Εικόνες άσκησης και άθλησης στο συγγραφικό έργο των Τριών Ιεραρχών‏

Της Μαρίας Συμεωνίδου*

Στο συγγραφικό έργο των Τριών Ιεραρχών ανιχνεύουμε εικόνες που παραπέμπουν στην άθληση και στην καλλιέργεια ασκητικής νοοτροπίας. Οι λέξεις άσκηση-ασκητισμός έχουν συνδεθεί με την πορεία και τη ζωή της Εκκλησίας. Συναρτώνται με την αφοσίωση σε ένα έργο και αποτελούν παράγοντα ισορροπίας, όχι τρόπο στέρησης αγαθών. Με τον τρόπο και τη στάση ζωής τους οι Τρείς Ιεράρχες μας δίδαξαν για την τήρηση του μέτρου και την αποφυγή υπερβολών.

Συνέχεια →

Η θέση της θρησκείας στο δημόσιο χώρο. Tο παράδειγμα της εκπαίδευσης

                       ΚΑΙΡΟΣ – ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 

Χολαργός 5-12-2015       

Ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «ΚΑΙΡΟΣ -για την αναβάθμιση της Θρησκευτικής εκπαίδευσης» πραγματοποίησε χθες Παρασκευή (4-12-2015) στο αμφιθέατρο του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων, την προγραμματισμένη εκδήλωσή του, με κεντρικό θέμα «Η θέση της Θρησκείας στο δημόσιο χώρο. Το ζήτημα της εκπαίδευσης», στην οποία οι εισηγητές Στέλιος Βιρβιδάκης [Καθηγητἠς Φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ], Σταύρος Ζουμπουλάκης [Συγγραφέας & πρόεδρος του ιδρύματος «Άρτος Ζωής»] και Βασίλειος Ξυδιάς [Θεολόγος-εκπαιδευτικός] παρουσίασαν διάφορες πλευρές του, ανάλογα με την οπτική και την εμπειρία τους, ως δρώντα πρόσωπα σε διάφορες βαθμίδες  της δημόσιας εκπαίδευσης. Την εκδήλωση προλόγισε ο πρόεδρος του Δ.Σ, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας ΕΚΠΑ Δ. Μόσχος, ο οποίος αναφέρθηκε τόσο στους λόγους που κίνησαν το ενδιαφέρον του συλλόγου μας για την τοποθέτηση του συγκεκριμένου ζητήματος σε ανοικτό διάλογο, όσο και στους στόχους του ΚΑΙΡΟΥ σχετικά με τη φυσιογνωμία και πορεία της θρησκευτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, κάτι που συνδέεται στενά με την θέση του θεολόγου καθηγητή και του μαθήματός του στο δημόσιο σχολείο, υπό το φως των σημερινών πολιτικοκοινωνικών εξελίξεων στον ευρωπαϊκό χώρο.

Συνέχεια →

Μοντέρνος Πολιτισμός: Θρησκευτική ελευθερία και θρησκευτική εκπαίδευση

Του Χριστόφορου Ελ. Αρβανίτη*

Η θρησκεία αποτελεί κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο επιδρά, προσδιορίζει και επιπροσδιορίζεται σημαντικά από τον πολιτισμό που την παράγει. Στόχος, επομένως, στο μοντέρνο πολιτισμικό περιβάλλον θα πρέπει να είναι ο επαναπροσδιορισμός της παρουσία της κατά τους όρους της ατομικής ελευθερίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ανεκτικότητας του διαφορετικού και του αλληλοσεβασμού, της ανεξιθρησκείας και της συνύπαρξης του πολυπολιτισμικού και πολυταυτοτικού μοντέλου. Το κράτος, ως θεσμικός φορέας που οφείλει να ορίζει την έλλογη οργάνωση των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και να προστατεύει ως εγγυητής τις ελευθερίες και τα δικαιώματα του μοντέρνου ανθρώπου υποχρεούται πολιτικά μέσω της κεντρικά ελεγχόμενης γνώσης που παρέχει να επαναπροσεγγίσει και να διαμορφώσει το πλαίσιο εκείνο που θα ορίζει επακριβώς την υποχρεωτικότητα της θρησκευτικής εκπαίδευσης ως εκπαίδευσης και αγωγής με περιεχόμενο αυστηρά γνωσιοκεντρικό και διαθρησκευτικό. Το άρθρο αυτό επιθυμεί να συμβάλλει στο διάλογο για τη συνύπαρξη του μοντέρνου και του θρησκευτικού.

Συνέχεια →

Για τα Θρησκευτικά 

Συλλογικό κείμενο 14 Σχολικών Συμβούλων Θεολόγων

Με αφορμή την πρόσφατη συζήτηση για τη διαδικασία χορήγησης απαλλαγής από τα Θρησκευτικά αναθερμάνθηκε ο γενικότερος διάλογος γύρω από τη μορφωτική αποστολή και τον χαρακτήρα της σχολικής θρησκευτικής εκπαίδευσης, τις μαθησιακές ανάγκες που εξυπηρετεί, τη θέση της στο σύγχρονο σχολείο και το νομικό καθεστώς που τη διέπει.

Συνέχεια →

Η προοπτική ανανέωσης της σχολικής θρησκευτικής εκπαίδευσης και τα νέα Προγράμματα Σπουδών

Τα μέλη των Επιτροπών Εμπειρογνωμόνων*

Η εκπόνηση Προγραμμάτων Σπουδών είναι μια σύνθετη και επίπονη επιστημονική εργασία, η οποία απαιτεί πολυεπίπεδη θεωρητική γνώση και παιδαγωγική εμπειρία. Η αποτίμηση του περιεχομένου και της δυναμικής ενός Προγράμματος Σπουδών είναι απαιτητική διαδικασία, η οποία γίνεται με επιστημονικά κριτήρια, κυρίως μέσα από την πειραματική εφαρμογή του. Οι απλουστευτικές κρίσεις με ιδεολογικό υπόβαθρο, όσο και εάν είναι χρήσιμες για την καταγραφή των τάσεων που διαμορφώνονται στο κοινωνικό πεδίο, μάλλον συσκοτίζουν τα πράγματα και δεν προάγουν τον επιστημονικό διάλογο.

Τα μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για την εκπόνηση του νέου Προγράμματος Σπουδών στα Θρησκευτικά Δημοτικού-Γυμνασίου, το οποίο ολοκληρώθηκε ήδη από το 2011, δοκιμάστηκε πιλοτικά και αναθεωρήθηκε σε αρκετά σημεία του το 2014, καθώς και τα μέλη της Επιτροπής του αντίστοιχου Προγράμματος του Λυκείου, παρακολουθούμε με ενδιαφέρον τόσο τον ευρύτερο διάλογο στην κοινωνία, για το μάθημα των Θρησκευτικών, όσο και ειδικότερα τον διάλογο στον εκπαιδευτικό κόσμο, για τα νέα Προγράμματα Σπουδών. Ως επιστήμονες, μάχιμοι εκπαιδευτικοί – θεολόγοι της σχολικής τάξης και του πανεπιστημίου, ενδιαφερόμαστε για την ανανέωση του μαθήματός μας και λαμβάνουμε υπόψη κάθε θετική πρόταση, η οποία κατατίθεται και φυσικά είναι τεκμηριωμένη. Στο πλαίσιο αυτό, άλλοτε συλλογικά και άλλοτε ατομικά, τα μέλη των Επιτροπών έχουμε εκφράσει τις απόψεις μας υπεύθυνα και με επιχειρήματα, όποτε αυτό κρίθηκε αναγκαίο.

Συνέχεια →

Σάντσο Πάντσα, ο ασυγχώρητος! – Είναι μπορετή μια συζήτηση για τα Θρησκευτικά σήμερα;

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Όταν ήμουν μαθητής διάβασα για πρώτη φορά κάτι θεολογικό, πέρα από τα σχολικά εγχειρίδια, στα τέλη του 1974. Ήμουν στη Δ΄ Γυμνασίου, η χούντα είχε πέσει πρόσφατα και τα πεζοδρόμια στο κέντρο της Αθήνας είχαν γεμίσει από πάγκους, τίγκα στο πολιτικό βιβλίο. Το πρώτο, λοιπόν, θεολογικό, που διάβασα, βρισκόταν στο βιβλίο του Ένγκελς, Ουτοπικός Σοσιαλισμός και Επιστημονικός Σοσιαλισμός, το οποίο αγόρασα ο ίδιος, με το μαθητικό χαρτζιλίκι.

Συνέχεια →

Η «αλήθεια των πολλών αναπνοών» και το Μάθημα των Θρησκευτικών (ΜτΘ)

Του Αθανάσιου Ι. Καλαμάτα*

Ειλικρινά δεν μπορώ να καταλάβω τη νοοτροπία των αγαπητών συναδέλφων της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων. Τελευταίο ηχηρό ντοκουμέντο, άκρως παραπλανητικό, θεολογικά και παιδαγωγικά αντιδεοντολογικό, το προχθεσινό Δελτίο Τύπου του Διοικητικού της Συμβουλίου (βλ., εδώ: H Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων (ΠΕΘ) για τις θέσεις του «ΚΑΙΡΟΥ» σχετικά με το μάθημα των Θρησκευτικών) ενάντια στους συναδέλφους του Πανελλήνιου Θεολογικού Συνδέσμου «ΚΑΙΡΟΣ για την ΑΝΑΒΆΘΜΙΣΗ  της θρησκευτικής εκπαίδευσης», που επιτέλους σε συνέντευξη Τύπου (βλ., εδώ: Πραγματοποιήθηκε η Συνέντευξη Τύπου του ΚΑΙΡΟΥ/ ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ «ΚΑΙΡΟΥ» προς τον Υπουργό Παιδείας για τα θρησκευτικά) τόλμησαν να πουν το αυτονόητο για το Μάθημα των Θρησκευτικών (ΜτΘ) και τη θέση που οφείλει να έχει σήμερα στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Συνέχεια →

Ενιαίο σχολείο, ενιαία γνώση, ενιαία θρησκευτικά: 12 Σημεία

Κοινή Παρέμβαση επτά στελεχών των Παρεμβάσεων–Συσπειρώσεων Δ.Ε.*

α) Απέναντι στην πρόσδεση του σχολείου (δημόσιου και ιδιωτικού) με την εξελισσόμενη νεοελληνική ιδεολογία και τις διαδοχικές αφηγήσεις της αστικής τάξης, που ηγεμονεύει ακατάπαυστα από την ίδρυσή του, αναπτύχθηκε παράλληλα και ένα ριζοσπαστικό εκπαιδευτικό κίνημα που προσπάθησε να κάνει τομές, σε σχέση με την ιστορική και πολιτική συγκυρία και σε αντιστοιχία με τη στράτευση των ενεργών διανοητών και δασκάλων της χώρας. Επιτομή αυτής της ριζοσπαστικής διεκδίκησης ήταν το «όλη η γνώση, ενιαία και κριτική, για όλα τα παιδιά». Στην πράξη το κίνημα αυτό ακολούθησε μια δαιδαλώδη διαδρομή, ωστόσο κάποιες φορές συνδέθηκε και με τη ζώσα παράδοση του τόπου.

Συνέχεια →

Θρησκευτικά: πέρα από τις απαλλαγές

Του Γιώργου Μάλφα*

Κατά τη Σ. Αναγνωστοπούλου ο σεβασμός της ελευθερίας της συνείδησης επιβάλλει την απάλειψη της προβλεπόμενης δήλωσης εκ μέρους των γονέων ότι το παιδί τους «δεν είναι χριστιανός ορθόδοξος», προκειμένου να απαλλαγεί από το μάθημα. Είναι διάχυτη η υποψία ότι η σπουδή της αναπληρώτριας υπουργού δεν ήταν πολιτικώς αθώα. Από κάποιους η πρωτοβουλία της ερμηνεύτηκε ως κίνηση ανέξοδου πολιτικού εντυπωσιασμού (και αποπροσανατολισμού)  μιας «αριστερής» κυβέρνησης, που μόλις αναβαπτίστηκε στο τρίτο μνημόνιο από το οποίο αναδύθηκε παντελώς αγνώριστη. Αυτό συμβαίνει, όταν καταπίνεις την κάμηλον! Ξοδεύεις την επαναστατικότητά σου σε ψιλοδουλειές και μερεμέτια στις παρυφές του… εποικοδομήματος.

Συνέχεια →

Αλλαγή στα Θρησκευτικά όχι άκριτη απαλλαγή

Του Κώστα Θεολόγου*

Ήμουν μαθητής στο δημοτικό σχολείο το 1971, όταν η χούντα είχε βγάλει μια εγκύκλιο που υποχρέωνε τους μαθητές να πηγαίνουν στο Κατηχητικό τις Κυριακές. Ο χαφιές της τάξης Δημήτρης Κ. έγραφε με εκδικητική χαρά το όνομά μου στον κατάλογο απόντων, έτρωγα απαλές ξυλιές με τον χάρακα στις παλάμες, ώσπου ο αείμνηστος δάσκαλός μας ο Γεώργιος Κυπράκης στην πράξη κατάργησε μετά από 2-3 Κυριακές τον έλεγχο και ο μοσχαροκέφαλος συμμαθητής δεν είχε λόγους πλέον να χάσκει χαρούμενος. Εν πάση περιπτώσει δηλώνω το γεγονός, ώστε να εξηγήσω ότι δεν είμαι «θεούσα», ούτε πιέστηκα ποτέ να γίνω από μέλη της οικογένειάς μου.

Συνέχεια →