστραφεί το κλίμα είναι να δημιουργήσει η ΕΚΤ έναν πληθωρισμό της τάξης άνω του 4%. Αυτό θα αρχίσει να κάνει το δημόσιο χρέος βιώσιμο, όμως η αποστολή της ΕΚΤ είναι να κρατάει τον πληθωρισμό σε χαμηλά επίπεδα. Και δεν εννοώ τις πράξεις μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης, τα LTRO, γιατί τα χρήματα αυτά δεν πηγαίνουν στην πραγματική οικονομία. Θα πρέπει να δοθούν χρήματα στα κράτη με τη μορφή "helicopter drop", όπως έλεγε και ο Μίλτον Φρίντμαν για το τι θα έπρεπε να γίνει στη Μεγάλη Ύφεση. Θα πρέπει δηλαδή να διατεθούν πολλά κεφάλαια για να έρθει ανάπτυξη ξανά.

Το θέμα είναι ότι η συγχρονισμένη λιτότητα που υιοθέτησε η Ευρωζώνη οδηγεί σε κρίση όλες τις χώρες της ένωσης. Όποιος έχει δει από κοντά άλλες παρόμοιες κρίσεις καταλαβαίνει ότι η πολιτική που ακολουθείται είναι τρελή. Ήδη βλέπουμε ότι οι Ολλανδοί – υπέρμαχοι της θέσπισης ορίων στα ελλείμματα – έχουν πρόβλημα περικοπής δαπανών και αύξησης των εσόδων και δεν ξέρουν πως να το κάνουν. Το μόνο που καταφέρνουν οι πολιτικές της Ευρωζώνης είναι να μεταθέτουν το πρόβλημα για αργότερα χωρίς να δίνεται ουσιαστική λύση.

 

Έχετε ταχθεί αρκετές φορές υπέρ της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Επιμένετε σε αυτή τη θέση και μετά την ολοκλήρωση του PSI;

 

Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η ανεργία δεν θα έφτανε πάνω από το 20% αν είχαμε παραμείνει στη δραχμή, γιατί αναγκαστικά οι κυβερνήσεις θα ήταν πιο συγκρατημένες – το ευρώ τις έκανε πιο ανεύθυνες, κάτι που δεν το περίμενε κανείς – και γιατί η χώρα θα είχε τη δυνατότητα υποτίμησης. Το γεγονός ότι λόγω του ευρώ δεν μπορεί να γίνει εξωτερική υποτίμηση παίζει μεγάλο ρόλο για την βαθιά ύφεση που περνάμε και δυστυχώς θα συνεχίσουμε να βιώνουμε.

Πλέον η έξοδος από το ευρώ θα είναι πιο περίπλοκη για έναν βασικό λόγο. Γιατί όλο το χρέος είτε έχει γίνει επίσημο προς χώρες της Ε.Ε. και του ΔΝΤ, είτε σε ένα μικρότερο ποσοστό του 20% υπόκειται στο αγγλικό δίκαιο. Αυτό σημαίνει ότι είναι πιο δύσκολο να μετατραπεί σε δραχμές, γεγονός που καθιστά την έξοδο από την Ευρωζώνη πιο πολύπλοκη. Ωστόσο εκτιμώ ότι τελικά αυτό θα το αποφασίσει ο ελληνικό λαός, το πολιτικό σύστημα, αλλά ίσως μετά από συνεχιζόμενη οδυνηρή οικονομική και κοινωνική διολίσθηση.

Τελικά, προσωπικά νομίζω πως η έξοδος από το ευρώ είναι η λιγότερο χειρότερη λύση, όμως πρόκειται για μία "συγκρουσιακή" λύση, καθώς κατά πάσα πιθανότητα θα αναγκασθεί η χώρα να έρθει σε σύγκρουση με τους εταίρους της. Η μεγαλύτερη ευκαιρία που είχαμε ήταν μέχρι την συμφωνία για το PSI και τη δεύτερη δανειακή σύμβαση. Χωρίς να γίνει δημόσιος διάλογος, η χώρα δέθηκε χειροπόδαρα για πολλά χρόνια.

 

Πως κρίνετε τις επιλογές της Ελλάδας; Μπορεί το χρέος να γίνει βιώσιμο εκτός ευρώ;

 

Η έξοδος από το ευρώ θα είναι πολύ οδυνηρή, όμως η ανάπτυξη θα έλθει μέσα σε ένα χρόνο. Αυτό έχει δείξει η ιστορία, γιατί η αναπροσαρμογή της οικονομίας γίνεται πολύ γρήγορα, στην περίπτωση της Ελλάδας περισσότερο με την υποκατάσταση των εισαγωγών και όχι τόσο με την αύξηση των εξαγωγών ή του τουρισμού.

Όμως και τα δύο σενάρια – της εξόδου από το ευρώ από τη μία και της συνεχιζόμενης λιτότητας, με δεσμευμένους λογαριασμούς και επιτρόπους από την άλλη – είναι πολύ δύσκολα. Πρέπει να καταλάβουμε πως ότι έχει αποφασιστεί έως σήμερα είναι προς όφελος των πιστωτών και όχι των ελληνικών συμφερόντων.

Παραμένοντας στο μονοπάτι του μνημονίου το σίγουρο είναι ότι θα συνεχιστεί η ύφεση. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Κομισιόν, η δημόσια κατανάλωση αναμένεται να υποχωρήσει μέχρι το 2014, σε σχέση με το 2009 θα μειωθεί ονομαστικά πάνω από 40%, άρα50% σε πραγματικούς όρους. Οι Ευρωπαίοι αναμένουν μέρος της "χαμένης" δημόσιας κατανάλωσης να καλυφθεί από τις ιδιωτικές επενδύσεις και τις εξαγωγές, για να μην μειωθεί πολύ το ΑΕΠ, κάτι που είναι παράλογο με τις σημερινές συνθήκες, γιατί τόσο η ιδιωτική κατανάλωση όσο και οι επενδύσεις θα μειώνονται.

Αν μέσα σε 5 χρόνια μειωθεί η δημόσια κατανάλωση κατά 50%, είναι λογικό να συρρικνωθεί το ΑΕΠ κατά 30%, άρα και το έλλειμμα ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι πολύ δύσκολο να υποχωρήσει στο επιθυμητό επίπεδο. Τα νούμερα δεν βγαίνουν και αυτό φαίνεται εύκολα από τις προβλέψεις της τρόικας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

 

Υπάρχουν περιθώρια αισιοδοξίας;

 

Αν συνεχίσουμε έτσι θα βιώνουμε υψηλότερη ανεργία και χαμηλότερο επίπεδο του ΑΕΠ μέχρι να φτάσουμε στον πάτο – ουσιαστικά οδεύουμε στην καταστροφή. Δεν μπορώ να είμαι αισιόδοξος γιατί οι εναλλακτικές λύσεις που υπάρχουν είναι δύσκολες. Αυτό που επείγει είναι δημόσιος διάλογος για το που πάμε, χωρίς ευχολόγια (όπως το να μιλάμε για ανάπτυξη όταν ξέρουμε ότι σε τέτοια λιτότητα δεν μπορεί να έρθει ανάπτυξη).

Χρειάζεται ανάδειξη νέων προσώπων και ίσως νέων πολιτικών φορέων και αποφάσεις του συνόλου της κοινωνίας μας για το που βαδίζουμε. Πως θα εξυπηρετηθεί το χρέος όταν οι νέοι φεύγουν στο εξωτερικό, για ποια παραγωγική τάξη μιλάμε; Οι Έλληνες πολίτες πρέπει να γίνουν λιγότερο "ιδιώτες" και περισσότερο "πολίτες", να συμμετέχουν περισσότερο στα κοινά.

ΠΗΓΗ: http://www.capital.gr . Το είδα: Πέμπτη, 10 Ιανουαρίου 2013, http://blogvirona.blogspot.gr/2013/01/blog-post_6411.html

Η λιτανεία του ευρώ και η σημασία του εθνικού νομίσματος

 

Του Δημήτρη Καζάκη

 

Ας αφήσουμε προς στιγμή τον κ. Σαμαρά να ψάχνει εναγωνίως την ανάπτυξη στα αποκαΐδια της ευρωκρατούμενης Ελλάδας, τον κ. Βενιζέλο να ψάχνει για το κόμμα του, τον κ. Κουβέλη να ψάχνει από πού να κρατηθεί, τον κ. Τσίπρα να το παίζει παράγοντας  διεθνούς βεληνεκούς ως άλλος Παπανδρέου, τον κ. Καμμένο να φυλάει καραούλι μπας και του μείνει κανένας βουλευτής και την κ. Παπαρήγα να ξεφτιλίζει με τον χειρότερο τρόπο το κόμμα της. Ας τους αφήσουμε όλους αυτούς κι ας ασχοληθούμε με τα σοβαρά. Με αυτά δηλαδή που αρνούνται να ασχοληθούν όλοι αυτοί.

Έχετε προσέξει τι συμβαίνει όταν μιλούν για το ευρώ; Όλοι τους κάνουν σαν να μιλούν για τα ιερά και όσια, ενώ η κ. Παπαρήγα αρκείται να το ξορκίζει ως τυπικός οπαδός παραθρησκευτικού δόγματος. Όλοι τους στηρίζονται, με την βοήθεια του επίσημου και ανεπίσημου συστήματος μαύρης προπαγάνδας, σ' έναν φετιχισμό του νομίσματος. Αυτός ο φετιχισμός στηρίζεται στο γεγονός ότι ο κοινός άνθρωπος πιστεύει πώς το ευρώ, ή όποιο άλλο χαρτονόμισμα είναι το ίδιο πράγμα, αρκεί να το έχει στην τσέπη του. Κι επομένως το πιο «ακριβό» νόμισμα σε συναλλακτική αξία, θεωρείται και ως το πιο πολύτιμο νόμισμα. Έτσι το ευρώ ως ένα από τα παγκόσμια αποθεματικά νομίσματα, ως «σκληρό» νόμισμα των διεθνών συναλλαγών, νομίζει ο απλός κόσμος ότι είναι πιο πολύτιμο από κάποιο εθνικό νόμισμα που αφορά μια μικρή οικονομία. Σ' αυτήν την εντύπωση βασίζεται η ισχύς του ευρώ στην κοινή γνώμη.

Βέβαια, αυτό δεν είναι παρά μόνο μια εντύπωση και τίποτε παραπάνω. Μια εντύπωση που όλο και περισσότερο έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την ζωντανή πραγματικότητα που γίνεται ολοένα και πιο ζοφερή για τα λαϊκά νοικοκυριά. Κι έτσι ένα όλο και μεγαλύτερο μέρος της κοινής γνώμης μεταστρέφεται και οριοθετείται απέναντι στο ευρώ, καθώς το ένστικτο της επιβίωσης το οδηγεί αλάνθαστα να αντιληφθεί ότι δεν μπορεί να διακινδυνεύει η ίδια η ζωή της κοινωνίας στο βωμό του «ισχυρού» ευρώ. Πολύ σύντομα η ίδια η ζωή θα επιβάλλει στην μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού την εγκατάλειψη του ευρώ ως μονόδρομο για την ίδια την επιβίωσή του.

Αυτή η μεταστροφή της κοινής γνώμης και της συνείδησης του ελληνικού λαού απέναντι στο ευρώ οφείλεται σε τελευταία ανάλυση και η κατάσταση εσωτερικών τριγμών και διάλυσης που παρατηρείται όχι μόνο στα κόμματα της συγκυβέρνησης, αλλά και στα κόμματα της αντιπολίτευσης. Σε λίγο καιρό όλες οι ηγεσίες των κομμάτων θα τρέμουν να ξεστομίσουν κάτι θετικό υπέρ του ευρώ και κάτω από την πίεση της ογκούμενης λαϊκής οργής τα κόμματα του «ευρωπαϊκού προσανατολισμού» θα καταρρεύσουν μέσα σε φαγωμάρες, ανταγωνισμούς, διχόνοιες όλων των ειδών, αλλά και σ' ένα πολιτικό ξεκατίνιασμα άνευ προηγουμένου, όπως συμβαίνει σήμερα με τους Ανεξάρτητους Έλληνες. Μόνο το ΚΚΕ θα παραμείνει έτσι όπως είναι σήμερα. Μια δύναμη που όλο και περισσότερο βυθίζεται στο περιθώριο παίρνοντας όλο και πιο καθολικά χαρακτηριστικά παραθρησκευτικού αναχωρητισμού.

Κοινή συνισταμένη όλων η πλήρης αδυναμία να εξηγήσουν αυτό που συμβαίνει με το ευρώ. Πώς γίνεται και το «ισχυρό» νόμισμα παράγει τέτοια καταστροφή, τέτοια γενικευμένη χρεοκοπία; Όλοι έχουν μια και μόνη εξήγηση. Την κακή εφαρμογή. Προφανώς, λένε, τα προβλήματα οφείλονται στα μίγματα πολιτικής και γενικά στην διαχείριση του νομίσματος. Δεν φταίει η συνταγή, αλλά ο τρόπος εκτέλεσης. Κι έτσι οι απανταχού πιστοί του ευρώ σχεδιάζουν μια ακόμη πιο θανατηφόρα δόση της ίδιας συνταγής, αγνοώντας τις εκατόμβες των θυμάτων και τις καταστροφές που θα προξενήσει στους λαούς και τις οικονομίες. Ενώ κάποιοι άλλοι στην «ροζουλί αριστερά», όπως ονόμασε το κόμμα του ο ίδιος ο κ. Τσίπρας στο φετινό φεστιβάλ της KOE, ονειρεύονται ότι αρκεί να αλλάξουν το μίγμα πολιτικής με το ευρώ για να αντιμετωπίσουν τα οξυμένα προβλήματα του λαού και της χώρας. Στο κάτω-κάτω της γραφής, όπως με αφέλεια λένε, το ίδιο δεν είναι; Τι ευρώ, τι δραχμή.

Το ίδιο λένε και από το ΚΚΕ, αλλά αυτοί τα ρίχνουν όλα στον καπιταλισμό με το αφοπλιστικό «για όλα φταίει ο καπιταλισμός»! Μεγαλοφυής διαπίστωση, η οποία οδηγεί και σε μια άλλη ακόμη πιο εντυπωσιακή. Από την στιγμή που είναι καπιταλισμός τι να το κάνεις, μια από τα ίδια! Κι έτσι ο καπιταλισμός με ισχυρό εργατικό κίνημα και κατακτήσεις της εργασίας εξομοιώνεται με τον καπιταλισμό της πείνας και της εξαθλίωσης, ενώ ο καπιταλισμός της δημοκρατίας για τον λαό εξομοιώνεται με τον καπιταλισμό του φασισμού και της αποικιοκρατίας. Όλα στο ίδιο τσουβάλι, όλα  ένας αχταρμάς για να κρύψουν την προϊούσα συνθηκολόγησή τους μπροστά στον αντίπαλο.

Η άρχουσα τάξη γνωρίζει πολύ καλά πώς σκυλί που γαυγίζει αντικαπιταλιστικά δεν δαγκώνει, δεν είναι επικίνδυνο. Ο κίνδυνος ξεκινά γι' αυτήν από την στιγμή που η αντιπαράθεση αρχίσει να γίνεται πάνω σε συγκεκριμένα μέτωπα και προτάσεις διεξόδου από σήμερα. Πάνω στο έδαφος του δικού της συστήματος και ταυτόχρονα υπερβαίνοντας τα όρια αυτού του συστήματος. Με οδηγό όχι κάποια γενική ιδεολογία, ή κάποιες δήθεν σιδερένιες νομοτέλειες που βρίσκονται αποκλειστικά και μόνο σε εγχειρίδια ευνουχισμού της ελεύθερης σκέψης και της ζωντανής πραγματικότητας, αλλά τα άμεσα πρακτικά συμφέροντα της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού όπως η ίδια τα αντιλαμβάνεται και τα υπερασπίζει. 

Κι όμως, μπορεί να ξαφνιαστούν ορισμένοι, αλλά δεν είναι όλα τα νομίσματα ίδια. Όχι γιατί δεν έχουν την ίδια αξία, αλλά γιατί δεν αντιπροσωπεύουν τα ίδια πράγματα ακόμη κι όταν υπηρετούν την ίδια οικονομία. Το νόμισμα δεν έχει από μόνο του καμιά αξία. Είναι σύμβολο αξίας. Αποτυπώνει δηλαδή την αξία που του δίνει η οικονομία. Άλλοτε υπερτιμημένη κι άλλοτε υποτιμημένη με βάση τις συγκυρίες και τον χαρακτήρα της οικονομίας. Η ίδια η ετυμολογία του συνδέει το νόμισμα με το νομίζω και τον νόμο. Δεν είναι καθόλου τυχαίο. Πρόκειται για την συμβατική απεικόνιση της αξίας των εμπορευμάτων και του κεφαλαίου στην αγορά.

Επομένως αυτός που κατέχει και εκδίδει το νόμισμα ουσιαστικά ελέγχει την κυκλοφορία των εμπορευμάτων και των κεφαλαίων. Στις απαρχές αυτοί που εξέδιδαν και κατείχαν το νόμισμα ήταν οι ιδιώτες τραπεζίτες. Χάρις σ' αυτό το μονοπωλιακό τους προνόμιο θησαύριζαν σε βάρος όλων των άλλων συντελεστών που είχαν ανάγκη από χρήμα. Πολύ γρήγορα ανακάλυψαν πώς αντί να παράγουν νόμισμα σε μεγάλες ποσότητες και να κινδυνεύουν να πλημμυρίσει η αγορά και έτσι να χάσει την αξία του, καλύτερα θα ήταν να δανείζουν όσους ήθελαν περισσότερο χρήμα αντλώντας τόκους ως ανταμοιβή και κέρδος.

Εκατοντάδες χρόνια πριν, οι τραπεζίτες άρχισαν να ειδικεύονται, με τους πλουσιότερους και με μεγαλύτερη επιρροή από αυτούς να συνδέονται όλο και περισσότερο με το εξωτερικό εμπόριο και τις πράξεις συναλλάγματος. Δεδομένου ότι αυτοί ήταν πιο πλούσιοι και πιο κοσμοπολίτες και επειδή ασχολούνταν όλο και περισσότερο με ζητήματα πολιτικής σημασίας, όπως είναι η σταθερότητα και η υποτίμηση των νομισμάτων, ο πόλεμος και η ειρήνη, οι γάμοι ανάμεσα σε δυναστείες, τα εμπορικά μονοπώλια σε όλο τον κόσμο, έγιναν χρηματοδότες και οικονομικοί σύμβουλοι των κυβερνήσεων. Επιπλέον, είχαν πάντα εμμονή με τη σταθερότητα των νομισματικών συναλλαγών και χρησιμοποίησαν την εξουσία και την επιρροή τους για να πετύχουν δύο πράγματα:

1) Να πάρουν στα χέρια τους όλα τα χρήματα και τα χρέη που εκφράζονται από ένα εξαιρετικά περιορισμένο εμπόρευμα – τελικά τον χρυσό.

2) Να πάρουν στα χέρια τους όλα τα νομισματικά θέματα μακριά από τον έλεγχο των κυβερνήσεων και της πολιτικής εξουσίας, με το αιτιολογικό ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται καλύτερα από ιδιωτικά συμφέροντα τραπεζών με όρους μιας τέτοιας σταθερής αξίας του χρυσού.

Όσο πιο περιορισμένη και σπάνια ήταν η διάθεση του χρυσού και όσο περισσότερο βρισκόταν στα χέρια αποκλειστικά των τραπεζιτών, τόσο μεγαλύτερα ήταν τα κέρδη τους. Όπως ο φεουδάρχης που κατέχει το μονοπώλιο στη γη αποσπά την γαιοπρόσοδο από τον αγρότη και την κοινωνία, βασισμένος στο γεγονός ότι δεν υπάρχει άλλη διαθέσιμη γη, έτσι και ο τραπεζίτης. Όσο κρατά στα χέρια του το μονοπώλιο του νομίσματος και του δανεισμού, τόσο μεγαλύτερα κέρδη μπορεί να αποκομίσει με την μορφή τόκων και άλλων ανταλλαγμάτων. Ιδίως όταν υπάρχει μεγάλη ανάγκη για χρήμα στην οικονομία. Όποιος θέλει να αυξήσει τον τζίρο του δεν έχει παρά να καταφύγει στον τραπεζίτη για να δανειστεί κι έτσι να εκτεθεί στην τοκογλυφία της τράπεζας.

Η τραπεζική πίστη ήταν γνωστή στους Ιταλούς και τους Ολλανδούς πολύ πριν γίνει ένα από τα μέσα της αγγλικής παγκόσμιας κυριαρχίας. Παρ 'όλα αυτά, η ίδρυση της Τράπεζας της Αγγλίας από τον Ουίλλιαμ Πάτερσον και τους φίλους του το 1694 ήταν ένα από τα πιο σημαντικά ορόσημα στην ιστορία της σύγχρονης οικονομίας. Για γενιές, οι τραπεζίτες είχαν επιδιώξει να αποφύγουν το ένα σοβαρό μειονέκτημα του χρυσού, το βάρος του, χρησιμοποιώντας κομμάτια από χαρτί που εκπροσωπούσαν συγκεκριμένα κομμάτια του χρυσού. Σήμερα, καλούμε τέτοια χαρτιά πιστοποιητικά χρυσού που δίνουν το δικαίωμα στον κομιστή να το ανταλλάξει με ένα κομμάτι χρυσού επί τη εμφανίσει, όπως συνηθίζουν να αναγράφουν πάνω τους. Όμως εν όψει της ευκολίας του χαρτιού, μόνο ένα μικρό ποσοστό των κατόχων τέτοιου πιστοποιητικού ζητούσε την εξαργύρωσή του με χρυσό. Από νωρίς έγινε σαφές ότι ο χρυσός που χρειάζεται να υπάρχει είναι μόνο ένα μικρό κλάσμα των πιστοποιητικών που διακινούνται. Αυτή η υπέρβαση του όγκου των χάρτινων αξιώσεων σχετικά με τα αποθέματα χρυσού είναι αυτά που ονομάστηκαν τελικά χαρτονομίσματα.

Στην πραγματικότητα, η δημιουργία του πιστοποιητικών χαρτιού σε ποσότητα πολύ μεγαλύτερη από τα διαθέσιμα αποθέματα σημαίνει ότι οι τραπεζίτες δημιουργούν χρήμα από το τίποτα. Το ίδιο πράγμα θα μπορούσε να γίνει και με άλλο τρόπο, όχι από τις εκδοτικές τράπεζες, δηλαδή από τις τράπεζες που εκδίδουν το νόμισμα, αλλά και από τις καταθετικές τράπεζες. Οι τραπεζίτες ανακάλυψαν ότι οι διαταγές πληρωμής και οι επιταγές που εκδίδονται έναντι των καταθέσεων από τους καταθέτες και να δίδονται σε τρίτα πρόσωπα συχνά δεν έχουν εισπραχθεί από τον τελευταίο, αλλά έχουν κατατεθεί στους δικούς τους λογαριασμούς. Έτσι δεν υπήρχαν πραγματικές κινήσεις κεφαλαίων, και οι πληρωμές γίνονταν απλά με λογιστικές εγγραφές στους λογαριασμούς.

Ως εκ τούτου, ήταν απαραίτητο για τον τραπεζίτη να κρατά διαθέσιμα σε πραγματικό χρήμα (χρυσό, εντάλματα και χαρτονομίσματα) όχι περισσότερο από το ποσοστό των καταθέσεων που ενδέχεται να αναληφθούν και να εξαργυρωθούν. Το υπόλοιπο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για δάνεια και αν αυτά τα δάνεια έγιναν δημιουργώντας μια κατάθεση για τον οφειλέτη, ο οποίος με τη σειρά του θα ήθελε να χρησιμοποιήσει επιταγές και όχι πραγματικό χρήμα, αυτές οι «νεοδημιουργηθείσες καταθέσεις» ή τα δάνεια θα μπορούσαν επίσης να καλύπτονται επαρκώς με τη διατήρηση αποθεμάτων σε μόνο ενός κλάσματος της αξίας τους. Αυτές οι καταθέσεις, επίσης, ήταν μια δημιουργία χρήματος από το τίποτα. Ο Ουίλλιαμ Πάτερσον, όταν απέκτησε τον καταστατικό χάρτη της Τράπεζας της Αγγλίας, είπε ότι «η Τράπεζα έχει το όφελος των τόκων για όλα τα χρήματα που δημιουργεί από το τίποτα.»

Για να δημιουργεί όμως η τράπεζα χρήμα από το τίποτα θα πρέπει να έχει το μονοπώλιο της έκδοσης νομίσματος και δανεισμού. Να ελέγχει τον διαθέσιμο χρυσό και να τις καταθέσεις. Με τον τρόπο αυτό οποιοσδήποτε χρειάζεται χρήμα ως καταναλωτής, είτε ως επιχειρηματίας θα πρέπει αναγκαστικά να πάει στην τράπεζα και να το δανειστεί. Κι όταν η τράπεζα ελέγχει το διαθέσιμο πραγματικό χρήμα μπορεί και δανείζει πολλές φορές περισσότερο από την αξία του πραγματικού χρήματος που διαθέτει σε νόμισμα και καταθέσεις. Με αυτόν τον τρόπο οι τράπεζες αρμέγουν την οικονομία για χρήμα που δάνεισαν ενώ το δημιούργησαν από το τίποτα.

Η κατάσταση αυτή εξέθεσε από την αρχή ολόκληρη την οικονομία στη νεοφεουδαρχική εκμετάλλευση των τραπεζιτών. Η τοκογλυφία με τα δάνεια, οι χρεοκοπίες και τα απανωτά κραχ ήταν το αποτέλεσμα. Για να σπάσει το μονοπώλιο των τραπεζιτών στην έκδοση του νομίσματος και τον έλεγχο της πίστης, άρχισε να αναπτύσσεται ένα ολόκληρο κίνημα που συνέδεε την δημοκρατία με την ανάγκη το κράτος να πάρει στα χέρια την έκδοση του νομίσματος και τον έλεγχο της πίστης. Μια από τις πιο χαρακτηριστικές δηλώσεις αυτής της μεταστροφής ήταν εκείνη του Αβραάμ Λίνκολ το 1865:

«Το χρήμα είναι δημιούργημα του Νόμου, και έτσι η δημιουργία της πρωτότυπης έκδοσης του χρήματος θα πρέπει να διατηρηθεί ως το αποκλειστικό μονοπώλιο της εθνικής κυβέρνησης. Το χρήμα δεν έχουν καμία αξία για το κράτος άλλο από εκείνο που του έχουν ανατεθεί από την κυκλοφορία…

Δεν υπάρχει πιο επιτακτικό καθήκον για μια κυβέρνηση από το καθήκον που οφείλει στον λαό να του παράσχει ένα υγιές και ομοιόμορφο νόμισμα, καθώς και της ρύθμισης της κυκλοφορίας του μέσου της ανταλλαγής, έτσι ώστε η εργασία θα πρέπει να προστατεύεται από ένα φαύλο νόμισμα, και το εμπόριο θα διευκολύνεται από φθηνή και ασφαλή ανταλλαγή…

Οι νομισματικές ανάγκες του αυξανόμενου αριθμού με υψηλότερο βιοτικό επίπεδο μπορεί και πρέπει να επιτευχθεί από την κυβέρνηση. Οι ανάγκες αυτές μπορούν να καλυφθούν από την έκδοση ενός εθνικού νομίσματος και πιστωτικών μέσων διαμέσου της λειτουργίας ενός εθνικού τραπεζικού συστήματος. Η κυκλοφορία ενός μέσου συναλλαγής που εκδίδεται και υποστηρίζεται από την κυβέρνηση μπορεί να ρυθμιστεί και το θέμα του πλεονασμού μπορεί αποφευχθεί με την απόσυρση από την κυκλοφορία των ποσών που είναι αναγκαία διαμέσου της φορολογίας, της εκ νέου κατάθεσης και αλλιώς. Η κυβέρνηση έχει τη δύναμη να ρυθμίζει το νόμισμα και την πίστη του έθνους.

Η κυβέρνηση θα πρέπει να εγγυηθεί το νόμισμα, την πίστη και τις τραπεζικές καταθέσεις της χώρας. Κανένα άτομο δεν πρέπει να υποστεί απώλεια χρημάτων λόγω υποτίμησης, ή ανατίμησης του νομίσματος, ή πτώχευση Τράπεζας.

Η κυβέρνηση, που διαθέτει τη δύναμη να δημιουργεί και να εκδίδει νόμισμα και πίστη ως χρήμα και απολαμβάνει το δικαίωμα να αποσύρει όσο νόμισμα και πίστη είναι αναγκαίο από την κυκλοφορία με τη φορολογία ή αλλιώς, δεν χρειάζεται και δεν πρέπει να δανειστεί κεφάλαια με τόκο ως μέσο χρηματοδότησης του κυβερνητικού έργου και της δημόσιας επιχείρησης. Η κυβέρνηση πρέπει να δημιουργεί, να εκδίδει και να κυκλοφορεί το σύνολο των νομισμάτων και πιστώσεων που απαιτούνται για να ικανοποιήσει τις δαπάνες της κυβέρνησης και την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Το προνόμιο της δημιουργίας και έκδοσης χρήματος είναι, όχι μόνο το ανώτατο αποκλειστικό προνόμιο της κυβέρνησης, αλλά αποτελεί τη μεγαλύτερη δημιουργική ευκαιρία της κυβέρνησης.

Με την υιοθέτηση αυτών των αρχών, θα ικανοποιηθεί η πολύχρονη ανάγκη για ένα ενιαίο μέσο. Οι φορολογούμενοι θα γλυτώσουν τεράστια ποσά από τόκους, εκπτώσεις  και συναλλαγές. Η χρηματοδότηση όλων των δημόσιων επιχειρήσεων, η διατήρηση μιας σταθερής κυβέρνησης και ομαλής προόδου, καθώς και η συμπεριφορά του Δημοσίου Ταμείου θα γίνει ζήτημα πρακτικής διοίκησης. Οι άνθρωποι μπορούν και θα πρέπει να διαθέτουν ένα νόμισμα τόσο ασφαλές, όσο η δική τους κυβέρνηση. Το χρήμα θα πάψει να είναι ο αφέντης και θα γίνει ο υπηρέτης της ανθρωπότητας. Η δημοκρατία θα γίνει ανώτερη από την δύναμη του χρήματος.»

Η δήλωση αυτή έγινε από τον Λίνκολ λίγο πριν την λήξη του εμφυλίου πολέμου των ΗΠΑ και συνδεόταν με την ανάγκη αναγέννησης της δημοκρατίας στο έδαφος των Ηνωμένων Πολιτειών στη βάση της λαϊκής κυριαρχίας. Λίγες εβδομάδες αργότερα, δολοφονήθηκε. Η δημοκρατία στην οποία επένδυε ο Λίνκολ έμεινε αγέννητη, όπως και η δημιουργία κρατικού εθνικού νομίσματος και πίστης. Ακόμη και σήμερα οι ΗΠΑ διαθέτουν εθνικό νόμισμα, αλλά το αποκλειστικό δικαίωμα έκδοσης ανήκει στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα που ελέγχεται από ιδιώτες τραπεζίτες.

Το εθνικό κρατικό νόμισμα ήταν η απάντηση της δημοκρατίας, της λαϊκής κυριαρχίας στο μονοπώλιο των ιδιωτικών τραπεζών στην έκδοση χρήματος και της πίστης, ώστε να μην δημιουργείται χρήμα από το τίποτα. Το εθνικό κρατικό νόμισμα απηχεί την δυναμική της εθνικής οικονομίας και αντιστοιχεί στις συναλλαγές, την ταχύτητα της κυκλοφορίας του χρήματος, το εισόδημα και στις επενδύσεις της εθνικής οικονομίας. Αντιστοιχεί δηλαδή σε πραγματικές υλικές αξίες παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών μιας οικονομίας. Αντίθετα από το νόμισμα που παράγουν οι ιδιωτικές τράπεζες με μόνο κριτήριο το κέρδος εκμεταλλευόμενες τις ανάγκες κεφαλαίου και χρήματος της οικονομίας.

Το εθνικό κρατικό νόμισμα αποτελεί την απάντηση της δημοκρατίας στην μονοκρατορία των ιδιωτικών τραπεζών και στο νεοφεουδαρχικό μονοπώλιο που ασκούσαν στην διάθεση του χρήματος. Με πολλούς αγώνες κατορθώθηκε να εισαχθεί το εθνικό κρατικό νόμισμα στις περισσότερες χώρες μόλις μετά το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, ώστε να απαλλαγούν οι κοινωνίες από την δικτατορία των τραπεζιτών. Το 1945 εθνικοποιείται η πρώτη κεντρική τράπεζα στον κόσμο, η Τράπεζα της Αγγλίας και από τότε ξεκίνησε ένα μεγάλο κύμα ίδρυσης εθνικών κρατικών νομισμάτων. Ειδικά σε χώρες σαν την δική μας με μεγάλα αναπτυξιακά και παραγωγικά ελλείμματα.

Τα λέμε όλα αυτά γιατί η εισαγωγή του ευρώ μας γύρισε αιώνες πίσω. Όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά όλες τις χώρες της Ευρώπης που συμμετείχαν στο ευρωσύστημα. Με το ευρώ ο έλεγχος του νομίσματος και της έκδοσής του ξαναγύρισε στους ιδιώτες τραπεζίτες. Κι αυτή την φορά όχι σε μια χώρα, αλλά σε μια ολόκληρη σειρά χωρών όπου επιβλήθηκε καθεστώς ανοιχτών συνόρων και ελεύθερων συναλλαγών κεφαλαίου. Η ΕΚΤ είχε εξαρχής σαν μοναδική αποστολή να αφαιρέσει το εκδοτικό δικαίωμα από τα κράτη και την νομισματική κυριαρχία από τις κυβερνήσεις. Από την στιγμή που εισήχθηκε το ευρώ όποιος ήθελε χρήμα, ή κεφάλαια, θα έπρεπε να τα πάει να τα δανειστεί από τις ιδιωτικές τράπεζες, οι οποίες δάνειζαν με όρους διεθνών αγορών.

Επιπλέον το ευρώ είναι νόμισμα σταθερής νομισματικής κυκλοφορίας κι έτσι ενώ εκφράζει άριστα την διόγκωση των συναλλαγών με χρέος δεν μπορεί να εκφράσει τις οικονομίες. Καμιά από τις οικονομίες της ευρωζώνης, ακόμη και τις πιο ισχυρές. Το ευρώ κόβεται και ράβεται ανάλογα με την κυκλοφορία του κεφαλαίου και μάλιστα του δανειακού κεφαλαίου στις αγορές της ευρωζώνης και παγκόσμια. Γι' αυτό και η σταθερότητά του προϋποθέτει μεγάλους όγκους δανεισμού, μεγάλες αγορές χρέους, υπερτροφικές τελικά τράπεζες, χρηματαγορές και επενδυτικά κεφάλαια. Με ένα τέτοιο νόμισμα σε κυκλοφορία καμιά οικονομία δεν μπορεί να γλυτώσει την υπερχρέωση. Ακόμη και η Γερμανική, παρά τα τεράστια εμπορικά της πλεονάσματα. Δεν είναι τυχαίο ότι στα χρόνια του ευρώ η Γερμανική οικονομία υπερδιπλασίασε το δημόσιο χρέος της, ενώ εκτινάχτηκε σε πρωτοφανή επίπεδα το ιδιωτικό χρέος της.

Όσο πιο ελλειμματικές ήταν οι οικονομίες της ευρωζώνης τόσο μεγαλύτερες ευκαιρίες για δανεισμό και κέρδη πρόσφεραν στις τράπεζες. Γι' αυτό και η προτίμηση της επέκτασης της ευρωζώνης σε χώρες με τρομακτικές ανάγκες εισροής κεφαλαίων. Όσο μεγαλύτερη η εξάρτηση μιας χώρας από ξένα κεφάλαια, τόσο μεγαλύτερες ευκαιρίες τοκογλυφίας και κερδοσκοπίας για τις τράπεζες. Μέσα στο ευρώ οι τράπεζες βρήκαν την ευκαιρία να μετατρέψουν χώρες που πριν ήταν εξαγωγικές κατά κύριο λόγο οικονομίες σε κεφάλαια, σε εισαγωγικές κάτω από την πίεση των ανοιχτών συνόρων και της ανώτερης παραγωγικότητας κυρίως της Γερμανίας.

Έτσι η καθαρή εξαγωγή κεφαλαίων από την Γερμανία ως ποσοστό του ΑΕΠ της ήταν το 2000 μόλις στο 3,3%, ενώ το 2010 έφτασε το 35%, ενώ το 2011 το 33%. Η Τσεχία που το 2000 ήταν καθαρά εισαγωγική χώρα σε κεφάλαια της τάξης του 8,5% του ΑΕΠ, το 2011 ξεπέρασε το 49% του ΑΕΠ της. Η Κύπρος το 2007, μια χρονιά πριν την ένταξή της στο ευρώ, ήταν καθαρά εξαγωγική χώρα κεφαλαίων της τάξης του 12% του ΑΕΠ της, κατάντησε να είναι χώρα καθαρής εισαγωγής κεφαλαίων το 2011 της τάξης του 71% του ΑΕΠ. Η Γαλλία που το 2001 ήταν καθαρά εισαγωγέας κεφαλαίων της τάξης του 2% του ΑΕΠ της, το 2011 έφτασε να είναι καθαρά εισαγωγέας κεφαλαίων της τάξης του 15% του ΑΕΠ της. Η Ελλάδα ήταν παραδοσιακά καθαρά εισαγωγική κεφαλαίων οικονομία. Το 2001 η καθαρή εισαγωγή κεφαλαίων ανερχόταν στο 46,5% του ΑΕΠ, ενώ το 2010 έφτασε στο κορυφαίο ύψος του 98,4%, για να πέσει τον επόμενο χρόνο λόγω της κρίσης στο 86% του ΑΕΠ.

Όσο μεγάλωναν οι ανάγκες των οικονομιών για κεφάλαια, τόσο αύξαιναν τα χρέη των οικονομιών (ιδιωτικά και δημόσια) και οι δυνατότητες των τραπεζών για κερδοσκοπία. Έτσι λειτουργεί το ευρώ και γι' αυτό είναι ένα νόμισμα που παράγει χρέη για όλους. Μόνο που οι οικονομίες καθαρής εξαγωγής κεφαλαίου δανείζονται για να εξάγουν και με τα πλεονάσματα που πετυχαίνουν λόγω της εξαγωγής επενδύσεων και προϊόντων στις άλλες χώρες της ευρωζώνης μπορούν και πληρώνουν τα χρέη τους. Ενώ οι οικονομίες καθαρής εισαγωγής κεφαλαίου φορτώνονται χρέη τόσο από το άνοιγμα των αγορών τους στα κεφάλαια που εισέρχονται, όσο για να καλύψουν τα ελλείμματα που δημιουργούνται. Γι' αυτό και αυτές οι οικονομίες έπεσαν πρώτες στο φαύλο κύκλο της χρεοκοπίας. Με πρώτη την Ελλάδα μιας και το 98% των κεφαλαίων που εισέρεαν σε τέτοιο ποσοστό αφορούσαν την κερδοσκοπία με το δημόσιο χρέος της χώρας και την χρηματοπιστωτική αγορά.

Μπορεί λοιπόν κανείς να μας εξηγήσει πώς θα μπορέσει να ξεφύγει από αυτήν την κρίση υπερχρέωσης και χρεοκοπίας η Ελλάδα; Μπορεί να μας εξηγήσει κανείς πώς θα γλυτώσουν από αυτήν την κρίση οι υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης, ακόμη και οι πιο ανεπτυγμένες; Τέλος, μπορεί κάποιος από τους αντιμνημονιακούς να μας εξηγήσει πώς θα κατορθώσει να αναδιανείμει εισοδήματα και να χρηματοδοτήσει την οικονομία εντός του ευρώ και υπό καθεστώς ελευθερίας κίνησης κεφαλαίου; Πώς θα μπορέσει να το κάνει; Από πού θα βρει τα χρήματα και τα κεφάλαια όταν εντός του ευρώ αποτελούν μονοπωλιακό προνόμιο του ευρωσυστήματος; Γιατί δεν απαντούν συγκεκριμένα και συνεχίζουν να παραμυθιάζουν τον κόσμο; Αφελείς, αδαείς, ή κοινοί απατεώνες της πολιτικής όπως τόσοι και τόσοι άλλοι; Πολύ φοβάμαι ότι ισχύουν όλα αυτά μαζί. Το θέμα είναι ότι αν πέσουμε στην παγίδα τους, είτε λόγω άγνοιας, είτε λόγω αυταπάτης, θα το πληρώσουμε όλοι μας πολύ ακριβά. Κι εμείς και η χώρα στο σύνολό της.

ΠΗΓΗ: Δημοσιεύτηκε σε 2 μέρη στο Χωνί, 23 και 30 Δεκεμβρίου 2012. Το είδα: 2-1-2013, http://eleftheri-ellada.blogspot.gr/2013/01/blog-post.html

Το σχέδιο Β και ο Θανάσης Βέγγος

 

Του Αλέκου Αλαβάνου

 

Γράφοντας στην κουνιάδα του Τατιάνα μόλις είχε αρχίσει την έκτιση της ποινής της εικοσαετούς φυλάκισης ο Αντόνιο Γκράμσι προέβλεπε για το μελλοντικό εμπνευσμένο διανοητικό του έργο, τα «Τετράδια της Φυλακής» τέσσερις άξονες. Τους διανοούμενους. Τη συγκριτική γλωσσολογία. Τον Πιραντέλο. Και τέταρτο, με αφορμή το θάνατο του Serafino Renzi, ενός λαοφιλή ιταλού Θανάση Βέγγου των αρχών του προηγούμενου αιώνα, τη λαϊκή κουλτούρα.

Όπως γράφει στην επιστολή: «Η παράσταση ήταν διπλή: η αγωνία και η έκφραση των παθών και γενικά η επέμβαση του κοινού ήταν το ίδιο ενδιαφέρουσα όσο και η καθαυτό παράσταση». 

 Αυτό το δίπολο, η «έκφραση των παθών του κοινού» και «η καθαυτό παράσταση» είναι ίσως η προδρομική ιδέα για την επαναστατική «διπλή παράσταση» του Γκράμσι: την πάλη για την πολιτιστική ηγεμονία πλάι στη μάχη για την εξουσία. Αυτές τις έννοιες φέρνει πολύ ζωντανά και πολύ επίκαιρα στο ελληνικό προσκήνιο το βιβλίο του Γιώργου Ρούση «Από την κρίση στην Επανάσταση – Πόλεμος Θέσεων»  

Είναι εντυπωσιακό πώς συνηχούν με τη σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα επισημάνσεις πριν ογδόντα χρόνια, από ένα σαραντάρη επαναστάτη διανοούμενο, ανάπηρο πια, φθισικό, ξεδοντιασμένο μέσα στην απομόνωση του μουσολινικού κάτεργου, για τον οποίο ο εισαγγελέας είχε ζητήσει «να σταματήσουμε για είκοσι χρόνια το επικίνδυνο μυαλό του να δουλεύει». Όπως ότι το παλιό πεθαίνει και το νέο δεν μπορεί να γεννηθεί. Ότι η κρίση του καπιταλισμού δεν οδηγεί κατ' ανάγκην στην κατάρρευσή του, ούτε η αμφισβήτησή του από το λαό κατ' ανάγκην στην εξέγερσή του. Ότι κρίσιμη σημασία έχει «ο Πόλεμος Θέσεων», η αποδόμηση της ιδεολογικής ηγεμόνευσης της άρχουσας τάξης. Ότι για να υπάρξει ρήξη και εργατική νίκη χρειάζονται υπεροχή και νίκες στο επίπεδο της λαϊκής κουλτούρας, των ιδεών, των αξιών.

Ας πάρουμε το θέμα του ευρώ. Ακούγεται συχνά, δυστυχώς και μέσα στην αριστερά, η αφελής άποψη «δεν έχει σημασία το νόμισμα, φτάνει να υπάρχει στην τσέπη». Κι όμως το ευρώ είναι το πιο προηγμένο μικροτσίπ. Λίγα γραμμάρια μετάλλου περιέχουν τόνους χαρτιών με τις καταστροφικές για τον κόσμο της εργασίας και την περιφέρεια αποφάσεις της καπιταλιστικής ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Για την Ελλάδα η συμμετοχή στην ευρωπαϊκή καπιταλιστική ολοκλήρωση είναι η σπονδυλική στήλη στην ιδεολογία της άρχουσας τάξης από την πτώση της χούντας – και πιο πριν, από τη δεκαετία του '60 – μέχρι σήμερα. Το ευρώ είναι το άγιο δισκοπότηρο. Είναι ο μαγικός αυλός για να συναινούν υπνωτισμένα οι λαϊκές μάζες με την πολιτική της. Είναι η βασική δίοδός για την κυριαρχία της στη λαϊκή κουλτούρα. Ως στοιχείο ταυτότητας για τους πιο νέους που το πρώτο χαρτζιλίκι τους ήταν σε ευρώ. Ως επιβεβαίωση νεοπλουτισμού για μεσαία στρώματα. Ως «ελευθέρας» για τα αεροδρόμια και δίπλα οι Ρώσοι στις ουρές. Συνδέεται με την λαϊκή ψυχαγωγία, την Euroleague, την Eurovision. Με την κουζίνα: το fois gras αντί για το λουκάνικο στο Κολωνάκι – μέχρι πριν λίγα χρόνια. Έτσι κτίζεται το ιδεολογικό «άβατο».

Eύστοχα ο Ρούσης συνοψίζει ως περιεχόμενο του «Πόλεμου Θέσεων» τη σταδιακή αποδυνάμωση της ιδεολογικής, πνευματικής, πολιτιστικής, αξιακής ηγεμόνευσης της άρχουσας τάξης επί της κοινωνίας κι έτσι της συναινετικής αποδοχής της κυριαρχίας της από τον κόσμο της εργασίας με προοπτική και στόχο την ανατροπή.

Με άλλα λόγια και πιο συγκεκριμένα: θέσεις όπως «η έξοδος από το ευρώ είναι καταστροφή», σήμα κατατεθέν σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση, ενδυναμώνουν τον ιδεολογικό κλοιό του συστήματος, ενισχύουν τα παραλυτικά για τη λαϊκή δράση αξιακά στερεότυπά του και τις δεισδαιμονίες, ενσπείρουν φοβία και υποτακτικότητα στον λαό.

Το νόμισμα δεν είναι μόνο το κεντρικό θέατρο σύγκρουσης για τις δύο εναλλακτικές πολιτικές λύσεις που έχει μπροστά της η χώρα μας. Είναι και ένα περίπλοκο και εκτεταμένο πεδίο αναμέτρησης για την ηγεμονία στις λαϊκές αντιλήψεις.

Μόνο με μάχες και απελευθερώσεις στο επίπεδο της λαϊκής κουλτούρας και ιδεολογίας είναι δυνατό να προχωρήσει σε νίκες ο κόσμος της εργασίας. Σε αυτό προσπαθεί να συμβάλλει το Σχέδιο Β.

Η κρίση βαθαίνει κι επεκτείνεται στο βορρά

 

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

 

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έπρεπε κανονικά, αν ήθελε να είναι συνεπής με τις δεσμεύσεις της, να ζητωκραυγάζει από ενθουσιασμό και ικανοποίηση. Αφορμή ήταν τα επίσημα στοιχεία που ανακοινώθηκαν πρόσφατα για την πορεία του πληθωρισμού, την συγκράτηση του οποίου ο θεματοφύλακας του ευρώ έχει θέσει ως απόλυτη προτεραιότητα στην άσκηση νομισματικής πολιτικής.

Με βάση λοιπόν τα μεγέθη της Ευρωπαϊκής στατιστικής υπηρεσίας, της Γιούροστατ, ο δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε από 2,5% τον Οκτώβριο σε ετήσια βάση μόνο κατά 2,2% το Νοέμβριο (απέχοντας πλέον μια ανάσα από τον πληθωρισμό στόχο του 2%). Ήταν μάλιστα ο μικρότερος ρυθμός αύξησης του πληθωρισμού την τελευταία διετία…

Αυτό είναι το επίτευγμα της κεντρικού πιστωτικού ιδρύματος που εδρεύει στην Φρανκφούρτη το οποίο προφανώς αφήνει παγερά διάφορη την πλειοψηφία της ελληνικής – και όχι μόνο – κοινωνίας, που επιμένει να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον της σε πιο ουσιαστικά οικονομικά μεγέθη, εκ των οποίων τα περισσότερα αν όχι όλα συνηγορούν σε δύο συμπεράσματα: Πρώτο ότι η κρίση βαθαίνει και δεύτερο ότι ολοένα και περισσότερο πλήττει τις χώρες του κέντρου που μέχρι πρόσφατα κέρδιζαν από την κρίση των περιφερειακών χωρών – στην εμφάνιση της οποίας συνέβαλλαν σημαντικά. Τώρα έχει έρθει και η σειρά τους να πληρώσουν την κρίση, που επεκτείνεται προς βορά…

Σε επίπεδο ρεκόρ η ανεργία

Οι ενδείξεις ότι κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο του ευρώ αφθονούν με αποτέλεσμα να φαίνονται εντελώς αδιάφορα «επιτεύγματα» όπως η …συγκράτηση του πληθωρισμού, το οποίο έχει επιβάλει συνθήκες ύφεσης στην πραγματική οικονομία. Πριν απ' ο,τιδήποτε άλλο είναι ο ρυθμός μεγέθυνσης του προϊόντος, δηλαδή του ΑΕΠ, το οποίο μπορεί τον …καλό καιρό να δεχόταν πλήθος επικρίσεων για την αντιπροσωπευτικότητά του ως μέγεθος ή την ποιότητα των πληροφοριών που μας παρείχε στον βαθμό που μια περιβαλλοντική καταστροφή μπορεί να εμφανιζόταν να αυξάνει το ΑΕΠ, στην πραγματικότητα όμως η μεγέθυνσή του αποτελεί όρο εκ των ων ουκ άνευ για την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Η μείωσή του αντίθετα ή η μόνιμη στρατοπέδευσή του στη ζώνη του μηδενός ισοδυναμεί με κατάργηση θέσεων εργασίας και με αύξηση της ανεργίας. Κι αυτό ακριβώς είναι που συμβαίνει στην ευρωζώνη, όπου η ανεργία τον Οκτώβριο (όταν 173.000 άνθρωποι επιπλέον έχασαν τη δουλειά τους στις 17 χώρες που μοιράζονται το κοινό νόμισμα) έπληττε το 11,7% του εργατικού δυναμικού. Πρόκειται για ποσοστό ρεκόρ, μια και από το 1995 όταν ξεκίνησε να καταγράφεται επίσημα η ανεργία σε αυτή την ομάδα χωρών της ΕΕ, ουδέποτε άλλοτε είχε φτάσει σε αυτά τα ύψη. Παρότι όμως τα σκήπτρα στην ανεργία κρατούν οι νότιες χώρες (Ισπανία 26,2%, Ιταλία 11,1% και Ελλάδα 25,4%) δεν περνάει απαρατήρητο πως και στις χώρες του βορρά (Γερμανία, Γαλλία, Φινλανδία) η ανεργία παραμένει σταθερή.

Η αύξηση της ανεργίας είναι αποτέλεσμα της καθίζησης του ΑΕΠ και της εισόδου της ευρωζώνης και τυπικά πλέον σε φάση ύφεσης, όπως συμβαίνει όταν καταγράφονται αρνητικοί ρυθμοί μεγέθυνσης σε δύο συνεχόμενα τρίμηνα, κάτι που συνέβη το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο του 2012. Με βάση δε πρόσφατες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής οι ρυθμοί μεγέθυνσης όχι μόνο το τρέχον έτος αλλά και το επόμενο, ακόμη κι αν ακολουθήσουν ανοδική πορεία, τότε η αύξηση θα είναι οριακή και δεν πρόκειται να ξεφύγουν από την ζώνη του μηδενός. Αυτή μάλιστα η πρόβλεψη αφορά και τις χώρες που λόγω μεγέθους αποτελούν την ατμομηχανή της ανάπτυξης στην Ευρώπη, όπως η Γερμανία όπου η μεγέθυνση τόσο το τρέχον όσο και το επόμενο έτος θα κυμανθεί στο 0,8% και η Γαλλία όπου η μεγέθυνση για φέτος προβλέπεται στο 0,2% και τον επόμενο χρόνο στο 0,4%. Εκτιμάται ειδικότερα ότι το 2012 για την ΕΕ των 27 το ΑΕΠ θα συρρικνωθεί κατά 0,3% και στην ευρωζώνη των 17 θα μειωθεί κατά 0,4%. Το 2013 η μεγέθυνση θα φτάσει το δυσθεώρητο ποσοστό του …0,4% για την ΕΕ και το ακόμη πιο θεαματικό …0,1% στην ευρωζώνη. Ενώ η ανεργία με βάση τις εκτιμήσεις της Επιτροπής θα καταγράψει νέο ρεκόρ το 2013 αγγίζοντας το 11% στην ΕΕ και το 12% στη νομισματική ένωση.

Σημαντικά σε αυτή την κατεύθυνση (της οικονομικής στασιμότητας) έχει συμβάλλει η πρωτοφανής καθίζηση τη βιομηχανικής παραγωγής. «Η βιομηχανική παραγωγή έχει μείνει στάσιμη σε πολλές προηγμένες οικονομίες ανά τον κόσμο κι αρχίζει πλέον να καταστρέφει την γερμανική οικονομία που ήταν η ισχυρότερη στη προβληματική ευρωζώνη» παρατηρούσε αρθρογράφος της Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν στο φύλλο του Σαββατοκύριακου 17-18 Νοεμβρίου 2012. Τα στοιχεία δε, είναι απογοητευτικά καθώς τον Σεπτέμβριο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα μειώθηκε κατά 2,5%, που είναι η μεγαλύτερη μηνιαία μείωση που έχει καταγραφεί από τον Ιανουάριο του 2009, όταν η κρίση έφτασε στο αποκορύφωμά της. Στην Γερμανία η μείωση έφτασε το 2,1%, ενώ στην Ελλάδα (μόνο και μόνο για να έχουμε μια εικόνα του μεγέθους της χωρίς προηγούμενο βιβλικής καταστροφής που είναι σε εξέλιξη) η βιομηχανική παραγωγή βρίσκεται στο ένα τρίτο του σημείου – ρεκόρ που είχε φτάσει το 2000 και πολύ πιο χαμηλά από οποιαδήποτε άλλη καταγραφή υπάρχει από το 1995, οπότε ξεκίνησαν να τηρούνται οι συγκεκριμένοι λογαριασμοί…

Ευρωζώνη, ο μεγάλος ασθενής

Δεν περνάει απαρατήρητο το γεγονός ότι οι επιδόσεις της ευρωζώνης αν τις συγκρίνουμε με αυτές της ΕΕ είναι συστηματικά χειρότερες – με κριτήριο πάντα την κοινωνική ευημερία και όχι φυσικά τους δείκτες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας: Δηλαδή στην ευρωζώνη παρατηρούνται συστηματικά υψηλότερη ανεργία και χαμηλότεροι ρυθμοί μεγέθυνσης του προϊόντος. Φαίνεται σαν η ευρωζώνη – το υποτιθέμενο δυναμικό κομμάτι της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης – να παρασέρνει την ΕΕ στην άβυσσο. Δεν πρόκειται για τυχαία εξέλιξη. Είναι μάλιστα αποτέλεσμα δύο αιτιών που σχετίζονται σημαντικά μεταξύ τους. Ο πρώτος λόγος ότι οι χώρες που βρίσκονται εκτός ΕΕ διαθέτοντας νομισματική ανεξαρτησία μπορούν να προσαρμόσουν τα επιτόκια του νομίσματος τους, την συναλλαγματική ισοτιμία και την ποσότητα του χρήματος που κυκλοφορεί στο μίγμα οικονομική πολιτικής που οι ίδιες επιλέγουν. Ως αποτέλεσμα ακόμη και χώρες που υπέστησαν την «χημειοθεραπεία» των προγραμμάτων διαρθρωτικής προσαρμογής του ΔΝΤ, όπως η Ρουμανία ή τα κράτη της Βαλτικής Λετονία και Λιθουανία, είδαν πράγματι φως στο τούνελ, δηλαδή θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης του προϊόντος, αν και η θέση των εργαζομένων πλέον είναι πολύ χειρότερη μιας και οι μισθοί υπέστησαν σημαντικές μειώσεις. Στη Ρουμανία για παράδειγμα φέτος αναμένεται αύξηση του ΑΕΠ κατά 1%, όταν στην Ελλάδα αναμένεται μείωση κατά 6,5%. Καθόλου τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι τον αρχικό ενθουσιασμό και τα μεγαλεπήβολα πλάνα ένταξης στο ευρώ στις επτά από τις δέκα χώρες της ανατολικής Ευρώπης που εξακολουθούν να διατηρούν δικό τους νόμισμα τα έχουν διαδεχθεί κλίμα σκεπτικισμού – κι αυτό στην καλύτερη περίπτωση. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως στην Πολωνία, μετάθεση στο μακρινό μέλλον. Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο η ευρωζώνη αποδεικνύεται πιο επιρρεπής στην ύφεση και την ανεργία σχετίζεται με τα δρακόντεια μέτρα λιτότητας που επιβάλλονται εντός της ευρωζώνης, στο όνομα της αντιπληθωριστικής πολιτικής που έχει αναγάγει η ΕΚΤ ως ύψιστο κριτήριο άσκησης πολιτικής. Ως αποτέλεσμα η ευρωζώνη βρίσκεται στο μέσο μιας δίνης όπου η λιτότητα μειώνει τα φορολογικά έσοδα και την απασχόληση, οξύνοντας την δημοσιονομική κρίση και την κρίση απασχόλησης που δικαιολογούν με την σειρά τους νέα μέτρα λιτότητας, κοκ.

Αποτέλεσμα αυτής της αρνητικής σπείρας είναι η επέκταση της κρίσης και στις χώρες της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης, που μέχρι πρόσφατα είχαν εξαιρεθεί. Τρεις είναι οι χώρες που ξεχωρίζουν σε αυτή τη νέα φάση.

Πρώτη είναι η Γαλλία η οποία μόλις πρόσφατα δέχτηκε μια σημαντική υποβάθμιση της πιστοληπτικής της ικανότητας, η οποία αν κάτι δηλώνει είναι ότι πλέον αποτελεί στόχο. Η Γαλλία απειλείται όχι μόνο από τα γεράκια των αγορών, αλλά και από την Γερμανία, όπως έδειξε η καθόλου τυχαία «διαρροή» πως η Μέρκελ έδωσε οδηγία στους «σοφούς της οικονομίας» να ελέγξουν την βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών της. Με απλά λόγια το Παρίσι τώρα καλείται να πληρώσει το αντίτιμο της διάρρηξης του άξονα που είχαν συγκροτήσει Μέρκελ και Σαρκοζύ όλο το προηγούμενο διάστημα, βοηθώντας την Γερμανία να εφαρμόζει την διχαστική και επεκτατική πολιτική της με τη συγκάλυψη της Γαλλίας. Όταν ανοίξουν τα βιβλία των δημόσιων οικονομικών της Γαλλίας και αποκαλυφθεί η φούσκα που επιμελώς έκρυβαν τόσα χρόνια, τα αποτελέσματα θα είναι καταστροφικά. Ας κρατήσουμε πως πρόκειται για την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, τον έκτο μεγαλύτερο εξαγωγέα και τον τέταρτο στη σειρά παραλήπτη άμεσων ξένων επενδύσεων για το 2012, με βάση τα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου του 2012. Επιδόσεις που, αντίθετα με όσα γράφονται σε μια προσπάθεια να εφαρμοστούν κι εκεί μέτρα λιτότητας, δεν μαρτυρούν έλλειψη ανταγωνιστικότητας. Αντίθετα, αν πάρουμε υπ' όψη μας ότι η γαλλική βιομηχανία εξειδικεύεται σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας και μόδας, εύκολα γίνονται αντιληπτοί οι κίνδυνοι που γεννά η λιτότητα κι η μείωση του εισοδήματος για την οικονομία της Γαλλίας.

Χωλαίνει η Γερμανία

Στην Γερμανία αντίθετα η βασιλική πόρτα από την οποία εισάγεται η κρίση είναι η μείωση των εξαγωγών και της ζήτησης σε μέσα παραγωγής, στα οποία ειδικεύεται, λόγω της λιτότητας. Η Γερμανική οικονομία ωστόσο έχει και μια χαίνουσα πληγή που είναι οι περιφερειακές, μικρές της τράπεζες, οι οποίες αντιμετωπίζουν οξύτατο θέμα βιωσιμότητας. Το πρόβλημά τους ενδέχεται να οδηγηθεί σε παροξυσμό αν επιβεβαιωθούν οι κίνδυνοι που διατυπώνονται σχετικά με την φούσκα ακινήτων που έχει δημιουργηθεί. Οι τράπεζες απειλούνται λόγω του ότι, όπως γράφει το τελευταίο βρετανικό περιοδικό Εκόνομιστ, το 50% των χαρτοφυλακίων ειδικά των μικρών τραπεζών αποτελείται από τέτοια δάνεια. Η κινητήρια δύναμη της ανοδικής πορείας των τιμών στα ακίνητα, πέρα από τα χαμηλά επιτόκια του ευρώ, είναι η κρίση στην ευρωζώνη που ωθεί κατόχους χρηματικών κεφαλαίων για λόγους ασφάλειας να τα επενδύουν σε ακίνητα. Η απειλή είναι τόσο σημαντική ώστε ειδικός που φιλοξενείται στο βρετανικό περιοδικό δεν αποκλείει μια επανάληψη της κρίσης που γνώρισαν οι ΗΠΑ στα τέλη της δεκαετίας του '80. Το Βερολίνο παρόλα αυτά προστατεύει και δεν επιτρέπει με κανένα τρόπο να πέσει φως στα άδυτα του τραπεζικού τους συστήματος.

Φούσκα ακινήτων απειλεί και την Ολλανδία, με βάση έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην οποία μάλιστα διατυπώνεται η ανησυχία επέκτασης σε όλη την ευρωζώνη των αρνητικών συνεπειών από ένα πιθανό σκάσιμό της. Τα στεγαστικά δάνεια στην Ολλανδία αυξήθηκαν με ταχείς ρυθμούς, άνω του 7% ετησίως, όλη την προηγούμενη δεκαετία εξ αιτίας φορολογικών απαλλαγών που χορήγησε η κυβέρνηση για να ενισχύσει τον τομέα. Η επιτροπή επίσης υπογραμμίζει ως παράγοντα πιθανής αστάθειας και το υψηλό χρέος του ιδιωτικού τομέα στην Ολλανδία, που φθάνει στο 225% του ΑΕΠ. Συνολικά στην ΕΕ των 27, στην συντριπτική πλειοψηφία των κρατών – μελών και δη σε 15 χώρες το χρέος του ιδιωτικού τομέα κινείται πάνω από το όριο ασφαλείας που έχει τεθεί κι είναι το 160% του ΑΕΠ. Τα σκήπτρα εδώ κρατούν η Ιρλανδία με 341% κι η Ισπανία με 227% του ΑΕΠ.

Σε αδράνεια το εργαλείο των επιτοκίων

Το συμπέρασμα όλων των παραπάνω είναι ότι τα σύννεφα πάνω από την ΕΕ πυκνώνουν. Οι εξελίξεις μάλιστα ενδέχεται να αποβούν ασυνήθιστα βίαιες λόγω του ότι τα παραδοσιακά τουλάχιστον μέσα παρέμβασης στον οικονομικό κύκλο όπως είναι για παράδειγμα τα επιτόκια του ευρώ βρίσκονται σε τόσο χαμηλά επίπεδα (στο 0,75%) που στην πράξη έχουν ακυρωθεί. Ουσιαστική δυνατότητα σοβαρής μείωσης τους δεν υπάρχει στην υποθετική εκείνη περίπτωση που η ΕΚΤ θα αποφάσιζε να τονωθεί η οικονομική δραστηριότητα, να γίνουν επενδύσεις και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Υπάρχουν ωστόσο και τα νομισματικά εργαλεία, «τελευταίας τεχνολογίας», όπως ο μηχανισμός μέσω του οποίου έριξε η ΕΚΤ 1 τρις. ευρώ στην αγορά πέρυσι, που αποδεικνύονται όχι μόνο εξαιρετικά περίπλοκα αλλά και απρόβλεπτα. Ωστόσο, παρά την σημασία αυτής της παρέμβασης λόγω του όγκου της, οι συνέπειες που είχε στην πραγματική οικονομία ήταν ή αδιάφορες ή αρνητικές. Κι αυτό συνέβη επειδή «από την κατασκευή τους» αυτά τα εργαλεία είναι μονοσήμαντα στραμμένα στην διάσωση των τραπεζών, μην καταφέρνοντας μάλιστα τίποτε περισσότερο από εμβαλωματικές λύσεις. Τίποτε παραπέρα. Γι' αυτό βλέπουμε ή όποιες σταθεροποιητικές εξελίξεις παρατηρούνται, όπως για παράδειγμα η μείωση των επιτοκίων δανεισμού για την Ιταλία και την Ισπανία μετά την ανακοίνωση της ΕΚΤ ότι θα παρέμβει στην δευτερογενή αγορά ομολόγων αν απαιτηθεί αγοράζοντας ομόλογα χωρών που αποτελούν στόχο επίθεσης, να μην μεταφέρονται και στο επίπεδο της πραγματικής οικονομίας, εκεί δηλαδή που δημιουργούνται θέσεις εργασίας και σταθερά εισοδήματα, με πολλαπλασιαστικά μάλιστα αποτελέσματα. Επίσης παρατηρείται το φαινομενικά οξύμωρο να μην απομακρύνεται ο κίνδυνος της χρεοκοπίας, παρότι οι όροι εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους βελτιώνονται. «Πιστεύω πως η προοπτική της φερεγγυότητας επιδεινώθηκε τους προηγούμενους έξι μήνες, λόγω των αποτελεσμάτων της λιτότητας στην μεγέθυνση, σε μια περίοδο που τα επιτόκια έχουν "χτυπήσει" το χαμηλότερο τους επίπεδο», παρατηρούσε ο Βόλφγκανγκ Μινχάου στη στήλη του στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς στις 4 Νοέμβρη, με τίτλο «Γιατί παραμένω απαισιόδοξος για την φερεγγυότητα της Ευρώπης». Και μαζί του φυσικά παραμένουν απαισιόδοξοι κι όλοι όσοι έχουν την ψυχραιμία να δουν μακροπρόθεσμα τις τάσεις που διαμορφώνονται.

Το Ευρώ ως ταξικό όριο

 

Του Δημήτρη Μπελαντή*

 

Στην συζήτηση σχετικά με το ευρώ, η οποία διεξάγεται στον ΣΥΡΙΖΑ και συνολικά στην Αριστερά, παρατηρείται μια εύλογη έμφαση στην λειτουργία του ως νομίσματος σε αντίθεση με το εθνικό νόμισμα. Η συζήτηση αυτή δεν είναι ουδέτερη ούτε τεχνική. Ορθά επισημαίνεται ότι το ευρώ αντανακλά και επικυρώνει τον κυρίαρχο ταξικό συσχετισμό δύναμης στην ευρωζώνη και την Ε.Ε. ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία, όπως αυτό εκφράζεται από τις Συνθήκες από το Μάαστριχτ ως την Λισσαβώνα και από τις δομές της Ε.Ε. και της ευρωζώνης.

Επίσης, είναι ισχυρή η θέση ότι αυτός ο συσχετισμός γύρω από το ευρώ είναι δομικός και όχι συγκυριακός. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και στην περίπτωση όπου θα ενισχυόταν το εργατικό κίνημα και η Αριστερά σε περισσότερες χώρες της ευρωζώνης, πράγμα ιδιαίτερα επιθυμητό, αυτό δεν θα συνεπαγόταν την κοινωνική μεταρρύθμιση της ευρωζώνης. Οι ηγεμονικές ιμπεριαλιστικές χώρες και ιδίως το ιμπεριαλιστικό κέντρο γύρω από την Γερμανία θα προχωρούσαν είτε στην διάλυση της ευρωζώνης είτε στην αναδίπλωση σε μια στενότερη και πιο θωρακισμένη ευρωζώνη. Αυτό είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι οι δομές της ευρωζώνης αποτελούν έναν «σκληρυμένο» υπερκρατικό μηχανισμό. Ο μηχανισμός αυτός δεν αντιστοιχεί στην αντίληψη του Ν. Πουλαντζά για το (εθνικό) αστικό κράτος ως πεδίο συμπύκνωσης των ταξικών συσχετισμών (η οποία και αυτή είναι τότε μόνο ορθή, όταν συνοδεύεται από την ύπαρξη ενός δομικού ορίου, πέρα από το οποίο το αστικό κράτος δεν είναι μετασχηματίσιμο), καθώς είναι ένας «θωρακισμένος» μηχανισμός, εχθρικός προς την επενέργεια των δυνάμεων της εργασίας. Άρα, τίθεται ζήτημα ανατροπής των δομών της ευρωζώνης και της Ε.Ε., αν θέλουμε να κατευθυνθούμε προς την Ευρώπη των Εργαζομένων, της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού. Δεν μπορούμε με τα ίδια εργαλεία, θεσμούς και δομικές αποκρυσταλλώσεις να οικοδομήσουμε δυο ριζικά διαφορετικά πράγματα.

Η ΕΟΚ και κατόπιν η Ευρωπαϊκή Ένωση οικοδομήθηκε ιστορικά ως μια καπιταλιστική-ιμπεριαλιστική συμμαχία, η οποία αρκετά νωρίς – από τα μέσα του 1980 – ηγεμονεύθηκε από την επιθετική νεοφιλελεύθερη στρατηγική. Τα όποια προνοιακά και κοινωνικά-συμβολαιακά στοιχεία υπήρχαν στην λειτουργία της ΕΟΚ σταδιακά καταργήθηκαν με βίαιο και έντονο τρόπο. Η ελληνική αστική τάξη εντάχθηκε με ενθουσιασμό αρχικά στην ΕΟΚ και στην συνέχεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την ευρωζώνη, ελπίζοντας ότι θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της – ιδίως στην στενότερη περιοχή των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου – αλλά ακόμη και προσδοκώντας ότι θα χρησιμοποιήσει την ιδιαίτερη ισχύ της Ε.Ε. , πολιτική, ιδεολογική, οικονομική για να ενδυναμώσει εσωτερικά την δική της κυριαρχία και θρίαμβο πάνω στις δυνάμεις της εργασίας. Όπως είχε πει κάποιος υπουργός κάποτε, «αν δεν υπήρχε η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έπρεπε να την εφεύρουμε». Ακόμη και πριν από την κρίση, το επιχείρημα της «δύσκολης» ανταγωνιστικότητας εντός της Ε.Ε. και της ευρωζώνης λειτούργησε πάντοτε υπέρ των πολιτικών της λιτότητας και της διάλυσης του κοινωνικού κράτους. Με λίγα λόγια, η Ε.Ε. και το ευρώ λειτούργησαν ως η κύρια στρατηγική αλλά και αφήγηση της εθνικής αστικής μας τάξης. Λειτούργησαν ως η προβολή των προσδοκιών της στο μέλλον αλλά και ως η ασπίδα της απέναντι στην ταξική πάλη. Ως ένα κεντρικό σημείο ενότητας του αστικού συνασπισμού εξουσίας στην Ελλάδα, ως ένα εργαλείο κοινωνικής αντεπανάστασης. Άρα, το πρόβλημά μας δεν είναι μόνο ένα ζήτημα σχέσης μεταξύ χωρών (αν και αυτή η διάσταση είναι σαφώς υπαρκτή), είναι σε μεγάλο βαθμό το ζήτημα μιας διακρατικής καπιταλιστικής συμμαχίας κατά της μισθωτής εργασίας στην Ελλάδα όπως και στις άλλες χώρες. Ιδίως, η Ελλάδα χρησιμοποιείται ως κοινωνικό πειραματόζωο από την εθνική και την ευρωπαϊκή αστική τάξη για τα όρια συμπίεσης των μισθωτών και του λαού.

Και περαιτέρω, όμως, το νόμισμα δεν είναι έλασσον ζήτημα, όπως ακούγεται από κάποιες πλευρές. Εκφράζει σχέσεις ανταγωνιστικότητας, κυριαρχίας και ανισόμετρης ανάπτυξης μέσα στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα. Σχέσεις ιδεολογικές και πολιτιστικές, ηγεμονικές τάσεις, πολιτικούς συσχετισμούς, συμμαχίες, δυνατότητες ή αδυναμίες οικονομικής πολιτικής. Στην περίοδο από την έναρξη του ευρώ μέχρι σήμερα, το ενιαίο νόμισμα λειτούργησε διευρύνοντας τις διαφορές και αναντιστοιχίες ανάμεσα στην ανταγωνιστικότητα των κεφαλαίων των πιο ισχυρών κρίκων της ευρωζώνης (ιμπεριαλιστικές χώρες, ιδίως οι χώρες του Βορρά) και των πιο αδύνατων κρίκων (ιδίως οι χώρες του Νότου). Ιδίως το γερμανικό ιμπεριαλιστικό κεφάλαιο απέσπασε πολλαπλά οφέλη από την λειτουργία αυτήν της ευρωζώνης έχοντας προηγουμένως απομυζήσει και καθηλώσει τους δικούς του εργαζόμενους. Όπως προκύπτει από δημοσιεύματα (π.χ. «Ελευθεροτυπία» της 19-11-2011, Μίκαελ Σλεχτ), η Γερμανία αύξησε τα εμπορικά της πλεονάσματα από το 2001 ως το 2010 κατά 265 %. Η Ελλάδα, παρά τις όποιες τάσεις ανάπτυξης εμφανίσθηκαν στα πρώτα χρόνια του αιώνα , γνώρισε μια συσσώρευση εμπορικών ελλειμμάτων, η οποία συνέβαλε σημαντικά (μαζί και με άλλους παράγοντες όπως η μη φορολόγηση του κεφαλαίου, τα εξοπλιστικά προγράμματα κλπ) στην διόγκωση των δημοσίων ελλειμμάτων και του δημοσίου χρέους. Μετά δε την έναρξη της κρίσης, υπάρχει μια πολύ σημαντική υποβάθμιση του ελληνικού καπιταλισμού εντός του διεθνούς συστήματος καθώς και μια ισχυρή τάση απαξίωσης όχι μόνο των μικρομεσαίων αλλά και τμημάτων του ελληνικού κεφαλαίου. Αυτά δεν λέγονται για να συμβάλουμε «εθνικά» στην αστική διέξοδο από την κρίση αλλά για να κατανοήσουμε ότι η κρίση εκφράζεται εντονότερα και οξύτερα στους πιο ευάλωτους κρίκους της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας (τους «αδύνατους» κρίκους).

Όμως, το ευρώ δεν είναι μόνο ένα νόμισμα Είναι ένα συμβολικό ταξικό όριο, μια άκαμπτη ιδεολογική επίκληση, ένα κατώφλι, το οποίο δεν επιτρέπεται να διαβούν οι εργαζόμενοι, αυτοί που προβάλλουν κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα. Είναι ένα απαγορευτικό σήμα στην ταξική πάλη. Ένα βασικό επιχείρημα για να καμφθεί η Αριστερά και να υποχωρήσει από τις ταξικές-ανταγωνιστικές της θέσεις. Ο λόγος υπέρ της πάση θυσία παραμονής στο ευρώ θυμίζει έντονα το παλιό ταξικό όριο της «δημοκρατίας». Όταν παλιότερα έθετες το ζήτημα της ριζικής κριτικής του καπιταλισμού, γινόσουν «σταλινικός», «ολοκληρωτικός», εκτός συνταγματικού φάσματος, εκτός «δημοκρατικού δρόμου για τον σοσιαλισμό». Κήρυττες τον εαυτό σου ως «εχθρό». Μια τέτοια συμβολική αναπαράσταση συμβαίνει και με το ευρώ και δείχνει γιατί είναι σημαντικό το ζήτημα του εναλλακτικού σχεδίου και εκτός ευρώ. Αν δεχθούμε ότι υπάρχει αυστηρά και μόνο το Plan Α, στην πράξη αποδεχόμαστε το συμβολικό ταξικό όριο, την πρόκληση του αντιπάλου. Αν συμφωνούσαμε, στην Αριστερά, ότι δεν υπάρχει κανένα ταξικό όριο ανάμεσα στην στρατηγική μας και την πραγματικότητα, θα έφτανε το «καμία θυσία για το ευρώ» και τίποτε άλλο. Όμως, δεν είναι βέβαιο ότι συμφωνούμε.

ΠΗΓΗ: Σάββατο 15 Δεκεμβρίου 2012, http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=10370:eyrw-taksiko-orio-mpelantis&catid=72:dr-ekdilosis&Itemid=279        

Μεσοπρόθεσμο: Η μεγαλύτερη οικονομική επιδρομή που έγινε ποτέ στην Ευρώπη

 

Του Λεωνίδα Βατικιώτη*

Ούτε οι φυλακισμένοι δεν γλυτώνουν από την εισπρακτική μανία του τρίτου μνημονίου, που ψηφίστηκε την Πέμπτη 8 Νοεμβρίου, με 153 ψήφους, σηματοδοτώντας κι αυτό με τη σειρά του την αρχή του τέλους της κυβέρνησης Α. Σαμαρά, όπως ακριβώς συνέβη και με τα δύο προηγούμενα μνημόνια τα οποία σήμαναν τον πρόωρο πολιτικό θάνατο των κυβερνήσεων Παπανδρέου και Παπαδήμου. Το τρίτο μνημόνιο οδηγεί στα άκρα την εισπρακτική – ληστρική λογική και στη φυσική εξόντωση εκατομμύρια πολίτες που θα δουν συντάξεις και μισθούς να μειώνονται και ταυτόχρονα τις κοινωνικές υπηρεσίες να καταρρέουν, κλείνοντας τις πόρτες τους οριστικά και διά παντός σε όσους τις έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.

Ο ταξικός χαρακτήρας του Μνημονίου θα περάσει ακόμη και τις πόρτες των φυλακών, μέσα από την αύξηση του ανώτατου ποσού χρηματικής μετατροπής της ποινής κράτησης που φτάνει τα 100 ευρώ για κάθε ημέρα από 30 ευρώ που ήταν ως τώρα. Να σημειωθεί μάλιστα πως στα 30 ευρώ έφτασε με νόμο του 2010 ο οποίος το διπλασίασε σε σχέση με το τι ίσχυε νωρίτερα. Το νέο Μνημόνιο ωστόσο μετατρέπει όλη την κοινωνία σε δεσμώτες του πιο βάρβαρου νεοφιλελευθερισμού που έχει ποτέ γνωρίσει η γηραιά ήπειρος και θα ζήλευε ακόμη κι ο Πινοτσέτ. Από το κυκεώνα αντιλαϊκών μέτρων που εισάγει το Μνημόνιο καθιστώντας σίγουρη την συνέχιση και εμβάθυνση της ύφεσης της οικονομίας, ξεχωρίζουμε τα ακόλουθα:

Για δώρα …στον Άγιο Βασίλη

Οι υπάλληλοι του δημόσιου κι ευρύτερου δημόσιου τομέα αποχαιρετούν οριστικά και τα τελευταία απομεινάρια των δώρων Χριστουγέννων, Πάσχα και άδειας. Το προσωπικό των ΝΠΙΔ, δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών υπάγεται στο μισθολογικό καθεστώς του δημοσίου, με σκοπό να μειωθούν οι μισθοί του. Κάθετη μείωση των μισθών ένστολων, γιατρών, δικαστικών, διπλωματών, πανεπιστημιακών και άλλων που αμείβονταν με ειδικά μισθολόγια ακόμη και κατά 35%. Η βίαιη φτωχοποίηση που εισάγει ο τρίτο μνημόνιο σε αυτές τις επαγγελματικές κατηγορίες είναι απολύτως σίγουρο ότι θα έχει δραματικές επιπτώσεις στην ποιότητα του έργου που προσφέρουν, με την άτυπη «λευκή απεργία» να λαμβάνει πλέον χαρακτήρα διαρκείας, γενικεύοντας την εικόνα διάλυσης της δημόσιας διοίκησης. Παράλληλα, οι μειώσεις μισθών θα επεκτείνουν και θα νομιμοποιήσουν στην πράξη την διαφθορά, που για πολλούς δημόσιους λειτουργούς θα αποτελέσει μονόδρομο αν θέλουν ακόμη και να διατηρήσουν το προηγούμενο βιοτικό τους επίπεδο.

Οι συνταξιούχοι του δημοσίου και όλων των άλλων ασφαλιστικών φορέων χάνουν κι αυτοί με τη σειρά τους τα επιδόματα εορτών και αδείας, ενώ όσοι λάβαιναν σύνταξη άνω των 1.000 ευρώ θα υποστούν κλιμακωτές μειώσεις (από 1.000 έως 1.500 ευρώ κατά 5%, από 1.501 έως 2.000 ευρώ κατά 10% και άνω των 2.000 ευρώ κατά 15%). Η κοινωνική θέση χιλιάδων συνταξιούχων θα επιδεινωθεί καθώς θα κοπεί το ΕΚΑΣ σε όσους είναι κάτω των 64 ετών, λες και σε αυτή την ηλικιακή κατηγορία δεν υπάρχουν χαμηλοσυνταξιούχοι που αδυνατούν να τα βγάλουν πέρα με την σύνταξη πείνας που παίρνουν κάθε μήνα. Ηλικιακό φίλτρο ορίζεται και για τους ανασφάλιστους υπερήλικες καθώς πλέον κανείς δεν θα παίρνει τη σχετική σύνταξη αν είναι κάτω των 67 ετών. Αρνητικά θα επιδράσει επίσης στο βιοτικό επίπεδο των συνταξιούχων και στην κατάσταση της οικονομίας η σημαντική μείωση στο εφ' άπαξ βοήθημα που σε ορισμένα τα ταμεία φτάνει και το 83%.

Το τέλος του κράτους πρόνοιας

Το τρίτο μνημόνιο αποτελεί ταφόπλακα ακόμη κι αυτής της περιορισμένης κοινωνικής πολιτικής, που ασκούταν τα προηγούμενα χρόνια μέσω επιδομάτων. Η κατάργηση των ειδικών επιδοτήσεων ανεργίας κι επίσης όλων των οικογενειακών και πολυτεκνικών επιδομάτων τα οποία θα υποκατασταθούν από ένα ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων το οποίο θα χορηγείται βάσει εισοδηματικών κριτηρίων σημαίνει πως στο εξής δεν θα εφαρμόζεται ούτε καν η νεοφιλελεύθερη λογική στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής που θέλει διακριτικές και στοχευμένες ενισχύσεις. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι πλήρες επίδομα θα λαμβάνουν μόνοι όσοι έχουν οικογενειακό εισόδημα έως 6.000 ευρώ, ενώ όσοι έχουν εισόδημα άνω των 18.000 δεν θα απολαμβάνουν καμίας παροχής. Τον αποκλεισμό χιλιάδων ασθενών και μάλιστα ασφαλισμένων από την παροχή περίθαλψης λόγω του ότι δεν θα έχουν να πληρώσουν θα σημάνει επίσης το εισιτήριο των 25 ευρώ που θα επιβληθεί σε όποιον εισέρχεται της πύλης των νοσοκομείων και της ταρίφας του 1 ευρώ που θα επιβάλλεται σε κάθε συνταγή. Με τα νέα μέτρα περισσότεροι θα είναι όσοι θα βρίσκονται έξω από το περιβόητο δίχτυ κοινωνικής προστασίας παρά μέσα…

Η κοινωνική πολιτική θα αποτελέσει είδος προς εξαφάνιση στην Ελλάδα μέσω επιπλέον της ραγδαίας μείωσης του προσωπικού του δημόσιου τομέα τα επόμενα χρόνια. Συγκεκριμένα, σε υπουργεία, ΟΤΑ, εποπτευόμενα νομικά πρόσωπα, οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, νομικά πρόσωπα, νοσοκομεία και ΔΕΚΟ, μέχρι και το 2016 το προσωπικό αναμένεται να μειωθεί κατά 110.467 άτομα, όπως φαίνεται αν από τις ετήσιες μαζικές αποχωρήσεις αφαιρέσουμε τις ελάχιστες προσλήψεις που θα γίνουν. Η μείωση του προσωπικού του δημόσιου τομέα δεν θα επιτευχθεί με βελούδινες διαδικασίες, όπως θεωρείται για παράδειγμα ο περιορισμός των προσλήψεων και η απαρέγκλιτη εφαρμογή του κανόνα 1 πρόσληψη ανά 5 αποχωρήσεις. Στο μεσοπρόθεσμο προβλέπονται μετατάξεις, απολύσεις, καθεστώς διαθεσιμότητας και αργία για τους δημόσιους υπαλλήλους, με το καμπανάκι να χτυπά πρώτα για τους επίορκους, στη συνέχεια για εκείνους που καταργείται η οργανική τους θέση, και μετά όποιος βρεθεί ή καλύτερα όποιος δεν απολαμβάνει την προστασία πολιτικού «μέσου»…

Το αποτέλεσμα από την μείωση του προσωπικού στον δημόσιο τομέα θα είναι αρχικά η υποβάθμιση του έργου που επιτελείται. Στους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, για παράδειγμα, ήδη το προσωπικό δεν επαρκεί για να γίνουν οι αναγκαίες δουλειές, όπως να εκδοθούν έγκαιρα οι συντάξεις. Σε τι επίπεδα θα φτάσουν οι καθυστερήσεις αν το προσωπικό από φέτος μέχρι και το 2016 μειωθεί κατά 4.375 άτομα όπως προβλέπεται στο μεσοπρόθεσμο; Σημαντικό επίσης θα είναι και το πλήγμα στην απασχόληση καθώς θα καταργηθεί εξαψήφιος αριθμός θέσεων εργασίας, σταθεροποιώντας την ανεργία στα σημερινά εκρηκτικά επίπεδα. Η ανεργία επίσης θα αυξηθεί και από την διευκόλυνση των απολύσεων, όπως επέρχεται μέσα από την μείωση του κόστους των αποζημιώσεων. Σύμφωνα με την κυβέρνηση πρόκειται για ένα μέτρο που διευκολύνει την κινητικότητα. Στην πραγματικότητα διευκολύνει την εργοδοσία, ανεξαρτήτως μεγέθους, να απολύσει χωρίς κόστος ή με ελάχιστο κόστος και να προσλαμβάνει νέο προσωπικό με λιγότερα δικαιώματα, χωρίς ωράριο και απαιτήσεις.

Στο κρεματόριο δημόσια υγεία και παιδεία

Μηδενικό αποτέλεσμα στην απασχόληση ή το βιοτικό επίπεδο της κοινωνίας θα έχουν και τα δεκάδες μέτρα «απελευθέρωσης των αγορών» που περιλαμβάνονται στο μεσοπρόθεσμο και τα οποία, αν δεν είναι φωτογραφικές διατάξεις προς όφελος συγκεκριμένων συμφερόντων, ευνοούν αποκλειστικά και μόνο την οικονομική ελίτ. Πρόκειται για μέτρα που ξεκινούν από το επάγγελμα του ξεναγού, του ενεργειακού επιθεωρητή και του οδηγού βυτιοφόρου και φτάνουν στην «απελευθέρωση» του τομέα της υγείας και της παιδείας, το οποίο στην πράξη σημαίνει την πλήρη ιδιωτικοποίησή τους, μέσω της άρσης όλων των εμποδίων που υπήρχαν ώστε να επενδύσουν στους συγκεκριμένους τομείς τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα. Η αναμφισβήτητα καθόλου ρόδινη σημερινή κατάσταση στην παιδεία θα μοιάζει ωστόσο με παράδεισο σε λίγα χρόνια, αν αλωθεί από το κριτήριο του κέρδους, οπότε σε μια νέα περίοδο κρίσης τα μεν κερδοφόρα πανεπιστήμια θα μεταφέρουν την έδρα τους στο εξωτερικό όπως έκανε πρόσφατα η Κόκα Κόλα και τα δε ζημιογόνα ή θα κλείσουν, όπως συνέβη με χιλιάδες επιχειρήσεις την τελευταία διετία, ή θα χρηματοδοτηθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό, δηλαδή με λεφτά των φορολογουμένων, όπως συμβαίνει με τις τράπεζες.

Η «απελευθέρωση» θίγει κι άλλους κλάδους όπως για παράδειγμα της ενημέρωσης. Αναφέρεται συγκεκριμένα στο μεσοπρόθεσμο: «κάθε ενδιαφερόμενος, φυσικό ή νομικό πρόσωπο, μπορεί να προβεί στην ίδρυση και λειτουργία πρακτορείου εφημερίδων και περιοδικών». Σε άλλο δε σημείο αναφέρεται ότι «κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο έχει δικαίωμα πώλησης και διακίνησης εφημερίδων, περιοδικών και εν γένει εντύπων». Σε μια εποχή που η ανεργία στον Τύπο καταρρίπτει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο και η αξιοπιστία των ΜΜΕ έχει καταρρακωθεί λόγω του εναγκαλισμού τους με την εξουσία και της απόφασής τους να υπηρετήσουν τα Μνημόνια, είναι εμφανές ότι ρυθμίσεις όπως οι παραπάνω το μοναδικό αποτέλεσμα που μπορούν να έχουν είναι η δημιουργία νέων πεδίων επιχειρηματικής δράσης και κερδοφορίας για τους ιδιώτες. Αυτό είναι το ζητούμενο των διατάξεων του μεσοπρόθεσμου, το οποίο μάλιστα επιτυγχάνεται σε βάρος των συμφερόντων της κοινωνίας.

ΣΕ ΕΠΙΣΗΜΗ ΤΡΟΧΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Ο ΛΑΟΣ ΤΗΣ

 

Του Δημήτρη Καζάκη

 

Κι όμως είχαμε μια ακόμη επιτυχία. Αυτό μας διαβεβαίωσε ο υπουργός οικονομικών κ. Στουρνάρας με το γνωστό χαμόγελό του, που σε κανονικές συνθήκες θα απασχολούσε μόνο τους ειδικούς. Είχαμε μια ακόμη επιτυχία. Η Ευρωομάδα (Eurogroup) μας έκανε πατ-πατ-πατ στο κεφάλι όπως κάνουν όλα τα καλά αφεντικά με τα σκυλάκια λουλού όταν νιώθουν ικανοποίηση από την πίστη και αφοσίωση του κατοικίδιου. Όμως, την δόση δεν έχει ξεκαθαριστεί πότε θα την δώσουν. Κοκό λοιπόν όχι ακόμη. Κι όσο αργεί, τόσο καθυστερεί η απογείωση που μας έταξε, μέσα σε μια παράκρουση ανειλικρίνειας, ο κ. Σαμαράς.

ΤΟ ΠΟΛΥΠΟΘΗΤΟ ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ

Στο Ανακοινωθέν που εξέδωσε το Eurogroup αναφέρει ότι «χαιρετίζει τη σημαντική πρόοδο που έχει σημειωθεί προς την πλήρη συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τρόικα για το επικαιροποιημένο πρόγραμμα προϋποθέσεων, συμπεριλαμβανομένου κι ενός ευρέως φάσματος ισχυρών και αναγκαίων μέτρων στους τομείς της δημοσιονομικής εξυγίανσης, των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, τις ιδιωτικοποιήσεις, τους αυτόματους μηχανισμούς διόρθωσης και την σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα.»

Φυσικά δεν παραλείπει να αναγνωρίσει «τις σημαντικές προσπάθειες που έχουν ήδη καταβληθεί από τους Έλληνες πολίτες και είναι πεπεισμένη ότι η συνέχιση της δημοσιονομικής και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα επιτρέψουν – μετά από έναν ακόμη δύσκολο έτος – στην οικονομία να επιστρέψει σε μια διατηρήσιμη αναπτυξιακή πορεία, με αύξηση της απασχόλησης, η οποία είναι η καλύτερη εγγύηση για την Ελλάδα για ένα μέλλον με ευημερία.» Είναι το πατ-πατ-πατ στο κεφάλι του κατοικίδιου, που είπαμε, η οποία όπως πάντα συνοδεύεται από μια αόριστη υπόσχεση για ανταπόδοση.

Το κλειδί όμως αναφέρεται στην εξής παράγραφο του Ανακοινωθέντος: «Η Ευρωομάδα σημειώνει με ικανοποίηση ότι η Ελλάδα έχει αναπτύξει και δεσμεύεται να εφαρμόσει νέα μέσα πριν από την επόμενη εκταμίευση, για την ενίσχυση της διακυβέρνησης του προγράμματος που θα του επιτρέψει να παραμείνει σε τροχιά, κυρίως μέσω των μηχανισμών διόρθωσης για τη διασφάλιση της επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων και μια σημαντική ενίσχυση του υπάρχοντος λογαριασμού για την εξυπηρέτηση του χρέους.»

Τι σημαίνει αυτή η δήλωση; Τίποτε περισσότερο από την αποδοχή εκ μέρους της κυβέρνησης των απαιτήσεων για εγκατάσταση μηχανισμών οριζόντιου ελέγχου των προϋπολογισμών τόσο για τις ΔΕΚΟ, τις τοπικές αρχές, αλλά και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Ο μηχανισμός αυτός προβλέπεται στο Πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε στις 7 Νοεμβρίου και έχει αναλάβει τις αυτόματες οριζόντιες περικοπές όταν οι προϋπολογισμοί των ΔΕΚΟ, των τοπικών αρχών (περιφέρειες και δήμοι), αλλά και του ευρύτερου δημόσιου τομέα αποκλίνουν από τους αρχικούς δημοσιονομικούς στόχους που θα αναλύονται από εδώ και μπρος σε τριμηνιαίους, εξαμηνιαίους και ετήσιους.

Το ζήτημα, όμως, δεν σταματά εδώ. Στο σημείο αυτό αρχίζει. Κι αυτό γιατί δεν έχει ξεκαθαριστεί ποιοι θα απαρτίζουν αυτούς τους μηχανισμούς. Εδώ θα πρέπει να θυμηθούμε το «non paper» που δόθηκε στην δημοσιότητα από το ΠΑΣΟΚ ώστε να μπορέσει ο Βενιζέλος να παίξει τον ρόλο της απατημένης και ατιμασμένης συζύγου, φωνάζοντας «δεν είμαστε δα και προτεκτοράτο». Θυμάστε τι έγραφε;

Η ΕΝΙΣΧΥΜΕΝΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΑΠΟ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥΣ

Το πρώτο πράγμα που αναφέρει είναι η απαίτηση για «ενισχυμένη διακυβέρνηση και μηχανισμοί ελέγχου: Για να ενισχυθεί η αξιοπιστία πρέπει να υιοθετηθεί μια αυστηρή δημοσιονομική πολιτική (με εκούσιες αυτοδεσμεύσεις). Παρεκκλίσεις από τους στόχους του προγράμματος πρέπει να εξισορροπούνται με εσωτερικές προσαρμογές. Οι ακόλουθες προαπαιτούμενες ενέργειες πρέπει να εισαχθούν με νομοθετική ρύθμιση πριν την εκταμίευση της επόμενης δόσης.»

Για να μπορέσει να γίνει αυτό απαιτούν «αυτόματες περικοπές δαπανών: Η Ελλάδα εγκαθιδρύει έναν απλό κανόνα για τις δημόσιες δαπάνες. Με τη συμφωνία της τρόικας, τα ταμειακά ελλείμματα (παρεκκλίσεις από τον προϋπολογισμό) οδηγούν αυτόματα σε περικοπές δαπανών οι οποίες κατανέμονται εξίσου σε όλα τα προγράμματα δαπανών (ανάλογα με το μερίδιό τους στον προϋπολογισμό).» Με άλλα λόγια, με κάθε παρέκκλιση από τους στόχους που έχει θέσει η τρόικα και το μνημόνιο, θα επιβάλλονται αυτόματα οριζόντιες περικοπές των δαπανών και μάλιστα «εξίσου σε όλα τα προγράμματα δαπανών». Χωρίς ούτε καν να εξεταστούν οι λόγοι της απόκλισης από τους στόχους. Κι αυτό γιατί εκ προοιμίου δεν φταίνε οι στόχοι και οι συνταγές, φταίμε εμείς που δεν μπορούμε να τους πετύχουμε. Άρα στην πυρά!

Όλα αυτά έγιναν νόμος του κράτους με το Πολυνομοσχέδιο της 7^ης Νοεμβρίου.

Το Γερμανικό υπουργείο με το «non paper» απαιτούσε την ενίσχυση των μηχανισμών ελέγχου από την task force «σε συνεργασία με τις ελληνικές αρχές, ο προσδιορισμός θέσεων-κλειδιά στην ελληνική κρατική μηχανή για την κατάλληλη εκτέλεση και εποπτεία των προγραμμάτων προσαρμογής, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις χρηματοπιστωτικές ροές (δαπάνες και έσοδα) και διορισμός Ευρωπαίων ή Ελλήνων κρατικών λειτουργών (οι οποίοι θα απολαμβάνουν το ίδιο στάτους με τους ευρωπαίους ειδικούς ώστε να περιοριστεί η εξάρτησή τους από την πολιτική εξουσία) σ' αυτές τις θέσεις-κλειδιά που αφορούν τη συμμόρφωση με το πρόγραμμα της τρόικα, αντικαθιστώντας τους έλληνες υπευθύνους.» Με άλλα λόγια, θα έπρεπε να ενισχυθεί ο ρόλος των διορισμένων επιτρόπων στην Ελλάδα, που εμφανίζονται ως «τεχνικοί σύμβουλοι» καταλαμβάνοντας επισήμως «θέσεις-κλειδιά» στον κρατικό μηχανισμό, όπου θα αντικαταστήσουν τους έλληνες υπευθύνους.

Μέχρι σήμερα ο ρόλος της task force, ήταν άτυπος, τώρα ζητούν να θεσμοθετηθεί επίσημα αναλαμβάνοντας τις «θέσεις-κλειδιά» στον κρατικό μηχανισμό. Κι όλοι αυτοί οι «ειδικοί», θυμηθείτε, έχουν καθεστώς ετεροδικίας στην χώρα μας, δηλαδή δεν υπάγονται στην ελληνική δικαιοσύνη, ούτε λογοδοτούν στην Ελλάδα. Το Πολυνομοσχέδιο προβλέπει την δημιουργία ειδικών οργάνων και διευθύνσεων χωρίς να ξεκαθαρίζει ποιος θα τους κατέχει.

Ο ΚΛΕΙΣΤΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ

Επιπλέον απαίτησαν να επεκταθεί η λειτουργία του «κλειστού λογαριασμού», όπου δεσμεύονται κατ' απαίτηση της τρόικας τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού μέχρι να δοθεί η δόση. «Κλειστός λογαριασμός με εξωτερική διαχείριση: Ο κλειστός λογαριασμός που εγκρίθηκε από το Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου ενισχύεται ώστε να εξασφαλίσει πως οι πόροι του προγράμματος θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση του χρέους, και θα εξασφαλιστεί με την εγκαθίδρυση μιας διεθνούς διαχείρισης (για παράδειγμα από την ΕΚΤ). Όπως συμφωνήθηκε τον Φεβρουάριο, το χρέος θα εξυπηρετείται κατευθείαν από αυτόν τον λογαριασμό. Το EFSF και το ΔΝΤ εκταμιεύουν μετά από την εκτέλεση των συμφωνηθέντων διαρθρωτικών και δημοσιονομικών μεταρρυθμίσεων κατευθείαν από τον λογαριασμό και η ελληνική συνεισφορά στην εξυπηρέτηση του χρέους που ορίζεται από το Μνημόνιο θα καταβάλλεται επίσης σε αυτόν τον λογαριασμό.»

Το καινούριο που απαιτούσαν είναι, αφενός, να μετατεθεί ο «κλειστός λογαριασμός» από την Τράπεζα της Ελλάδος που βρίσκεται σήμερα υπό τον έλεγχο κλιμακίου του ΔΝΤ, στον απόλυτο έλεγχο της ΕΚΤ. Αφετέρου, εξαρτούν την εκταμίευση μέσω του «κλειστού λογαριασμού» από το αν και κατά πόσο έχουν εφαρμοστεί οι δεσμεύσεις σε σχέσεις με τις διαρθρωτικές αλλαγές (βλέπε ιδιωτικοποιήσεις και γενικό ξεπούλημα), αλλά και τις πολιτικές του μνημονίου. Μέχρι να καταβληθεί η δόση και να εκταμιευθεί το ελληνικό δημόσιο υποχρεούται να δεσμεύσει στον «κλειστό λογαριασμό» τα κρατικά του έσοδα. Για την δόση δηλαδή των 31,5 δις ευρώ, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να δεσμεύσει στον «κλειστό λογαριασμό» που διαχειρίζονται αποκλειστικά οι επίτροποι της τρόικας, σχεδόν το 63% των συνολικών τακτικών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού σε ετήσια βάση. Τα έσοδα αυτά θα αποδεσμευτούν με την εκταμίευση της δόσης. Πότε θα γίνει αυτή; Μάλλον τέλη Νοεμβρίου ή αρχές Δεκεμβρίου στην καλύτερη περίπτωση. Πώς θα τα πληρώσει μισθούς, συντάξεις, τακτικές δαπάνες μέχρι τότε το ελληνικό δημόσιο, αφού τα έσοδά του θα είναι δεσμευμένα; Αυτό είναι ένα μεγάλο ερώτημα.

Προφανώς, η τρόικα και τα αφεντικά της πήραν κι αυτό που ζητούσαν γι' αυτό και στο Ανακοινωθέν του Eurogroup σημειώνουν με νόημα ότι υπήρξε «σημαντική ενίσχυση του υπάρχοντος λογαριασμού για την εξυπηρέτηση του χρέους.»

Η ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Το Πολυνομοσχέδιο όμως δεν περιορίστηκε μόνο στην θεσμοθέτηση ενός μηχανισμού ελέγχου και αυτόματων περικοπών που η κυβέρνηση, κατ' εντολή της τρόικας και των δανειστών, είναι έτοιμη να τον παραδώσει σε «ειδικούς συμβούλους». Επέβαλε επίσης και τα εξής βασικά:

1.«Τα επιδόµατα εορτών Χριστουγέννων, Πάσχα και αδείας, που προβλέπονται από οποιαδήποτε γενική ή ειδική διάταξη, ή ρήτρα ή όρο συλλογικής σύµβασης εργασίας, διαιτητική απόφαση ή µε ατοµική σύµβαση εργασίας ή συµφωνία, για λειτουργούς, υπαλλήλους και µισθωτούς του Δηµοσίου, Ν.Π.Δ.Δ., Ν.Π.Ι.Δ., και Ο.Τ.Α., καθώς και για τα µόνιµα στελέχη των Ενόπλων Δυνάµεων και αντίστοιχους της Ελληνικής Αστυνοµίας, του Πυροσβεστικού και Λιµενικού Σώµατος, καταργούνται από 1.1.2013.» Θυμάστε φαντάζομαι προεκλογικά τον κ. Σαμαρά και τον κ. Βενιζέλο να αγωνίζονται και να θέτουν κόκκινες γραμμές γι' αυτά. Τέρμα όλα.

2. «Από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόµου, σε περίπτωση που έχουν καταπέσει ή καταπίπτουν εγγυήσεις που παρασχέθηκαν σε πιστωτικά ιδρύµατα, σύµφωνα µε τις διατάξεις των νόµων 3066/2002 (Α΄ 252) και 3912/2011 (Α΄ 17), η ανώνυµη εταιρεία µε την επωνυµία «ΕΘΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Α.Ε.» και τον ειδικό τίτλο «Ε.Τ.Ε.ΑΝ. Α.Ε.» εξοφλεί στο εξής τις σχετικές υποχρεώσεις της προς τα πιστωτικά ιδρύµατα, µε την καταβολή µετρητών, τα οποία της αποδίδονται από το Ελληνικό Δηµόσιο σε αντικατάσταση οµολόγων της παρ. 3 του άρθρου 22 του ν. 3775/2009 (Α΄ 122) που διακρατεί η εταιρεία.» Αυτό σημαίνει ότι οι μικρομεσαίοι που δανείστηκαν με την επιδότηση επιτοκίου μέσα από το ΤΕΜΠΕ θα πάψουν να χρωστάνε στις τράπεζες και η οφειλή τους θα μεταφερθεί στο Δημόσιο. Το τραπεζικό δάνειο μετατρέπεται σε δημόσια οφειλή. Οι τράπεζες πληρώνονται και φεύγουν από την μέση και μένει ο μικρομεσαίος να χρωστά στο δημόσιο και ο θεός βοηθός.

3. «Από την έναρξη της ισχύος του παρόντος νόµου καταργούνται οι θέσεις στις υπηρεσίες ή στους φορείς που εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της υποπαραγράφου Ζ.1.1., οι οποίες απαριθµούνται στη συνέχεια κατά κατηγορία, κλάδο και ειδικότητα: Οι θέσεις της κατηγορίας ΔΕ των ειδικοτήτων Διοικητικού, Διοικητικού-Λογιστικού, Διοικητικού-Οικονοµικού και Διοικητικών Γραµµατέων των υπαλλήλων µε σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, οι οποίοι δεν έχουν προσληφθεί µε διαγωνισµό ή µε διαδικασία επιλογής σύµφωνα µε προκαθορισµένα και αντικειµενικά κριτήρια υπό τον έλεγχο ανεξάρτητης αρχής ή µε ειδικές διαδικασίες επιλογής που περιβάλλονται µε αυξηµένες εγγυήσεις διαφάνειας και αξιοκρατίας και εφόσον ο αριθµός των υπαλλήλων αυτών: αα) είναι ίσος ή µεγαλύτερος των δέκα (10) ανά υπηρεσία ή φορέα και ββ) ανέρχεται σε ποσοστό µικρότερο του 25% του συνολικού αριθµού των υπαλλήλων των ως άνω κλάδων και ειδικοτήτων ή το 10% του συνόλου του τακτικού προσωπικού που υπηρετούν στην οικεία υπηρεσία ή φορέα. Στο συνολικό αριθµό των υπαλλήλων της υπηρεσίας ή του φορέα που λαµβάνεται ως µέγεθος αναφοράς υπολογίζονται οι µόνιµοι πολιτικοί υπάλληλοι και οι υπάλληλοι µε σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, ανεξαρτήτως εκπαιδευτικής βαθµίδας. Από την εφαρµογή της διάταξης αυτής εξαιρούνται οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης και φροντίδας, ο Οργανισµός Απασχόλησης Εργατικού Δυναµικού, τα νοσοκοµεία και η Γενική Γραµµατεία Πολιτισµού του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευµάτων, Πολιτισµού και Αθλητισµού. Οι υπάλληλοι των οποίων οι θέσεις καταργούνται τίθενται σε διαθεσιµότητα σύµφωνα µε την υποπαράγραφο Ζ.2 του παρόντος. Εντός πέντε (5) ηµερών από τη δηµοσίευση του παρόντος, οι Διευθύνσεις προσωπικού των  υπηρεσιών ή φορέων που καταλαµβάνονται από τις υποπαραγράφους Ζ2 και Ζ3 αποστέλλουν στο Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθµισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης κατάλογο των ονοµάτων των υπαλλήλων οι οποίοι: α) τίθενται σε διαθεσιµότητα λόγω κατάργησης της θέσης τους, β) τίθενται σε αυτοδίκαιη αργία.»

Εδώ δεν μιλάμε μόνο για δεκάδες χιλιάδες υπαλλήλους ιδιωτικού δικαίου της δημόσιας διοίκησης και όχι μόνο που οδηγούνται στην απόλυση με την δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης. Μιλάμε για το γκρέμισμα ολόκληρης της δημόσιας διοίκησης με την επιβολή του φόβου της απόλυσης, αλλά και της πιο απόλυτης εξάρτησης από τον πολιτικό προϊστάμενο που καλείται να αποφασίσει ποιοι θα φύγουν και ποιοι θα μείνουν. Ο δημόσιος υπάλληλος, μόνιμος ή ιδιωτικού δικαίου, μετατρέπεται σε όμηρο των κυβερνώντων και της τρόικας.

4. «Από 1.1.2013 καταργούνται οι ακόλουθες διατάξεις νόµων, όπως ισχύουν σήµερα κατά το µέρος που αφορούν σε ειδικές επιδοτήσεις ανεργίας και ειδικές εισοδηµατικές ενισχύσεις ανεργίας, καθώς οι κανονιστικές και οι διοικητικές πράξεις.» Αυτό σημαίνει ότι οι ενισχύσεις και τα επιδόματα ανεργίας για τους εποχικούς εργαζομένους τελειώνουν μια για πάντα από τις αρχές του επόμενου χρόνου.

5. «Από 1.1.2013, όλα τα όρια ηλικίας της παραγράφου 1, καθώς και όλα τα ισχύοντα την 31.12.2012 όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης αρµοδιότητας Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας και της Τράπεζας της Ελλάδος, όπου αυτά προβλέπονται, αυξάνονται κατά δύο (2) έτη.» Με άλλα λόγια από τον καινούργιο χρόνο, όποιος στοιχειοθετούσε δικαίωμα σύνταξης στα 65 έχασε. Θα πρέπει να περιμένει άλλα δυο χρόνια. Ζούμε πολύ κατά τον κ. Ρομπάι και επομένως πρέπει να ανέβει και όριο συνταξιοδότησης.

6. Από 1.1.2013 η μηνιαία σύνταξη, ή το άθροισµα των µηνιαίων συντάξεων άνω των 1.000 ευρώ από οποιαδήποτε πηγή και για οποιαδήποτε αιτία µμειώνονται τουλάχιστον κατά 5% με κλιμάκωση.

7. «Με την παρούσα διάταξη θεσπίζεται νέο σύστηµα καθορισµού νόµιµου κατωτάτου µισθού υπαλλήλων και ηµεροµισθίου εργατοτεχνιτών, το οποίο τίθεται σε ισχύ την 1.4.2013.» Με τον τρόπο αυτό καταργείται στην πράξη η Εθνική Συλλογική Σύμβαση εργασίας, όπως και οι κλαδικές, με το υπουργείο να αποφασίζει αυθαίρετα και με δικά του κριτήρια τον κατώτατο μισθό για όλους τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα.

(α) Για τους υπάλληλους άνω των 25 ετών ο κατώτατος µισθός ορίζεται 586,08 ευρώ και για τους εργατοτεχνίτες άνω των 25 ετών το κατώτατο ηµεροµίσθιο ορίζεται σε 26,18 ευρώ.

(β) Για τους υπάλληλους κάτω των 25 ετών ο κατώτατος µμισθός ορίζεται 510,95 ευρώ και για τους εργατοτεχνίτες κάτω των 25 ετών το κατώτατο ημερομίσθιο ορίζεται σε 22,83 ευρώ.

8. «Εργοδότης που προειδοποιεί εγγράφως τον εργαζόµενο κατά τα ανωτέρω, καταβάλλει στον απολυόµενο το ήµισυ της κατά το επόµενο εδάφιο του παρόντος αποζηµίωσης.» Με άλλα λόγια όχι μόνο απελευθερώνονται οι απολύσεις – ξέρετε για να καταπολεμηθεί η ανεργία, όπως μας λένε και δεν ντρέπονται – αλλά η ανακοίνωση της απόλυσης εγγράφως ισοδυναμεί με μείωση κατά το ήμισυ της αποζημίωσης στον εργαζόμενο.

9.  «Για κάθε περίοδο είκοσι τεσσάρων (24) ωρών, η ελάχιστη ανάπαυση δεν μπορεί να είναι κατώτερη από έντεκα (11) συνεχείς ώρες. Η περίοδος των είκοσι τεσσάρων (24) ωρών αρχίζει την 00:01 και λήγει την 24:00 ώρα.» Με τον τρόπο αυτό ανοίγει το παράθυρο διάπλατα για την αύξηση του συνεχούς ημερήσιου εργάσιμου ωραρίου έως και 13 ώρες. Το τι σημαίνει αυτό το ξέρουν ήδη πολύ καλά οι εργαζόμενοι στον τομέα του εμπορίου και κυρίως στα πολυκαταστήματα και τα σούπερ μάρκετ.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ANSCHLUSS

Όμως, το τι ψήφισαν και που το πάνε δεν σταματά στην ολοκληρωτική διάλυση του εργασιακού, κοινωνικού και οικονομικού ιστού της χώρας. Η βαλίτσα πάει πολύ πιο μακριά. Στο «non paper» που αναφέραμε νωρίτερα υπάρχει η εξής πολύ ενδιαφέρουσα παράγραφος: «Εξωτερική εποπτεία του δημόσιου δανεισμού: Μπορεί να ζητηθεί από έναν εξωτερικό οργανισμό όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εγκρίνει οποιαδήποτε μορφή επιπλέον δανεισμού (παράλληλα με την εποπτεία των περιφερειακών και τοπικών αρχών από ορισμένα ομοσπονδιακά κράτη).» Τι λέει αυτή η παράγραφος; Ότι από εδώ και μπρος ο δημόσιος δανεισμός της χώρας, ακόμη κι αυτός με τα έντοκα γραμμάτια 3μηνα και 6μηνα, τίθεται υπό την εποπτεία και έγκριση της Κομισιόν. Ωστόσο το πιο σημαντικό είναι το επόμενο μέσα στην παρένθεση: «παράλληλα με την εποπτεία των περιφερειακών και τοπικών αρχών από ορισμένα ομοσπονδιακά κράτη». 

Τι εννοούν μ' αυτό; Ότι η εποπτεία των περιφερειών και των τοπικών αρχών (όπως π.χ. των Δήμων) περνούν σε «ορισμένα ομοσπονδιακά κράτη». Αν δεν είναι εκχώρηση και προσάρτηση περιφερειών και δήμων της χώρας, τότε τι είναι; Και γιατί σε «ομοσπονδιακά κράτη» και όχι απλά σε «κράτη»; Αφενός, γιατί έτσι φωτογραφίζεται η Γερμανία, που είναι ομοσπονδιακό κράτος και, αφετέρου, διότι λόγω της ομοσπονδιακής δομής μπορεί η εκχώρηση ή η προσάρτηση της περιφέρειας ή του δήμου της Ελλάδας μπορεί να γίνει με όρους χαλαρής ομοσπονδιακής σχέσης. Έτσι Βαυαρία, π.χ., μπορεί να «εποπτεύει», δηλαδή να προσαρτήσει, την Πελοπόννησο ή την Θράκη. Πώς; Μα στα πλαίσια της «διεδαφικής συνεργασίας», που προβλέπει ήδη ο Καλλικράτης, ο οποίος δημιουργήθηκε εξαρχής για να μπορούν να εκχωρηθούν σε ξένα συμφέροντα οι ημιαυτόνομες περιφέρειες και οι δήμοι της χώρας.

Μην απορείτε. Η ΕΕ και η ευρωζώνη είναι η «Ευρώπη των περιφερειών», όπως αυτοαποκαλείται, η προσάρτηση μιας περιφέρειας από μια άλλη, θεωρείται ως «συνεργασία» και όχι ως κρατικό προτεκτοράτο. Τι σημασία έχει αν τα ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας, θα προσαρτήσουν τις ελληνικές περιφέρειες και δήμους. Δεν πρόκειται για αποικιοκρατία, αλλά για την ανάδειξη της «Ομόσπονδης Ενωμένης Ευρώπης», όπως ανακοίνωσε ο κ. Μπαρόζο στις 12/9 φέτος στην ομιλία του για την Κατάσταση της Ένωσης στο ευρωκοινοβούλιο.

Αν ακόμη υπάρχει έστω κι ένας αφελής έλληνας πολίτης που επιμένει να ρωτά γιατί τα κάνουν όλα αυτά ενώ ξέρουν – δεν μπορεί να μην ξέρουν! – ότι χειροτερεύουν την κατάσταση, τότε για μια ακόμη φορά θα του εξηγήσουμε το προφανές. Αυτό που βιώνουμε ως χώρας και λαός δεν είναι μια αντιλαϊκή πολιτική που γίνεται χειρότερη, αλλά η ρευστοποίηση ολόκληρης της χώρας. Η κατάσταση της χώρας και του λαού οδηγείται στα άκρα για να συντελεστεί αναίμακτα και με μπαμπεσιά η αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της χώρας. Να εθιστεί ο λαός να είναι αυτός και οι γενιές που έρχονται δουλοπάροικος των δανειστών και κυρίως των Γερμανών. Αυτό που συμβαίνει σήμερα στην χώρα μας είναι μια επιχείρηση Anschluss, όπως αυτή που έγινε από την ναζιστική Γερμανία στην Αυστρία το 1938 και όπως έγινε από την ρεβανσιστική Δυτική Γερμανία στην πάλαι ποτέ Γερμανική Λαϊκή Δημοκρατία το 1989. Οι περιφέρειες και οι δήμοι της Ελλάδας, θα προσαρτηθούν στα αντίστοιχα κρατίδια και δήμους της Γερμανίας προκειμένου να λεηλατηθούν και να εξασφαλίσει η Γερμανική άρχουσα τάξη την δική της διέξοδο από την κρίση, αλλά και την παγκόσμια θέση της.

Με την ψήφιση του τελευταίου πολυνομοσχεδίου, αλλά και του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2013, το ελληνικό κράτος τέθηκε σε τροχιά επίσημης διάλυσης, ενώ η εκχώρηση της εθνικής κυριαρχίας μετατράπηκε και πλήρη κατάλυσή της. Για να προλάβουμε τον κάθε αμόρφωτο μικροαστούλη λεβαντινοραγιά που ίσως νομίζει πώς έτσι θα γίνουμε Ευρωπαίοι και πιθανόν ισότιμοι των Γερμανών, το καλύτερο θα ήταν να ρωτήσει πρώτα το τι απέγιναν τα 8 και πλέον εκατομμύρια των ανατολικογερμανών, πρώην πολιτών της Γερμανικής Λαϊκής Δημοκρατίας που υπέστησαν το Anschluss του 1989. Όσοι από αυτούς είναι τυχεροί να έχουν δουλειά στην συντριπτική τους πλειοψηφία αμείβονται κάτω από 400 ευρώ (7,4 εκατομμύρια αναφέρουν οι Γερμανικές στατιστικές για το 2010) και το Γερμανικό κράτος τους συμπεριφέρεται χειρότερα απ' ότι οι χιτλερικοί στους εβραίους κατά τον μεσοπόλεμο. Για κούληδες ψάχνει η Μέρκελ και οι ομοϊδεάτες της «ευρωπαιστές», όχι για ισότιμους πολίτες με δικαιώματα.

Για να καταλάβουμε τι σημαίνουν όλα αυτά θα θυμίσουμε ότι σε πρόσφατη ανακοίνωσή της η Π.Ο.Ε.-Ο.Τ.Α. δημοσιοποίησε ορισμένα ονόματα αιρετών που βρίσκονται σε επικοινωνία με τον Γερμανό Υφυπουργό Εργασίας, απεσταλμένο της Καγκελαρίας στην Ελλάδα, κ. Χανς-Γιοαχιμ Φούχτελ ή συμμετέχουν στην Ελληνογερμανική Συμμαχία των Δημάρχων. Τους αποκάλυψε άλλωστε ο κ. Φούχτελ, όπως και το αντικείμενο των συνομιλιών τους. Δεν είναι άλλο από το ξεπούλημα των βασικών αρμοδιοτήτων των Δήμων, όπως η διαχείριση των απορριμμάτων, σε ιδιώτες εγχώριους και μη. Ο κ. Φούχτελ και η Γερμανίδα Καγκελάριος κ. Άγκελα Μέρκελ επιβεβαίωσαν την Π.Ο.Ε.-Ο.Τ.Α. ως προς τη σπουδή της κυβέρνησης και των αιρετών να προχωρήσει η ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών των Δήμων.

Προς τι όλο αυτό το ενδιαφέρον; Μήπως για να έρθουν οι οργανωμένοι και έμπειροι Γερμανοί να μας φτιάξουν τους δήμους; Το ακούμε αυτό από ορισμένους. Η αλήθεια είναι άλλη. Οι Γερμανικοί δήμοι είναι καταχρεωμένοι σε βαθμό κακουργήματος. Με άλλα λόγια οι Γερμανικοί δήμοι και τα κρατίδια είναι στο χείλος της χρεοκοπίας. Είναι λοιπόν αναγκασμένα να χρηματοδοτηθούν είτε από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση που θα σημάνει εκτίναξη του δημόσιου χρέους και ελλείμματος με αποτέλεσμα να υποβαθμίσουν την πιστοληπτική ικανότητα της Γερμανίας οι οίκοι αξιολόγησης και να εκτιναχθούν τα επιτόκια δανεισμού που σήμερα είναι γύρω 1% και δεν δημιουργούν πρόβλημα δανεισμού στην χώρα. Έτσι η Γερμανία θα γευτεί κι αυτή τον φαύλο κύκλο της χρεοκοπίας όπως και οι χώρες του Νότου.

Σε επιβεβαίωση αυτών των προθέσεων την Παρασκευή (9/11) έγινε στην Κολωνία ολόκληρη γιορτή για την συναδέλφωση (Anschluss) της Κολωνίας με την Θεσσαλονίκη παρουσία του κ. Φούχτελ, του κ. Μπουτάρη και του κ. Τάσου Τέλλογλου. Ο τελευταίος λίγο πριν είχε δώσει το στίγμα της όλης εκδήλωσης γράφοντας: «Όσοι πρωταγωνιστούν στις πράξεις αυτές [διαμαρτυρίας] φαίνεται ότι επιθυμούν να χρωστούν παντού και να μην πωλούν τίποτα. Όταν χρωστάς, πουλάς, και όταν έχεις ανάγκη κάθε ευρώ για να ξεχρεώσεις, πουλάς όσο-όσο. Έτσι ήταν και έτσι θα παραμείνει.» (Protagon, 3/11) 

Καταλάβαμε τώρα τι γίνεται και τι διακυβεύεται γι' αυτή την χώρα; Καταλάβαμε γιατί πρέπει να μιλάμε με όρους εθνέγερσης; Ελπίζω να το καταλάβει ο λαός μας πριν χρειαστεί να διώξουμε τους σύγχρονους ναζί και τους συνεργάτες τους με το αίμα μας, όπως το κάναμε με την παλιά ναζιστική κατοχή.

Το άρθρο γράφτηκε στις 13/11/2012 για το περιοδικό Crash, αλλά δεν δημοσιεύτηκε.

ΠΗΓΗ: Πέμπτη, 22 Νοεμβρίου 2012, http://dimitriskazakis.blogspot.gr/2012/11/blog-post_22.html