Γνώση: ύβρις ή αρετή;

Του Χάρη Ναξάκη*

«Ζω ολοένα και περισσότερο με τη συνειδητοποίηση και την αίσθηση της παρουσίας του άγνωστου μέσα στο γνωστό, του αινίγματος μέσα στο τετριμμένο, του μυστηρίου σε κάθε πράγμα και κυρίως των προόδων  μιας νέας άγνοιας σε κάθε πρόοδο της γνώσης». Εντγκάρ Μορέν.

 Γνώση, άγνοια, μυστήριο, στο βιβλίο με αυτόν τον τίτλο, εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, ο Εντγκάρ Μορέν μας εισάγει σε μια συζήτηση που σχεδόν έκλεισε πριν καν ξεκινήσει ο Γκέντελ. Την ισχυρότερη διάψευση της γνωσιακής παντοδυναμίας έδωσε μια κατεξοχήν ορθολογική επιστήμη, τα μαθηματικά. Ο Γκέντελ με το θεώρημα της μη-πληρότητας απέδειξε ότι «δεν υπάρχει τέλεια και οριστική εξήγηση».

Συνέχεια →

Καβάφης

Του Στάθη Σταυρόπουλου*

Δεν στενοχωρήθηκε ο Φίλιππος ο Ε΄ για την ήττα, τη βαρειά ήττα των Σελευκιδών απ’ τους Ρωμαίους στη Μαγνησία της Μικράς Ασίας. Νυχτώνοντας είχαν φθάσει τα μαύρα μαντάτα, στο παλάτι του βασιλιά Φίλιππου και εκείνος διέταξε, ως συνήθως να σερβιρισθεί το δείπνο, να μη χαμηλώσουν τα φώτα, κανένα ίχνος πένθους στην Αυλή. Δεν στενοχωρήθηκε ο Φίλιππος ή έκανε πως δεν στενοχωρήθηκε, αλλά πικρός με μια εξ ίσου πικρή χαιρεκακία σκεφτόταν κι έλεγε πως ούτε η φάρα των Σελευκιδών έδειξε να στενοχωριέται “σαν έγινε συντρίμμι η μάνα των Μακεδονία”…

Συνέχεια →

Ο θάνατος της πόλης και η ανυπαρξία της πολιτικής

Του Γιάννη Χελιδώνη*

Ἂν ὁ ἄνθρωπος κατόρθωσε νὰ ἐπιβιώσει μέσα σὲ συνθῆκες κατ’ ἐξοχὴν ἀντιανθρώπινες [πρωτόγονες], νὰ ἀνέλθει μὲ γοργὸ ρυθμὸ τὶς βαθμίδες τῆς ἐξελικτικῆς κλίμακας, θραύοντας τὸ κέλυφος τῆς βαρβαρότητας καὶ προσδίδοντας στὴ ζωὴ του ἕνα ἀνώτερο περιεχόμενο, τοῦτο ὀφείλεται ἀναμφισβήτητα στὴν ἔλλογη δυνατότητά του. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ζῶο λογικό. Χάρις στὴ θεϊκὴ σπίθα τοῦ λόγου ποὺ ἔλαμψε μέσα του πραγματοποίησε τὸ κατόρθωμα τῆς κοινωνίας. Φανερώνοντας τὶς κοινωνικές του δυνατότητες δημιούργησε πόλη-πολιτισμό: γλῶσσα, τέχνη, θρησκεία κ.ἄ. Γεγονὸς ποὺ διαφοροποιεῖ τὴν ἀνθρώπινη συμβίωση ἀπὸ τὴν ἀγελαία συνύπαρξη τῶν ζώων.

Συνέχεια →

Μία βράβευση, μία «Εθνική Μέρα Δράσης» και μία επέτειος

Της Αιμιλίας Τσαγκαράτου*

Ήταν πράγματι μια συγκινητική τελετή. Όλοι μαζί, χέρι-χέρι, ξεπερνώντας τους «λαϊκισμούς» και τις «ιδεολογικές αγκυλώσεις» – που θα έλεγε και ο πρόεδρος τη ΓΣΕΕ Παναγόπουλος: η Διαμαντοπούλου του κλεισίματος και των συγχωνεύσεων εκατοντάδων δημόσιων σχολείων, γνωστοί επιχειρηματίες που πασχίζουν για την «υγιή ανάπτυξη» της «μεταμνημονιακής» εποχής, σχολεία, φροντιστήρια και ΜΚΟ έδωσαν ένα πραγματικό μάθημα «κοινωνικής συμμαχίας» – για να χρησιμοποιήσουμε  έναν όρο της μόδας.

Στις 18 Μάη, στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής βραβεύθηκαν «οι καλύτερες πρακτικές στην εκπαίδευση» στα πλαίσια της διοργάνωσης Education Leaders Awards 2018.  Με την ευγενική χορηγία της RDC Informatics, εταιρείας που δραστηριοποιείται στο χώρο της ψηφιακής τεχνολογίας, σε μεγάλο βαθμό μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Γιατί η εκπαίδευση προσφέρει εκτός των άλλων και πελατεία: μια ψηφιακή πλατφόρμα είναι πάντα χρήσιμη, από τις εγγραφές στα σχολεία μέχρι τη δια βίου μάθηση.

Συνέχεια →

Τραγωδία καί Δημοκρατία

Του Φώτη Σχοινά*

«Θά ἔπρεπε νά εὐχαριστήσουμε τήν Ἑλλάδα. Εἶναι ἡ Δύση πού χρωστάει στήν Ἑλλάδα. Ἡ φιλοσοφία, ἡ δημοκρατία, ἡ τραγωδία… Πάντα ξεχνᾶμε τή σχέση ἀνάμεσα  στήν τραγωδία καί τή δημοκρατία. Χωρίς Σοφοκλῆ δέν θά ὑπῆρχε Περικλῆς. Χωρίς τόν Περικλῆ δέν θά ὑπῆρχε Σοφοκλῆς».

(Ζάν Λύκ Γκοντάρ)

1. Εἰσαγωγή

       Ἡ τραγωδία εἶναι ἀποκλειστικό προϊόν τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος, ὅπως καί ἡ δημοκρατία. Θέατρο ἔχουμε καί σέ ἄλλους Ἀνατολικούς λαούς, τραγωδία ὅμως ὄχι. Μάλιστα οἱ τῦχες τῆς τραγωδίας καί τῆς δημοκρατίας βαίνουν παραλλήλως. Ἡ τραγωδία γεννιέται ὅταν γεννιέται ἡ δημοκρατία καί στερεύει ὅταν ἡ δημοκρατία παρακμάζει ὁριστικά. Οὐσιαστικά ἡ τραγωδία ζεῖ τόν 5ο αἰώνα, ὅσο καί ἡ ἀκμή τῆς δημοκρατίας. Τόν 4ο αἰώνα δέν ἔχουμε πιά μεγάλους τραγικούς ποιητές. Βέβαια ἡ δημοκρατία διατηρεῖται ἐν ζωῇ, ἀλλά σέ παρακμή, γιά ἕνα ἀκόμα αἰώνα περίπου ὡς τό 322 π.Χ, ὁπότε πεθαίνει ὁριστικά.

Εἶναι ἑπομένως λογικό καί ἀκόμη ἐντελῶς βάσιμο νά ὑποθέσουμε ὅτι ὑπάρχει ἕνας ὀργανικός, ἐσωτερικός καί αἰτιώδης δεσμός ἀνάμεσα στήν τραγωδία καί τή δημοκρατία. Ἡ κοινή τους μοῖρα δέν εἶναι μόνο ψιλή χρονική σύμπτωση. Ἡ δημοκρατία συνδέεται αἰτιωδῶς μέ τήν τραγωδία, σέ βαθμό πού ἡ τελευταία δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει χωρίς τήν πρώτη. Ἡ δημοκρατία εἶναι ἡ μήτρα πού κυοφόρησε καί ἔκανε νά ἀνθίσει καί νά καρπίσει ἡ τραγωδία.

Συνέχεια →

Η ψυχοπαθολογική θεολογία του Νεοφιλελευθερισμού

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη*

Τι κοινό έχει άραγε ο θάνατος της 62χρονης εργαζόμενης στην καθαριότητα στο Δήμο Ζωγράφου, με την αυτοκτονία της 42χρονης απλήρωτης εργαζόμενης από τα Γιαννιτσά και το θανατηφόρο δυστύχημα ενός 23χρονου διανομέα; Τι κοινό έχουν, πέρα από τον αδόκητο θάνατο τους εξ’ αιτίας των συνθηκών ή των παραμέτρων της εργασίας στο πλαίσιο της καπιταλιστικής οργάνωσης της κοινωνίας; Τι κοινό έχουν, πέρα από τη δικαιολογημένη οργή των απλών ανθρώπων ενάντια στη βία της μισθωτής εργασίας και στις αδιανόητες συνέπειες της; Μοιάζει να μην έχουν κανένα άλλο κοινό. Απλά, άνθρωποι της «διπλανής πόρτας», καταβάλλουν, με την ίδια τη ζωή τους, μέρος του τιμήματος για την απρόσκοπτη λειτουργία της βαρβαρότητας που παριστάνει την οργανωμένη οικονομία.

Συνέχεια →

Η εντατικοποίηση της εργασίας των εκπαιδευτικών και η συζήτηση για τον εργασιακό τους χρόνο

Της Αιμιλίας Τσαγκαράτου*

Η ψήφιση στις 15 Γενάρη της διάταξης για το 30ωρο των εκπαιδευτικών στο νόμο με τα προαπαιτούμενα της τρίτης αξιολόγησης και η εγκύκλιος που ακολούθησε δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Η συζήτηση για το χρόνο εργασίας των εκπαιδευτικών ήταν ένα  από τα κεντρικά ζητήματα που άνοιξε για μια ακόμα φορά  στα πλαίσια του «εθνικού διαλόγου για την Παιδεία» του 2015. Οι τότε δηλώσεις του κ. Λιάκου «να μην συμπίπτουν ο χρόνος διδασκαλίας και ο εργασιακός χρόνος των εκπαιδευτικών», «ο εργασιακός χρόνος να περιλαμβάνει  τις παιδαγωγικές συναντήσεις των δασκάλων και των καθηγητών οι οποίοι κάθε βδομάδα θα χαράζουν την εκπαιδευτική πολιτική»(!), αλλά και προηγούμενες δηλώσεις του για «επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών στα κενά τους» δεν ήταν τυχαίες. Πέρα από τον τρόπο με τον οποίο φαίνεται να προσανατολίζεται το Υπουργείο Παιδείας να «λύσει» το πρόβλημα της λειτουργίας των σχολείων χωρίς διορισμούς, οφείλουμε να δούμε τη γενικότερη πολιτική στόχευση σε σχέση με τον εργασιακό χρόνο των εκπαιδευτικών, έτσι όπως εκπορεύεται και από τη συνολική εκπαιδευτική πολιτική που διαμορφώνουν και τα υπερεθνικά κέντρα.

Συνέχεια →

Το «Μακεδονικό», με βάση το «πατριωτικό-εθνικό-ταξικό-διεθνιστικό», στην πολιτική της Αριστεράς

Του Γιάννη Τόλιου*

Εισαγωγή.

Το λεγόμενο «Μακεδονικό» και ειδικότερα η εκκρεμότητα της οριστικής ονομασίας της FYROM ή ΠΓΔΜ (Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονία), έχει μετατραπεί και πάλι σε κεντρική πολιτική ζωή. Οι επικυρίαρχες δυνάμεις (ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ) επιδιώκουν λύση που να ενδυναμώνει τη γεωπολιτική τους επιρροή στα Βαλκάνια (ένταξη FYROM σε ΝΑΤΟ και ΕΕ) με αιχμή την Ρωσία. Η κυβέρνηση και τα κόμματα του Μνημονιακά τόξου, χωρίς να αμφισβητούν την ευρω-ατλαντική επικυριαρχία, προσπαθούν με τακτικισμούς και παλνιδρομήσεις να αποκομίσουν μικροπολιτικά οφέλη.

Συνέχεια →

Ο πρωτογονισμός του Φασισμού και το αντιπαράδειγμα μιας νέας συλλογικότητας

Του Αλέξανδρου Σταθακιού*

«…Μα κείνος δεν μιλάει πολύ του είναι μεγάλη η στολή και βάσανο οι αρβύλες. Το εμβατήριο που τού ‘μαθαν να λέει είναι μονότονο και ντρέπεται  να κλαίει..»                              

Κάνοντας κανείς μια επιτομή  στην ιστορία του ανθρώπινου γένους θα διαπιστώσει ότι η μοίρα του είναι να προχωρά συνεχώς σε όλο και μεγαλύτερη μεταξύ του διαφοροποίηση, φυλές, έθνη, γλώσσες, τάξεις, θρησκείες, κράτη και όλο και περαιτέρω διάσπαση, αλλά και μίξεις, δημιουργία νέων υποσυνόλων, νέων ομαδοποιήσεων σε κάθε επίπεδο, όλο και περισσότερων, όλο και πιο σύνθετων. Η εποχή μας δείχνει ότι όσο μεγαλώνει η επικοινωνία, τόσο μεγαλώνει και η διαφοροποίηση.

Μια αντίρροπη τάση είναι η αναζήτηση της ενότητας. Το μεγαλύτερο μέρος της πολιτισμικής παραγωγής έχει διακινηθεί από αυτή την ανάγκη να μη γίνει η διαφοροποίηση διάλυση. Θρησκείες, Τέχνη, Φιλοσοφία, Κοινωνικά Συστήματα, Οικουμενικές Ιδεολογίες, Κράτος και Δίκαιο, Μηχανισμοί Χειραγώγησης, Εξουσίας και Εκμετάλλευσης των πολλών, ή αντίθετα κανόνες Εξισορρόπησης, Αναδιανομής εισοδημάτων και Κοινωνικής Συμμετοχής έχουν υπάρξει για να συνταυτιστούν η ροπή μας για διαφοροποίηση και η ανάγκη μας για ενότητα.

Συνέχεια →

Η εξουσία των διανοουμένων 

Του Χάρη Ναξάκη*

Υπάρχουν 2 (;) δρόμοι για να αναλύσεις τους λόγους αποτυχίας της πρώτης (;) πληβειακής επανάστασης, της Οκτωβριανής. Ο πρώτος, που ακολούθησα κι εγώ στα νιάτα μου, αλλά γρήγορα τον εγκατέλειψα, είναι ότι για όλα φταίει η σταλινική γραφειοκρατία, η σταλινική αντεπανάσταση, η προσωπολατρία, κλπ. Ο δρόμος αυτός είναι εύκολος και απλοϊκός. Για να τεκμηριώσει κάποιος τον σταλινικό ολοκληρωτισμό αρκούν τα στοιχεία που παραθέτει ο Κ. Παπαϊωάννου στη Γένεση του Ολοκληρωτισμού: από τους 82 ηγέτες που πέρασαν από την Κεντρική Επιτροπή και τη Γραμματεία από το 1917 έως το 1929, οι 14 καταδικάστηκαν σε θάνατο ή σε μακροχρόνια φυλάκιση, 3 αυτοκτόνησαν, 3 δολοφονήθηκαν και 41 εξαφανίστηκαν χωρίς να αφήσουν ίχνη την περίοδο των εκκαθαρίσεων (1935-38). Όσον αφορά τα μεσαία στελέχη, το 70% των μελών της Κεντρικής Επιτροπής, το 60% των αντιπροσώπων του κόμματος στο 17^ο συνέδριο, εξαφανίστηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Συνέχεια →