Οι αρχαίοι δρόμοι στη δυτική κοιλάδα του Βουραϊκού στο σήμερα

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Εισαγωγικά

Τα Καλάβρυτα πέρασαν μια δύσκολη οικονομική περίοδο τόσο στην μνημονιακή εποχή, όσο και στην μετέπειτα, που εφαρμόζονται τα μνημονιακά μέτρα ενάντια στα συλλογικά δικαιώματα και τα δημόσια αγαθά από όλες τις μνημονιακές κυβερνήσεις. Αθροιστικά ήλθε και η πολιτική διαχείριση της συνδημίας ή πανδημίας του covid – 19 από την κυβέρνηση της ΝΔ (του Κυρ. Μητσοτάκη). Το τουριστικό πρότυπο έχει αφήσει πλέον αρνητικά αποτυπώματα λόγω της κάθετης μείωσης των μισθών και των συντάξεων, ενώ αντίθετα το παραγωγικό, όπως εκφράζεται με τα γαλακτο-τυροκομικά προϊόντα και τα κηπευτικά, το αντίθετο.

Η ήπια λοιπόν ανάπτυξη στα δυτικά της κοιλάδας του Βουραϊκού δεν αποτελεί έναν αντίποδα στην ανάπτυξη περί την έδρα του Δήμου Καλαβρύτων. Ούτε φαίνεται ορθό να μεταφερθεί το πρότυπο αυτό με τα γυάλινα πόδια κι εκεί αυτούσιο. Μπορεί όμως η αγροτοκτηνοτροφική στήριξη να συνδυαστεί με διάφορες μορφές τουριστικών περιηγήσεων. Ήδη στην Κέρτεζη έχουμε κάποια περάσματα ειδικών ομάδων, ενώ ήδη είναι έτοιμο το πλάνο για την ενεργό συμμετοχή του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κλειτορίας – Ακράτας. Η Κέρτεζη μάλιστα ήδη διαθέτει καφενεία, καφετέρειες, 2 “mini Market’’, κρεοπωλείο, ταβέρνες και χώρους καταλυμάτων.^[1] Ας δούμε λοιπόν τρεις σχετικά πρόσφατες αφορμές…

ΙΙ. Το πέρασμα των ορειβατών – ακτιβιστών της HELLAS TREK

Ανεμογεννήτριες στα Καλαβρυτοχώρια και στην Κέρτεζη;

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Α΄ ΜΕΡΟΣ: Ανεμογεννήτριες και στα Καλαβρυτοχώρια;

      Τρεις παράλληλες διαδικασίες κινούνται παγκόσμια, όσον αφορά το ζήτημα των λεγόμενων Α.Π.Ε. (Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας). Η μία αφορά την υποτιθέμενη εξάντληση των υδρογονανθράκων σε παγκόσμια κλίμακα. Η δεύτερη το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Και η Τρίτη τη δημιουργία νέας βιομηχανίας για τις λεγόμενες Α.Π.Ε..

      Όσον αφορά την πρώτη, βεβαίως έχουν μειωθεί τα γεωλογικά αποθέματα, αλλά όχι ισόρροπα μεταξύ στερεών (κάρβουνο), υγρών (αργό πετρέλαιο) και αερίων (φυσικό αέριο). Επίσης η μείωση δεν είναι ισόρροπη σε επίπεδο χωρών.

      Για το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής έχουν γραφτεί πολλά, αλλά η επιστήμη δεν έχει πει ακόμα την τελευταία της λέξη, όσον αφορά την αιτία της και όχι την ύπαρξή της. Η μία και κλασσική επιστημονική τοποθέτηση έχει σχέση με την περιοδικότητα εκπομπής ενέργειας του Ήλιου σε μεγαλοϊστορική κλίμακα και επομένως δεν είναι στην ιστορική μας φάση αναστρέψιμη. Η άλλη έχει να κάνει με την δύο αιώνων ρύπανση του περιβάλλοντος, με τα στερεά και υγρά καύσιμα κυρίως. Δεν είναι ακόμη βέβαιο ότι είναι ο κύριος παράγοντας της κλιματικής αλλαγής.

Eat the Christians: για τη μολυσματική παρουσία των χριστιανών στο δημόσιο χώρο

Του Σωτήρη Μητραλέξη*

Είναι πολύ νωρίς για να γίνει η εδώ συζήτηση, εξ ου και είναι άκαιρη: είναι αδύνατον να γίνουν σοβαρές συζητήσεις πάνω στην ακμή του παροξυσμού. Κάτι όμως πρέπει να λεχθεί για το γεγονός πως εδώ και δυο-τρεις εβδομάδες, εν μέσω πανδημίας κορωνοϊού, η δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα αφιερώνεται κατά το ήμισυ στην εκκλησία και στον κόσμο της, στο τι κάνει και τι δεν κάνει (σήμερα, Τετάρτη 18 Μαρτίου, ξεφύλλισα σειρά εφημερίδων και δεν υπήρχε ούτε μία που να μην αφιερώνει τουλάχιστον δύο-τρεις αναφορές/άρθρα στο θέμα — χώρια τα social media, φυσικά). Σε ανησυχητικό πλήθος συμπολιτών μας, και με τον καθαγιασμό και την άφεση του ότι το ζήτημα αφορά με επείγοντα τρόπο στη δημόσια υγεία, στη ζωή και στο θάνατο, αυτή η συζήτηση παίρνει τη μορφή της καταδίκης του εξιλαστήριου θύματος: με αναφορά και στους πιστούς, όχι απλώς σε μια εκκλησιαστική ιεραρχία, ακούμε και διαβάζουμε: «δολοφόνοι», «ζώα», «φονιάδες», «αυτούς θα έπρεπε να κλείσουμε στις Μόριες». «Επικίνδυνοι για εμάς», μιάσματα που θα φέρουν τη μόλυνση στην κοινότητα ημών των υπολοίπων. Ας αρχίσουμε με μια επισκόπηση των γεγονότων πριν επιχειρηθεί ένα βλέμμα στο παραπάνω.

1. Ξεκινάμε με το προφανές: προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί το σύστημα υγείας στην επόμενη φάση εξάπλωσης του κορωνοϊού, οι πάντες ομολογούν ότι είναι υψίστης σημασίας να επιβραδυνθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η διάδοσή του (τα μέτρα δεν λαμβάνονται για να μην αρρωστήσουμε, αλλά για να αρρωστήσουμε όσο το δυνατόν πιο αργόσυρτα —το περίφημο flatten the curve), κάτι το οποίο επιτυγχάνεται με την μέγιστη αποφυγή συναθροίσεων. Άρα, όλοι οι χώροι συνάθροισης -μπαρ, εκκλησίες, σχολεία, καφετέριες, μαγαζιά πλην της τροφοδοσίας- κλείνουν.

Ερανίσματα λόγων από τους Τρεις Ιεράρχες και άξονες της σύγχρονης εκπαίδευσης

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Πρωτολογία

Καλησπέρα. Χρόνια πολλά σε όλους και όλες, από όποιον τρόπο κι αν συμμετέχουν σ’ αυτή την τηλε-συζήτηση. Θα ήθελα να ξεκινήσω από δύο εκφράσεις της Μεγάλης Συνόδου της Κρήτης (Κολυμπάρι 2016), πριν από πέντε περίπου χρόνια, που αφορούν το θέμα μας.

Η μία έκφραση βρίσκεται στην εγκύκλιο της Συνόδου, που αναφέρεται στο κυρίαρχο εκπαιδευτικό σύστημα και όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλο το δυτικό κόσμο κυρίως. Αυτό, λοιπόν, είναι «εκκοσμικευμένο» και «ατομοκεντρικό», με ό,τι μπορεί να σημαίνουν και οι δύο αυτοί επιθετικοί προσδιορισμοί. Το σύστημα αυτό ταλανίζει τις νέες γενιές και προβληματίζει βέβαια και την Μεγάλη Σύνοδο[1].

Το δεύτερο σημείο, το οποίο θέλω να σημειώσω, είναι το γεγονός ότι η Μεγάλη Σύνοδος θεωρεί ότι τα μεγάλα ζητήματα: τα εκκλησιαστικά, τα θεολογικά, οι επιπτώσεις τους σε διάφορες όψεις της κοινωνίας και της ζωής, στο βίο και στην πολιτεία των ανθρώπων χρειάζονται, για να είναι προφητική η μαρτυρία της Εκκλησίας, επαναδιατύπωση[2].

Ας πάμε να επαναδιατυπώσουμε στη σημερινή εποχή ζητήματα, που έθεσαν πριν από 1600 χρόνια, από την ώριμη ηλικία των Τριών Ιεραρχών μέχρι σήμερα[3]. Για να δούμε δυο -τρία σημεία σε αυτά τα 1600 χρόνια.

Χριστούγεννα. Ανάσα από το μέλλον.

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Η καρδιά μας λαχταρά την ελπίδα. Φαίνεται κοινότοπο, μα πρόκειται για τη μεγαλύτερη παραδοξότητα. Γιατί; Διότι η ελπίδα είναι το μόνο που όταν το έχουμε δεν το κατέχουμε! Η ελπίδα είναι από τη φύση της ου-τοπική. Είναι η λαχτάρα για το μη πραγματοποιημένο, για κάτι που δεν βρίσκεται ούτε εδώ, ούτε τώρα. Παρούσα εδώ και τώρα είναι η λαχτάρα μου. Όχι η πραγματοποίησή της. Αυτή ανήκει στο μέλλον. «Η ελπίδα», είχε πει ο Έρνστ Μπλοχ, «είναι το αντίθετο της ασφάλειας. Είναι το αντίθετο της αφελούς αισιοδοξίας. Η έννοια της διακινδύνευσης ενυπάρχει πάντα μέσα της». Άρα, πώς βιώνω αυτό που μοιάζει αβέβαιο και φευγαλέο; Με την πίστη!

Η Εκκλησία στη νέα ψηφιακή εποχή

Μια συζήτηση με τον Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Online Λειτουργίες μέσω Youtube, Facebook κ.α. είναι μερικά από τα ψηφιακά μέσα που χρησιμοποιούν Ιεροί Ναοί και στον Βύρωνα (Ι.Ν. Αγίας Τριάδας, Ι.Ν. Αγ. Δημητρίου Ν. Ελβετίας) για να παραμείνουν κοντά στους πιστούς κατά τη διάρκεια του lockdown.

Δ&Π. Κάποιοι ναοί προβάλλουν τη θεία Λειτουργία στο διαδίκτυο, με κανάλι στο youtube. Είναι, άραγε, μια καινοτομία, μια κίνηση «εκσυγχρονισμού»;

Η διαδικτυακή μετάδοση της θείας Λειτουργίας ξεκίνησε κατά την περίοδο του πρώτου εγκλεισμού, την περασμένη Άνοιξη, ως ανταπόκριση στο ξάφνιασμα των πιστών ότι δεν θα είχαν φυσική / σωματική πρόσβαση όχι μόνο στις κυριακάτικες Λειτουργίες, αλλά και στα πολύ λαοφιλή εκκλησιαστικά δρώμενα καθοδόν προς το Πάσχα (όπως οι Χαιρετισμοί της Παναγίας), αλλά και κατά τη Μεγάλη Βδομάδα και την Ανάσταση. Η κίνηση αυτή επεκτάθηκε τώρα, κατά τον δεύτερο εγκλεισμό. Στην πραγματικότητα δεν είναι κάτι καινούργιο, υπό την έννοια ότι οι κυριακάτικες Λειτουργίες μεταδίδονται ζωντανά εδώ και πάρα πολλά χρόνια, από ραδιόφωνα και τηλεοράσεις. Το καινούργιο είναι η υιοθέτηση ειδικά του διαδικτύου. Μιλάμε πάντως συγκεκριμένα για τη μετάδοση της λατρείας, καθόσον σε επίπεδο συνεδρίων, ημερίδων και σεμιναρίων ο θεολογικός χώρος μετέχει των νέων τεχνολογιών εδώ και πολύν καιρό.

Δ&Π. Τι νομίζεις ότι προσφέρει αυτή η κίνηση στους πιστούς; Καλύπτει κάποιες ανάγκες τους;

ΤΗΛΕΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ του βιβλίου ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Από τις εκδόσεις Αρμός

Την Πέμπτη 17 Δεκέμβρη 2020 και ώρα 5.30μμ ακριβώς οι εκδόσεις Αρμός τηλεπαρουσιάζουν το 2^ο βιβλίο του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα (έκδοση 2019) σε πανελλαδική δηλαδή εμβέλεια. Όλοι οι παρουσιαστές έχουν συμμετάσχει πριςν τους εγκλεισμούς σε ζωντανές παρουσιάσεις σε Κόρινθο, Ναύπλιο, Αθήνα και Λάρισα μαζί με τον συγγραφέα βεβαίως.

Το βιβλίο με τον τίτλο «ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ» και με υπότιτλο «55 σημαδούρες υπαρκτικής και κοινωνικής θεανθρωπολογίας» απαντά προφητικώ τω τρόπω τόσο στην πρόκριση της ατομικής ευθύνης και του ατομικού εργαζόμενου που προωθείται από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, όσο και στον θεολογικό διχασμό της εκκλησιολογικής θεανθρωπολογίας με τις μερίδες των φανατικών συντηρητικών από τη μία μεριά και των φωτισμένων προοδευτικών, όταν δεν μπορούν όλοι να δουν ολιστικά τον άνθρωπο.

Συντονίζει και ομιλεί ο Κωνσταντίνος Μπλάθρας, θεολόγος, κριτικός κινηματογράφου, δημοσιογράφος και διευθυντής της εφημερίδας «Χριστιανική».

Θα μιλήσουν σχετικά:

Χαιρετίσματα στην Αριστεία

Του Γιάννη Σπυράλατου*

»Εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί πάρτης», έλεγε ένα παλιό σύνθημα γραμμένο στους τοίχους της Αθήνας τη δεκαετία του 1980. Ευφυολόγημα ή αναγραμματισμός, σε κάθε περίπτωση, ψυχαναλυτικά, γλώσσα λανθάνουσα λέγει την αλήθεια. Και είναι αλήθεια, αφού η πατρίς μας άφησε χρόνους και την θέση της πήρε η πάρτη. Από την εποχή του Εμείς βρεθήκαμε στην αποθέωση του Εγώ… Με τη διάψευση των ουτοπιών και των μεγάλων αφηγήσεων στη μεταμοντέρνα εποχή, το φάντασμα όχι του κομμουνισμού αλλά της αριστοκρατίας ξαναεμφανίζεται στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Σε μια κοινωνία οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, με εξουθενωμένη τη μικρομεσαία τάξη, οι ιδέες και τα faux bijoux της ‘’εκπαιδευτικής αριστείας’’ και της ‘’σχολικής αυτονομίας’’ έγιναν της μόδας.

Το δέσιμο των κρίκων της ‘’χρυσής’’ αλυσίδας είχε ήδη αρχίσει από τη δεκαετία του εκσυγχρονισμού (1990) και ολοκληρώθηκε μέσα στην κρίση του 2010. Οι επιχρυσωμένοι και γυαλιστεροί κρίκοι της αυτονομίας, της καινοτομίας, της αξιολόγησης και της αριστείας σφυρηλατήθηκαν επιμελώς σε βάθος χρόνου για να φορεθούν όταν έρθει η ώρα. Τελευταία, η αστραφτερή αριστεία τυφλώνει τους ‘’ανοιχτομάτηδες’’ που αναζητούν μια θέση στον ήλιο των Προτύπων.

Αν και περίοδος καλοκαιρινή, το Υπουργείο Παιδείας που είναι και Θρησκευμάτων θυμήθηκε τη σαρακοστή και βάφτισε το κρέας (Πειραματικά) ψάρι (Πρότυπα) για τον χορτασμό γονέων και μαθητών που λιγουρεύονται την αριστεία. Ως εκ θαύματος με το νόμο 4692(ΦΕΚ, τ. Α. 111/12-6-2020) εμφανίστηκαν δεκάδες Πρότυπα σχολεία έτοιμα ν` ανοίξουν τις πύλες τους για του άριστους του μέλλοντος.

Δευτέρα, 29 Ιουνίου 2020, ανήμερα Πέτρου και Παύλου (Π. Π.), δωδεκαετείς μαθητές που δεν πρόλαβαν καλά καλά να σηκωθούν από την εκπαιδευτική τηλεόραση σύρονται για εξετάσεις στα (Π)ρώην (Π)ειραματικά και νυν Πρότυπα. Μήπως είναι η μέρα του Π για την ‘’εκπαιδευτική αριστεία’’; Μια σχολική χρονιά που όλοι προάγονται, πανδημίας ένεκεν, φαίνεται ότι οι μόνοι που εξετάζονται είναι οι δωδεκαετείς υποψήφιοι άριστοι. Μήπως γιατί η κουλτούρα αριστείας αρχίζει πάση θυσία από τα δώδεκα;

Ως θεολόγος, δεν θα αντισταθώ στον πειρασμό να υποθέσω ότι το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων προβάλλει το πρότυπο της σοφίας του δωδεκαετούς Ιησού, που άφησε άναυδους Γραμματείς και Φαρισαίους στο Ναό, για να δώσει την ευκαιρία στα σημερινά παιδιά να αποδείξουν ποιος είναι ο πραγματικός πατέρας τους. Οι επιτυχόντες άριστοι θα είναι Υιοί Θεού ενώ οι αποτυχόντες παιδιά ενός κατώτερου Θεού.

Βεβαίως, το πρότυπο της αριστείας τελικά είναι για λίγους και εκλεκτούς, ενώ η απάντηση για το τι σημαίνει αριστεία στην κοινωνία παραμένει σχετική ανάλογα με την τάξη του καθενός. Στη συγκεκριμένη περίπτωση για το Υπουργείο Παιδείας φαίνεται ότι το brand name των Προτύπων κάνει τη διαφορά και η ονομασία προέλευσης κατοχυρώνει την αξία. Με την αριστοκρατία(αριστεία) έρχεται από κοντά και η αξιοκρατία(αξιολόγηση) που κρατά φύλλο και φτερό. Η εξέλιξη της τραγωδίας είναι γνωστή, εκ των προτέρων, αφού το έργο όπου παίχτηκε στα αγγλικά ή τα αμερικάνικα, όλα τα σχολεία έγιναν φύλλο και φτερό στον άνεμο, χωρίς να επέλθει στο τέλος η κάθαρση των παθημάτων της εκπαίδευσης. Η αριστεία και η αξιολόγηση μαθητών και δασκάλων δεν αναβαθμίζει την παιδεία και τη δημοκρατία, όπως υποκριτικά υποστηρίζουν μερικοί καλοπληρωμένοι καλοθελητές. Η έννοια του ‘’άριστου’’ και του ‘’αξιολογημένου’’ μαθητή και δασκάλου αντιθέτως οξύνει την ανισότητα και τις ταξικές αντιθέσεις(σχολικές και κοινωνικές).

Στη συγκυρία και τη σύγχυση ακούστηκε κι αυτό: Ο φιλελευθερισμός είναι αντίθετος με την εξίσωση προς τα κάτω (υπονοώντας την ‘’ισοπέδωση’’ του πάλαι ποτέ κομμουνισμού) ίσως γι’ αυτό το λόγο γέμισε η χώρα Πρότυπα για την εξίσωση προς τα πάνω. Δυστυχώς όμως τα ρετιρέ είναι ολίγα και μετρημένα, ενώ τα ασανσέρ χαλασμένα και η κινητικότητα προς τα πάνω περιορισμένη. Η δεκαετία του ‘60, όταν η εκπαίδευση ήταν μοχλός ανάπτυξης και ανόδου (ατομικής και κοινωνικής) έχει παρέλθει οριστικά και αμετάκλητα. Stultum est sperare…, για τους λάτρεις των Λατινικών που επέστρεψαν.

Ωστόσο, πολλοί γονείς από ένστικτο ή παράδοση θέλοντας να σώσουν τα παιδιά τους διερωτώνται: Γιατί οι δάσκαλοι είναι εναντίον της αριστείας και της αξιολόγησης; Μήπως ο Πορτοσάλτε έχει δίκιο; Γιατί να μη γίνουμε μια κοινωνία αρίστων και όχι τεμπέληδων; Τα Πρότυπα σχολεία ίσως είναι χρυσή ευκαιρία να σωθούν τα παιδιά μας. Είναι ένα λαχείο. Κι αν του κάτσει; Προβληματίζεται ο μικροαστός. Μέσα στις επερχόμενες εξετάσεις, τον πανικό και την απελπισία γονείς και εκπαιδευτικοί συμπαρασύρονται σε μία σχέση ιδιαίτερη. Γιατί η αριστεία είναι ιδιαίτερη και τα ιδιαίτερα κοστίζουν. Από το τυράκι των εξετάσεων ίσως τρώνε πολλοί κι` όταν τρως δεν πρέπει να μιλάς, όπως σοφά λέει ο Λαός. Οι ιδιαίτερες σχέσεις ενδέχεται να δημιουργήσουν εξαρτήσεις και όταν έρθει η ώρα για το μεγάλο όχι, η παγίδα της αριστείας και η ψευδαίσθηση της κοινωνικής ανέλιξης θα έχει πιάσει γονείς και δασκάλους.

Εξ άλλου οι αξίες της αριστοκρατίας και της ανταγωνιστικότητας τηλε-διαμορφώνονται από την αόρατη Παγκόσμια Αγορά και αποτιμώνται καθημερινά στα Χρηματιστήρια Αξιών Ανατολής και Δύσης. Αυτές τις αξίες του επιχειρείν (κέρδους), της καινοτομίας και της αριστείας επιχειρούν να επιβάλουν ως πρότυπο παιδείας οι γνωστοί άγνωστοι της αγοράς. Θα τα καταφέρουν; Θα τους αφήσουμε; Οι Ομοσπονδίες Γονέων και Εκπαιδευτικών θα πάρουν θέση μάχης για το ζήτημα ή θα μείνουν μόνο στα λόγια και τις διακηρύξεις; Γονείς, κηδεμόνες και εκπαιδευτικοί, ήρθε ο καιρός να μην υπολογίζουν μόνο την πάρτη τους αλλά με συνέπεια και χωρίς ψευδαισθήσεις να αποδείξουν στην πράξη το όραμα που έχει ο καθένας για το πρότυπο της κοινωνίας του μέλλοντος.

29 Ιουνίου, μαθητές, γονείς και δάσκαλοι αντιστέκονται και αγωνίζονται ενάντια στις δεξιότητες και αδεξιότητες του εκπαιδευτικού συστήματος που δομείται πάνω στα ερείπια αυτής της ‘’παιδείας’’.

Με ψυχή βαθιά, παλεύουν για ενιαία μόρφωση χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς, λαϊκή και δημοκρατική παιδεία, με τη βεβαιότητα ότι ‘’οι έσχατοι έσονται πρώτοι’’.

ΠΗΓΗ: 26.06.2020, https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/326045_hairetismata-stin-aristeia

* Ο Γιάννης Σπυράλατος είναι εκπαιδευτικός, θεολόγος.