Αναστάσιμοι Αίνοι, ήχος πλ. α΄
Από την Γερόντισσα Μελάνη*
* Μικρό βιογραφικό:
Εικόνα 1 Βαϊοφόρος, Χειρόγραφο Ευαγγέλιο Rossano (Purpureus Rossanensis), f. 2, 6ος αιώνας μ.Χ.
1.1. Εισαγωγικά:
Η θριαμβευτική είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, είναι γνωστότερη ως «Εορτή των Βαΐων» ή «Βαϊοφόρος». Συνέβη κατά την τότε Κυριακή προ του Πάσχα, 29η Μαρτίου του 33 μ.Χ. Ο Ιωάννης, ο οποίος κάνει λόγο για 5 ημέρες πριν το Πάσχα, προφανώς μετράει από την παραμονή, είτε ως ημέρα και αυτή των Αζύμων, είτε γιατί οι Απόστολοι κατά την παραμονή εόρτασαν το Καινό Πάσχα μετέχοντας στον Μυστικό Δείπνο, τον υπό του παρόντος Χριστού προσφερόμενο[1]. Εκείνη την χρονιά το Πάσχα συνέπεσε σε ημέρα Σαββάτου (5 Απριλίου). Στους Ιουδαίους δεν τελείται σε σταθερή ημέρα, αλλά ημερομηνία[2]. Για το έτος υπάρχει βεβαιότητα παρά τα διάφορα θεολογούμενα: το πάθος του Χριστού εξαρτάται από τη γέννηση του και αυτή από τον θάνατο του Ηρώδη, ο οποίος συνέβη μετά από έκλειψη σελήνης[3]. Τότε έκλειψη, ολική και ορατή στην Ιεριχώ, είχαμε στις 9/10 Ιανουαρίου του 1 π.Χ.[4]
Η Κυριακή της Τυρινής, τόσο ως εορτολογική ανάμνηση «της από του Παραδείσου τρυφής εξορίας των Πρωτοπλάστων», όσο και ως επιλογή των βιβλικών αναγνωσμάτων, μας παρέχουν παραπομπές στην θεία εποπτεία και σε μυστηριακές πτυχές, ως προς την ερμηνευτική προσέγγιση. Ανατρέχοντας στην αρχαία μυστηριακή, η θεματολογία του κεντρικού δρωμένου, συχνά αποτελούσε έναν ιερό Γάμο στην μορφή της «αρπαγής». Έτσι οι παρευρισκόμενοι μυημένοι, συμμετείχαν για να συγχρωτιστούν με τους θεούς οι οποίοι μυθολογούνταν ως παρόντες στον εκάστοτε ιερό γάμο. Η θεοπτία αυτή, αν αφορούσε τα καβείρια μυστήρια, αποτελούσα μια δόξα του μύστη προς το πάνθεο το οποίο παρευρέθηκε στο γάμο του Κάδμου και της Αρμονίας (Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, Γ΄, 4, 2).
Θρηνώ και οδύρομαι,
όταν εννοήσω το σκότος το ισχυρό,
που κείται κάτω από χαλιά, χιλιοπατημένα,
αγορασμένα των πολλών, των δήθεν κανονικών.
«τοίς δε λοιποίς έν παραβολαίς, ίνα βλέποντες μη βλέπωσι και ακούοντες μη συνιώσιν», Λκ η΄, 10.
Η λαοθάλασσα που είχε συγκεντρωθεί για να ακούσει τον Λόγο, δεν ενθουσίασε τον Ιησού. Ήταν μετά το θαύμα της Ναΐν και ο ενθουσιασμός είχε φθάσει στο κατακόρυφο. Αλλά ο Κύριος γνώριζε ότι δεν ήσαν όλοι συναγμένοι από ιερόν ζήλο ή από δίψα για λόγο Θεού. Άλλοι ήσαν από περιέργεια. Άλλοι ήταν πράκτορες των Φαρισαίων που ανησυχούσαν και ήθελαν να Τον παγιδεύσουν. Άλλοι ήσαν αργόσχολοι και δεν είχαν τι άλλο να κάνουν και άλλοι ήσαν άνθρωποι ευλαβείς και ερασταί της Γραφής και του Λόγου του Θεού (μαθηταί).
«και ιδού εξεκομίζετο τεθνηκώς, υιός μονογενής τη μητρί αυτού, και αύτη ην χήρα», (Λκ, ζ΄, 12).
Το μυστήριο του θανάτου, σε όλη την σκοτεινή και αποτρόπαια όψη του, παρουσιάζει η σημερινή περικοπή του ευαγγελίου (υιός μονογενής και τεθνηκώς και χηρεία). Έτσι αναγκάζεται η εκκλησία να το επαναφέρει κάθε χρόνο. Και τούτο γιατί κανείς άλλος δεν τολμά να το αντιμετωπίσει: ούτε η πολιτική, ούτε τα κόμματα, ούτε ολόκληρος ο αρχαίος κόσμος. Και φυσικά ούτε οι διάφορες αιρέσεις και θρησκείες, που στο θέμα του θανάτου λένε ανοησίες (που θυμίζουν στρουθοκάμηλο) και πείθουν μόνο τούς αφελείς, αλλά δυστυχώς και την νεολαία, που κατά την μεγάλη πλειοψηφία της, συλλαμβάνεται ανερμάτιστη. Έτσι πέφτει θύμα της παγκοσμιοποίησης, που έχει μυθοποιήσει τον θάνατον σαν φυσικό φαινόμενο και παρασύρει κάθε μέρα δεκάδες ανυποψίαστους, «που πάνε σαν το σκυλί στ αμπέλι».
«Αγαπάτε τους εχθρούς υμών», (Λκ, στ΄, 35).
Η έχθρα εμφανίστηκε μέσα στην Δημιουργία του κόσμου πριν από την δημιουργία του ανθρωπίνου γένους και είναι έργο του Σατανά, που επαναστάτησε κατά του Θεού και Δημιουργού του και έπαψε να Τον υπακούει και να εκτελεί τις εντολές του. Δεν ήταν και δεν είναι ο Θεός εχθρός του Σατανά, αλλά ο Σατανάς εχθρός του Θεού. Και επειδή δεν μπορεί να βλάψει τον ίδιο τον Θεό, προσπαθεί να καταστρέψει τα έργα του. Και αυτό είναι το βαθύτερο νόημα και η εξήγηση για αυτά πού συμβαίνουν στην ιστορία.
Ο Θεός δημιούργησε κατόπιν τον άνθρωπο με την εντολή να κάμει ό,τι δεν έκανε ο διάβολος και έτσι να Τον δοξάσει, αλλά και ο άνθρωπος πήγε με τον Σατανά κι έτσι έγινε με την σειρά του εχθρός του Θεού, και κατά μίμηση του διαβόλου εχθρός των συνανθρώπων του. Παράδειγμα: Όταν ο Κάιν φόνευσε τον Αβελ, εισήγαγε την έχθρα στο ανθρώπινο γένος. Τότε ο Θεός αποφάσισε να στείλει τον Υιό Του για να καταργήσει τα έργα του διαβόλου: «Εις τούτο εφανερώθη ο υιός του Θεού, ίνα λύσει τα έργα του διαβόλου», (Α΄Ιω., γ΄, 3).
«Και τούτο ποιήσαντες, συνέκλεισαν πλήθος ιχθύων πολύ», Λκ, ε΄, 6.
Οι ψαράδες Πέτρος και Ανδρέας ήσαν γνωστοί στον Χριστό, τους είχε συστήσει ο Πρόδρομος, (Ιω., α΄, 38). Άλλωστε είχε προηγηθεί η θεραπεία της πενθεράς του Πέτρου από υψηλό πυρετό, (Λκ, δ΄, 38). Την νύκτα εκείνη, της αποτυχίας του ψαρέματος, συμμεριζόταν την αγωνία τους και το πρωί πήγε κοντά τους.
Το ημερήσιο πρόγραμμα του Ιησού που ισχύει, τηρουμένων των αναλογιών, σε κάθε χριστιανική εποχή και σε κάθε χριστιανική οικογένεια, ήταν το εξής: Τα Σάββατα στη συναγωγή διδάσκοντας τον λαόν και τις καθημερινές στην παραλία της Γεννησαρέτ, στον τόπο της εργασίας. Εκεί λοιπόν πιεζόμενος, σπρωχνόμενος από τον λαόν, με κίνδυνο να τον πετάξουν στη θάλασσα.
«Όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν
Αυτού», Μρκ, η΄, 34.
Ολόκληρη η ανθρωπότης είναι άρρωστη, σωματικά και πνευματικά, κι αυτό δεν είναι καινούργιο. Είναι δυστυχώς το περιεχόμενο της Ιστορίας, ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, και ο Χριστός ήλθε στη γη για να θεραπεύσει όποιον θέλει να θεραπευθεί και υπάρχουν πολλοί που δεν θέλουν να θεραπευτούν.
Εν πάση περιπτώσει εμείς οι σημερινοί χριστιανοί δεν έχουμε τόσο ανάγκη διδασκαλίας, όσο θεραπείας. Είναι γενικά γνωστό ότι το πρόβλημά μας δεν είναι η άγνοια των εντολών, αλλά η αδράνεια. Ιδίως τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει τόσες πολλές διδασκαλίες και κηρύγματα με γνώσεις θεολογικές, που όμως για εμάς, δεν είναι και θεραπευτικές: «το μέν πνεύμα πρόθυμον, η δε σάρξ ασθενής», Μτθ, κστ΄, 41. Χρειάζεται θεραπευτική αγωγή κι αυτήν παρουσιάζει σήμερα ο Κύριος σε δύο φάσεις: Την αυταπάρνησιν του πιστού και την σταύρωσιν εαυτού.
«Και καθώς Μωυσής ύψωσε τον όφιν εν τη ερήμω, ούτως υψωθήναι δει τον υιόν του ανθρώπου», Ιω, γ΄, 14.
Όπου χάνεται ο σταυρός, χάνεται και η ελπίδα. Τα πάντα σκοτεινιάζουν από τα αδιέξοδα, οι άνθρωποι γίνονται νυκτόβιοι στα κακόφημα ξενυχτάδικα, και μόνη απατηλή διεξοδος θεωρούνται «οι ουσίες», τα δηλητηριασμένα ποτά, τα ναρκωτικά, …
Έτσι η σημερινή Κυριακή προσφέρεται για προβληματισμούς μπροστά στον Τίμιο Σταυρό. Λανθασμένοι προβληματισμοί απέναντι στον Σταυρό, οδηγούν σε συρράξεις, σε λεηλασίες, σφαγές, καταστροφές, σταυροφορίες, Ιερά εξέταση, «νύχτες Αγίου Βαρθολομαίου», …