Ο Καλλικράτης απειλεί με κατεδάφιση και την παιδεία

 

Η χειραγώγηση των εκπαιδευτικών και η κοινωνική κατηγοριοποίηση των σχολείων

 

Του Γρηγόρη Καλομοίρη

 

 

Με την πρόταση της κυβέρνησης για τη διοικητική μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης «Καλλικράτης», ανοίγει ο δρόμος για τη μεταφορά των αρμοδιοτήτων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην περιφέρεια και τους δήμους.

Αν αυτό το συνδέσουμε με τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης και με το κυβερνητικό πρόγραμμα, η μεταφορά της ευθύνης για την εκπαίδευση στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) αποτελεί κεντρική επιδίωξη της νέας ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας. Όπως τόνισε η υπουργός Παιδείας, Άννα Διαμαντοπούλου, στο 14ο Συνέδριο της ΟΛΜΕ (30/6/09), η περιφερειακότητα θα αφορά στα αναλυτικά προγράμματα, όπου θα προβλέπεται εθνικό ενιαίο πρόγραμμα 85% σε κεντρικό επίπεδο και 15% σε περιφερειακό επίπεδο, ώστε να εντάσσονται οι περιφερειακές ιδιαιτερότητες. Θα αφορά, επίσης, και στους διορισμούς που θα γίνονται μεν με ευθύνη του υπουργείου Παιδείας, αλλά η διαχείριση του προσωπικού θα μεταφερθεί σε περιφερειακό επίπεδο.

Με αυτή την πολιτική διασπάται το ενιαίο της δημόσιας εκπαίδευσης, δημιουργούνται σχολεία πολλών ταχυτήτων, αφού τα σχολεία της χώρας δεν θα ακολουθούν το ίδιο ενιαίο πρόγραμμα σπουδών. Μέσα, δε, από την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και των αναλυτικών προγραμμάτων που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση, τα οποία θα είναι διαφορετικά από περιφέρεια σε περιφέρεια, θα προχωρήσει αργά αλλά σταθερά η κατηγοριοποίηση των σχολείων.

Η εμπειρία των χωρών της Ευρώπης έχει δείξει ότι πολιτικές αποκέντρωσης ή αποσυγκέντρωσης, στο βαθμό που ωθούν τα σχολεία να εφαρμόσουν προγράμματα διαφορετικού επιπέδου, ανάλογα με το θεωρούμενο επίπεδο των μαθητών – μαθητριών κάθε σχολείου, εύκολα οδηγούν σε σχολεία «διαφορετικών ταχυτήτων», σε βάρος των παιδιών των πιο υποβαθμισμένων περιοχών, στις πόλεις και  την ύπαιθρο. Είναι γεγονός ότι οι προσπάθειες στη Βρετανία, στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες να εφαρμοστούν μοντέλα κατηγοριοποίησης των σχολείων με βάση την αποτελεσματικότητά τους, κατέληξαν σε διεύρυνση των μορφωτικών ανισοτήτων από σχολείο σε σχολείο, ακόμη και σε «σχολεία γκέτο».

 

Στόχος το εργασιακό καθεστώς

 

Συχνά, σε διάφορες χώρες, προβάλλεται με ιδιαίτερη έμφαση ως λύση η αξιολόγηση, εξωτερική και εσωτερική, καθώς και η λογοδοσία και επιστρατεύονται συστήματα αξιολόγησης και κατάταξης των δημόσιων σχολείων με βάση τα αποτελέσματα εξωτερικών αξιολογήσεων – εθνικής ή διεθνούς εμβέλειας. Συνήθως τέτοια συστήματα οδηγούν σε απόδοση των ευθυνών για τα όποια αρνητικά αποτελέσματα στους εκπαιδευτικούς.

Εμείς δεν αποδεχόμαστε την αξιολόγηση – χειραγώγηση των εκπαιδευτικών και την κοινωνική κατηγοριοποίηση των σχολείων μέσω της αξιολόγησης των σχολικών μονάδων. Πιστεύουμε, επίσης, ότι δεν μπορεί να πραγματοποιείται αξιολόγηση ενός σχολείου ή μιας τάξης ανεξάρτητα από το κοινωνικοοικονομικό και το εκπαιδευτικό προφίλ των μαθητών.

Η διαχείριση του εκπαιδευτικού προσωπικού ανά περιφέρεια ή δήμο, σημαίνει ότι θα υπάρξει ουσιαστικά ένα διαφορετικό εργασιακό καθεστώς για κάθε εκπαιδευτικό, με τελικό στόχο τις ατομικές συμβάσεις με τα σχολεία. Οι πρόσφατες δηλώσεις του υφυπουργού Παιδείας, Γ. Πανάρετου, για διορισμό των εκπαιδευτικών απευθείας στη σχολική μονάδα, επιβεβαιώνουν αυτούς τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς.

Ο τελικός στόχος των εμπνευστών της περιφερειακής αποκέντρωσης είναι το πέρασμα στο καθεστώς της υπογραφής ατομικής σύμβασης του εκπαιδευτικού με τον εργοδότη του, όπως γίνεται στη Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Εκεί, ο κάθε εκπαιδευτικός διαπραγματεύεται μόνος του με τον εργοδότη του το εργασιακό καθεστώς και την αμοιβή του, με ό,τι αυτό βεβαίως συνεπάγεται.

Το τελευταίο χρονικό διάστημα πληθαίνουν οι πρωτοβουλίες της νέας πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας, που έρχονται ακριβώς να εξυπηρετήσουν αυτόν το στόχο. Έτσι, στις 5/11/2009, μετά τη συνάντηση με την Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΚΕ), η Άννα Διαμαντοπούλου δήλωσε ότι υπάρχουν «μείζονα ζητήματα που αφορούν στο ρόλο των δημάρχων στη χωροθέτηση των σχολείων, στη σχολική στέγη, στη λειτουργία του σχολείου. Αυτά αφορούν στη μεγάλη διοικητική μεταρρύθμιση της χώρας, στην οποία η αυτοδιοίκηση, και στο χώρο της εκπαίδευσης, θα πρέπει να παίξει ένα πολύ σημαντικό ρόλο».

 

Αδιαπραγμάτευτο κοινωνικό αγαθό

 

Από το κείμενο του προγράμματος «Καλλικράτης» γίνεται σαφές ότι η εκπαίδευση δεν είναι από εκείνους τους τομείς που εξαιρούνται, όσον αφορά, στη μεταφορά αρμοδιοτήτων του κεντρικού κράτους προς τις περιφερειακές αυτοδιοικήσεις.

Μάλιστα, τονίζεται, ότι δημιουργούνται λιγότεροι και ισχυρότεροι δήμοι, έτοιμοι να υποδεχθούν διευρυμένες αρμοδιότητες, ιδίως από τις νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις στους τομείς λ.χ. της παιδείας, της υγείας, της απασχόλησης, του περιβάλλοντος, των μεταφορών». Για το εκπαιδευτικό κίνημα της χώρας μας που έχει δώσει δυναμικούς αγώνες, η παιδεία αποτελεί ένα μη διαπραγματεύσιμο κοινωνικό αγαθό. Σήμερα, που όλα μετατρέπονται σε εμπόρευμα και παντού επικρατούν οι όροι της αγοράς, εμείς επιμένουμε ότι απαραίτητη προϋπόθεση για μια παιδεία που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας του αύριο αλλά και του σήμερα, είναι όχι μόνο η διαφύλαξη αλλά και η περαιτέρω ενίσχυση του δημόσιου, δωρεάν και κοινωνικού χαρακτήρα της εκπαίδευσης, σε όλες τις βαθμίδες.

Απαραίτητη προϋπόθεση για μια τέτοια εκπαίδευση είναι το αυτονόητο: Η άμεση αύξηση της χρηματοδότησης από τον κρατικό προϋπολογισμό. Η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση στην Ευρώπη των «27» στις δαπάνες για την παιδεία, ενώ η ελληνική οικογένεια δαπανά σημαντικά ποσά για φροντιστήρια, ιδιαίτερα μαθήματα, ξένες γλώσσες κ.λπ. Η συνολική μας πρόταση για στήριξη και βελτίωση του δημόσιου σχολείου μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην οικονομική ανακούφιση των οικογενειών, που αιμορραγούν από τις δαπάνες για τη φροντιστηριακή και λοιπή εκπαιδευτική ενίσχυση των παιδιών τους. Στοχεύει στο μηδενισμό των δαπανών τού οικογενειακού προϋπολογισμού για εξωσχολικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες -μέσα από την παράλληλη αναβάθμιση της διδασκαλίας των ξένων γλωσσών, των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων κ.λπ. στο δημόσιο σχολείο- αλλά και στην ποιοτική αναβάθμιση των συνθηκών ζωής των μαθητών, οι οποίοι αγνοούν την έννοια «ελεύθερος χρόνος».

 

* Ο Γρηγόρης Καλομοίρης είναι μέλος του Δ.Σ. του Κοινωνικού Πολύκεντρου της ΑΔΕΔΥ

 

Σκέψεις για τον «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ»… ή τον θάνατο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

 

Του Πάνου Ε. Παπαδόπουλου

 

Α) ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ

α) Επιτελικό κράτος και ισχυρή Τοπική Αυτοδιοίκηση,

β) Φορολογική αποκέντρωση,

γ) Σχεδιασμός νέας εσωτερικής δομής των Δήμων,

δ) Αποκέντρωση στη λειτουργία των δημοτικών οργάνων,

ε) Απλή αναλογική στην εκλογή και δυνατότητα έκφρασης συλλογικοτήτων και κινήσεων πολιτών στο Δημοτικό Συμβούλιο.

2. Διοικητική μεταρρύθμιση χωρίς οικονομικά μέσα μπορεί να υπάρξει; Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Είναι αφελές κάποιοι να ισχυρίζονται το αντίθετο. Τα οικονομικά μέσα χρειάζονται γιατί: α) Οι νέες αρμοδιότητες τα απαιτούν, β) Υπάρχει ζήτημα ενδοδημοτικής δημοκρατίας, γ) Χρειάζεται επιχειρησιακό πρόγραμμα εφαρμογής της μεταρρύθμισης (Υπηρεσίες: προγραμματισμού, οικονομική, τεχνική, πληροφορικής, νομικής υποστήριξης, πολιτικής προστασίας κ.λπ.).

 

1. Δεν υπάρχει καμία αποτίμηση του προγράμματος. Καλές οι προθέσεις αλλά σε τελική ανάλυση το εγχείρημα οδηγήθηκε σε απαξίωση και αποτυχία.
2. Επικράτησαν μικροκομματικές σκοπιμότητες, όπως και τώρα είναι έτοιμες να εκφραστούν.

3. Διαπιστώνεται ανυπαρξία ουσιαστικής στήριξης και έλλειψης πόρων.
4. Παρατηρήθηκε αδυναμία προσέλκυσης εξειδικευμένου προσωπικού που με ευθύνη των Δημάρχων τελικά απομακρύνθηκε.

5. Το ΕΠΤΑ και ο ΘΗΣΕΑΣ παρουσιάζουν μεγάλη απόκλιση εγκεκριμένων και συμβολαιοποιημένων προϋπολογισμών με αποτέλεσμα οι "δημοφιλείς" δράσεις (ασφαλτοστρώσεις – πλακοστρώσεις), να θεωρούνται αποτελεσματικές για την τοπική ανάπτυξη. 

 

Η κατάσταση χαρακτηρίζεται ως επιεικώς τραγική. Οδεύουμε στον Μάρτιο μήνα και λίγο πριν το Πάσχα υπάρχει κίνδυνος για τις πληρωμές στους μισθούς των εργαζομένων! Τόσο καλά! Η τακτική δόση επιχορήγησης Φεβρουαρίου ακόμη δεν έχει έρθει στους Δήμους. Έργα και υποχρεώσεις στον ΘΗΣΕΑ είναι απλήρωτα και κατ' επέκταση έχουμε παύση εργασιών. Εάν ο Δήμος δεν έχει δικούς του πόρους τα πράγματα οδηγούνται σε αδιέξοδο. Δεν είναι λύση η συνεχής δανειοδότηση απ' το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, εξάλλου οι δημότες επιβαρύνονται και οικονομικά και κοινωνικά. Δύο επίσημα στοιχεία στο σημείο αυτό από τον κρατικό προϋπολογισμό του 2010:

α) Έχουμε μείωση των ΚΑΠ περίπου κατά 180 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2009!
β) Η ΣΑΤΑ (αφορά έργα και μελέτες των Δήμων) είναι 800 εκατ. ευρώ από 1.107 εκατ. ευρώ που ήταν το 2009! Εάν στα παραπάνω προσθέσουμε την κράτηση 10% από τους προϋπολογισμούς των Υπουργείων για το πρόγραμμα σταθερότητας, θα βγάλουμε τα αναγκαία συμπεράσματα.

Να επισημάνουμε εδώ ότι με την κατάργηση 1.800 δημοτικών επιχειρήσεων και 4.000 νομικών προσώπων των Δήμων από 1-1-2011 αναμένεται να βρεθούν στην ανεργία 35.000 εργαζόμενοι στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης…

 

Θεωρητικά η απάντηση είναι ΝΑΙ. Σε μια χώρα όμως που το 80% των φόρων εισπράττονται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη πόσο λογικό είναι να μιλάμε για φορολογική αποκέντρωση; Μάλλον είναι παράλογο.

Σε τέτοιες συνθήκες ποια κυβέρνηση θα διακινδυνεύσει την μη καταβολή των μισθών και συντάξεων, απ' το να δώσει πόρους στην Τοπική Αυτοδιοίκηση; Καμιά. Και αυτό ήδη πράττει. Εξάλλου η δραματική μείωση των Δήμων εντάσσεται για λόγους δημοσιονομικούς και μόνο στο Πρόγραμμα Σταθερότητας.

Κατ' επέκταση η επίτευξη περιοριστικών δημοσιονομικών στόχων, των ίδιων που επικαλέστηκαν με τον ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ Ι θα αποτύχει οικτρά (οι λειτουργικές δαπάνες των Δήμων έχουν φτάσει στο 70% έως 75% από τα χρήματα που λαμβάνουν) με αποτέλεσμα η λογική της ανταποδοτικότητας και της εμπορευματοποίησης των κοινωνικών αλλαγών (βοήθεια στο σπίτι, παιδικοί σταθμοί κ.λπ.) να καταστεί κυρίαρχη στο χώρο της Τ.Α.

 

Τα ευχολόγια και οι επαγγελίες περισσεύουν. Υπάρχει ορατός πλέον ο κίνδυνος – αν προχωρήσει – η Τ.Α. να μετατραπεί σε διοικητικό μηχανισμό του κράτους διεκπεραιώνοντας γραφειοκρατικές ή διαχειριστικές υποθέσεις του. Μια τέτοια μεταρρύθμιση απαιτεί χρόνο και διάλογο. Διάλογο 4ετίας.

Στην Δανία έχουν από 1-1-2007 νέο διοικητικό χάρτη, αλλά οι συζητήσεις κράτησαν 5 χρόνια! Σε μας εδώ μετράει μόνο ο πολιτικός χρόνος και οι συσχετισμοί. Έχουμε λοιπόν και λέμε:

i. Από τη στιγμή που διατηρείς τις 7 κρατικές περιφέρειες μεταρρύθμιση δεν γίνεται. Τελεία και παύλα.

ii. Όταν δεν διασφαλίζεις τους αναγκαίους πόρους με το υπάρχον καθεστώς, ποιους μπορείς να πείσεις ότι θα υπάρξει φορολογική αποκέντρωση;

iii. Όταν κάνεις συνενώσεις στη λογική των πράξεων αριθμητικής, απολυτοποιείς το μέγεθος του νέου Δήμου, με την ικανότητα μιας αυτοδιοικητικής δομής να εκπληρώσει το ρόλο της και ταυτόχρονα ευτελίζεις τα όποια αντικειμενικά κριτήρια θέτεις για τις συνενώσεις. Άραγε μπορούν οι μεγάλοι Δήμοι του Νομού και της χώρας να δώσουν στη δημοσιότητα τα απολογιστικά οικονομικά τους στοιχεία, μέσα από εκθέσεις ορκωτών λογιστών από το 2007 μέχρι σήμερα για να δούμε και αυτή την όψη της επερχόμενης μεταρρύθμισης;

iv. Για ποια δημοκρατία γίνεται λόγος όταν π.χ. η δημαρχιακή επιτροπή υποκαθίσταται από την εκτελεστική επιτροπή την οποία ορίζει ο Δήμαρχος; Οι αξίες της "ηλεκτρονικής διακυβέρνησης" αναφέρονται μόνο στον τομέα των υπηρεσιών ενημέρωσης και δεν αξιοποιούνται στον τομέα της συμμετοχικής δημοκρατίας. Άλλο παράδειγμα: Ενώ τα μέλη των τοπικών συμβουλίων θα εκλέγονται με λίστα και πλειοψηφικό, οι δημοτικοί συνδυασμοί πρέπει να προτείνουν υποχρεωτικά υποψήφιους στα τοπικά συμβούλια! Παραλογισμός…

v.  Το μέγεθος των μεγάλων Δήμων οδηγεί με βεβαιότητα στην πρόβλεψη ότι η αυτοδιοίκηση θα αποκοπεί από τους πολίτες και θα δημιουργηθούν μεταξύ των καταργούμενων Δήμων ζώνες εγκατάλειψης και περιθωριοποιημένα κοινωνικά "γκέτο" στις παρυφές των νέων Δήμων.

vi.  Η μεταρρύθμιση μέσω του υπερσυγκεντρωτισμού θα καταλήξει σε απορρύθμιση της αυτοδιοίκησης και φυσικά ο ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ διαπνέεται από σκληρή δικομματική λογική, κυρίως σε περιφερειακό επίπεδο.

vii. Η ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση διαχειρίζεται το 3,3% του ΑΕΠ και στην Ε.Ε. ο μέσος όρος είναι 11,5% του ΑΕΠ. Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι για την Τ.Α. η επόμενη τετραετία θα είναι περίοδος σκληρής δημοσιονομικής πολιτικής και κοινοτικής επιτήρησης, με δραματική μείωση των πόρων της.     

 

Η "διαβούλευση" είναι ένας μύθος. Όλα γίνονται ερήμην της Τ.Α. και της κοινωνίας. Το χωροταξικό θα βγει στην επιφάνεια και θα συζητηθεί σε χρονικό διάστημα μόλις 15 ημερών! Ποιος κοροϊδεύει ποιον; Και οι Δήμαρχοι και τα Δημοτικά Συμβούλια οφείλουν να αντιδράσουν εδώ και τώρα.

Να πουν ΟΧΙ σ' αυτή την εκτρωματική κατάσταση. Να απαιτήσουν αυτά που τους οφείλουν. Να στείλουν μήνυμα υπεράσπισης της τοπικής κοινωνίας και δημοκρατίας και να ταχθούν ΜΟΝΟ υπέρ των εθελοντικών συνενώσεων, όταν αυτό οι ίδιες οι κοινωνίες το επιζητούν. Να διασφαλίσουν τα προαπαιτούμενα της όποιας μεταρρύθμισης.

Να αποκρούσουν την προσπάθεια ισοπέδωσης των τοπικών κοινωνιών, στο όνομα της υπερσυγκέντρωσης και στον βωμό της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Καταργείτε την ιστορία και τον ελληνισμό με τον τρόπο αυτό κύριοι! Και αυτό δεν πρέπει να σας περάσει. Γιατί όταν στην εποχή του Περικλή ο Καλλικράτης και ο Ικτίνος έφτιαξαν τα «Μακρά Τείχη» και την Ακρόπολη υπήρχε ένα τεράστιο πρόγραμμα, για την εποχή εκείνη, δημοσίων επενδύσεων.

Στη σημερινή εποχή του κυρίου Παπανδρέου και του κυρίου Ραγκούση, ο Καλλικράτης έχει περίοπτη θέση στο λεγόμενο «Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης»! Επομένως και κολύμπι να γνωρίζει η αυτοδιοίκηση, για να πιάσει στεριά, το σίγουρο είναι ότι θα πνιγεί, και η χώρα και ο τόπος θα γυρίσει πολλά χρόνια πίσω.

Γρηγορείτε λοιπόν για την στήριξη των τοπικών κοινωνιών. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει.      

 

* Παρέμβαση του ΠΑΝΟΥ Ε. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ στην εκδήλωση της Κίνησης Πολιτών Αστακού 28-2-2010 

 

 

 

Του Κώστα Γακίδη *

 

Η ελληνοπρεπής εξουσία μας πάντοτε φρόντιζε να βαφτίζει με ονόματα από την αρχαία μυθολογία-ιστορία τους πολιτικούς σχεδιασμούς της, είτε για να τους φορτίσει ιδεολογικά είτε για να τους περιβάλει με αίγλη.

Μόνο που το ΠΑΣΟΚικό σχέδιο «Καλλικράτης», μια συρραφή επιλεγμένων τμημάτων της στρατηγικής μελέτης του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη «νέα αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης», αδικεί τον Αθηναίο αρχιτέκτονα και εργολάβο.

Ο Καλλικράτης, σύμφωνα τουλάχιστον με τον Πλούταρχο, μεγαλούργησε με τον Ικτίνο σε μια περίοδο άνθησης της αθηναϊκής δημοκρατίας, που συνοδεύτηκε από ένα τεράστιο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, το οποίο χρηματοδότησε ο Περικλής  από τη λεία του «αθηναϊκού ιμπεριαλισμού».

Η απλή μεταφορά αρμοδιοτήτων σε τοπικά ή περιφερειακά όργανα που παραμένουν, όμως, δέσμια της κεντρικής εξουσίας, δεν δίνει τη δυνατότητα ελέγχου και λαϊκής συμμετοχής στους ΟΤΑ. Απλώς πρόκειται για μια εσωτερική ανακατανομή των δραστηριοτήτων του κράτους. Από πότε η συνένωση 1.034 δήμων σε 370 δήμους – μαμούθ και η αντικατάσταση των σημερινών 13 κρατικών περιφερειών από 7 Γενικές Διοικήσεις συνιστά «αποκέντρωση», όταν οι τοπικές αρχές γίνονται ακόμα πιο απρόσωπες και απόμακρες  από τους δημότες; Όταν ορθώνεται ένα αυταρχικό, προσωποπαγές μοντέλο Διοίκησης που αναπαράγεται από ένα καλπονοθευτικό εκλογικό σύστημα κομμένο στα μέτρα του δικομματισμού; Ο «Καλλικράτης» όχι μόνο δεν φέρνει το «τέλος του συγκεντρωτισμού», αλλά και ενισχύει την κρατική εξουσία. Η νέα δομή ούτε τοπική ούτε αυτοδιοικητική είναι.

Επίσης, σύμφωνα και με τις πρωθυπουργικές δηλώσεις, ο «Καλλικράτης αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του Προγράμματος Σταθερότητας Ανάπτυξης και Ανασυγκρότησης». Με άλλα λόγια η κεντρική εξουσία επιδιώκει να φορτώσει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση το κόστος κοινωνικών υπηρεσιών, όπως η Υγεία, η Παιδεία, η Πρόνοια. Καταργείται, έτσι, ο ενιαίος χαρακτήρας τους και εντείνεται η εμπορευματοποίησή τους,  καθώς μάλιστα δεν αποδίδονται στην Τ.Α. ούτε καν οι θεσμοθετημένοι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι. Γι' αυτό, καθώς οι περισσότεροι δήμοι είναι καταχρεωμένοι, εκχωρούν όλο και πιο πολλές λειτουργίες τους σε επιχειρηματίες, κυρίως με τις λεόντειες Συμπράξεις Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), ενώ παράλληλα προωθούν τις ελαστικές σχέσεις εργασίας.

Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε είναι ανάγκη να διαλύσουμε τους μύθους μιας κατ'  ευφημισμόν Αυτοδιοίκησης και να διαμορφώσουμε τους όρους μιας γνήσιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης που θα βασίζεται στις αρχές της άμεσης δημοκρατίας, της λαϊκής συμμετοχής και του κοινωνικού ελέγχου. 

 

* O Κώστας Γακίδης είναι πολιτικός μηχανικός-ηθοποιός

 

ΠΗΓΗ: ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ, «Επωνύμως», 22-2-2010

Κίνδυνοι για τη δωρεάν Παιδεία

 Του Γιώργου Κ. Καββαδία*

 

Βασικά στοιχεία αυτής της νεοφιλελεύθερης πρότασης είναι:

α) η επιλογή σχολείου από τους γονείς,

β) ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα σχολεία για να εξασφαλίσουν μαθητές και χρηματοδότηση,

γ) το άνοιγμα του σχολείου στις επιχειρήσεις και την αγορά εργασίας, ώστε τόσο τα αναλυτικά προγράμματα όσο και η εργασία των εκπαιδευτικών να μην έχουν ως σκοπό να καλλιεργήσουν οι μαθητές κριτική σκέψη, αλλά να «πατρονάρονται» από δεξιότητες άμεσα χρηστικές στην αγορά εργασίας,

δ) αξιολόγηση των σχολείων με βάση την επίδοση των μαθητών σε περιφερειακές εξετάσεις.

Με όχημα την «αποκέντρωση» ξεκίνησε επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ το πέρασμα της εκπαίδευσης στους δήμους. Το πρώτο βήμα ήταν η παράδοση των παιδικών σταθμών στους ιδιώτες. Υπολογίζεται ότι πάνω από το 40% των γονιών καταφεύγουν σε ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς ή σε άλλες λύσεις, με αποτέλεσμα την οικονομική τους αφαίμαξη. Οι περισσότεροι δήμοι επιβάρυναν τους εργαζομένους με τη χρηματοδότηση των παιδικών σταθμών, με αυξήσεις στα δίδακτρα ή τροφεία και άλλες έκτακτες εισφορές.

Στόχος είναι η καθήλωση των κρατικών δαπανών για την εκπαίδευση και η μετάθεση του κόστους λειτουργίας των σχολικών μονάδων στους δήμους και ουσιαστικά στους εργαζόμενους, με την επιβολή τοπικής φορολογίας. Αν δεν μπορούν να ανταποκριθούν, τότε τα σχολεία θα υπολειτουργούν ή θα αναγκαστούν να δεχτούν τις «ευεργεσίες» των «χορηγών». Μακροπρόθεσμα τ' αποτελέσματα θα είναι ο μαρασμός και το κλείσιμο πολλών σχολείων, κυρίως των αγροτικών περιοχών, αφού οι μικρότεροι δήμοι δεν θα μπορούν ν' αντεπεξέλθουν στα έξοδα λειτουργίας τους, την ώρα που οι ποικιλώνυμοι «τοπικοί παράγοντες» θα ενδιαφέρονται για τη βιτρίνα τους, τα «καλά» σχολεία της περιοχής. Ανάλογα προβλήματα θ' αντιμετωπίσουν και πολλά σχολεία των αστικών κέντρων, ιδιαίτερα των υποβαθμισμένων περιοχών.

Πάνω στα ερείπια του ενιαίου δημόσιου σχολείου οικοδομείται η διαφοροποίηση κάθε σχολείου και ουσιαστικά ο ταξικός διαχωρισμός τους. Με «δούρειο ίππο» την Ευέλικτη Ζώνη για το Δημοτικό Σχολείο και τις Ελεύθερες Ζώνες στο Γυμνάσιο, δίνεται η δυνατότητα στις επιχειρήσεις και στους δήμους να διαμορφώνουν μέχρι και το 15% του προγράμματος σε κάθε σχολείο. Με τον νόμο για τις κακόφημες ΣΔΙΤ (Συμπράξεις Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα) δίνεται η δυνατότητα στις επιχειρήσεις να εισβάλουν στη λειτουργία των σχολείων. Γι' αυτό και η υπεράσπιση της Δημόσιας Δωρεάν Ενιαίας εκπαίδευσης, ώστε να αγκαλιάζει όλα τα παιδιά χωρίς φραγμούς και διακρίσεις, είναι επιτακτική ανάγκη, περισσότερο από ποτέ άλλοτε.

 

* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι Εκπαιδευτικός – ερευνητής.

 

«Διαβούλευση» και στο βάθος το σχολείο της αγοράς

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

 

Του Χρήστου Κάτσικα

 

Μια πρόγευση της πολιτικής που θέλει να εφαρμόσει το ΠΑΣΟΚ στην εκπαίδευση δόθηκε με τις δηλώσεις της Υπουργού Παιδείας κ. Άννας Διαμαντοπούλου, το Νοέμβριο.

Η νέα ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας έχοντας κάνει αποδοχή της κληρονομιάς των ρυθμίσεων της προηγούμενης Κυβέρνησης στο χώρο της εκπαίδευσης που θεμελιώνουν ένα φθηνό, πειθαρχημένο και ευέλικτο σχολείο και πανεπιστήμιο, με προστατευτικό καμουφλάζ τη λεγόμενη δημόσια διαβουλεύση (μια άλλη ονομασία του προσχηματικού «κοινωνικού διαλόγου»), και με όχημα την παραλυσία των εκπαιδευτικών Ομοσπονδιών, θεωρεί ότι είναι η καλύτερη περίοδος για να προχωρήσει ένα βήμα παρά πέρα σε μια συνολικότερη αναδιάρθρωση στο χώρο ιδιαίτερα της σχολικής εκπαίδευσης.

Οι επιχειρούμενες αλλαγές, βασισμένες στις οδηγίες του διευθυντηρίου της Κομισιόν, επιδιώκουν να κατακερματίσουν τον όποιο ενιαίο χαρακτήρα της Παιδείας έχει απομείνει, να διαμορφώσουν εργασιακές σχέσεις συμβατές με το «αποκεντρωμένο σχολείο» και να εντείνουν την ταξική διαφοροποίηση. Στα πλαίσια αυτά επικεντρώνουν στο σπάσιμο της ενιαίας εκπαίδευσης για όλα τα παιδιά και την ένταση της ταξικής διαφοροποίησης στη μόρφωση μέσα από την αλλαγή των αναλυτικών προγραμμάτων, στην συνεχή και με διάφορες μορφές αξιολόγηση του εκπαιδευτικού και του «σχολικού προϊόντος», καθώς και στην ένταση των εξεταστικών φραγμών.

Η Υπουργός Παιδείας κινήθηκε σχεδιασμένα και μεθοδικά. Αρχικά με έναν πρωτοφανή επικοινωνιακό χειρισμό, με ανεπίσημο έγγραφό την Τετάρτη 4/11, επιχείρησε να πιάσει τα στασίδια των media και να ελέγξει την πληροφόρηση. Έτσι πληροφόρησε "off the record" τους εκπαιδευτικούς συντάκτες των ΜΜΕ ότι «ένας εξαιρετικά μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών, που μπορεί να υπερβαίνει και τις 10.000, βρίσκεται αποσπασμένος σε διάφορες υπηρεσίες του Δημοσίου. Από την κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου και τις περιφερειακές διευθύνσεις ως τις κατά τόπους Ιερές Μητροπόλεις!!!»
Μάλιστα ο συντάκτης του κειμένου έδωσε στους δημοσιογράφους και γαργαλιστικούς τίτλους όπως «Δεν είναι δυο, δεν είναι τρεις, είναι …. χίλιοι δεκατρείς!» (εννοούσε τους αποσπασμένους εκπαιδευτικούς) ή «Επί της ουσίας ένας μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών αφορά όχι απλά σε αποσπασμένους αλλά κυριολεκτικά σε… «αγνοούμενους»!

Η στόχευση του κειμένου είναι φανερή αρκεί να παραμερίσει κανείς το δέντρο που καλύπτει το δάσος: Πρώτον ο συντάκτης του κειμένου, ήθελε να πείσει ότι επιτέλους το Υπουργείο επιδιώκει να «να μπει τάξη και ο εκπαιδευτικός να ξαναμπεί στην τάξη» και ότι στις αποσπάσεις των εκπαιδευτικών δεν υπήρξε τα προηγούμενα χρόνια κανένα «κριτήριο παραγωγικής χρησιμότητας, καθώς πρυτανεύουν τα κριτήρια πελατειακής εξυπηρέτησης».

Αμέσως, οι αγιογράφοι των ΜΜΕ έπιασαν δουλειά και ανάμεσα σε θυμιάματα και «ωσανά» για την Υπουργό που επιτέλους επιχειρεί να επαναφέρει την τάξη στα σχολεία στοχοποίησαν τους εκπαιδευτικούς που με τα «κονέ», «τα βίσματα» και τις «άκρες» έχουν ρημάξει τα σχολεία.

Η συνέχεια αυτής της επικοινωνιακής πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας απέδειξε ότι η στοχοποίηση της εκπαιδευτικής κοινότητας δεν ήταν τυχαία. Αποτελούσε τμήμα ενός σχεδίου που σε μια από τις άκρες του είχε την πλήρη αποσύνδεση του πτυχίου από την εργασία, τη δραστική μείωση των μόνιμων διορισμών και την εξαφάνιση από το εκπαιδευτικό τοπίο των χιλιάδων αδιόριστων εκπαιδευτικών που συνωστίζονται κάθε χρόνο στις λίστες του Υπουργείου Παιδείας.

Αυτός ακριβώς είναι ο πραγματικός στόχος της εξαγγελίας της Υπουργού Παιδείας για ένα νέο σύστημα διορισμών αποκλειστικά στηριγμένο στον ΑΣΕΠ. Tο «όραμά» του είναι ένας πτυχιούχος που μαζεύει προσόντα (ξένες γλώσσες, διδακτορικά, μεταπτυχιακά, βαθμούς, πιστοποιήσεις), φτιάχνει τον ατομικό του φάκελο και αναζητά μια θέση στον ήλιο. Eίναι σε σύγχρονες μορφές η εικόνα του μετανάστη με τις ατομικές αποσκευές στον ώμο. Eίναι ο περιπλανώμενος, υποταγμένος πτυχιούχος.

 

Είπαμε παραπάνω ότι η στοχοποίηση των εκπαιδευτικών αποτελεί τμήμα ενός σχεδίου με πολλές άκρες. Μιλήσαμε για μια από αυτές. Έχουμε και άλλες: Σταθερός στόχος της νέας ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας παραμένει η λεγόμενη αποκέντρωση/περιφερειοποίηση της σχολικής εκπαίδευσης, με λίγα λόγια το πέρασμα των σχολείων στους δήμους.

Το τελευταίο χρονικό διάστημα πληθαίνουν οι πρωτοβουλίες της νέας πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας που έρχονται ακριβώς να εξυπηρετήσουν αυτό το στόχο. Έτσι στις 5/11/2009 μετά τη συνάντηση με την ΚΕΔΚΕ η Άννα Διαμαντοπούλου δήλωσε ότι υπάρχουν «μείζονα ζητήματα που αφορούν το ρόλο των δημάρχων στη χωροθέτηση των σχολείων, στη σχολική στέγη, στη λειτουργία του σχολείου. Αυτά αφορούν τη μεγάλη διοικητική μεταρρύθμιση της χώρας στην οποία η αυτοδιοίκηση και στο χώρο της εκπαίδευσης θα πρέπει να παίξει ένα πολύ σημαντικό ρόλο».

Στο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007 – 2013 (ΕΣΠΑ – Δ΄ ΚΠΑ) στον τομέα εκπαίδευση στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» ο 1ο στρατηγικός στόχος περιλαμβάνει την «αναμόρφωση, εκσυγχρονισμό και αποκέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος».

Το Σεπτέμβριο του 2005 το ΠΑΣΟΚ με τα «Συμπεράσματα Πολιτικού Συμβουλίου – Συζήτηση για την Παιδεία» δίνει το πλαίσιο της πολιτικής του. Το ΠΑΣΟΚ κάνει λόγο για πέντε βασικούς άμεσους στόχους της εκπαιδευτικής του πολιτικής:

«Οι πέντε βασικοί άμεσοι στόχοι της πολιτικής μας

Πρώτος στόχος: Να θέσουμε τέλος στο κρατικιστικό συγκεντρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα, που στηρίζεται στο δόγμα: Η Μητροπόλεως αποφασίζει και οι εκπαιδευτικές μονάδες εκτελούν. Στα πλαίσια αυτά:

– Το κράτος διατηρεί μόνο το γενικό πλαίσιο εκπαιδευτικής πολιτικής. Αποφασίζει για τον κορμό του προγράμματος διδασκαλίας αναμορφώνοντας την διδακτέα ύλη, αφαιρώντας περιττά θέματα και επαναλήψεις.

– Η περιφέρεια στηρίζει τη σύνδεση της εκπαίδευσης με την κοινωνία, την οικονομία και την απασχόληση. Καθορίζει ειδικές εκπαιδευτικές ζώνες (μετανάστες, τσιγγάνοι, μεγάλη μαθητική διαρροή, ειδικές κατηγορίες). Οργανώνει (σε συνεργασία με Πανεπιστήμια, ΤΕΙ) επιμόρφωση ενηλίκων και εκπαιδευτικών. Προσλαμβάνει τους εκπαιδευτικούς. Για όλα αυτά συγκροτεί Ειδικά Εκπαιδευτικά Συμβούλια που απαρτίζονται από εκπαιδευτικούς, εκλεγμένους με καθολική ψηφοφορία, εκπροσώπους των γονέων και των μαθητών (οι τελευταίοι μόνο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση), εκλεγμένους εκπροσώπους των παραγωγικών και κοινωνικών φορέων, εκπροσώπου του Υπουργείου. Τα Ειδικά Εκπαιδευτικά Συμβούλια μετά από κοινωνική διαβούλευση καθορίζουν μέρος του προγράμματος σπουδών, επιλέγουν και αξιολογούν το εκπαιδευτικό υλικό. Είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη των διαδικασιών κοινωνικής λογοδοσίας.

– Το σχολικό συμβούλιο επιλέγει βοηθητικό διδακτικό και διοικητικό προσωπικό. Χρηματοδοτεί τη σχολική ζωή με εξασφάλιση και πρόσθετων πόρωv». Άμεσος στόχος, που αποκρύπτεται επιμελώς, είναι η εξεύρεση πόρων για την εκπαίδευση έξω από τον προϋπολογισμό του κράτους. Τι σημαίνει όμως πρακτικά αυτό; Με δεδομένο το ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό του κρατικού προϋπολογισμού για την εκπαίδευση, πως θα καταφέρουν οι δήμοι ή οι νομαρχίες να ανταποκριθούν στις χρηματοδοτικές ανάγκες;

Το πρώτο βήμα της πολιτικής της αποκέντρωσης/περιφερειοποίησης της εκπαίδευσης ήταν η παράδοση των παιδικών σταθμών στους δήμους. Αποτέλεσμα; Οι περισσότεροι δήμοι επιβάρυναν τους εργαζομένους με τη χρηματοδότηση των παιδικών σταθμών, με αυξήσεις στα δίδακτρα ή τροφεία και άλλες έκτακτες εισφορές. Επιπλέον, οι παιδικοί σταθμοί μετατράπηκαν σε πεδία εφαρμογής των ελαστικών μορφών εργασίας, αφού οι περισσότεροι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου και έργου έτσι ώστε να βρίσκονται σε κατάσταση εργασιακής ομηρίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στο Δήμο Αθηναίων οι 450 από τους 1.500, περίπου το 1/3, είναι συμβασιούχοι. Τα τροφεία το 2009 φτάνουν τα 200 ­ για κάθε παιδί το μήνα, ενώ στο Φάληρο προσεγγίζουν τα 280­.

Είναι φανερό ότι μέσα από την επιχείρηση «αποκέντρωση της εκπαίδευσης» προωθείται η ιδιωτικοποίηση και δοκιμάζεται συνολικά το μοντέλο του ευέλικτου, «αποκεντρωμένου» σχολείου της αγοράς. Συγκεκριμένα επιδιώκεται:

1. Η καθήλωση των κρατικών δαπανών για την εκπαίδευση και τη μετάθεση του κόστους λειτουργίας των σχολικών μονάδων στους δήμους και ουσιαστικά στους εργαζόμενους, με την επιβολή τοπικής φορολογίας.

Με άλλα λόγια, η χρηματοδότηση κάθε σχολικής μονάδας θα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις οικονομικές δυνατότητες κάθε δήμου. Οι δήμοι με τη σειρά τους θα μεταθέτουν την οικονομική επιβάρυνση στους πολίτες είτε επιβάλλοντας δίδακτρα είτε άλλες εισφορές ή φόρους. Αν δεν μπορούν να ανταποκριθούν, τότε τα σχολεία θα υπολειτουργούν ή θα αναγκαστούν να δεχτούν τις «ευεργεσίες» των «χορηγών».

Στα πλαίσια της αποκέντρωσης είναι προφανές ότι ο εκπαιδευτικός καλείται να έχει ένα νέο ρόλο και κυρίως αυτοί που ασκούν διοίκηση. Στην ουσία θα μετατραπούν σε μάνατζερ – διαχειριστές που θα είναι υποχρεωμένοι ν΄ αναζητούν πηγές χρηματοδότησης για τη λειτουργία του σχολείου.

Μακροπρόθεσμα το αποτελέσματα θα είναι ο μαρασμός και το κλείσιμο πολλών σχολείων, κυρίως των αγροτικών περιοχών, αφού οι κοινότητες και οι μικρότεροι δήμοι δε θα μπορούν ν' ανταπεξέλθουν στα έξοδα λειτουργίας τους, την ώρα που οι ποικιλώνυμοι «τοπικοί παράγοντες» θα ενδιαφέρονται για τη βιτρίνα τους, τα «καλά» σχολεία της περιοχής. Ανάλογα προβλήματα θ' αντιμετωπίσουν και πολλά σχολεία των αστικών κέντρων, ιδιαίτερα των υποβαθμισμένων περιοχών, που θα εξελιχθούν σε σχολεία αλλοδαπών, μεταναστών και φτωχών Ελλήνων, κατά τα πρότυπα των ΗΠΑ ή της Αγγλίας. Στον ανελέητο ανταγωνισμό που θα ξεσπάσει μεταξύ των σχολείων, οι μαθητές, με πρόσχημα το δικαίωμα επιλογής του σχολείου που θα φοιτήσουν, αντιμετωπίζονται ως πελάτες και παραγόμενα εμπορεύματα αφού θα προετοιμάζονται έτσι ώστε να κυκλοφορήσουν στην αγορά με καλύτερους όρους.

2. Στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών αναδιαρθρώσεων, όπως καθορίζεται από τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλάζουν τη φυσιογνωμία του νηπιαγωγείου και επιδιώκουν τη «σχολειοποίηση», μεταφέροντας γνωστικά αντικείμενα και διδακτέα ύλη του δημοτικού σχολείου. Η «προσχολική αγωγή» ακόμα και ως έννοια παύει να υπάρχει και αντικαθίσταται από την «προσχολική εκπαίδευση».

3. H ανάθεση μεγάλου μέρους της ευθύνης για τη χρηματοδότηση, τη λειτουργία, τους προσανατολισμούς κάθε εκπαιδευτικού ιδρύματος στο εκπαιδευτικό προσωπικό, τους εκπαιδευόμενους, τους γονείς, την «τοπική κοινωνία» και τους «παραγωγικούς φορείς» (δηλαδή τις επιχειρήσεις), είναι φανερό ότι καλλιεργεί την τάση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων να υποχωρήσουν στις απαιτήσεις των «πελατών», αφού η συντήρηση ή η ανάπτυξή τους εξαρτώνται άμεσα από τη «ζήτηση» των εκπαιδευτικών «προϊόντων» τους. Τα «αποκεντρωμένα» σχολεία για παράδειγμα θα παραμερίζουν πιο εύκολα τη γενική μόρφωση σε όφελος των δεξιοτήτων που ζητά η αγορά, για να γίνονται πιο προσφιλή στις επιχειρήσεις εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη χρηματοδότηση. Η παιδαγωγική και η διδακτική, οφείλουν να υποταχθούν σε μια νέα αντίληψη που έχει σχέση περισσότερο με την επιχειρηματική λογική αφού το σχολείο θα λειτουργεί κριτήριο την εξεύρεση κονδυλίων και να προσαρμόζει τη λειτουργία του σ' αυτή την προοπτική.

Πριν από 11 χρόνια, το 1998, εφαρμόστηκε το πρώτο σχέδιο «Καποδίστριας» και οι 6.000 δήμοι και κοινότητες της χώρας έφτασαν τους 1.033. Το προχώρημα της πολιτικής της αποκέντρωσης της εκπαίδευσης συνδέεται άμεσα με την επικείμενη «διοικητική μεταρρύθμιση» «Καποδίστριας 2» που προωθεί το υπουργείο Εσωτερικών. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό οι 52 νομοί περιορίζονται σε 16 περιφέρειες, και οι 1.033 δήμοι συγχωνεύονται σε 350. Στόχος είναι οι δήμοι και οι νομαρχίες να μειωθούν και να μετεξελιχθούν σε μικρά ευέλικτα σχήματα, στα πρότυπα των άλλων ευρωπαϊκών κρατών, με αυξημένη επιχειρησιακή ικανότητα, λειτουργική και οι οικονομική αυτοδυναμία.

Ήδη με τις θεσμικές αλλαγές που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, επιφυλάσσεται για την «Τ. Α.» ένας διαμεσολαβητικός ρόλος ανάμεσα στο κράτος και τις επιχειρήσεις, που θα ελέγχουν και θα ρυθμίζουν την εκπαίδευση σύμφωνα με τις επιδιώξεις τους, περιορίζοντας έτσι την ελευθερία των άλλων φορέων της εκπαίδευσης και των άλλων δυνάμεων της «τοπικής κοινωνίας», με σκοπό την πλήρη υποταγή της εκπαίδευσης στους νόμους της αγοράς.

 

Αν κανείς ανιχνεύσει το «σώμα» της πρότασης του Προέδρου του Συμβουλίου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΣΠΔΕ), κ. Γιώργου Μπαμπινιώτη, για το Λύκειο και την πρόσβαση στην Ανώτατη εκπαίδευση, θα διαπιστώσει ότι μια είναι στην πραγματικότητα η ρύθμιση για την οποία ο κ. Καθηγητής έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον να «καταθέσει» το ρεπερτόριο της υλοποίησής της: οι εξετάσεις και τα περιφερειακά τεστ! Αυτά φαίνεται να αποτελούν το «παιδαγωγικό ευαγγέλιο» και τη «γραμματική» του και καθορίζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να πριμοδοτούν, χωρίς να το δηλώνουν, την παλινόρθωση» μιας εξεταστικοκεντρικής οργάνωσης του Λυκείου. Πράγματι! Αν κανείς ξύσει τα γνωστά παραπλανητικά σοβατίσματα θα ανακαλύψει ότι ο κ. Καθηγητής προτείνει το παρακάτω: Σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του Λυκείου οι μαθητές να διαγωνίζονται σε περιφερειακά τεστ (τοπικές εξετάσεις τύπου πανελλαδικών) και όποιος καταφέρει και «επιζήσει σχολικά», μετά το τέλος του Λυκείου, να δίνει εξετάσεις πανελλαδικού χαρακτήρα για την εισαγωγή του στην ανώτατη εκπαίδευση.

Παράλληλα ο επικεφαλής του Συμβουλίου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης πρότεινε, ανάμεσα σε άλλα, οι εξεταστικές δοκιμασίες να βασίζονται σε ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, πρακτική που προβλήθηκε από τη μεριά του ως ασπίδα στη μηχανική αποστήθιση και στην παπαγαλία

Με τα περιφερειακά τεστ επιδιώκεται να καλλιεργηθεί η αυταπάτη ότι το σύνολο της διαδικασίας θα είναι απόλυτα αντικειμενικό και αξιοκρατικό ενώ αποκρύπτεται έντεχνα το γεγονός ότι όσο «αντικειμενικό» κι αν είναι το διαδικαστικό μέρος της διαδικασίας, τα υπόλοιπα στοιχεία που «συναρμολογούν» τη λογική του, και διαμορφώνουν την κρίση για την επιλογή / πρόκριση – απόρριψη του μαθητικού πληθυσμού δεν μπορούν να «απογαλακτιστούν» από τις ανισωτικές λειτουργίες της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Να το πούμε καθαρά: Δεν υπάρχει καλύτερο έδαφος για να βαθύνει ακόμη περισσότερο τις ρίζες της η εκπαίδευση της ακριβοπληρωμένης αμάθειας, δεν υπάρχει καλύτερη λωρίδα ταχείας κυκλοφορίας για να τρέξουν ακόμη πιο γρήγορα οι εργολάβοι των εξετάσεων, τα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα! Χέρι – χέρι, ο πάλαι ποτέ «Μέγας Εξισωτής», όχι μόνο δεν θα ελαφρώνει αλλά θα επικυρώνει και θα νομιμοποιεί με τον πιο «αντικειμενικό» τρόπο το στένεμα των διόδων!

Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΟΥΤΟΠΙΑ, Τ. 87/2010

 

Ηλεκτρονική ΠΗΓΗ: http://www.alfavita.gr/artra/art15_2_10_246.php

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣH – ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ ΣΤΟΝ «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ».

 

Της Κίνησης Πολιτών Δήμου Αστακού

 

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 

Σ' όλη την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια λαμβάνονται πρωτοβουλίες και επιχειρούνται Μεταρρυθμίσεις στο χώρο της Αυτοδιοίκησης. Απ' το 1998 με το «Σχέδιο Ανάπτυξης Κοινωνικού Χώρου» μέχρι το 2007 με την «Εδαφική Ατζέντα της Ε.Ε. προς μια περισσότερο Ανταγωνιστική και Βιώσιμη Ευρώπη των διαφοροποιημένων Περιφερειών» και τον «Χάρτη της Λειψίας»,τα κίνητρα και το περιεχόμενο των Μεταρρυθμίσεων αφορούν στην ανταγωνιστικότητα της Ε.Ε. και τη προετοιμασία μιας Ευρώπης των Περιφερειών με την υποβάθμιση του Εθνικού Παράγοντα.

Απ' τα πρώτα χρόνια της συγκρότησης του Νεοελληνικού Κράτους επιχειρούνται διαρκείς Διοικητικές και Αυτοδιοικητικές Μεταρρυθμίσεις. Το Αυτοδιοικητικό πρόβλημα είναι πάντα επίκαιρο, οι επιχειρούμενες όμως κάθε φορά τομές δεν ανατρέπουν μια κυρίαρχη τάση (που αποτελεί και ιδεολογικό μηχανισμό συγκρότησης του κράτους) που είναι ο ογκούμενος υδροκεφαλισμός. Η συνεχής συσσώρευση κατοίκων στην πρωτεύουσα και τα αστικά κέντρα.

Στην ουσία το πρόβλημα της συνεχούς αστικοποίησης δεν είναι βέβαια ελληνικό αλλά παγκόσμιο και σύμφυτο με το παγκόσμιο μοντέλο συσσώρευσης και ανάπτυξης. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2020 το 87% του παγκόσμιου πληθυσμού θα κατοικεί στις πόλεις. Αυτό από μόνο του οδηγεί σε ένα τεράστιο οικολογικό αδιέξοδο, αν αναλογιστεί κανείς τα προβλήματα διατροφής, ύδρευσης, ενέργειας, φυσικών πόρων, δημόσιου χώρου κ.λ.π που αυτό συνεπάγεται.

Α. Στη δύση της Νεωτερικότητας η επαπειλούμενη κατάρρευση στο οικολογικό πεδίο (φαινόμενο θερμοκηπίου, κλιματική αλλαγή, ερημοποίηση υπαίθρου κτλ.) και τα αδιέξοδα του οικονομικού και Αναπτυξιακού Μοντέλου που το ίδιο το Πολιτισμικό Υπόδειγμα της Νεωτερικότητας υπέβαλε, ανοίγουν μία παγκόσμια συζήτηση που επιχειρεί εναλλακτικές διεξόδους ταυτόχρονα στα πεδία της οικολογίας, της οικονομίας, της Ανάπτυξης, λύσεις και προτάσεις που αγγίζουν τα όρια διαφορετικών προτεραιοτήτων, αναγκών και αξιών δηλαδή νέων Πολιτισμικών Προτύπων.

Β. Ανάμεσα στα δυο κύρια οικονομικά ρεύματα (κρατισμό και ελεύθερη αγορά) επιχειρείται μια άλλη προσέγγιση με έμφαση στα μικρά τοπικά μεγέθη παραγωγής και άμεσα αποτελέσματα στον τρόπο οργάνωσης του βίου, την διοικητική συγκρότηση και το περιβάλλον.

Γ. Η ίδια η πολυποίκιλη και πολυαιτιακή κρίση του παγκόσμιου μοντέλου έχει σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση «νησίδων» σκέψης και δράσης που αναζητούν και προτείνουν διεξόδους στις πολιτικές και οικονομικές πραγματικότητες, όπως Κινήσεις Πολιτών, Οικολογικές ομάδες, Συνεταιρισμοί, Οργανώσεις Παραγωγών, Νέα Οικονομία κτλ. Στην Ελλάδα η τεράστια κοινοτιστική παράδοση και εμπειρία επικαιροποιείται και τροφοδοτεί γόνιμα τη συζήτηση.

Όλες αυτές οι συλλογικότητες που ανατέλλουν αποτελούν ένα καινοφανή τοπικό παράγοντα που αναζητά χώρο και ρόλο.

Δ. Τέλος η πραγματικότητα του Διογκωμένου Γραφειοκρατικού Κράτους που δυσκολεύεται όχι μόνο να αντιμετωπίσει στοιχειώδη ζητήματα διαχείρισης αλλά και να αναπαραχθεί το ίδιο, δημιουργεί την αναγκαιότητα μιας ευρείας Διοικητικής Μεταρρύθμισης.

Με βάση αυτούς τους 4 πυλώνες θα επιχειρήσουμε μια προσέγγιση της Αυτοδιοικητικής Μεταρρύθμισης σ' αντίθεση με την αφετηρία του «Καλλικράτη», που εκκινεί ( όπως θα δούμε) μόνο απ' την αναποτελεσματικότητα του κράτους και της Αυτοδιοίκησης αγνοώντας και το πολιτικό περιεχόμενο της Ευρωπαϊκής Αυτοδιοικητικής κατεύθυνσης και την Ιστορική συγκυρία και τα υπό διαμόρφωση συλλογικά υποκείμενα.

 

 

ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

 

ΤΟ Ελληνικό κράτος συγκροτείται σαν ένα κεντρικό, Γραφειοκρατικό μόρφωμα που αναπαράγεται διαρκώς διογκούμενο. Η αναπαραγωγή στο ιδεολογικό και πολιτικό πεδίο απαιτεί την ίδια Κεντρική Γραφειοκρατική Δομή και στους μηχανισμούς αναπαραγωγής της ιδεολογίας και της Πολιτικής. Έτσι, εκτός των άλλων, απαιτεί πολιτικά κόμματα Διαχείρισης με την ίδια Κρατική, Κεντρική, Γραφειοκρατική Δομή.

Η λειτουργία αυτού του πολυπλόκαμου μορφώματος είναι η διαρκής επέκτασή του και η ενσωμάτωση όλων των θεσμών και μηχανισμών απ' το κέντρο προς την Περιφέρεια. Δημιουργεί λοιπόν μια πυραμίδα Διαχείρισης με φυγόκεντρη κατεύθυνση. Αυτή η διαδικασία είναι η Αποκέντρωση.

Η διαχειριστική Πυραμίδα συντηρεί ένα πελατειακό σύστημα σε επάλληλους κύκλους. Κάθε Μεταρρύθμιση , σε κάθε τομέα ,μέχρι ένα σημείο, συντηρούσε αυτό το τέρας. Έτσι αν δει κανείς όλες τις Αυτοδιοικητικές Μεταρρυθμίσεις απ' το 1912 και μετά θα παρατηρήσει πως το κέντρο βάρους όλων είναι το εκλογικό σύστημα και το μοντέλο Αντιπροσώπευσης που συνδέει ασφαλέστερα την « Αυτοδιοίκηση» με το Κέντρο. (περισσότερα για μια ιστορική αναδρομή στα αυτοδιοικητικά συστήματα βλ. στη «Μελέτη για το σύστημα Διακυβέρνησης των νέων πρωτοβάθμιων ΟΤΑ»).

Καταλαβαίνουμε απ' όλα τα παραπάνω το «μαράζωμα» της υπαίθρου είναι αναγκαία συνθήκη επιβίωσης του γραφειοκρατικού τέρατος και της πελατειακής, διαχειριστικής πυραμίδας.

Εδώ ,όμως, διαμορφώνεται μια αντίφαση:

Αυτό το πελατειακό, αποκεντρούμενο σύστημα σχηματίζεται με αναφορά  στο Κέντρο, δηλαδή συντηρεί και αναπαράγει μια Κεντρική διόγκωση συσσώρευσης κεφαλαίων, υπηρεσιών, αγαθών, ιδεών κ.λ.π. Όμως η Διαρκής διόγκωση το έκανε από ένα σημείο και μετά δυσλειτουργικό.

Έτσι η προσπάθεια απ' το '80 και μετά να δοθούν αρμοδιότητες και εξουσίες Περιφερειακά (προκειμένου να ενσωματωθεί), οδήγησε στην Αυτονόμηση απ' την πυραμίδα των Τοπικών Παραγόντων- διαχειριστών ( μιας και έπαψε η αναφορά στο Κέντρο.

Η Αυτονόμηση του Πολιτικού Προσωπικού, στην Περιφέρεια, αφ' ενός ακυρώνει την επέκταση της Κεντρικής Εξουσίας και την ενσωμάτωση της Περιφέρειας, αφ' ετέρου ακυρώνει την δυνατότητα γνήσιων Αυτοδιοικητικών συγκροτήσεων.

Αυτή είναι μια Δομική Αντίφαση που καθορίζει διαρκώς και συνεχώς όλο το Διοικητικό Σύστημα.

Η λύση αυτής της αντίφασης απαιτεί μια Δομική αλλαγή που δε μπορεί να είναι άλλη από την αντιστροφή της Πυραμίδας.

Έτσι λοιπόν, οποιαδήποτε Μεταρρύθμιση δεν έχει σαν πυρήνα την αντιστροφή της Διοικητικής Πυραμίδας θα αναπαράγει την πολιτική της Αποκέντρωσης (μ' ότι εξηγήσαμε πως αυτό σημαίνει και με την Δομική αντίφαση που σέρνει) ενάντια στην Αυτοδιοίκηση.

 

 

ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ

 

Τι είναι Αυτοδιοίκηση; Τι διαφοροποιεί την Αυτοδιοίκηση από τη διοίκηση;

Σ ΄όλες τις σχετικές μελέτες του ΙΤΑ, καθώς και στο ΣΧ.Δ παρόλο που χρησιμοποιούνται συνεχώς οι έννοιες, δεν διευκρινίζονται. Θεωρούνται αυτονόητες. Είναι η αιρετότητα των οργάνων; Προφανώς όχι γιατί τότε η κοινοβουλευτική δημοκρατία θα μπορούσε να ειπωθεί Αυτοδιοίκηση γ΄ βαθμού (!).

Είναι η εγγύτητα πολιτών και κέντρων λήψης των αποφάσεων; Και αυτό είναι σχετικό, ιδίως στο επίπεδο της Περιφέρειας.

Δύο πράγματα είναι χαρακτηριστικά και διαφοροποιούν τη Διοίκηση από την Αυτοδιοίκηση:

–Η άμεση συμμετοχή των πολιτών

-Η αυτοθέσμιση των προτεραιοτήτων των διάφορων βαθμίδων.

Αυτοί οι δυο πρέπει να είναι και οι στόχοι μιας Αυτοδιοικητικής Μεταρρύθμισης.

Το δίλλημα λοιπόν το οποίο προκύπτει είναι: Αυτοδιοικούμενη Διοίκηση ή Κεντρικά Διοικούμενη Αυτοδιοίκηση. Οποιαδήποτε προσέγγιση προσπαθεί να υπεκφύγει από αυτό το δίλλημα είναι καταδικασμένη.

Αλλά  το Σχέδιο « Καλλικράτης» παίρνει σαφώς θέση στο δίλλημα όπως θα δούμε παρακάτω.

 

Η φιλοσοφία του νόμου:

Oπως φαίνεται απ' το κείμενο της διαβούλευσης , το ν.σ στήρίζεται στις μελέτες του ΙΤΑ και στην επιτροπή των ειδικών που ο νέος Υπουργός κατάρτησε. Ποιοι είναι οι πυλώνες της Μεταρρύθμισης:

 

 «Είναι αναγκαίος ένας συνολικός επανασχεδιασμός, με εσωτερική συνοχή και συνέπεια, στηριγμένος στη βάση μιας ολοκληρωμένης μελέτης, που θέτει ως επίκεντρο την αποτελεσματική εξυπηρέτηση των αναγκών του πολίτη και δίνει νέα αναπτυξιακή ώθηση στο κράτος.

1.   Άλλωστε η απάντηση στην πολύπλευρη κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα μπορεί να δοθεί μόνο μέσα από δομικές αλλαγές για τη ριζική ανασύνταξη του κράτους. Η σημερινή προβληματική δομή και η ραγδαία επιδείνωση της λειτουργίας του κράτους τα τελευταία χρόνια, είναι κύριος λόγος γιγάντωσης του για τον πολίτη, πηγή δυσχερειών στην επιχειρηματικότητα. δημοσιονομικού προβλήματος και εμπόδιο στην ανάπτυξη. Είναι πηγή ταλαιπωρίας και ανασφάλειας για εξυπηρέτηση του πολίτη, για την ανάπτυξη της χώρας και για την εναρμόνιση στο ευρωπαϊκό κεκτημένο και την απόλυτη διαφάνεια…» (Σχέδιο διαβούλευσης {ΣΧ. Δ}, Εισαγωγή).

 

Δηλ. καμιά αναφορά στους άλλους πυλώνες που θα έπρεπε να στηρίζεται μια μεταρρύθμιση. Κι όχι μόνο αυτό . Η παραπάνω προσέγγιση δίνει και το στίγμα της, πως νοείται η Αυτοδιοίκηση: Ως επικουρική κρατική λειτουργία παροχής υπηρεσιών και εφαλτήριο αναπτυξιακής ώθησης του κράτους.

 

Ποια είναι η Βάση της μεταρρύθμισης; Διπλή: Η αναδιάρθρωση των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ και η αναδιάρθρωση των β/ βάθμιων. Απ' αυτό υποτίθεται θα προκύψει, ως αποτέλεσμα η συνολική Διοικητική Ανασυγκρότηση. Η τελευταία βέβαια δεν θα αλλάξει στη Δομή της γιατί δεν αλλάζει η κατεύθυνση της πυραμίδας όπως θα δούμε.

 

Να δούμε όμως πως νοείται η αναδιάρθρωση των ΟΤΑ:

– «Σελ 11 : Οι εξελίξεις απέδειξαν ότι η συγκρότηση του δεύτερου βαθμού της αυτοδιοίκησης στα όρια των σημερινών νομών καθιστά ανέφικτη την ανάληψη της ευθύνης για το σχεδιασμό και την άσκηση μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για την ανάπτυξη στην περιοχή τους. Η άσκηση αναπτυξιακής πολιτικής προϋποθέτει ευρύτερες ενότητες.

– Η αναδιάταξη των δήμων σε λιγότερες και ισχυρότερες μονάδες που αναλαμβάνουν περισσότερες αρμοδιότητες επιβάλλει την αναδιάταξη του δεύτερου βαθμού σε ευρύτερες γεωγραφικές ενότητες, ώστε να είναι σε θέση να αναλάβουν νέες αρμοδιότητες, ιδίως στην ανάπτυξη.

– Η δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση στα όρια των νομών αποδείχθηκε ότι δυσκολεύει την αποτελεσματική συμμετοχή στα ευρωπαϊκά όργανα, όπως την Επιτροπή των Περιφερειών, στα οποία οι περιφέρειες των άλλων κρατών – μελών έχουν ουσιαστικό ρόλο και λόγο.

 

Όλα τα παραπάνω επιβάλλουν τη συγκρότηση του δεύτερου βαθμού της αυτοδιοίκησης σε ευρύτερες γεωγραφικές ενότητες που επιτρέπουν ένα νέο ρόλο στο θεσμό.»

 

Στο επίπεδο λοιπόν του β- βαθμού τα κίνητρα είναι τρία : Η Μεγέθυνση των α- βάθμιων, η άσκηση αναπτυξιακής πολιτικής και η συμμετοχή στα Ευρωπαϊκά  όργανα. Σ' όλη την εισαγωγή που λογικά θα έπρεπε να υπάρχει μια τεκμηρίωση δεν γίνεται καμιά αναφορά για την μεγέθυνση των ΟΤΑ, κι εδώ (σελ. 11),χωρίς καμιά προσπάθεια επιχειρηματολογίας παρουσιάζεται η ανασυγκρότηση των β-βάθμιων ΟΤΑ ως συνέπεια της συγχώνευσης των α-βάθμιων!!

Αλλά ας δούμε παρακάτω στην τεκμηρίωση της α-βάθμιας ανασυγκρότησης- συγχώνευσης:

Στις παρ. 48 και 49 επιχειρείται μια αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης. Εκεί αναφέρεται ότι οι Δήμοι και μετά την Μεταρρύθμιση του «Καποδίστρια» παρέμειναν αναποτελεσματικοί (παρ. 48) και αναφέρονται οι ευθύνες της πολιτείας στην μη πολιτική στήριξη του νέου θεσμού. (παρ. 49). και ξαφνικά (παρ. 51):

«Στο πλαίσιο της Νέας Αρχιτεκτονικής επαναθεμελιώνεται η πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση με λιγότερους και ισχυρότερους Δήμους»!! Έτσι χωρις καμιά τεκμηρίωση , απολύτως αυθαίρετα.

Η απάντηση όμως έρχεται απ' τις μελέτες του ΙΤΑ:

 

-Πρώτα- πρώτα στη «Μελέτη για  την Οργανωτική Αναδιάρθρωση  και Λειτουργική Αναβάθμιση των Δευτεροβάθμιων ΟΤΑ» ο πολίτης ορίζεται ως χρήστης υπηρεσιών και αγαθών  και μ' αυτό σχετίζεται η επιτυχία της Μεταρρύθμισης (σ' αυτό το επίπεδο).

-Στη μελέτη: «Σύστημα Διακυβέρνησης των νέων Πρωτοβάθμιων ΟΤΑ» (σελ.4) αναφέρεται:

Το κεντρικό κράτος, παρά τις έντονες προσπάθειες και την επιστράτευση πρωτοφανών πόρων και μέσων, αδυνατεί να ανταποκριθεί στη ζήτηση για ποιοτικές και επαρκείς κοινωνικές υπηρεσίες, για εξομάλυνση των σχέσεων διοίκησης-πολίτη, για κάλυψη των αναγκών πολιτικής προστασίας. Η αυτοδιοίκηση, δημοκρατικός θεσμός που βρίσκεται κοντά στον πολίτη και τις ανάγκες του, παρά τις εμφανείς δυσλειτουργίες, αποτελεί τον φορέα που έχει ήδη αποδείξει ότι μπορεί να ανταποκριθεί καλύτερα και ταχύτερα (λ.χ. συντήρηση σχολικών κτιρίων, προστασία της παιδικής ηλικίας και των ηλικιωμένων, αξιοποίηση κοινωφελών χώρων και κτιρίων κ.ά.) στις προσδοκίες της κοινωνίας μας

Αυτή η θεώρηση  που επιφυλάσσει ένα επικουρικό κρατικό ρόλο για την Αυτοδιοίκηση προφανώς νοεί το κράτος ως κεντρικά και αυτοτελώς συγκροτούμενο.

Εξάλλου στη σελίδα 50 διαβάζουμε:

«Το Πρόγραμμα ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ είχε ιδεολογικό πλαίσιο (αποσυγκέντρωση), είχε όραμα (τους αποτελεσματικούς νέους δήμους) και βασίστηκε σε ισχυρή πολιτική βούληση, δεν εξασφάλισε όμως ευρεία πολιτική συναίνεση. Σε μεγάλο βαθμό, το τελευταίο θεμελιώθηκε σε μομφές αδιαφάνειας και πολιτικών σκοπιμοτήτων. Επομένως η νέα διοικητική μεταρρύθμιση χρειάζεται αυτά που είχε το Πρόγραμμα ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ και επιπλέον ευρεία πολιτική συναίνεση, η οποία μπορεί να διασφαλιστεί με διακομματικό διάλογο, ευρεία κοινωνική διαβούλευση και στενή συνεργασία της Κυβέρνησης με την ΚΕΔΚΕ»

Το όραμα λοιπόν του «Καποδίστρια» ήταν η αποτελεσματικότητα των ΟΤΑ που θα δούμε παρακάτω πως νοείται, στο ΣΧ.Δ, και πως αξιολογείται. Πάντως δεν αμφισβητείται κατά πως φαίνεται ούτε το ιδεολογικό περιεχόμενο ούτε το όραμα. Αυτό επιβεβαιώνεται στο ΣΧ.Δ , όπου καμιά κριτική αναφορά δε γίνεται σ' αυτά. Αυτό φαίνεται , κατ΄αρχήν, περίεργο δεδομένης της κριτικής στην ίδια μελέτη:. «Η μεταρρύθμιση δεν συνοδεύτηκε με ριζική αλλαγή του πολιτικού και διοικητικού συστήματος των νέων διευρυμένων Δήμων, προκειμένου τα πολιτικά όργανα ν' αποκτήσουν εκείνο τον επιτελικό και προγραμματικό ρόλο στη λειτουργία τους. Υστέρησε δηλαδή ως προς τα στοιχεία τα οποία,  μαζί με τις αναγκαίες επιτελικές υπηρεσίες, θα μετέτρεπαν τους Δήμους σε ισχυρές μονάδες σχεδιασμού και προώθησης της Τοπικής Ανάπτυξης. »

Και  δεν πρόκειται , απλώς για μεθοδολογικό πρόβλημα (όπως θα δούμε).

Οι «άξονες μέτρησης», λοιπόν, σύμφωνα με το ΣΧ.Δ .της αποτελεσματικότητας, όπως την προσεγγίζει  ο «Καλλικράτης», μπορούν να καταταχθούν σε 5 ενότητες:

–         Χρηστικότητας-εξυπηρέτησης: (διευκόλυνση πολιτών, ηλεκ. υπηρεσίες,  διαφάνεια κ.λ.π).

–         Ανάπτυξης: (Θεσμικό «κλειδί» για την «πράσινη  ανάπτυξη»).

–         Ευρώπης: ( ισότιμη συμμετοχή στην Επιτροπή Περιφερειών)

–         Διοικητικοί: (διαφάνεια, καταπολέμηση γραφειοκρατίας κ.λ.π )

–         Δημοσιονομικοί-οικονομικοί: (αποκέντρωση φοροεισπρακτικών μηχανισμών, οικονομίες κλίμακος κ.λ.π ).

Εκτιμούμε για τα παραπάνω ότι:

1)     Η πράσινη ανάπτυξη  (όπως και μέσα απ' το νόμο για τις ΑΠΕ φαίνεται) είναι το πλαίσιο της ταχείας επιχειρηματικής επέλασης στα καινοφανή πεδία της περιβαλλοντικής αποκατάστασης. Αντί δηλ. η Τοπικότητα να αποτελεί κομβικό στοιχείο μιάς άλλης Αναπτυξιακής αντίληψης, είναι η απαραίτητη προϋπόθεση διασφάλισης ενός περιβάλλοντος επενδυτικής αποκέντρωσης των μεγάλων «οίκων».

Εκτός απ' την πράσινη ανάπτυξη και οι επενδυτικές λογικές  (ΣΔΙΤ κ.λ.π), απαιτούν ένα διαφορετικό περιφερειακό περιβάλλον.

2)     Η Ευρωπαϊκή κατεύθυνση δεν κρίνεται επί της ουσίας, στην υποβάθμιση δηλ.  του Εθνικού παράγοντα και την αναβάθμιση του Περιφερειακού, (στην λογική και της αύξησης της ανταγωνιστικότητας), αλλά ακολουθείται η κατεύθυνση, χωρίς όμως να ερμηνεύεται η (ακόμη και για τα Ευρωπαϊκά δεδομένα ) μεγάλη τοπική διόγκωση.

3)     Η βελτίωση των υπηρεσιών και των παροχών (ηλεκ. Δήμος, e-ΚΕΠ κ.λ.π ) αφορούν σε μια τακτοποίηση και προάγει ένα μοντέλο πολίτη – καταναλωτή, όταν δε συνοδεύεται από ισχυρές πολιτικές αναβάθμισης της συμμετοχής του

4)     Η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και η διαφάνεια συνδέονται με μεταφορά των κεντρικών πολιτικών συσχετισμών περιφερειακότερα. Αλήθεια, γιατί η καταπολέμηση της (μεγάλης σήμερα) διαφθοράς απαιτεί μεγαλύτερους ΟΤΑ κι όχι την συμμετοχή και τον έλεγχο των πολιτών; Πάντως η εμπειρία απ' τα σκάνδαλα των μεγάλων δήμων άλλα έδειξε.

5)     Οι οικονομικοί λόγοι: Αν η αποκέντρωση εντοπισθεί μόνο στο φορολογικό σύστημα και δε συνοδεύεται από παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας η πολυπόθητη οικονομική αυτονομία των δήμων είναι μια άλλου τύπου εξάρτηση  απ' το κράτος. Το σημερινό 3,3% του ΑΕΠ που διαχειρίζεται η Αυτοδιοίκηση πρέπει έστω και σε μια προοπτική να προσεγγίσει τον μέσο όρο των χωρών της Ε.Ε. (11,5%). Αλλά αυτό μέσω μιας διαδικασίας παραγωγικής αποκέντρωσης. Η περιφέρεια δηλ. να παράγει και να διαχειρίζεται το παραγόμενο αγαθό της.

Αυτοί οι «άξονες μέτρησης» και συγχρόνως στόχοι της μεταρρύθμισης,   προσεγγίζονται μέσω των ρυθμίσεων που αποτυπώνονται στο ΣΧ. Δ και στη πλειοψηφία τους προτείνονται απ' το ΙΤΑ και βάσει αυτών αξιολογείται η αποτελεσματικότητα.

Θα πρέπει να πούμε ότι μόνο μέσα από την συνολική πολιτική κριτική του νόμου μπορεί να γίνει η προσέγγιση των επιμέρους ρυθμίσεων , γιατί διαφορετικά λείπει το εργαλείο ερμηνείας τους και ουδετεροποιούνται αυτές ( οι ρυθμίσεις)  σαν προβλήματα μεθόδου και τεχνικής. Σε γενικές γραμμές:

1)        Γιατί συγχωνεύσεις; Πως προκύπτουν αυτές ως προϋπόθεση της αποσυγκέντρωσης;

Οι συγχωνεύσεις δεν ερμηνεύονται απ' το ΣΧ. Δ  και κατά συνέπεια αποκτούν κύρος αξιώματος, δεν είναι μέσο αλλά προϋπόθεση της αποτελεσματικότητας (όπως την ερμηνεύουν αυτή). Έτσι: καθίσταται σαφές ότι οι συγχωνεύσεις δεν είναι ένα τεχνικής φύσης πρόβλημα ή το μέσο για την επίτευξη της όποιας αποτελεσματικότητας, αλλά σταθερός «ιδεολογικός» προσανατολισμός και του «Καποδίστρια» και του «Καλλικράτη». Οι συγχωνεύσεις είναι το ιδεολογικό πλαίσιο για να προσεγγιστεί το όραμα της αποτελεσματικότητας. Κι αυτό γιατί η Δομική αντίφαση του Συστήματος -όπως στο προηγούμενο κεφάλαιο περιγράφτηκε- επιχειρείται να λυθεί με τεχνική ισχυροποίηση της κρατικής – κομματικής γραφειοκρατίας που μπορεί να γίνει μόνο με περιφερειακές υπερσυγκεντρώσεις.

2)       Στο επίπεδο της Περιφέρειας το αυτοδιοίκητο δεν διασφαλίζεται ,γιατί δεν αρκεί μόνο η αιρετότητα.

3)       Η διαταραγμένη (και κατά το ΙΤΑ) ενδοδημοτική ισσοροπία δεν αποκαθίσταται. Το αντίθετο. Δομούνται ανισοβαρείς εσωτερικά δήμοι. (π.χ οι τέως Καποδιστριακοί δήμοι θα έχουν τοπική εκπροσώπηση 5μελή, από ενιαίο ψηφοδέλτιο).

4)       Δεν υπάρχει Τοπικός προϋπολογισμός των (τέως) δημοτικών διαμερισμάτων.

5)       Η Επιχειρησιακή και η Περιφερειακή Επιχειρησιακή Επιτροπή δεν αναιρούν την προσωποκεντρικότητα του συστήματος.

6)       Δεν γίνεται λόγος τις παρακρατημένες οφειλές και το κατά το ΙΤΑ απαραίτητο πακέτο στήριξης των 5 δις «μεταφέρεται» στον «Θησέα».

7)        Δεν γίνεται λόγος για παραγωγική ανασυγκρότηση παρά μόνο για φοροείσπραξη.

8)       Η πρόταση του ΙΤΑ για 30% των ΠΕΠ απ΄ευθείας στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ δεν αναφέρεται ως δέσμευση.

9)       Η απλή αναλογική υποσκάπτεται απ' την κατανομή 2/5 και 3/5.

10)   Η υποχρέωση υποβολής εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας των παρατάξεων είναι από αφελής έως επικίνδυνη.

11)    Δεν ξεκαθαρίζεται ο τρόπος συγκρότησης των Μητροπολιτικών δήμων, ούτε καν ποιους δήμους αφορά.

Συμπερασματικά:

1. Πουθενά και σε κανένα σημείο δεν κρίνεται το ιδεολογικό και οραματικό περιεχόμενο του «Καποδίστρια».

2. Είναι σαφής η επιλογή και στον «Καποδίστρια» και στον «Καλλικράτη» του μοντέλου της Διοικούμενης Αυτοδιοίκησης δηλ. της φυγόκεντρης κατεύθυνσης  της Διοικητικής πυραμίδας.

3. Καμία ριζική πολιτική τομή δεν προωθήθηκε με τον «Καποδίστρια» ούτε προετοιμάζεται με τον «Καλλικράτη».

 4. Το όλο εγχείρημα του «Καποδίστρια» έμεινε ανολοκλήρωτο γιατί τα Δομικά προβλήματα καταβρόχθισαν τις εκσυγχρονιστικές  αλλαγές και τώρα με τον «Καλλικράτη» επιχειρείται η υπέρβαση του προβλήματος με την αποδόμηση των όποιων Αυτοδιοικητικών κατακτήσεων.

 5. Η Περιφέρεια τείνει να δομηθεί ως αποσυγκεντρωμένη -κεντρική- Διοίκηση αφού δεν προκύπτει ως αποτέλεσμα της Σύνθεσης επάλληλων Περιφερειακότερων  βαθμίδων.

6. Το Πολιτικό προσωπικό θα μειωθεί κατά 130.000 αντί να δημιουργηθεί κίνητρο για συμμετοχή των γνήσιων Αυτοδιοικητικών δυνάμεων.

7. Επιχειρείται η περιφερειακότερη μεταφορά των Κεντρικών Πολιτικών συσχετισμών δηλ. η άλωση της Αυτοδιοίκησης απ' την κομματογραφειοκρατία.

 

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

 

Απ' τα μέσα της δεκαετίας το '80 ανοίγει μια συζήτηση καθορισμού της minimum Διοικητικής συγκρότησης με το κριτήριο της βιωσιμότητας. Οι σχετικές συζητήσεις κατέληξαν σε μεταρρυθμιστικές ή πειραματικές πρωτοβουλίες που προετοίμασαν το έδαφος για τον «Καποδίδτρια1».

Οι οικιστικές, οικονομικές, κοινωνικές συγκροτήσεις δεν προέκυψαν τυχαία. Είναι προϊόντα μιας αργής ιστορικής διαδικασίας που ανατροφοδοτούνται από τις έννοιες της Τοπικότητας, Ταυτότητας, Ετερότητας. Όταν λοιπόν μιλάμε για επαναχαράξεις και συγχωνεύσεις πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί γιατί αυτές δεν μπορεί να είναι ασκήσεις επί χάρτου, δεδομένου ότι έχουμε να κάνουμε με «πραγματικά» στοιχεία των συλλογικοτήτων.

Εν πάσει περιπτώσει δε μπορεί οι συγχωνεύσεις, που είναι ένα μέσο, να ταυτίζονται με το σκοπό και το όραμα μιας Διοικητικής Μεταρρύθμισης.

Τα Δομικά Προβλήματα του Ελληνικού κράτους απαιτούν μια ευρεία Διοικητική Μεταρρύθμιση που θα ενσωματώνει και θα τροφοδοτεί Μεταρρυθμίσεις και σε άλλα πεδία. Στο οικονομικό, στο Αναπτυξιακό στο Περιβαλλοντικό, στο Πολιτισμικό κ.λ.π

Η Αυτοδιοικητική Μεταρρύθμιση αποτελεί όχι απλά ένα μέρος της Συνολικής Διοικητικής Μεταρρύθμισης αλλά τον ΤΡΟΠΟ που αυτή πρέπει να γίνει.

Εννοούμε δηλ. την αντιστροφή της Διοικητικής πυραμίδας προς  κεντρομόλο κατεύθυνση , που οδηγεί στο όραμα της Αυτοδιοικούμενης Διοίκησης.

Όπως αναφέραμε οι στόχοι είναι δύο:

–         Άμεση συμμετοχή των πολιτών

–         Αυτοθέσμιση των προτεραιοτήτων των επάλληλων βαθμίδων.

Απ' τη στιγμή στοχεύουμε στην αντιστροφή της Διοικητικής πυραμίδας μιλάμε για συνεχή «ροή» συμμετοχής, προτάσεων, σχεδιασμών και εφαρμογών (νομοθετικών, παραγωγικών, διαχειριστικών κ.λ.π) απ' την περιφέρεια προς το κέντρο. Αυτή η λογική δεν αναιρείται απ' την ετερότητα – ταυτότητα των συλλογικοτήτων της κάθε βαθμίδας, γιατί η ταυτότητα αποτελείται από επάλληλους κύκλους ( νιώθω ταυτόχρονα ότι είμαι πολίτης του χωριού μου, του Δήμου μου, της Επαρχίας μου, του Νομού μου, της Περιφέρειάς μου, του Έθνους μου, των Βαλκανίων, της Ευρώπης, της Οικουμένης. Και συμμετέχω με την ταυτότητά μου σε κάθε βαθμίδα αυτής της ιεραρχίας γιατί περιέχω όλες τις προηγούμενες).

Πολιτικά αυτή η «ροή» εκφράζεται με την Αντιπροσώπευση, τη Σύνθεση και τις Αμεσοδημοκρατικές Παρεμβάσεις σε κάθε βαθμίδα.

Μ' αυτή την έννοια λοιπόν, των λειτουργικών δηλ. συνθέσεων απ' τις περιφερειακότερες βαθμίδες προς τις κεντρικότερες, το δίλλημα περί συγχώνευσης είναι ψεύτικο, δεν τίθεται. Και δεν τίθεται γιατί υπερβαίνεται.

Τέλος στο σχεδιασμό πρέπει να λάβουμε υπ' όψιν την πραγματικότητα των Καποδιστριακών Δήμων με την όποια συσσώρευση υποδομών, εμπειριών κ.λ.π έχουν.

 

Ορισμένες διευκρινίσεις σχετικά με τις Αρχές της «Αρχιτεκτονικής» του υποδείγματος:

1)     Να υπάρχει μια λειτουργική συνέχεια των βαθμίδων προκειμένου να αποφευχθεί η αυτονόμησή τους.

2)     Να υπάρχει μια συνεχής «ροή» αντιπροσωπευτικότητας από την Περιφέρεια προς το Κέντρο, με Αμεσοδημοκρατικές εμβόλιμες παρεμβάσεις.

3)     Κάθε βαθμίδα να «περιέχει» την προηγούμενη και να «προετοιμάζει» την επόμενη. Και αυτό εκφράζεται, σε κάθε βαθμίδα, με τη συμμετοχή ενός μεγάλου ποσοστού αντιπροσώπων της προηγούμενης.

4)     Στις πιο απομακρυσμένες βαθμίδες (από την επαρχία και πάνω) που δεν υπάρχει δυνατότητα Άμεσου ελέγχου και Άμεσης συμμετοχής να είναι έμμεση η εκλογή του επικεφαλής.

5)     Να αποφύγουμε το δίλλημα Αιρετός ή Διορισμένος περιφερειάρχης που οδηγεί το ένα στον κεντρικό έλεγχο και το άλλο στην αυτονόμηση και τις υπερεξουσίες.

6)     Η απλή αναλογική στην κατανομή των εδρών σε όλα τα επίπεδα διασφαλίζει την αντανάκλαση των πολιτικών συσχετισμών της Κοινωνίας στα όργανα.

7)     Ο Μητροπολιτικός Δήμος αντιστοιχεί στο επίπεδο της Επαρχίας. 

 Μια πιο αναλυτική πρόταση:

 8) Θεσμική ταύτιση Συνοικίας, {για πόλεις}, με Κοινότητα  {για  πρώην Καποδιστριακό Δήμο}.

 

 

Παραθέτουμε ένα υπόδειγμα για να κατανοηθεί η λογική της πρότασης:

Στο επίπεδο των Δήμων μέχρι 1000 κατοίκους (στο εξής Κοινότητες):

3μελές Τοπικό Συμβούλιο από ενιαίο ψηφοδέλτιο. Ο πλειοψηφών είναι Πάρεδρος. Κατάθεση ανά τετραετία πρότασης Τοπικού Επιχειρησιακού Προγράμματος που συνδιαμορφώνεται και υλοποιείται στο επίπεδο του Καποδιστριακού Δήμου. Η πρόταση ΤΕΠ διαμορφώνεται σε τοπική Λαϊκή Συνέλευση. Το ετήσιο Τοπικό Τεχνικό Πρόγραμμα και ο τοπικός Προϋπολογισμός απορρέουν απ' τους Ετήσιους στόχους του ΤΕΠ. Ετήσια Λαϊκή Συνέλευση Απολογισμού. Μόνιμος υπάλληλος(σύμβουλος ανάπτυξης) και τοπικό ΚΕΠ. Ψηφιακή δικτύωση.

Στο επίπεδο των Δήμων πάνω από 1000 κατοίκους (στο εξής Κοινότητες):

Τοπικά Συμβούλια μέχρι 6μελή, ανάλογα με τον αριθμό των κατοίκων. Άμεση εκλογή Παρέδρου από συμμετοχή εκλογικών συνδυασμών. Κατάθεση ανά τετραετία πρότασης Τοπικού Επιχειρησιακού Προγράμματος που συνδιαμορφώνεται και υλοποιείται στο επίπεδο του Καποδιστριακού Δήμου. Η πρόταση ΤΕΠ διαμορφώνεται σε τοπική Λαϊκή Συνέλευση. Το ετήσιο Τοπικό Τεχνικό Πρόγραμμα και ο τοπικός Προϋπολογισμός απορρέουν απ' τους Ετήσιους στόχους του ΤΕΠ. Ετήσια Λαϊκή Συνέλευση Απολογισμού. Μόνιμος υπάλληλος(σύμβουλος ανάπτυξης) και τοπικό ΚΕΠ. Ψηφιακή δικτύωση.

Οι πάρεδροι συμμετέχουν στο Δημοτικό Συμβούλιο στο επίπεδο του Καποδιστριακού Δήμου. Αυτοί αποτελούν το 1/3 των δημοτικών συμβούλων. Τα υπόλοιπα 2/3 εκλέγονται από συνδυασμούς.

 Άμεση εκλογή Δημάρχου.

Κατάργηση του θεσμού των Αντιδημάρχων.

Δημιουργία 4 επιτροπών από δημοτικούς συμβούλους με συμμετοχή της μειοψηφίας:

1.      Παιδείας-Πολιτισμού

2.       Ανάπτυξης-Περιβάλλοντος

3.      Έργων Υποδομών

4.      Χωροταξίας-Πολεοδομίας

Οι εκλογές και η κατανομή των εδρών στο Δημοτικό Συμβούλιο γίνεται με απλή αναλογική. Ο επικεφαλής του σχετικά επιτυχόντα συνδυασμού είναι ο Δήμαρχος.

Δημιουργία επιχειρησιακού οργάνου από το Δήμαρχο και τους επικεφαλής των επιτροπών.

Κατάθεση Δημοτικού Επιχειρησιακού Προγράμματος ανά 4ετία καθώς και 4ετών προγραμμάτων των Επιτροπών. Ετήσια κατανομή στόχων. Δημοτικές Πολιτικές Συνελεύσεις επ' αυτών ανά 4ετία και κατ' έτος. Δυνατότητα Καταθέσεων εναλλακτικών προτάσεων.

Ετήσια άμεση εκλογή απ' τις Συνελεύσεις Αντιπροσώπων των Επιτροπών στο επίπεδο της Επαρχίας, που την αποτελούν 3-4 Καποδιστριακοί Δήμοι.

Δημοτικά Δημοψηφίσματα.

Ολοκληρωμένες Υποδομές Αναπτυξιακές, πληροφορικής, Πολεοδομικές κ.λ.π στο επίπεδο του Δήμου. Οικονομική Αυτοτέλεια. Μόνιμο εξειδικευμένο προσωπικό.

Με την ίδια λογική δομείται το όλο σύστημα προ τα πάνω μέχρι το επίπεδο της Περιφέρειας.

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

 

Παρουσιάσαμε το πλαίσιο μιας Αυτοδιοικητικής Μεταρρύθμισης, καθώς και ένα υπόδειγμα υλοποίησης του πλαισίου. Κινηθήκαμε σε ένα διαφορετικό ιδεολογικό και οραματικό πλαίσιο για την Αυτοδιοίκηση απ' ότι ο «Καλλικράτης», ο οποίος εκτιμούμε ότι οδηγεί σε ένα άτολμο εκσυγχρονισμό χωρίς ριζικές τομές, που θα αναπαράγει ένα Κεντρικό Διοικητικό Μοντέλο και θα καταρρεύσει απ' τα Δομικά προβλήματά του ή θα αφανίσει την Αυτοδιοίκηση.

. Η οικονομική συγκυρία (πέρα απ' τα υπόλοιπα προβλήματα που αναφέρθηκαν) εγγυάται την ταφόπλακα.

 

 

KINHΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΑΣΤΑΚΟΥ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ  πρότασης Αυτοδιοικητικής Μεταρρύθμισης

 

Του Ηλία Γεωργαλή*

 

Το Διοικητικό σύστημα χρειάζεται μια ριζική και τολμηρή Μεταρρύθμιση που:

Α) Θα έχει κέντρο την Αυτοδιοίκηση και αφετηρία την περιφέρεια.

Β) Θα «συνομιλεί» με τα μεγάλα σύγχρονα παγκόσμια ρεύματα εναλλακτικής κριτικής:

1. Στο Αναπτυξιακό Πολιτισμικό πρότυπο.

2. Στην Οικονομική αντίληψη.

3. Στο Περιβαλλοντικό μοντέλο.

Γ) Θα στηρίζεται και θα στηρίζει τις καινούριες Συλλογικότητες και την αυτόνομη γνήσια Αυτοδιοικητική παρέμβαση, κόντρα στην κομματική Γραφειοκρατία και τους τοπικούς ηγετίσκους.

Δ) Θα αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τα προβλήματα της διόγκωσης και της κρατικής Γραφειοκρατίας.

Η Αυτοδιοικητική Μεταρρύθμιση πρέπει, για να είναι ριζική και βιώσιμη, να αντιμετωπίζει τα Δομικά προβλήματα του Συστήματος και κατά συνέπεια να αντιστρέφει προς κεντρομόλο κατεύθυνση την Διοικητική πυραμίδα.

Αν η Μεταρρύθμιση κινηθεί στη λογική της ασαφούς αποτελεσματικότητας και του εκσυγχρονισμού θα καταβροχθιστεί απ' τα Δομικά προβλήματα και θα ενσωματωθεί στο Κράτος.

Απ' τη δεκαετία του '80 και μετά οι δυο-τρεις μεταρρυθμίσεις κατευθύνονται προς τις συγχωνεύσεις των Ο.Τ.Α. προκειμένου έτσι να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητά τους (των Ο.Τ.Α.). Παρ' όλα αυτά, γρήγορα, το κάθε προηγούμενο μοντέλο απαιτεί καινούρια μεταρρύθμιση, χωρίς να εξετάζονται το οραματικό και ιδεολογικό περιεχόμενο των μεταρρυθμίσεων. Η κύρια κριτική π.χ. του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ι.Τ.Α.) για τα αίτια της αποτυχίας του Καποδίστρια 1, εστιάζεται κυρίως στην πληθώρα των Δήμων.

Συνεπής μ' αυτή τη λογική, λοιπόν, η νέα Μεταρρύθμιση ακολουθώντας και τις Ευρωπαϊκές στρατηγικές (όπως εκφράζονται  από  το 1998 με το «Σχέδιο Ανάπτυξης Κοινωνικού Χώρου» μέχρι το 2007 με την «Εδαφική Ατζέντα της Ε.Ε. προς μια περισσότερο Ανταγωνιστική και Βιώσιμη Ευρώπη των διαφοροποιημένων Περιφερειών» και τον «Χάρτη της Λειψίας»), προβλέπει σε χοντρές γραμμές τα παρακάτω:

Κομβικό σημείο της Μεταρρύθμισης είναι η αναβάθμιση των Περιφερειών που ορίζονται ως 2^ος βαθμός Αυτοδιοίκησης. Η μεν αναβάθμιση όμως προκύπτει ως αποτέλεσμα της Κρατικής αποκέντρωσης κι όχι της Σύνθεσης των περιφερειακότερων  Αυτοδιοικητικών βαθμίδων, το δε αυτοδιοίκητο είναι απολύτως αυθαίρετο και ψευδές, δεδομένου ότι η αιρετότητα και μόνον των αντιπροσώπων δεν διασφαλίζει το Αυτοδιοίκητο του Θεσμού.

 

    Επιγραμματικά στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ προτείνεται το εξής:

 

–         Συγχωνεύσεις Δήμων ώστε από τις 1033 μονάδες να πάμε στις 470 περίπου (όσοι περίπου ήταν οι Αναπτυξιακοί Σύνδεσμοι ή τα Συμβούλια Περιοχής παλιότερα)

–         Κατάργηση του 42% για την εκλογή Δημάρχου

–         Άμεση εκλογή Δημάρχου

–         Αύξηση κατά 1/3 των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου

–         Καθιέρωση Επιχειρησιακού (τοπικού Κυβερνητικού) Οργάνου με συμμετοχή του Δημάρχου και των Αντιδημάρχων

–         Τοπικά Συμβούλια τριμελή εκλεγμένα από ενιαίο ψηφοδέλτιο. Οι πάρεδροι δεν συμμετέχουν στο Δημοτικό Συμβούλιο

–         Θεσμοθέτηση τοπικών και θεματικών Αντιδημάρχων

–         Δημαρχιακή Επιτροπή με συμμετοχή και της μειοψηφίας

–         Ειδικές Επιτροπές. Υποχρεωτική Επιτροπή Χωροταξίας ανά Δήμο.

 

Στο επίπεδο της οικονομικής και λειτουργικής στήριξης προβλέπεται:

–         Φορολογική αναδιάρθρωση και αναδιάρθρωση των ΚΑΠ

–         Στελέχωση υπηρεσιών με προσλήψεις εξειδικευμένου προσωπικού

–         Ηλεκτρονική Δικτύωση. Αξιοποίηση των προγραμμάτων «ΣΥΖΕΥΞΗ», «ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΙΚΤΥΩΣΗ», «ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ». Αξιοποίηση σύγχρονων  Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ).

–         Μεταφορά αρμοδιοτήτων

      – Αποκέντρωση του ΠΔΕ και καταβολή του 30% των ΠΕΠ απευθείας στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ.

      – Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο Τοπικής Αυτοδιοίκησης με προϋπολογισμό 5,1 δις ευρώ.

 

Είναι σαφέστατη η πρόθεση νέων κεντρικότερων συγκεντρώσεων και μείωσης του Πολιτικού Προσωπικού. Υπολογίζεται ότι η μείωση αυτή θα είναι κατά 130000 πανελλαδικά!

Όσο δε αφορά στην περιφέρεια :

 

–         Συγχωνεύσεις Νομαρχιών και συγκρότηση του 2 βαθμού Αυτοδιοίκησης στην Περιφέρεια.

–         Επαναχάραξη ορίων των Περιφερειών

–         Στις παλιές Νομαρχίες παραμένουν κάποιες αρμοδιότητες και υπηρεσίες που σχετίζονται με την άμεση, τοπική εξυπηρέτηση των πολιτών.

–         «η ανάδειξη του περιφερειακού συμβουλίου από ενιαίο περιφερειακό ψηφοδέλτιο, το οποίο είναι προφανές ότι σηματοδοτεί, ουσιαστικά και συμβολικά, τον αυτόνομο αυτοδιοικητικό ρόλο και την πολιτική ενότητα της περιφέρειας και ενισχύει, κατ' επέκταση, την δυναμική των απαιτούμενων θεσμικών μετασχηματισμών. Ωστόσο, προκειμένου να αποτραπούν ακραίες περιπτώσεις αποκλεισμού των μικρότερων νομών από την αντιπροσώπευση στο Περιφερειακό Συμβούλιο, ενδεχομένως θα μπορούσε να προβλεφθεί και κάποια μορφή ποσόστωσης υπέρ των εν λόγω νομών.»

 

–         Θεσμοθέτηση Περιφερειακής Επιχειρησιακής Επιτροπής. (Περιφερειακή Κυβέρνηση).

 

Το παραπάνω σύστημα:

1)     Δε λύνει τα Δομικά προβλήματα και δεν αντιστρέφει τη διοικητική πυραμίδα.

2)     Δε θίγει το ιδεολογικό και οραματικό περιεχόμενο του Καποδίστρια 1.

3)     Δημιουργεί (εξαιτίας της μεγάλης απόστασης των δύο βαθμίδων) δύο ασύνδετα υποσυστήματα.

4)     «Κρατικοποιεί» την περιφερειακή Αυτοδιοίκηση και αναβαθμίζει την κεντρική κομματική γραφειοκρατία ενάντια στις γνήσιες αυτοδιοικητικές δυνάμεις.

5)     Απομακρύνει περισσότερο τον Πολίτη από τη συμμετοχή και τον έλεγχο. (Να σημειωθεί ότι ένας Καποδιστριακός Δήμος που δε θα είναι πρωτεύουσα του νέου συγχωνευμένου θα εκπροσωπείται με τριμελές Συμβούλιο από ενιαίο ψηφοδέλτιο.

6)     Το σίγουρο είναι ότι το κατά το ΙΤΑ απαραίτητο πακέτο στήριξης των 5,1 δις σ' αυτή τη συγκυρία τουλάχιστον είναι αδύνατον να βρεθεί. Για την ώρα πάντως το κράτος χρωστάει στους ΟΤΑ 2,7 δις από παράνομες παρακρατήσεις.

 

Απέναντι σ' αυτά προτείνουμε ένα μοντέλο διοικητικής συγκρότησης στηριγμένο σε μια αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση που θα έχει δύο στόχους:

Α) Την άμεση συμμετοχή και τον έλεγχο των Πολιτών.

Β) Την αυτοθέσμιση των προτεραιοτήτων των διαφόρων βαθμίδων.

Ένα σύστημα που θα αντιστρέφει τη διοικητική πυραμίδα δηλ. μια Κοινωνία που θα αυτοδιοικείται με επάλληλες συγκροτήσεις από την περιφέρεια προς το κέντρο και όχι ένα κράτος που θα αποκεντρώνεται.

Η «αρχιτεκτονική» της Μεταρρύθμισης θα στηρίζεται στη συνεχή «ροή» συμμετοχής, προτάσεων, σχεδιασμών και εφαρμογών (νομοθετικών, παραγωγικών, διαχειριστικών κ.λ.π) απ' την περιφέρεια προς το κέντρο. Πολιτικά αυτή η «ροή» εκφράζεται με την Αντιπροσώπευση, τη Σύνθεση και τις Αμεσοδημοκρατικές Παρεμβάσεις σε κάθε βαθμίδα.

Μ' αυτή την έννοια λοιπόν, των λειτουργικών δηλ. συνθέσεων απ' τις περιφερειακότερες βαθμίδες προς τις κεντρικότερες, το δίλλημα περί συγχώνευσης είναι ψεύτικο, δεν τίθεται. Και δεν τίθεται γιατί υπερβαίνεται.

Τέλος στο σχεδιασμό πρέπει να λάβουμε υπ' όψιν την πραγματικότητα των Καποδιστριακών Δήμων με την όποια συσσώρευση υποδομών, εμπειριών κ.λ.π έχουν.

 Ας δούμε ένα μοντέλο σύμφωνο με τα παραπάνω:

Ορισμένες διευκρινίσεις σχετικά με τις Αρχές της «Αρχιτεκτονικής» του υποδείγματος:

1)    Να υπάρχει μια λειτουργική συνέχεια των βαθμίδων προκειμένου να αποφευχθεί η αυτονόμησή τους.

2)   Να υπάρχει μια συνεχής «ροή» αντιπροσωπευτικότητας από την Περιφέρεια προς το Κέντρο, με Αμεσοδημοκρατικές εμβόλιμες παρεμβάσεις.

3)   Κάθε βαθμίδα να «περιέχει» την προηγούμενη και να «προετοιμάζει» την επόμενη. Και αυτό εκφράζεται, σε κάθε βαθμίδα, με τη συμμετοχή ενός μεγάλου ποσοστού αντιπροσώπων της προηγούμενης.

4)   Στις πιο απομακρυσμένες βαθμίδες (από την επαρχία και πάνω) που δεν υπάρχει δυνατότητα Άμεσου ελέγχου και Άμεσης συμμετοχής να είναι έμμεση η εκλογή του επικεφαλής.

5)   Να αποφύγουμε το δίλλημα Αιρετός ή Διορισμένος περιφερειάρχης που οδηγεί το ένα στον κεντρικό έλεγχο και το άλλο στην αυτονόμηση και τις υπερεξουσίες.

6)   Η απλή αναλογική στην κατανομή των εδρών σε όλα τα επίπεδα διασφαλίζει την αντανάκλαση των πολιτικών συσχετισμών της Κοινωνίας στα όργανα.

Ο Μητροπολιτικός Δήμος αντιστοιχεί στο επίπεδο της Επαρχίας.

 

 

(Μια πιο αναλυτική πρόταση στο τέλος του κειμένου.)

 

Παρουσιάσαμε το πλαίσιο μιας Αυτοδιοικητικής Μεταρρύθμισης, καθώς και ένα υπόδειγμα υλοποίησης του πλαισίου. Κινηθήκαμε σε ένα διαφορετικό ιδεολογικό και οραματικό πλαίσιο για την Αυτοδιοίκηση απ' ότι οι μελέτες του ΙΤΑ, οι οποίες εκτιμούμε ότι οδηγούν σε ένα άτολμο εκσυγχρονισμό χωρίς ριζικές τομές που θα αναπαράγει ένα Κεντρικό Διοικητικό Μοντέλο και θα καταρρεύσει απ' τα Δομικά προβλήματά του.

Η Κυβέρνηση φαίνεται ότι κινείται στην κατεύθυνση των μελετών του ΙΤΑ. Η οικονομική συγκυρία (πέρα απ' τα υπόλοιπα προβλήματα που αναφέρθηκαν) εγγυάται την ταφόπλακα μιας τέτοιας Μεταρρύθμισης.

Είναι σίγουρο πως οι Τοπικές Κοινωνίες, οι γνήσιες Αυτοδιοικητικές δυνάμεις, οι νέες κινηματικές συλλογικότητες θα δημιουργήσουν τα ευρύτερα δυνατά μέτωπα αντίστασης στην υλοποίηση της συγκεκριμένης «μεταρρύθμισης», αντιπροτείνοντας ταυτόχρονα ένα άλλο Πλαίσιο διαβούλευσης με την Κοινωνία.

Μια πιο Αναλυτική Πρόταση-Υπόδειγμα:

Στο επίπεδο των Δήμων μέχρι 1000 κατοίκους (στο εξής Κοινότητες):

3μελές Τοπικό Συμβούλιο από ενιαίο ψηφοδέλτιο. Ο πλειοψηφών είναι Πάρεδρος. Κατάθεση ανά τετραετία πρότασης Τοπικού Επιχειρησιακού Προγράμματος που συνδιαμορφώνεται και υλοποιείται στο επίπεδο του Καποδιστριακού Δήμου. Η πρόταση ΤΕΠ διαμορφώνεται σε τοπική Λαϊκή Συνέλευση. Το ετήσιο Τοπικό Τεχνικό Πρόγραμμα και ο τοπικός Προϋπολογισμός απορρέουν απ' τους Ετήσιους στόχους του ΤΕΠ. Ετήσια Λαϊκή Συνέλευση Απολογισμού. Μόνιμος υπάλληλος(σύμβουλος ανάπτυξης) και τοπικό ΚΕΠ. Ψηφιακή δικτύωση.

Στο επίπεδο των Δήμων πάνω από 1000 κατοίκους (στο εξής Κοινότητες):

Τοπικά Συμβούλια μέχρι 6μελή, ανάλογα με τον αριθμό των κατοίκων. Άμεση εκλογή Παρέδρου από συμμετοχή εκλογικών συνδυασμών. Κατάθεση ανά τετραετία πρότασης Τοπικού Επιχειρησιακού Προγράμματος που συνδιαμορφώνεται και υλοποιείται στο επίπεδο του Καποδιστριακού Δήμου. Η πρόταση ΤΕΠ διαμορφώνεται σε τοπική Λαϊκή Συνέλευση. Το ετήσιο Τοπικό Τεχνικό Πρόγραμμα και ο τοπικός Προϋπολογισμός απορρέουν απ' τους Ετήσιους στόχους του ΤΕΠ. Ετήσια Λαϊκή Συνέλευση Απολογισμού. Μόνιμος υπάλληλος(σύμβουλος ανάπτυξης) και τοπικό ΚΕΠ. Ψηφιακή δικτύωση.

Οι πάρεδροι συμμετέχουν στο Δημοτικό Συμβούλιο στο επίπεδο του Καποδιστριακού Δήμου. Αυτοί αποτελούν το 1/3 των δημοτικών συμβούλων. Τα υπόλοιπα 2/3 εκλέγονται από συνδυασμούς.

 Άμεση εκλογή Δημάρχου.

Κατάργηση του θεσμού των Αντιδημάρχων.

Δημιουργία 4 επιτροπών από δημοτικούς συμβούλους με συμμετοχή της μειοψηφίας:

1.      Παιδείας-Πολιτισμού

2.       Ανάπτυξης-Περιβάλλοντος

3.      Έργων Υποδομών

4.      Χωροταξίας-Πολεοδομίας

Οι εκλογές και η κατανομή των εδρών στο Δημοτικό Συμβούλιο γίνεται με απλή αναλογική. Ο επικεφαλής του σχετικά επιτυχόντα συνδυασμού είναι ο Δήμαρχος.

Δημιουργία επιχειρησιακού οργάνου από το Δήμαρχο και τους επικεφαλής των επιτροπών.

Κατάθεση Δημοτικού Επιχειρησιακού Προγράμματος ανά 4ετία καθώς και 4ετών προγραμμάτων των Επιτροπών. Ετήσια κατανομή στόχων. Δημοτικές Πολιτικές Συνελεύσεις επ' αυτών ανά 4ετία και κατ' έτος. Δυνατότητα Καταθέσεων εναλλακτικών προτάσεων.

Ετήσια άμεση εκλογή απ' τις Συνελεύσεις Αντιπροσώπων των Επιτροπών στο επίπεδο της Επαρχίας, που την αποτελούν 3-4 Καποδιστριακοί Δήμοι.

Δημοτικά Δημοψηφίσματα.

Ολοκληρωμένες Υποδομές Αναπτυξιακές, πληροφορικής, Πολεοδομικές κ.λ.π στο επίπεδο του Δήμου. Οικονομική Αυτοτέλεια. Μόνιμο εξειδικευμένο προσωπικό.

Στο επίπεδο της Επαρχίας:

Επαρχιακό Συμβούλιο που συμμετέχουν οι Δήμαρχοι κι οι άμεσα τοπικά εκλεγμένοι( όπως είπαμε) αντιπρόσωποι των Επιτροπών. Αυτοί αποτελούν το 1/2. το υπόλοιπο 1/2 εκλέγονται άμεσα από συνδυασμούς στο επίπεδο της Επαρχίας.

Αναλογική κατανομή εδρών, έμμεση εκλογή Έπαρχου.

Διαμόρφωση ανά 4ετία Επιχειρησιακού Επαρχιακού Προγράμματος με ετήσια κατανομή Στόχων.

Τελική έγκριση ΕΕΠ στο επίπεδο των Δήμων.

Στις 4 Επιτροπές ( που λειτουργούν στο επίπεδο Δήμου ), προστίθεται Επιτροπή Υγείας- Κοινωνικής πρόνοιας στο επίπεδο της Επαρχίας.

Ηλεκτρονική Διαβούλευση

Πλήρεις Υποδομές Τεχνικών Υπηρεσιών.

 

Στο επίπεδο του Νομού:

Νομαρχιακό Συμβούλιο στο οποίο συμμετέχουν:

Οι Έπαρχοι, αντιπρόσωποι των Επιτροπών της Επαρχίας.

Όλοι αυτοί αποτελούν το 1/3 των Νομαρχιακών Συμβούλων. Τα άλλα 2/3 εκλέγονται άμεσα με απλή Αναλογική, από Συνδυασμούς.

Έμμεση  εκλογή Προέδρου Νομαρχιακού  Συμβουλίου.

Οι Υπηρεσίες και Υποδομές της Νομαρχίας Αποκεντρώνονται προς τους Δήμους και τις Επαρχίες,

Το Νομαρχιακό Συμβούλιο γίνεται, κυρίως, Επιτελικό Όργανο.

Κατάθεση ανά 4ετία Νομαρχιακού Επιχειρησιακού Προγράμματος με ετήσια κατανομή στόχων ανά Τομέα πολιτικής (Επιτροπών).

Δημόσια Ηλεκτρονική Διαβούλευση και τελική έγκριση μέσα από Ηλεκτρονικό Δημοψήφισμα του ΝΕΠ. Ολοκληρωμένες Μειοψηφούσες, στο Ν.Σ, προτάσεις μπορούν επίσης να κατατεθούν για έγκριση.

Δημιουργία Νομαρχιακού Επιχειρησιακού Οργάνου.

 

Στο Επίπεδο της Περιφέρειας:

Περιφερειακό Συμβούλιο που το 1/2 των μελών αποτελείται από:

Τους Προέδρους Των Ν.Σ

Αντιπροσώπους από το Ν.Σ εκλεγμένους Αναλογικά από το ίδιο το Ν.Σ (στη βάση εσωτερικών συνδυασμών

Το άλλο 1/2 εκλέγεται άμεσα και αναλογικά από συνδυασμούς στο επίπεδο της Περιφέρειας.

Έμμεση (απ' το Περιφερειακό Συμβούλιο) εκλογή Περιφερειάρχη.

Το Περιφερειακό Συμβούλιο είναι Επιτελικό Όργανο'

Εκπονεί Περιφερειακό Σχέδιο με ετήσια κατανομή στόχων. Το Περ.Σχέδιο συνθέτει τα επιμέρους ΝΕΠ σε ολοκληρωμένη πρόταση και ελέγχει την επίτευξη των ετήσιων Στόχων όλων των βαθμίδων.

 

Στους Αστικούς Δήμους πάνω από 10000 κατοίκους¨:

Θεσμοθετείται η Συνοικία και το Συνοικιακό Συμβούλιο με αριθμό μελών ανάλογο με τον πληθυσμό.

Τα μέλη εκλέγονταν από Συνοικιακούς συνδυασμούς με απλή Αναλογική.

Η συνοικία έχει δικό της προϋπολογισμό και ετήσιο Τεχνικό Πρόγραμμα.

Διαμορφώνει επιτροπές (πολιτισμού, Παιδείας, Δημόσιου χώρου, Ενέργειας κ.λ.π).

Ο επικεφαλής του συνδυασμού που σχετικά πλειοψηφεί είναι ο Πάρεδρος.

Οι Πάρεδροι κι οι Αντιπρόσωποι των Επιτροπών συμμετέχουν στο Δημοτικό συμβούλιο κι αποτελούν το 1/2 αυτού. Το άλλο 1/2 εκλέγεται κατά τα γνωστά.

(Το παραπάνω Υπόδειγμα παρατίθεται για να γίνει πιο κατανοητό το θεωρητικό Πλαίσιο της πρότασης και για αφορμή συζήτησης πάνω σε συγκεκριμένα πράγματα.)

 

 * Ο Ηλίας Γεωργαλής είναι μέλος της Κίνησης Πολιτών του Δήμου Αστακού

Ο Καλλικράτης και η μυθολογία της αποκέντρωσης

 Του Γιώργο Κ. Καββαδία*

Η μεταφορά εξουσίας σε όργανα τοπικά ή περιφερειακά που παραμένουν, όμως, αναγκαστικά στην ιεραρχία των κεντρικών διοικήσεων δε δίνει τη δυνατότητα ελέγχου και συμμετοχής του λαού στην εξουσία και τη διοίκηση. Αυτή είναι απλή αποσυμπύκνωση της συγκεντρωτικής εξουσίας και ουσιαστικά πρόκειται για εσωτερική κατανομή των δραστηριοτήτων του κράτους. Από πού και ως που η συνένωση 1.034 δήμων από 370 δήμους – μαμούθ και η αντικατάσταση 13 κρατικών περιφερειών από 7 γενικές διοικήσεις προωθεί την αποκέντρωση; Αυτό ούτε αποσυγκέντρωση είναι.

Μέσα από τους δήμους – μαμούθ με μεγάλη έκταση και πολύ πληθυσμό οι τοπικές αρχές γίνονται όλο και πιο απρόσωπες, όλο και πιο αποστασιοποιημένες από τους δημότες. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυξάνεται ο μέσος όρος κατοίκων ανά Ο.Τ.Α. από 10.200 που είναι σήμερα σε 20.000. Οι κυβερνώντες επαίρονται ότι η νέα διοικητική δομή αποτελεί προσαρμογή στο «ευρωπαϊκό κεκτημένο – μοντέλο διακυβέρνησης». Αλλά στη Γαλλία ο μέσος όρος κατοίκων ανά Ο.Τ.Α. είναι 1.600, στη Γερμανία 5.900, ενώ μόνο στην Ολλανδία, τη Σουηδία και την Αγγλία ξεπερνούν τις 30.000.

Πέρα από τους αριθμούς η αλήθεια είναι ότι αναπαράγεται ένα αυταρχικό πρότυπο διοίκησης με προσωποπαγή και κομματικά χαρακτηριστικά που βασίζεται σε ένα καλπονοθευτικό εκλογικό σύστημα κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του δικομματισμού. Έτσι, η έννοια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι φενάκη, απάτη. Στην πραγματικότητα το πρόγραμμα «Καλλικράτης», όχι μόνο δεν προωθεί την αποκέντρωση και δε φέρνει το «τέλος του συγκεντρωτισμού», αλλά διαλύει πλήρως την «τοπική αυτοδιοίκηση» και ενισχύει την κρατική εξουσία. Η νέα δομή ούτε τοπική ούτε αυτοδιοίκηση είναι.

Η αλήθεια είναι ότι και με τα μέχρι τώρα δεδομένα η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί ευφημισμό ή σχήμα οξύμωρο. Γιατί η κεντρική εξουσία επιβάλλει το πλαίσιο και τους όρους λειτουργίας με αποτέλεσμα η Τ.Α. να είναι το μακρύ της χέρι και να λειτουργεί μακριά από τον έλεγχο και τη συμμετοχή των πολιτών. Δεν είναι τυχαίο ότι παρά τις διακηρύξεις για τους ισχυρούς και αποκεντρωμένους δήμους του «Καποδίστρια», οι δήμοι είναι πρωταθλητές στη διαφθορά, στα σκάνδαλα και την αυθαιρεσία σύμφωνα με τις καταγγελίες δημοτών στον Συνήγορο του πολίτη.

Σύμφωνα με τις πρωθυπουργικές δηλώσεις το σχέδιο «Καλλικράτης» αποτελεί «αναπόσπαστο μέρος του Προγράμματος Σταθερότητας Ανάπτυξης και Ανασυγκρότησης». Με άλλα λόγια από η κεντρική εξουσία επιδιώκει να μετακυλήσει το κόστος κοινωνικών υπηρεσιών, Υγεία, Παιδεία, Πρόνοια στην Τ. Α. Καταργείται, έτσι, ο ενιαίος χαρακτήρας τους και προωθείται εντονότερα η εμπορευματοποίησή τους. Άλλωστε είναι γνωστό ότι ούτε οι θεσμοθετημένοι πόροι αποδίδονται. Χαρακτηριστικό είναι ότι το σύνολο των εσόδων των νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων και των δήμων δεν ξεπερνά το 3,5% του κρατικού προϋπολογισμού, ενώ αίτημα της ΚΕΔΚΕ είναι το 12% από το 1975.

Παράλληλα, όσο περισσότερες εξουσίες αποκτούν οι δήμοι, τόσο περισσότερο δένονται με την κεντρική εξουσία και απομακρύνονται από τους πολίτες. Όσο κι αν ακούγεται ως παράδοξο το σύγχρονο κράτος επιδιώκει να γίνει πιο συγκεντρωτικό μέσα από την «αποκέντρωσή» του Οι δήμοι θα επιβάλουν φόρους και θα αυξάνουν τα τέλη, για την «ενίσχυση της αποδοτικότητας των τοπικών εσόδων», σύμφωνα με το επίσημο κείμενο και θα καταφεύγουν στο ιδιωτικό κεφάλαιο. Ολοένα και περισσότεροι δήμοι είναι καταχρεωμένοι και εκχωρούν όλο και πιο πολλές λειτουργίες τους σε επιχειρηματίες. Κυρίως με την ανάληψη έργων σε τοπικό επίπεδο με τις Συμπράξεις Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) δημιουργούνται ευνοϊκές συνθήκες για αύξηση της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Όσο υποτάσσονται οι δήμοι στο ιδιωτικό κεφάλαιο και αποστασιοποιούνται οι δημότες, τόσο απονεκρώνονται οι όποιες δημοκρατικές διαδικασίες. Και βέβαια η ενεργός συμμετοχή στα κοινά και η άμεση δημοκρατία δεν έχουν καμιά σχέση με τη «δημοκρατία του lap-top» και της «από τον καναπέ διαβούλευσης».

Η περικοπή 4.000 δημοτικών επιχειρήσεων ενδέχεται να υποβαθμίσει ακόμα περισσότερο τις υπηρεσίες, ρίχνοντας στον Καιάδα της ανεργίας χιλιάδες εργαζόμενους και το χειρότερο προωθώντας τις ελαστικές σχέσεις εργασίας. Άλλωστε και μέχρι τώρα οι Δήμοι λειτουργούν ως φυτώρια των νέων «ευέλικτων» μορφών εργασίας, χωρίς δικαιώματα και της μερικής απασχόλησης (ωρομίσθιοι, συμβάσεις ορισμένου χρόνου, Stage κ.λ.π.)

Σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε είναι ανάγκη να υπερβούμε την μυθολογία του «Καλλικράτη» και να ανοίξουμε τη συζήτηση για τους όρους μιας γνήσιας τοπικής αυτοδιοίκησης που να βασίζεται στις αρχές της άμεσης δημοκρατίας, της λαϊκής συμμετοχής και ελέγχου.

 

ΠΗΓΗ:  Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι εκπαιδευτικός –  ερευνητής.

 

Μεγάλες ανατροπές με την αποκέντρωση/περιφερειοποίηση του εκπαιδευτικού συστήματος

 

Παρεμβάσεις  στην Εκπαίδευση*

 

Σταθερός στόχος της νέας ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας παραμένει η λεγόμενη αποκέντρωση/περιφερειοποίηση της σχολικής εκπαίδευσης, με λίγα λόγια το πέρασμα των σχολείων στους δήμους. Το τελευταίο χρονικό διάστημα πληθαίνουν οι πρωτοβουλίες της νέας πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας που έρχονται ακριβώς να εξυπηρετήσουν αυτό το στόχο.

Έτσι στις 5/11/2009 μετά τη συνάντηση με την ΚΕΔΚΕ η Αννα Διαμαντοπούλου δήλωσε ότι υπάρχουν "μείζονα ζητήματα που αφορούν το ρόλο των δημάρχων στη χωροθέτηση των σχολείων, στη σχολική στέγη, στη λειτουργία του σχολείου. Αυτά αφορούν τη μεγάλη διοικητική μεταρρύθμιση της χώρας στην οποία η αυτοδιοίκηση και στο χώρο της εκπαίδευσης θα πρέπει να παίξει ένα πολύ σημαντικό ρόλο".

Στο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007 – 2013 (ΕΣΠΑ – Δ΄ ΚΠΑ) στον τομέα εκπαίδευση στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση" ο 1ος στρατηγικός στόχος περιλαμβάνει την "αναμόρφωση, εκσυγχρονισμό και αποκέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος".

Το Σεπτέμβριο του 2005 το ΠΑΣΟΚ παρουσιάζει τα "Συμπεράσματα Πολιτικού Συμβουλίου – Συζήτηση για την Παιδεία". Το ΠΑΣΟΚ κάνει λόγο για πέντε βασικούς άμεσους στόχους της εκπαιδευτικής του πολιτικής "Οι πέντε βασικοί άμεσοι στόχοι της πολιτικής μας:

Πρώτος στόχος: Να θέσουμε τέλος στο κρατικιστικό συγκεντρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα, που στηρίζεται στο δόγμα: Η Μητροπόλεως αποφασίζει και οι εκπαιδευτικές μονάδες εκτελούν. Στα πλαίσια αυτά:

– Το κράτος διατηρεί μόνο το γενικό πλαίσιο εκπαιδευτικής πολιτικής. Αποφασίζει για τον κορμό του προγράμματος διδασκαλίας αναμορφώνοντας τη διδακτέα ύλη, αφαιρώντας περιττά θέματα και επαναλήψε.

– Η περιφέρεια στηρίζει τη σύνδεση της εκπαίδευσης με την κοινωνία, την οικονομία και την απασχόληση. Καθορίζει ειδικές εκπαιδευτικές ζώνες (μετανάστες, τσιγγάνοι, μεγάλη μαθητική διαρροή, ειδικές κατηγορίες). Οργανώνει (σε συνεργασία με Πανεπιστήμια, ΤΕΙ) επιμόρφωση ενηλίκων και εκπαιδευτικών. Προσλαμβάνει τους εκπαιδευτικούς. Για όλα αυτά συγκροτεί Ειδικά Εκπαιδευτικά Συμβούλια που απαρτίζονται από εκπαιδευτικούς, εκλεγμένους με καθολική ψηφοφορία, εκπροσώπους των γονέων και των μαθητών (οι τελευταίοι μόνο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση), εκλεγμένους εκπροσώπους των παραγωγικών και κοινωνικών φορέων, εκπροσώπου του Υπουργείου.

Τα Ειδικά Εκπαιδευτικά Συμβούλια μετά από κοινωνική διαβούλευση καθορίζουν μέρος του προγράμματος σπουδών, επιλέγουν και αξιολογούν το εκπαιδευτικό υλικό. Είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη των διαδικασιών κοινωνικής λογοδοσίας.

– Το σχολικό συμβούλιο επιλέγει βοηθητικό διδακτικό και διοικητικό προσωπικό. Χρηματοδοτεί τη σχολική ζωή με εξασφάλιση και πρόσθετων πόρωv".

 

Μ Ι Α    Α Ν Α Δ Ρ Ο Μ Η

 

Από τη δεκαετία του ΄90 στα επίσημα κείμενα των δυο μεγάλων κόμματων αρχίζει να γίνεται λόγος για τον "συγκεντρωτικό, άκαμπτο και γραφειοκρατικό χαρακτήρα" του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Αίφνης ανακαλύπτονται τα "καταθλιπτικά γραφειοκρατικά σχήματα του κρατικού συγκεντρωτισμού, η ταύτιση της κρατικής μηχανής με την Παιδεία που πνίγει πρωτοβουλίες, ορίζοντες, δυνατότητες…"

Σύμφωνα, λοιπόν, με την κυρίαρχη εκδοχή, η χρόνια κρίση του εκπαιδευτικού

συστήματος οφείλεται στον συγκεντρωτισμό συγκεντρωτισμό και τη γραφειοκρατία, σε τελευταία ανάλυση, στο "σφιχτό εναγκαλισμό της παιδείας από το άκαμπτο κράτος" με αποτέλεσμα "το σχολείο να παραμένει ξεκομμένο από τη ζώσα πραγματικότητα και τα προβλήματα της κοινωνίας… να πνίγεται η ατομικότητα και η πρωτοβουλία των δασκάλων… να μην προσαρμόζεται (το σχολείο) στις αναζητήσεις του μαθητή και αυτός να μην εμπνέεται από το σχολείο". Η μαγική λέξη για την υπέρβαση της κρίσης; ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ!

Την περίοδο εκείνη, είτε εξαιτίας των μεγάλων αντιδράσεων του εκπαιδευτικού κόσμου, είτε εξαιτίας αδυναμιών της κεντρικής διοίκησης, οι εξαγγελίες για αποκέντρωση του σχολικού συστήματος έμειναν "στα χαρτιά" και μετά από λίγο εξαφανίστηκαν από τον κυβερνητικό λόγο.

Στη διάρκεια της τρέχουσας δεκαετίας ο στόχος "αποκέντρωσης της εκπαίδευσης" βρίσκεται πλέον σε όλα τα επίσημα κείμενα για την παιδεία και των δυο κομμάτων, στα προγράμματά τους και στις διακηρύξεις τους. Άμεσος στόχος, που αποκρύπτεται επιμελώς, είναι η εξεύρεση πόρων για την εκπαίδευση έξω από τον προϋπολογισμό του κράτους.

Είναι φανερό, ότι κάτω από το βάρος των λειτουργικών εξόδων, που βέβαια και σήμερα υπάρχουν, οι διάφοροι "τοπικοί παράγοντες" θα οδηγήσουν ένα μεγάλο αριθμό σχολικών μονάδων σε αφανισμό.

Θα επιχειρείται η συγκέντρωση των μαθητών σε όσο το δυνατό πιο μεγάλα τμήματα, ενώ σε κάποια φάση – όταν ο κίνδυνος του κλεισίματος των σχολείων αυτών θα είναι εμφανής – θα επιβάλλονται και τα λεγόμενα ανταποδοτικά τέλη, σαν αναγκαία προϋπόθεση για τη λειτουργία τους.

Μακροπρόθεσμα τα' αποτελέσματα θα είναι ο μαρασμός και το κλείσιμο πολλών σχολείων, κυρίως, των αγροτικών περιοχών, αφού οι μικρότεροι δήμοι δε θα μπορούν ν' ανταπεξέλθουν στα έξοδα λειτουργίας τους, την ώρα που οι ποικιλώνυμοι "τοπικοί παράγοντες" θα ενδιαφέρονται για τη βιτρίνα τους, τα "καλά" σχολεία της περιοχής. Ανάλογα προβλήματα θ΄ αντιμετωπίσουν και πολλά σχολεία των αστικών κέντρων, ιδιαίτερα των υποβαθμισμένων τους περιοχών, που θα εξελιχθούν σε σχολεία αλλοδαπών – μεταναστών και φτωχών ελλήνων, κατά τα πρότυπα των Η.Π.Α. ή της Αγγλίας.

Την ίδια στιγμή, βέβαια, σε κάποιες αναβαθμισμένες περιοχές θα δημιουργηθούν σχολεία που θα απευθύνονται σε ορισμένα μόνο κοινωνικά στρώματα και που φυσικά θα είναι απρόσιτα για τα φτωχότερα στρώματα.

 

Β Η Μ Α – Β Η Μ Α

 

Το πρώτο βήμα της πολιτικής της αποκέντρωσης/περιφερειοποίησης της εκπαίδευσης ήταν η παράδοση των παιδικών σταθμών στους δήμους. Αποτέλεσμα; Οι περισσότεροι δήμοι επιβάρυναν τους εργαζομένους με τη χρηματοδότηση των παιδικών σταθμών, με αυξήσεις στα δίδακτρα ή τροφεία και άλλες έκτακτες εισφορές. Επιπλέον, οι παιδικοί σταθμοί μετατράπηκαν σε πεδία εφαρμογής των ελαστικών μορφών εργασίας, αφού οι περισσότεροι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου και έργου έτσι ώστε να βρίσκονται σε κατάσταση εργασιακής ομηρίας.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στο Δήμο Αθηναίων οι 450 από τους 1.500, περίπου το 1/3, είναι συμβασιούχοι. Τα τροφεία το 2009 φτάνουν τα 200 για κάθε παιδί το μήνα, ενώ στο Φάληρο προσεγγίζουν τα 280.

Είναι φανερό ότι μέσα από την επιχείρηση "αποκέντρωση της εκπαίδευσης"

προωθείται η ιδιωτικοποίηση και δοκιμάζεται συνολικά το μοντέλο του ευέλικτου, "αποκεντρωμένου" σχολείου της αγοράς. Συγκεκριμένα επιδιώκεται:

1) Η καθήλωση των κρατικών δαπανών για την εκπαίδευση και τη μετάθεση του κόστους λειτουργίας των σχολικών μονάδων στους δήμους και ουσιαστικά στους εργαζόμενους, με την επιβολή τοπικής φορολογίας. Με άλλα λόγια, η χρηματοδότηση κάθε σχολικής μονάδας θα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις οικονομικές δυνατότητες κάθε δήμου. Οι δήμοι με τη σειρά τους θα μεταθέτουν την οικονομική επιβάρυνση στους πολίτες είτε επιβάλλοντας δίδακτρα είτε άλλες εισφορές ή φόρους. Αν δεν μπορούν να ανταποκριθούν, τότε τα σχολεία θα υπολειτουργούν ή θα αναγκαστούν να δεχτούν τις "ευεργεσίες" των "χορηγών".

Στα πλαίσια της αποκέντρωσης είναι προφανές ότι ο εκπαιδευτικός καλείται

να έχει ένα νέο ρόλο και κυρίως αυτοί που ασκούν διοίκηση. Στην ουσία θα μετατραπούν σε μάνατζερ – διαχειριστές που θα είναι υποχρεωμένοι ν΄ αναζητούν πηγές χρηματοδότησης για τη λειτουργία του σχολείου.

Μακροπρόθεσμα το αποτελέσματα θα είναι ο μαρασμός και το κλείσιμο πολλών σχολείων, κυρίως των αγροτικών περιοχών, αφού οι κοινότητες και οι μικρότεροι δήμοι δε θα μπορούν ν' ανταπεξέλθουν στα έξοδα λειτουργίας τους, την ώρα που οι ποικιλώνυμοι "τοπικοί παράγοντες" θα ενδιαφέρονται για τη βιτρίνα τους, τα "καλά" σχολεία της περιοχής.

Ανάλογα προβλήματα θ' αντιμετωπίσουν και πολλά σχολεία των αστικών κέντρων, ιδιαίτερα των υποβαθμισμένων περιοχών, που θα εξελιχθούν σε σχολεία αλλοδαπών, μεταναστών και φτωχών Ελλήνων, κατά τα πρότυπα των ΗΠΑ ή της Αγγλίας. Στον ανελέητο ανταγωνισμό που θα ξεσπάσει μεταξύ των σχολείων, οι μαθητές, με πρόσχημα το δικαίωμα επιλογής του σχολείου που θα φοιτήσουν, αντιμετωπίζονται ως πελάτες και παραγόμενα εμπορεύματα αφού θα προετοιμάζονται έτσι ώστε να κυκλοφορήσουν στην αγορά με καλύτερους όρους.

2) Στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών αναδιαρθρώσεων, όπως καθορίζεται από τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλάζουν τη φυσιογνωμία του νηπιαγωγείου και επιδιώκουν τη "σχολειοποίηση", μεταφέροντας γνωστικά αντικείμενα και διδακτέα ύλη του δημοτικού σχολείου. Η "προσχολική αγωγή" ακόμα και ως έννοια παύει να υπάρχει και αντικαθίσταται από την "προσχολική εκπαίδευση".

3) H ανάθεση μεγάλου μέρους της ευθύνης για τη χρηματοδότηση, τη λειτουργία, τους προσανατολισμούς κάθε εκπαιδευτικού ιδρύματος στο εκπαιδευτικό προσωπικό, τους εκπαιδευόμενους, τους γονείς, την "τοπική κοινωνία" και τους "παραγωγικούς φορείς" (δηλαδή τις επιχειρήσεις), είναι φανερό ότι καλλιεργεί την τάση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων να υποχωρήσουν στις απαιτήσεις των "πελατών", αφού η συντήρηση ή η ανάπτυξή τους εξαρτώνται άμεσα από τη "ζήτηση" των εκπαιδευτικών "προϊόντων" τους.

Τα "αποκεντρωμένα" σχολεία, για παράδειγμα, θα παραμερίζουν, πιο εύκολα τη γενική μόρφωση σε όφελος των δεξιοτήτων που ζητά η αγορά, για να γίνονται πιο προσφιλή στις επιχειρήσεις εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη χρηματοδότηση.

Η παιδαγωγική και η διδακτική, οφείλουν να υποταχθούν σε μια νέα αντίληψη που έχει σχέση περισσότερο με την επιχειρηματική λογική, αφού το σχολείο θα λειτουργεί με κριτήριο την εξεύρεση κονδυλίων και να προσαρμόζει τη λειτουργία του σ΄ αυτή την προοπτική.

 

ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ ΙΙ

 

Πριν από 10 χρόνια, το 1998, εφαρμόστηκε το πρώτο σχέδιο "Καποδίστριας" και οι 6.000 δήμοι και κοινότητες της χώρας έφτασαν τους 1.033. Το προχώρημα της πολιτικής της αποκέντρωσης της εκπαίδευσης συνδέεται άμεσα με την επικείμενη "διοικητική μεταρρύθμιση" "Καποδίστριας 2" που προωθεί το υπουργείο Εσωτερικών. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, οι 52 νομοί περιορίζονται σε 16 περιφέρειες και οι 1.033 δήμοι συγχωνεύονται σε 350.

Στόχος είναι οι δήμοι και οι νομαρχίες να μειωθούν και να μετεξελιχθούν σε μικρά ευέλικτα σχήματα, στα πρότυπα των άλλων ευρωπαϊκών κρατών, με αυξημένη επιχειρησιακή ικανότητα, λειτουργική και οι οικονομική αυτοδυναμία.

Ήδη με τις θεσμικές αλλαγές που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, επιφυλάσσεται για την "Τ.Α." ένας διαμεσολαβητικός ρόλος ανάμεσα στο κράτος και τις επιχειρήσεις, που θα ελέγχουν και θα ρυθμίζουν την εκπαίδευση σύμφωνα με τις επιδιώξεις τους, περιορίζοντας έτσι την ελευθερία των άλλων φορέων της εκπαίδευσης και των άλλων δυνάμεων της "τοπικής κοινωνίας", με σκοπό την πλήρη υποταγή της εκπαίδευσης στους νόμους της αγοράς.

 

* ΠΗΓΗ: ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ στην Εκπαίδευση,  ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2009-2010, ΑΤΑΚΤΗ ΕΚΔΟΣΗ, σελ. 5.

 Πρόσληψη εκπαιδευτικών αλά καρτ … από τον Καλλικράτη!

 

Του Χρήστου Κάτσικα

 

Αποκαλυπτική για τις προθέσεις της κυβέρνησης σε σχέση με το σύστημα προσλήψεων των εκπαιδευτικών ήταν η χτεσινή επίσκεψη του υφυπουργού Παιδείας Γ. Πανάρετου στη Θεσσαλονίκη, στη διάρκεια της οποίας εγκαινίασε πέντε σχολεία.

Ο Υφυπουργός Παιδείας δήλωσε ότι θα προκηρύσσονται οι θέσεις από τα σχολεία, στα οποία θα υποβάλλονται αιτήσεις από τους ενδιαφερόμενους και θα γίνεται η επιλογή με αντικειμενικά κριτήρια. Εάν, για παράδειγμα, προκύψει μία θέση σε σχολείο του Βύρωνα, θα μπορεί ο καθηγητής να καταθέσει αίτηση για να εργαστεί στο συγκεκριμένο σχολείο.

Ο Πανάρετος μίλησε για «πιστοποιημένους» καθηγητές – αφού θα προηγείται η επιλογή τους σε κεντρικό επίπεδο – οι οποίοι θα οφείλουν να παραμείνουν στο συγκεκριμένο σχολείο για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. «Μίλησα για την προκήρυξη θέσεων σε κενά των σχολείων, ώστε οι δάσκαλοι και οι καθηγητές να πηγαίνουν να δουλέψουν σε συγκεκριμένο σχολείο και όχι να πηγαίνουν στην κεντρική διοίκηση και μετά να μετακινούνται», δήλωσε ο κ. Πανάρετος μετά τη συνάντηση, αναφερόμενος στον αρχικό διορισμό των εκπαιδευτικών. «Στη συνέχεια, οι μετακινήσεις θα πρέπει να γίνονται ανάλογα με τις ανάγκες των σχολείων».

Είναι φανερό ότι οι σχεδιαμοί αυτοί του Υπουργείου Παιδείας συνδέονται άμεσα και σαφώς με το προωθούμενο σχέδιο «Καλλικράτης» που εκτός των άλλων, επιχειρεί να περάσει τα σχολεία στους δήμους. Τέσσερα σημεία – κλειδιά Οι αλλαγές που σχεδιάζονται από την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας για το νέο σύστημα προσλήψεων συνοψίζονται σε τέσσερα σημεία-κλειδιά, όπως προκύπτει από το κείμενο που δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση τον περασμένο Νοέμβριο:

-Για κάθε εκπαιδευτικό που επιτυγχάνει στο διαγωνισμό του ΑΣΕΠ θα προσμετράται για το διορισμό του και η προϋπηρεσία του.

-Θα υπάρξει μεταβατική περίοδος κατά την οποία θα εξακολουθήσουν να ισχύουν οι υφιστάμενοι πίνακες διοριστέων με την αντίστοιχη προϋπηρεσία. Οι πίνακες αυτοί θα σταματήσουν να τροφοδοτούνται με νέες προϋπηρεσίες μετά τον Ιούλιο του 2010.

 -Οι προσλήψεις θα γίνονται από το υπουργείο Παιδείας, αλλά με σαφή προσδιορισμό του τόπου διορισμού. Η πρόσληψη, δηλαδή, θα γίνεται σε επίπεδο αρμόδιας διεύθυνσης ή περιοχής αυτής ή σχολείου. Ο χρόνος υπηρεσίας στον τόπο του πρώτο διορισμού θα πρέπει να είναι εξαρχής προσδιορισμένος και μέσα αό το διάλογο θα εξεταστεί πώς μπορεί να επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή παραμονή στο συγκεκριμένο σχολείο. Προτείνεται η τριετία.

 -Η προβλεπόμενη από το νόμο διετής δοκιμαστική περίοδος των νεοδιοριζομένων, πριν από τη μονιμοποίησή τους, θα αξιοποιηθεί για την επιμόρφωσή τους με στόχο την καλύτερη άσκηση των καθηκόντων τους και την περαιτέρω ανάπτυξη των ικανοτήτων τους, προκειμένου να μπορούν να ανταποκριθούν στο έργο και τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν.

 

Η ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΛΗΨΕΩΝ

 

 Είναι προφανές ότι πίσω από τα μισόλογα για την πρόσληψη εκπαιδευτικών… αλά καρτ, πίσω από τις προοιωνιζόμενες αλλαγές στο σύστημα πρόσληψης υπάρχει ένας σχεδιασμός για τη δραστική μείωση των μόνιμων διορισμών και την εξαφάνιση από το εκπαιδευτικό τοπίο των χιλιάδων αδιόριστων εκπαιδευτικών που συνωστίζονται κάθε χρόνο στις λίστες του Υπουργείου Παιδείας. Γράψαμε πριν από λίγο καιρό ότι «η στοχοποίηση των εκπαιδευτικών αποτελεί τμήμα ενός σχεδίου με πολλές άκρες. Μιλήσαμε για μια από αυτές. Έχουμε και άλλες:

Την πρόσληψη σε επίπεδο σχολείου (βλέπε αποκέντρωση/περιφερειοποίηση της εκπαίδευσης ή αλλιώς τα σχολεία στους δήμους) κι άντε μετά να βρούμε λογαριασμό. Άλλη; Ο δόκιμος εκπαιδευτικός: Δηλαδή εξετάσεις από τα σπάργανα μέχρι τα σάβανα (να τελειώσω το Λύκειο, να μπω στο Πανεπιστήμιο, να πάρω πτυχίο, να περάσω τις εξετάσεις στο ΑΣΕΠ, να μου βάλει σφραγίδα καταλληλότητας ο προϊστάμενος και τράβα κορδέλα). Για ένα κομμάτι ψωμί…»

 

ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ/ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

 

 Ο Καλλικράτης απειλεί τα σχολεία Σταθερός στόχος της νέας ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας παραμένει η λεγόμενη αποκέντρωση της εκπαίδευσης, με λίγα λόγια το πέρασμα των σχολείων στους δήμους. Το τελευταίο χρονικό διάστημα πληθαίνουν οι πρωτοβουλίες της νέας πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας που έρχονται ακριβώς να εξυπηρετήσουν αυτό το στόχο.

 Έτσι στις 5/11/2009 μετά τη συνάντηση με την ΚΕΔΚΕ η Αννα Διαμαντοπούλου δήλωσε ότι υπάρχουν «μείζονα ζητήματα που αφορούν το ρόλο των δημάρχων στη χωροθέτηση των σχολείων, στη σχολική στέγη, στη λειτουργία του σχολείου. Αυτά αφορούν τη μεγάλη διοικητική μεταρρύθμιση της χώρας στην οποία η αυτοδιοίκηση και στο χώρο της εκπαίδευσης θα πρέπει να παίξει ένα πολύ σημαντικό ρόλο». Απ' τις δηλώσεις του προέδρου της ΚΕΔΚΕ, Νικήτα Κακλαμάνη, φάνηκε η συμφωνία, αφού διαπιστώθηκε ότι «επί της αρχής υπάρχει ταυτότητα απόψεων για το ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης τόσο στην προσχολική όσο και στην σχολική εκπαίδευση».

Παράλληλα να τι γράφει ο υφυπουργός Παιδείας κ. Γιάννης Πανάρετος στην ιστοσελίδα του στις 5/11/2009:

«Η αποκέντρωση της εκπαίδευσης, η τοπική αυτοδιοίκηση και οι εκπαιδευτικοί Μια από τις δυσκολίες για την αποκέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος είναι η ανησυχία των εκπαιδευτικών. Ανησυχία που εδράζεται σε φόβους για αυθαιρεσίες. (Αναφέρομαι μόνο στις καλοπροαίρετες ανησυχίες) Έχω πάρει μέρος σε δημόσιες συζητήσεις όπου η αντιπαράθεση μεταξύ δημάρχων και συνδικαλιστών εκπαιδευτικών, ακόμα και των ιδίων πολιτικών πεποιθήσεων, μυρίζει μπαρούτι. Αν δεν μπορέσουμε να διασκεδάσουμε αυτούς τους φόβους δεν θα είναι εύκολο να προχωρήσουμε στο επόμενο βήμα. Για να γίνει αυτό πρέπει να τεθούν οι βάσεις ενός ειλικρινούς διαλόγου…».

Στο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007 – 2013 (ΕΣΠΑ – Δ΄ ΚΠΑ) στον τομέα εκπαίδευση στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» ο 1ος στρατηγικός στόχος περιλαμβάνει την «αναμόρφωση, εκσυγχρονισμό και αποκέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος». Το Φεβρουάριο του 2009, στο επίσημο κείμενο «Ένα ανοικτό σχολείο που βλέπει στο μέλλον» το ΠΑΣΟΚ παρουσιάζει συνοπτικά τις θέσεις του για την παιδεία. Ανάμεσα σε άλλα προτείνει «Οικοδοµούµε µια δυναμική εκπαιδευτική µμονάδα, µε ευελιξία, λόγο και ευθύνη στη διαχείριση πόρων και την οργάνωση της μάθησης».

Το Σεπτέμβριο του 2005 το ΠΑΣΟΚ παρουσιάζει τα «Συμπεράσματα Πολιτικού Συμβουλίου – Συζήτηση για την Παιδεία». Το ΠΑΣΟΚ κάνει λόγο για πέντε βασικούς άμεσους στόχους της εκπαιδευτικής του πολιτικής: «Οι πέντε βασικοί άμεσοι στόχοι της πολιτικής μας:

Πρώτος στόχος: Να θέσουμε τέλος στο κρατικιστικό συγκεντρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα, που στηρίζεται στο δόγμα: Η Μητροπόλεως αποφασίζει και οι εκπαιδευτικές μονάδες εκτελούν. Στα πλαίσια αυτά: 

– Το κράτος διατηρεί μόνο το γενικό πλαίσιο εκπαιδευτικής πολιτικής. Αποφασίζει για τον κορμό του προγράμματος διδασκαλίας αναμορφώνοντας την διδακτέα ύλη, αφαιρώντας περιττά θέματα και επαναλήψεις. 

–  Η περιφέρεια στηρίζει τη σύνδεση της εκπαίδευσης με την κοινωνία, την οικονομία και την απασχόληση. Καθορίζει ειδικές εκπαιδευτικές ζώνες (μετανάστες, τσιγγάνοι, μεγάλη μαθητική διαρροή, ειδικές κατηγορίες). Οργανώνει (σε συνεργασία με Πανεπιστήμια, ΤΕΙ) επιμόρφωση ενηλίκων και εκπαιδευτικών. Προσλαμβάνει τους εκπαιδευτικούς.

 Για όλα αυτά συγκροτεί Ειδικά Εκπαιδευτικά Συμβούλια που απαρτίζονται από εκπαιδευτικούς, εκλεγμένους με καθολική ψηφοφορία, εκπροσώπους των γονέων και των μαθητών (οι τελευταίοι μόνο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση), εκλεγμένους εκπροσώπους των παραγωγικών και κοινωνικών φορέων, εκπροσώπου του Υπουργείου. Τα Ειδικά Εκπαιδευτικά Συμβούλια μετά από κοινωνική διαβούλευση καθορίζουν μέρος του προγράμματος σπουδών, επιλέγουν και αξιολογούν το εκπαιδευτικό υλικό. Είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη των διαδικασιών κοινωνικής λογοδοσίας. …….. Το σχολικό συμβούλιο επιλέγει βοηθητικό διδακτικό και διοικητικό προσωπικό. Χρηματοδοτεί τη σχολική ζωή με εξασφάλιση και πρόσθετων πόρωv».

Μάλιστα στη συνέντευξη Τύπου παρουσίασης των «Προτάσεων του ΠΑΣΟΚ για την Εκπαίδευση» η οποία δόθηκε από τους Μαρία Δαμανάκη, υπεύθυνη Παιδείας και Πολιτισμού στο ΠΣ του κόμματος, Συλβάνα Ράπτη, γραμματέα του Τομέα Παιδείας και Πολιτισμού και Ανδρέα Λοβέρδο, συντονιστή Μορφωτικών Υποθέσεων της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ έγινε η παρακάτω δήλωση από την κ. Μαρία Δαμανάκη:

 «Το υπουργείο Παιδείας κρατά μόνο τον απολύτως κεντρικό επιτελικό σχεδιασμό και όλα περνούν στον δήμο, την περιφέρεια και τα σχολικά συμβούλια» ανέφερε η κ. Δαμανάκη διευκρινίζοντας ότι το «όλα» σημαίνει «οι διορισμοί των εκπαιδευτικών, η επεξεργασία του εκπαιδευτικού προγράμματος, οι διορισμοί του πολιτικού προσωπικού»… «Το σχολείο συνδιοικείται ουσιαστικά και από την τοπική κοινωνία, τους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους που αναλαμβάνουν και την ευθύνη και το δικαίωμα να κρίνουν την ποιότητά του», είπε η κ. Δαμανάκη, προσθέτοντας ότι «αν αυτή η τομή πετύχει αυτή θα είναι η πραγματική επανάσταση στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας».

 Είναι φανερό ότι μέσα από την επιχείρηση «αποκέντρωση της εκπαίδευσης» προωθείται η μεταφορά της ευθύνης και του κόστους στη λαϊκή οικογένεια, η διευκόλυνση της εισόδου του κεφαλαίου στην εκπαίδευση και η ένταση της ταξικής διαφοροποίησης. Με λίγα λόγια ανοίγουν οι πόρτες και τα παράθυρα για να κυριαρχήσει ο άνεμος της ιδιωτικοποίησης και να δυναμώσουν οι ρίζες του ευέλικτου σχολείου της αγοράς

Συγκεκριμένα επιδιώκεται:

1. Η καθήλωση των κρατικών δαπανών για την εκπαίδευση και τη μετάθεση του κόστους λειτουργίας των σχολικών μονάδων στους δήμους και ουσιαστικά στους εργαζόμενους, με την επιβολή τοπικής φορολογίας. Με άλλα λόγια, η χρηματοδότηση κάθε σχολικής μονάδας θα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις οικονομικές δυνατότητες κάθε δήμου. Οι δήμοι με τη σειρά τους θα μεταθέτουν την οικονομική επιβάρυνση στους πολίτες είτε επιβάλλοντας δίδακτρα είτε άλλες εισφορές ή φόρους. Αν δεν μπορούν να ανταποκριθούν, τότε τα σχολεία θα υπολειτουργούν ή θα αναγκαστούν να δεχτούν τις «ευεργεσίες» των «χορηγών». Πρέπει να γίνει σαφές:

 Ο βασικός της σκοπός είναι η μείωση της κρατικής χρηματοδότησης προς τα σχολεία, η πρόσδεση των αναλυτικών προγραμμάτων στις ανάγκες των επιχειρήσεων και η ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων των εκπαιδευτικών. Οι προσλήψεις διευθυντών των σχολείων και εκπαιδευτικών στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. γίνεται από τους δήμους, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου η Τοπική Αυτοδιοίκηση παραπαίει ανάμεσα στην υποχρηματοδότηση, την κακοδιαχείριση των πόρων και το ρουσφέτι. Το να πάρουν τα σχολεία οι δήμοι θα είναι μια πραγματικότητα που θα ξεπερνά ακόμη και το χειρότερο σενάριο μιας ταινίας που θα είχε ως θέμα τον εξευτελισμό των εκπαιδευτικών. Και δε χρειάζεται να πάμε μακριά. Ας μείνουμε στα καθ' ημάς και στην ιστορία μας.

Ας θυμηθούμε ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ήταν αποκεντρωμένο στη συγκρότηση του. Τα δημοτικά σχολεία πήραν το όνομα τους από τους Δήμους που είχαν την ευθύνη της ίδρυσης και της λειτουργίας τους. Όμως, αυτός ο τοπικός χαρακτήρας του σχολείου σε συνδυασμό με την συνολική οικονομική και πολιτική κατάσταση του ελληνικού καπιταλισμού έκανε το δάσκαλο τον «κακομοίρη» της κοινωνίας, μια αξιολύπητη φιγούρα που περιπλανιόταν από χωριό σε χωριό εκλιπαρώντας τους τοπικούς άρχοντες να τον προσλάβουν στο σχολείο με μισθό πείνας. Είναι χαρακτηριστικά τα όσα γράφει ο παιδαγωγός Παναγιώτης Οικονόμου στα τέλη του περασμένου αιώνα όταν πήγε να εποπτεύσει τα «αποκεντρωμένα» σχολεία της ελληνικής επικράτειας:

«Φρίκη με κατέλαβε ότε εν έτει 1885 διωρίσθην γενικός δ/ντης δημοτικής εκπαιδεύσεως, εν τω υπουργείω Παιδείας. Ουδείς δημοδιδάσκαλος ήτο εν ασφαλεία. Ο βουλευτής, ο κομματάρχης, ο παντοπώλης, ηδύνατο να τον μεταθέσουν, να τον παύσουν… Ένας βουλευτής είχεν είπει: Και τι βουλευτής είμαι εγώ, όταν δεν δύναμαι να παύσω ούτε ένα δημοδιδάσκαλον;».

 

2. Μέσα από την αποκεντρωμένη λειτουργία της εκπαίδευσης επιχειρείται να σπάσει ο όποιος ενιαίος χαρακτήρας της παρεχόμενης εκπαίδευσης έχει απομείνει καθώς η καλύτερη εξυπηρέτηση των συμφερόντων του κεφαλαίου συνδέεται με ένα νήμα με τη λειτουργία μιας εκπαίδευσης ευέλικτης, διαφοροποιημένης και ανταγωνιστικής. H ανάθεση μεγάλου μέρους της ευθύνης για τη χρηματοδότηση, τη λειτουργία, τους προσανατολισμούς κάθε εκπαιδευτικού ιδρύματος στο εκπαιδευτικό προσωπικό, τους εκπαιδευόμενους, τους γονείς, την «τοπική κοινωνία» και τους «παραγωγικούς φορείς» (δηλαδή τις επιχειρήσεις), είναι φανερό ότι καλλιεργεί την τάση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων να υποχωρήσουν στις απαιτήσεις των «πελατών», αφού η συντήρηση ή η ανάπτυξή τους εξαρτώνται άμεσα από τη «ζήτηση» των εκπαιδευτικών «προϊόντων» τους. Τα «αποκεντρωμένα» σχολεία για παράδειγμα θα παραμερίζουν πιο εύκολα τη γενική μόρφωση σε όφελος των δεξιοτήτων που ζητά η αγορά, για να γίνονται πιο προσφιλή στις επιχειρήσεις εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη χρηματοδότηση.

Η παιδαγωγική και η διδακτική, οφείλουν να υποταχθούν σε μια νέα αντίληψη που έχει σχέση περισσότερο με την επιχειρηματική λογική αφού το σχολείο θα λειτουργεί κριτήριο την εξεύρεση κονδυλίων και να προσαρμόζει τη λειτουργία του σ΄ αυτή την προοπτική. Είναι σαφές ότι οι Δήμοι θα αναζητήσουν πόρους από ιδιωτικές επιχειρήσεις – χορηγούς, από νέους δημοτικούς φόρους και από εισφορές γονέων καθώς η τοπική αυτοδιοίκηση έχει τη δυνατότητα να καθορίσει ανταποδοτικά τέλη για τη λειτουργία των σχολείων της περιοχής της. Αυτή, βεβαίως είναι μια μέθοδος μετακύλησης του κόστους λειτουργίας του σχολείου για μια ακόμη φορά στον οικογενειακό προϋπολογισμό ο οποίος ήδη στενάζει.

Είναι φανερό, ότι κάτω από το βάρος των λειτουργικών εξόδων, που βέβαια και σήμερα υπάρχουν, οι διάφοροι «τοπικοί παράγοντες» θα οδηγήσουν ένα μεγάλο αριθμό σχολικών μονάδων σε αφανισμό. Θα επιχειρείται η συγκέντρωση των μαθητών σε όσο το δυνατό πιο μεγάλα τμήματα, ενώ σε κάποια φάση όταν ο κίνδυνος του κλεισίματος των σχολείων αυτών θα είναι εμφανής, θα επιβάλλονται και τα λεγόμενα ανταποδοτικά τέλη, σαν αναγκαία προϋπόθεση για τη λειτουργία τους.

 

14-01-2010

 

ΠΗΓΗ: http://www.alfavita.gr/ank_b/ank14_1_10_817.php

 

Σημείωση: Οι υπογραμμίσεις έγιναν από τον admin