Ιδεολογία και Διαφθορά – "Οίδασι γάρ τι ποιούσι;"

Του Bασίλειου Παϊπάη*

Η κλασική μαρξιστική αντίληψη για τη θέση και τη λειτουργία της ιδεολογίας στις κοινωνικές σχέσεις αντιλαμβάνεται την ιδεολογία ως στρεβλή πραγματικότητα ή αλλιώς κατά την έκφραση του Ένγκελς – καθώς ο ίδιος ο Μαρξ δεν χρησιμοποίησε ποτέ αυτήν την έκφραση – ως «ψευδή συνείδηση».

Για ένα μεγάλο μέρος της κλασικής κριτικής της ιδεολογίας επηρεασμένης από τον μαρξιστικό ορισμό, ιδεολογική είναι κάθε σκέψη, σύστημα ιδεών ή κοινωνική πρακτική που εμπεριέχει ψευδή – χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να συγκροτείται από αληθή ή αληθοφανή ή από τη μίξη ψευδών και αληθών δηλώσεων – στοιχεία που τείνουν να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα μιας συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας ή τάξης.

Αυτή η συγκεκριμένη προσέγγιση της κριτικής της ιδεολογίας εδράζεται στην πεποίθηση ότι οι ιδεολογικές αντιλήψεις και πρακτικές λειτουργούν στο επίπεδο της νομιμοποίησης υλικών σχέσεων κυριαρχίας στις οποίες τα κοινωνικά υποκείμενα υποτάσσονται είτε μηχανιστικά-υλικά (Μαρξ) είτε με την συναίνεσή τους (Γκράμσι). Και στις δύο περιπτώσεις, πάντως, είναι κοινή η άποψη πως οι κυβερνώμενες τάξεις υπηρετούν και αναπαράγουν ψευδαισθητικά ένα κοινωνικό σύστημα που δεν ανταποκρίνεται στα πραγματικά τους συμφέροντα.

Με την άνοδο των μεταμοντέρνων προσεγγίσεων στην μελέτη των σχέσεων κουλτούρας και ιδεολογίας στον ύστερο καπιταλισμό, επικράτησε η άποψη πως οι νεές κοινωνικές συνθήκες επέτρεψαν την ανάδυση ενός νέου ιδεολογικού υποκειμένου που έχει επίγνωση ότι η πραγματικότητα στο σύνολό της μπορεί να είναι μόνο ιδεολογικά προσλήψιμη. Για αυτήν την μεταμοντέρνα εκδοχή του τέλους των ιδεολογιών, οι δυτικές μεταβιομηχανικές κοινωνίες του θεάματος και του μαζικού καταναλωτισμού δεν εμπνέονται από κανένα βαθύτερο μεταφυσικό προσανατολισμό παρά έχουν απομυθοποιήσει αυτάρεσκα κάθε κλασική ιδεολογική προοπτική ριζικού μετασχηματισμού της κοινωνίας και έχουν περιπέσει σε μια μοιρολατρική αποδοχή του τεχνοκρατικού παραγωγικού μοντέλου του ύστερου καπιταλισμού. Από κάποιους μεταμοντέρνους στοχαστές, όπως είναι οι Μποντριγιάρ και Ρόρτυ, αυτή η εξέλιξη θεωρείται εξόχως απελευθερωτική καθώς το ειρωνικό, διαρκώς αυτοσαρκαζόμενο και γνήσια ανεκτικό άτομο του μεταμοντερνισμού δεν έχει πλέον άγνοια των παραμορφωτικών επιδράσεων της ιδεολογίας. Αντίθετα, έχει πλήρη επίγνωση της α-λογίας του συστήματος αλλά παρόλα αυτά το υπηρετεί είτε από γνήσιο αμοραλισμό γιατί έτσι εξασφαλίζει το υλικό του συμφέρον, είτε από φιλοσοφικό μηδενισμό, που προβάλλεται ως το ιδανικό modus vivendi σε συνθήκες παγκόσμιας πολυπολιτισμικής συνύπαρξης. 

Αυτή η δεύτερη μεταμοντέρνα προσέγγιση της ιδεολογίας δεν αρνείται ότι τα άτομα έχουν συνείδηση της υποταγής τους σε ένα κυρίαρχο σύστημα εξουσίασης, απλώς διακηρύσσει ότι είναι σε θέση να διατηρούν μια κριτική απόσταση από τα πράγματα. Αυτό τους επιτρέπει να μην παίρνουν το κυρίαρχο ιδεολογικό σύστημα στα σοβαρά, καθώς θεωρούν αυτάρεσκα ότι αυτή τους η παθητική αποστασιοποίηση τους επιτρέπει να διατηρούν την αξιοπρέπεια και τον αυτοσεβασμό τους ή ακόμα να εμφανίζονται ως έχοντες μια ιδιαίτερα σκεπτικιστική, διεισδυτική ματιά που τους εξασφαλίζει μια προνομιούχα πρόσβαση στην πραγματικότητα που οι υπόλοποι δεν διαθέτουν.

Στην ελληνική περίπτωση, γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες αυτών των συμπεριφορών. Οι περισσότεροι νεοέλληνες κομπάζουμε για το πολιτικό μας αισθητήριο, θεωρούμε ότι είμαστε σε θέση να αποδομίσουμε κάθε ιδεαλιστική πολιτική δήλωση και να διαβλέψουμε το ωμό συμφέρον πίσω από αυτήν. Αλλά καθώς επενδύουμε με κυνισμό, σαρκαστική ειρωνία και μοιρολατρικό μηδενισμό κάθε πολιτική μας ανάλυση το σύστημα έχει ήδη ενσωματώσει το σκεπτικισμό μας και πορεύεται ασφαλές παρόλη την λεκτική ‘επαναστατικότητά’ μας. Ο εκάστοτε κυβερνητικός εκπρόσωπος διαψεύδει συστηματικά ότι υπάρχουν αποδεδειγμένα φαινόμενα διαφθοράς στην κυβέρνηση ή αφήνει να εννοηθεί ότι, εάν και εφόσον συμβαίνει κάτι τέτοιο, αυτά δεν μπορεί παρά να είναι μεμονωμένα ή ακούσια κρούσματα δυσλειτουργίας του πολιτικού συστήματος. Εμείς, το κοινό, τον ακούμε με δυσπιστία, ο ίδιος αισθάνεται μάλλον ότι κανείς δεν τον πιστεύει αλλά εξακολουθεί να τα υποστηρίζει, εμείς πάλι γνωρίζουμε ότι το γνωρίζει και, μάλλον, και ο ίδιος γνωρίζει ότι το γνωρίζουμε. Εντωμεταξύ, η διαφθορά και η αυθαιρεσία ζει και βασιλεύει. Στην περίπτωση αυτή, εν τέλει, δεν έχουμε να κάνουμε με κοινωνικά υποκείμενα που είναι θύματα διαστρεβλωτικών ιδεολογικών μηχανισμών. Όπως θα έλεγε και ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλάβοϊ Ζίζεκ, οι κοινωνικοί δρώντες «γνωρίζουν πολύ καλά τι κάνουν, αλλά παρόλα αυτά συνεχίζουν να το κάνουν». Η ιδεολογία με άλλα λόγια δεν είναι κάτι που σκέφτομαι και μπορώ να αποφύγω, είναι μάλλον κάτι που κάνω παρόλο που το γνωρίζω. Στις μετα-κυνικές δημοκρατίες της Δύσης η θεωρητική δυνατότητα που παρέχεται στους πολίτες να αμφισβητήσουν κάθε καθιερωμένο δόγμα ή καταπιεστική δομή και να επανεφεύρουν τους εαυτούς τους παράγει παραδόξως ακινησία.

Στην Ελλάδα παραδοσιακά γινόμαστε μάρτυρες – σχεδόν έχουμε εθιστεί – εξωφρενικών αποκαλύψεων γύρω από σκάνδαλα διαφθοράς που αγγίζουν μεγάλο μέρος του πολιτικού συστήματος, καθώς οι αξιόποινες συμπεριφορές διαπερνούν τα δύο μεγάλα κόμματα. Μια ιδεολογική στην προκειμένη περίπτωση αντίδραση, από την άποψη του τι δέον γενέσθαι, θα ήταν εκείνη που θα αντιμετώπιζε τα εκτεταμένα φαινόμενα διαφθοράς ως μεμονωμένες συμπεριφορές επίορκων πολιτικών που «πρόδωσαν» την Δημοκρατία ή την εμπιστοσύνη των πολιτών, ωσάν η καχεξία του συστήματος να οφείλεται σε ατομικές αποκλίνουσες συμπεριφορές που μένει να εκριζωθούν για να επανακτήσει η πολιτική ζωή την πρότερη ηρεμία της. Αναμφίβολα, το ίδιο ιδεολογική θα ήταν και μία ισοπεδωτική απαξίωση του συνόλου του πολιτικού κόσμου, αν όχι και επικίνδυνη. Το πρόβλημα, βέβαια σε αυτήν την περίπτωση είναι ότι ακόμα και αν δεχθούμε ότι υπάρχουν, και είναι αρκετοί, άνθρωποι καλών προθέσεων εκεί έξω, οι ίδιοι επιλέγουν να υπηρετήσουν ένα χρεοκοπημένο σύστημα που αναπαραγάγει την διαφθορά και την συναλλαγή.

Πάντως, ανάμεσα σε προσεγγίσεις που ερμηνεύουν την διαφθορά ως «δομική» – και άρα ανίατη –  ασθένεια του πολιτικού συστήματος και σε αυτές που την υποβιβάζουν σε εξατομικευμένο φαινόμενο το κοινό στοιχείο είναι η διαιώνιση της υφιστάμενης κατάστασης. Υπό αυτήν την έννοια, όσο ιδεολογική είναι η υποβολιμαία επίκληση της ανθεκτικότητας της διαπλοκής από ανθρώπους που είτε αδυνατούν είτε δεν θέλουν να την καταπολεμήσουν άλλο τόσο ιδεολογική είναι και η αυτοπαραίτηση από οποιαδήποτε απόπειρα συνολικού μετασχηματισμού του πολιτικού πολιτισμού που την αναπαράγει. 

* Ο Βασίλειος Παϊπάης διδάσκει Διεθνείς Σχέσεις στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, Σκωτία

ΠΗΓΗ: Τρίτη, 11 Οκτώβριος 2011, Αντίφωνο

Εθνική λύση ή διάλυση

Του Δημήτρη Καζάκη

Βρισκόμαστε εν μέσω θύελλας στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου και κυρίως στις χρηματιστικές αγορές, όπου η κίνηση των χρηματιστηρίων σημειώνει διαρκώς αρνητικά ρεκόρ πιάνοντας πάτο. Τόσο στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ όσο και στην Ασία, όπου μέχρι πρόσφατα στηρίζονταν όλες οι ελπίδες «ανάκαμψης» της παγκόσμιας οικονομίας.

Οι χρηματαγορές έχουν αισίως φτάσει πολύ κοντά στο επίπεδο του φθινοπώρου του 2008, όταν είχε ξεσπάσει το μεγάλο κραχ μετά την κατάρρευση της lehman Brothers. Από τις 26 Ιουλίου έως σήμερα τα χρηματιστήρια έχουν χάσει πάνω από 9 τρισ. δολάρια κεφαλαιοποίησης, κυρίως από τις τραπεζικές μετοχές της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Μόνο μια εβδομάδα νέων αρνητικών ρεκόρ χωρίζει τις διεθνείς αγορές χρήματος από ένα νέο μεγάλο κραχ. Κι αυτή τη φορά όλα δείχνουν ότι θα είναι πολύ χειρότερο από το προηγούμενο.

«Να φοβάστε!»

Το«Economist» (1.10) εκδηλώνειτον διάχυτο πανικό λέγοντας: «Να φοβάστε! Η παγκόσμια οικονομία θα συνεχίσει να κατευθύνεται προς μια μαύρη τρύπα, εκτός κι αν οι πολιτικοί ενεργήσουν πιο τολμηρά». Πρόκειται για την πιο μακάβρια αποκαθήλωση της ελεύθερης αγοράς και της θεολογικής λογικής που τη θέλει να λειτουργεί πάντα ορθολογικά. Αρκεί να μην παρεμβαίνουν το κράτος και οι πολιτικοί.

Μα, αν οι ελεύθερες και παγκοσμιοποιημένες αγορές είναι κάτι το απόλυτα αναγκαίο και λειτουργικό, τότε γιατί όλα εξαρτώνται από το πώς θα ενεργήσουν οι πολιτικοί; Πόσα και πόσα διδακτορικά και νόμπελ Οικονομίας, ή σωστότερα οικονομικής θεολογίας, αποδεικνύονται σήμερα σαβούρα, άξια μόνο για σκουπιδοτενεκέδες, καθώς οι αγορές και οι θιασώτες τους έχουν εναποθέσει όλες τις ελπίδες τους στους πολιτικούς και στην τόλμη των ενεργειών τους…

Μόνο που είναι πλέον πολύ αργά. Τα κράτη σήμερα, ακόμη και τα πιο ανεπτυγμένα, δεν έχουν ούτε επαρκή μέσα ούτε την αναγκαία οικονομική επιφάνεια για να παρέμβουν διορθωτικά στις αγορές. Δεν διαθέτουν πια ούτε τη ρευστότητα που είχαν όταν ξέσπασε η παγκόσμια κρίση, μια και τη διοχέτευσαν στη στήριξη των τραπεζών και των χρηματαγορών διεθνώς. Το αποτέλεσμα ήταν να συσσωρευτούν μεγαλύτερα χρέη και να διογκωθούν ακόμη περισσότερο οι τραπεζικές «φούσκες».

Από την άλλη, η κατάργηση της εθνικής ρύθμισης οδήγησε σε μια τρομακτική υποβάθμιση της κυρίαρχης πολιτικής. Οι αγορές δεν έχουν ανάγκη από πολιτικούς ηγέτες, αλλά από πολιτικούς διαχειριστές, ικανούς να εκτελούν εντολές και να πειθαρχούν απόλυτα στις απαιτήσεις τους. Τώρα ωρύονται για «κρίση πολιτικής ηγεσίας». Και δεν έχουν άδικο.

Οι πολιτικοί των αγορών δεν διαθέτουν ούτε ανάστημα ούτε καν ανεξαρτησία σκέψης και δράσης, τέτοια που θα τους βοηθούσε να λειτουργήσουν παρεμβατικά στην κρίση του δικού τους συστήματος. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ιδιότυπο είδος αργυρώνητων πολιτικών, που ξέρουν μόνο από ίντριγκα και διαπλοκή. Πώς να ενεργήσουν σήμερα με τόλμη, όταν φτιάχτηκαν ευθύς εξαρχής για να ενεργούν πάντα μέσα σε εξ αρχής δεδομένα και προκαθορισμένα πλαίσια;

Και καθώς η παγκόσμια κρίση της οικονομίας και της πολιτικής του κυρίαρχου συστήματος θα σπρώχνει τους θιασώτες του σε περισσότερες εκκλήσεις και ενέργειες για ακόμη πιο ισχυρές δομές «παγκόσμιας διακυβέρνησης», τότε περισσότερο θα βαθαίνει η πρωτοφανής ύφεση, πηγαίνοντας από κραχ σε κραχ, με μεσοδιαστήματα απατηλής «ανάκαμψης». Όχι της οικονομίας, ούτε βέβαια της κοινωνίας, αλλά των αγορών και της κερδοσκοπίας, που τώρα πια έχει μεταβληθεί σε βασική κινητήρια δύναμη τους.

Η… πολεμική «λύση»!

Κι αυτό διότι, αν κάτι έχουν διδάξει οι παγκόσμιες ιστορικές κρίσεις, σαν αυτήν που βιώνουμε σήμερα, είναι ότι δεν μπορούν να δοθούν διεθνείς λύσεις. Πρέπει αναγκαστικά να δοθεί λύση σε εθνικό επίπεδο. Οι παγκόσμιες κρίσεις δεν μπορούν να βρουν τη λύση τους σε διεθνές επίπεδο, εκτός αν ξεσπάσει παγκόσμια σύρραξη με τη μια ή την άλλη μορφή. Δεν συνέβη ποτέ και δεν πρόκειται να συμβεί σήμερα. Εκτός κι αν αυτοί που την αναζητούν σήμερα, ψάχνουν την ευκαιρία για να γεννηθούν νέες πολεμικές συρράξεις.

Ορισμένοι δεν το κρύβουν. Όπως, π.χ., ο Πολ Κρούγκμαν, ο οποίος δεν κρύβει την άποψη του ότι μόνο ένας νέος πολεμικός παροξυσμός θα μπορούσε να λυτρώσει την αμερικανική και την παγκόσμια οικονομία από την κρίση. Έτσι, στα τέλη Σεπτεμβρίου, σε μια ανοιχτή ομιλία του στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης, ο Κρούγκμαν ισχυρίστηκε ότι «αυτό που χρειαζόμαστε είναι στην πραγματικότητα ένα οικονομικό ισοδύναμο του πολέμου». Και συνέχισε: «Αυτό που πραγματικά έφερε το τέλος στη Μεγάλη Ύφεση ήταν το τεράστιο πρόγραμμα δημοσίων δαπανών, αλλιώς γνωστό ως Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος» («Hulfngion Post», 28.9).

Ο ίδιος λίγο νωρίτερα, κατά τη διάρκεια τηλεοπτικής εκπομπής, είπε μεταξύ σοβαρού και αστείου: «Εάν εμείς ανακαλύψουμε ότι, ξέρετε, οι εξωγήινοι σχεδιάζουν να επιτεθούν στη Γη και χρειαζόμαστε μια μαζική συγκέντρωση πόρων για την αντιμετώπιση της εξωγήινης απειλής και πραγματικά έπαιρναν δευτερεύουσα θέση ο πληθωρισμός και τα ελλείμματα του προϋπολογισμού, αυτή η ύφεση θα μπορούσε να ξεπεραστεί σε 18 μήνες».

Και συνέχισε: «Και αν μετά, ξαφνικά, ανακαλύψουμε ότι κάναμε λάθος, ότι δεν υπάρχουν εξωγήινοι, θα ήμασταν καλύτερα…». Ένας άλλος παρευρισκόμενος τον διέκοψε λέγοντας: «Δηλαδή μας λέτε ότι χρειαζόμαστε έναν' Ορσον Γουέλς;». Ο Κρούγκμαν απτόητος του απάντησε: «Υπήρχε ένα επεισόδιο της "Ζώνης του Λυκόφωτος" [τηλεοπτική εκπομπή], όπου οι επιστήμονες επινόησαν μια ψεύτικη απειλή από εξωγήινους με σκοπό να πετύχουν την παγκόσμια ειρήνη… Αυτή τη φορά τη χρειαζόμαστε για να πετύχουμε μια δημοσιονομική ενίσχυση» (CNN, 14.8).

Πολιτικό αδιέξοδο

Μπορεί όλα αυτά να είναι ένα ατυχέστατο και πολύ κακόγουστο αστείο, αλλά όσο επιμένει η παγκόσμια κρίση, όσο οι αγορές βιώνουν το πλήρες οικονομικό και πολιτικό αδιέξοδο, μπορεί ο παραλογισμός να εμφανιστεί ως η μόνη βιώσιμη διέξοδος. Ειδικά για όσους επιμένουν ότι μόνο σε διεθνές επίπεδο μπορεί να αναζητηθεί λύση.

Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο. Την εποχή του Κέυνς πρυτάνευε επίσης η ίδια λογική, ότι οικονομική διεθνοποίηση και η αλληλεξάρτηση των οικονομιών αποτελεί το μοναδικό ελιξήριο για την ανάπτυξη και την ειρήνη. Στην κορύφωση όμως της παγκόσμιας κρίσης, δηλαδή το 1933, ο Κέυνς είχε αρκετή ανεξαρτησία σκέψης για να καταλήξει σε διαφορετικό συμπέρασμα:

«Μεγάλωσα, όπως και οι περισσότεροι Άγγλοι, με σεβασμό στο ελεύθερο εμπόριο, όχι μόνο ως οικονομική θεωρία, την οποία ένα ορθολογικό και μορφωμένο πρόσωπο δεν θα μπορούσε ποτέ να αμφισβητήσει, αλλά σχεδόν ως μέρος του ηθικού νόμου, θεωρούσα ότι διαφοροποιήσεις από αυτό αποτελούν ταυτόχρονα ηλιθιότητα και προσβολή. Σκεφτόμουν ότι οι ακλόνητες πεποιθήσεις περί ελεύθερου εμπορίου της Αγγλίας, που διατηρούνταν για σχεδόν εκατό χρόνια, είναι η εξήγηση τόσο απέναντι στον άνθρωπο όσο και απέναντι στα επουράνια της οικονομικής υπεροχής της…

Όμως δεν φαίνεται σήμερα προφανές ότι μια μεγάλη συγκέντρωση της εθνικής προσπάθειας για να κατακτηθεί το εξωτερικό εμπόριο, ότι η διείσδυση της οικονομικής δομής μιας χώρας από τους πόρους και την επιρροή των ξένων καπιταλιστών, ότι μια στενή εξάρτηση της δικής μας οικονομικής ζωής από τις διακυμάνσεις των οικονομικών πολιτικών των ξένων χωρών απότελούν εγγυήσεις και διαβεβαιώσεις της διεθνούς ειρήνης. Είναι πιο εύκολο, υπό το πρίσμα της εμπειρίας και της διορατικότητας, να υποστηρίξει κανείς το αντίθετο.

Η προστασία των συμφερόντων μιας χώρας στο εξωτερικό, η κατάκτηση νέων αγορών, η άνοδος του οικονομικού ιμπεριαλισμού, όλα αυτά μόλις και μετά βίας μπορούν να αποφευχθούν ως αναπόσπαστο μέρος μιας κατάστασης πραγμάτων η οποία αποσκοπεί στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διεθνή εξειδίκευση και στη μέγιστη γεωγραφική διάχυση του κεφαλαίου οπουδήποτε κι αν βρίσκεται η έδρα της ιδιοκτησίας του.

Ενδεδειγμένες εγχώριες πολιτικές μπορούν συχνά να είναι πιο εύκολο να αποδώσουν, αν, για παράδειγμα, το φαινόμενο που είναι γνωστό ως "φυγή των κεφαλαίων" θα μπορούσε να αποκλειστεί. Το διαζύγιο ανάμεσα στην ιδιοκτησία και την πραγματική ευθύνη της διαχείρισης είναι σοβαρή υπόθεση στο εσωτερικό μιας χώρας, όταν, ως αποτέλεσμα των πολυμετοχικών εταιρειών, η ιδιοκτησία κατακερματίζεται μεταξύ αμέτρητων ατόμων που αγοράζουν το συμφέρον τους για σήμερα, το πωλούν αύριο και τους λείπει συνολικά τόσο η γνώση όσο και η ευθύνη απέναντι σε ό,τι προς στιγμήν τους ανήκει.

Όμως, όταν η ίδια αρχή εφαρμόζεται διεθνώς, είναι, σε περιόδους έντασης, ανυπόφορη – είμαι ανεύθυνος προς ό,τι μου ανήκει και εκείνοι που λειτουργούν ό,τι μου ανήκει είναι ανεύθυνοι απέναντι μου. Μπορεί να υπάρχει κάποιος χρηματοοικονομικός υπολογισμός, ο οποίος δείχνει να είναι συμφέρον ότι η αποταμιεύσεις μου θα πρέπει να επενδυθούν σε οποιαδήποτε περιοχή του κατοικήσιμου πλανήτη παρουσιάζει τη μεγαλύτερη οριακή απόδοση του κεφαλαίου ή το υψηλότερο επιτόκιο.

Αλλά η εμπειρία λέει ότι η συσσώρευση μεγάλης απόστασης ανάμεσα στην ιδιοκτησία και τη λειτουργία της κάνει κακό στις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και είναι πιθανό ή βέβαιο ότι μακροπρόθεσμα θα δημιουργήσει εντάσεις και εχθρότητες που θα μηδενίσουν τον χρηματοοικονομικό υπολογισμό… Ως εκ τούτου, γι' αυτούς τους σοβαρούς λόγους, τείνω προς την πεποίθηση ότι, όταν η μετάβαση ολοκληρωθεί, ένας μεγαλύτερος βαθμός εθνικής αυτάρκειας και οικονομικής απομόνωσης μεταξύ των χωρών από ό,τι υπήρχε το 1914 μπορεί να εξυπηρετήσουν την υπόθεση της ειρήνης.

Σε κάθε περίπτωση η εποχή του οικονομικού διεθνισμού δεν ήταν ιδιαίτερα επιτυχής όσον αφορά την αποφυγή του πολέμου. Και αν οι φίλοι του ανταπαντούν πώς οι ατέλειες της επιτυχίας του ποτέ δεν του έδωσαν μια δίκαιη ευκαιρία, είναι λογικό να επισημάνει κανείς ότι μια μεγαλύτερη επιτυχία είναι ελάχιστα πιθανή τα επόμενα χρόνια». («The Yale Review», Vol. 22, σ. 755, 58).

* Το κείμενο του Δ. Καζάκη δημοσιεύτηκε στο "Ποντίκι" 6/10/2011.

ΠΗΓΗ: Παρασκευή, 7 Οκτωβρίου 2011, http://seisaxthia.blogspot.com/2011/10/blog-post_2071.html

Ολοκληρωτισμός στην εκδοχή Έλληνα bobo

Του Νικόλα Σεβαστάκη

Στη Γαλλία εδώ και χρόνια ο χαρακτηρισμός bobo απευθύνεται σε εκείνα τα τμήματα της μορφωμένης και εύπορης μεσαίας τάξης που υιοθέτησαν επιλεκτικά προωθημένους πολιτιστικούς κώδικες ενώ συγχρόνως συμφιλιώθηκαν οριστικά με τη μοναδική πραγματικότητα του καπιταλισμού – ή, όπως θα άρεσε στους ίδιους να λένε, με την κοινωνία των ελεύθερων αγορών.

Πολιτικά, οι μποέμ μπουρζουά έκλιναν κυρίως προς το σύγχρονο κέντρο, προς την περίμετρο του σοσιαλφιλελευθερισμού, της σοφτ οικολογίας ή του συμπονετικού επεμβατισμού των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Γενεαλογικά, συνδέονται με την παλαιότερη κριτική στον ολοκληρωτισμό και στη συνέχεια με ορισμένες συμβολικές υποθέσεις, όπως η Βοσνία την εποχή των γιουγκοσλαβικών πολέμων ή το Θιβέτ. Μετά όμως τη χρυσή εποχή του ΄90, και κυρίως από το 2008 και το ξέσπασμα της παγκόσμιας κρίσης, αυτός ο χώρος αισθάνεται αποπροσανατολισμένος. Από εκεί που είχε πιστέψει ότι πλησιάζουμε στην εποχή του Υδροχόου, στην μεταπολιτική και συναινετική εποχή των χλιαρών αποχρώσεων και των ρυθμισμένων διαφορών, βρέθηκε σε καιρούς αυξημένης αγριότητας, σε μια περίοδο όπου επιστρέφουν τα «αρχαϊκά» υλικά προβλήματα και οι μεγάλες οξύνσεις και αντιθέσεις. Ζήτω, φυσικά, το ελεύθερο Θιβέτ, αλλά οι σύγχρονες πραγματικότητες προστάζουν στροφή προς τις … Κίνες αυτού του κόσμου! Όπου Κίνα σημαίνει οικονομικός δυναμισμός, τιθάσευση του εργατικού κόστους, πολιτική «αρμονία», πειθαρχημένο κοινωνικό εργοστάσιο.

Παράλληλα, λοιπόν, με την ανακάλυψη του καπιταλιστικού ρεαλισμού, ο κλονισμένος κόσμος των bobo άρχισε να επιδίδεται σε ασκήσεις αυτοκριτικής για τα προηγούμενα κύματα των ενθουσιασμών του: ασφαλώς το παρακάναμε με τον ηδονιστικό καταναλωτισμό, με τις επιπολαιότητες της άμεσης απόλαυσης και τη λατρεία των νεανικών στιλ, με τις ελευθεριακές μας αυταπάτες. Τώρα ας σοβαρευτούμε. Ας ανακαλύψουμε τις αξίες της προσπάθειας, της εργασίας, της λιτότητας. Ας δούμε, εν τέλει, τα καλά στοιχεία της κρίσης που δίνει την ευκαιρία για επαναξιολόγηση του do it yourself, της απλότητας και της μαγειρικής στο σπίτι.

Βεβαίως αυτός ο πρώτος πληθυντικός δημιουργεί κάποιο πρόβλημα: διότι περιλαμβάνει τόσο αυτούς που στην προηγούμενη περίοδο είχαν απλώς κάτι περισσότερο για να καταναλώσουν όσο και αυτούς που έφτιαχναν λίστες για το τι οφείλουμε να έχουμε καταναλώσει ή να έχουμε πράξει ως τα τριάντα ή τα σαράντα. Όποιος μάλιστα δεν είχε καμιά διάθεση ή δεν είχε τα χρήματα για να κάνει αυτά τα «δέκα» ή «είκοσι» απαραίτητα πράγματα, καταδικάζονταν στο πυρ το εξώτερον ως μιζεραμπιλιστής ή αναχρονιστικός.

Τον τελευταίο καιρό αναδύεται, λοιπόν, το είδος των bobos της κρίσης: ηθικολόγοι, όψιμοι υπερασπιστές των οικογενειακών αξιών και ηχηρά μετανοημένοι για τις «ανοησίες» της κουλτούρας του ΄68. Και αυτό συμβαίνει σε πολλές χώρες της Δύσης και όχι μόνο εις Παρισίους.

Αλλά στην Ελλάδα η κατάσταση των τελευταίων δυο ετών και η εμπειρία των Μνημονίων και της πολιτικής τους, δημιουργεί έναν ιδιαίτερο πολιτιστικό τύπο: τον ολοκληρωτικό bobo ή αλλιώς τον φανατικό και αυταρχικό «ορθολογικό μετριοπαθή». Αυτός ο πολιτιστικός τύπος αφομοιώνει με απίστευτη ταχύτητα αρχετυπικά στοιχεία της δεξιάς παράδοσης, ενώ συνεχίζει να καταναλώνει κάποιες από τις φιλελεύθερες ή αριστερές ευαισθησίες λ.χ. την αντιπάθεια για το εκκλησιαστικό ιερατείο ή το φλερτ με το ανώδυνο cultural chic. Το νέο πεδίο στο οποίο όμως συναντά κανείς τη βασική στράτευση αυτών των ανθρώπων είναι η βούληση για αποκατάσταση της ιεραρχικής τάξης, η αναζήτηση «των ικανότερων και των αρίστων» και ιδίως μια αλλεργία για τις υπερβολικές και επιβλαβείς πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες.

Η γλώσσα αυτού του αναγεννημένου δεξιού είναι γλώσσα επιρρεπής στα πειθαρχικά μέτρα και υπερευαίσθητη απέναντι σε κάθε γεύση «ανομίας»: είτε από το διπλανό τραπέζι (ω, οι αγενείς που καταστρέφουν τον κόσμο) είτε από το δρόμο, τα πανεπιστήμια, τις πλατείες. Παντού βλέπει αγένεια, αχαριστία, ανομία, ανωριμότητα. Και παντού υποπτεύεται ότι οι πολλοί παίζουν θέατρο ή τον κοροϊδεύουν με τις υποκριτικές οιμωγές τους: βεβαίως υπάρχει φτώχεια, ανεργία, κρίση, αλλά δεν είναι αυτό το κυρίως ζήτημα.

Όπως λέει και ο Στέλιος Ράμφος, το βασικό πρόβλημα είναι ότι επενδύουμε με αρνητικά αισθήματα το παρόν και δεν αυτομεταμορφωνόμαστε, δεν μεταβάλλουμε νοοτροπία. Η κρίση θεωρείται έτσι περισσότερο η ανορθολογική κραυγή ενός παιδιάστικου συναισθηματισμού παρά ένα κοινωνικό ή ένα ταξικό γεγονός.

Ηθική, ψυχολογία, αστυνομία: ιδού οι τρεις πυλώνες πάνω στους οποίους στήνουν τη δημόσια περιγραφή τους οι τελευταίοι σύμμαχοι του τραγικού διδύμου Παπανδρέου- Bενιζέλου.

Όταν και εάν πέσει τούτη η κυβέρνηση και αρχίσουν οι δυσκολίες του τοκετού της περιπόθητης εθνικής συνεννόησης, οι ίδιοι άνθρωποι έχουν και μια οδό διαφυγής: να καταγγείλουν τη στασιαστική κοινωνία και να ακολουθήσουν τη μνημονιακή εμιγκράτσια που προσπάθησε, αλλά τελικά έχασε από την «παράνοια» όλων των υπολοίπων. Ίσως μάλιστα ονειρεύονται κρυφά αυτό τον έσχατο μαρτυρικό ρόλο: το ρόλο του εσωτερικού εξόριστου σε μια χώρα που ποτέ δεν τους κατάλαβε πραγματικά.

Προς το παρόν, πάντως, φαίνεται να δίνουν όλες τους τις δυνάμεις για την εγκαθίδρυση του πασοκικού ψυχοβγαλτικού αναμορφωτηρίου, αποκαλύπτοντας καθημερινά νέα δείγματα «πειθαρχικού» πάθους…

ΠΗΓΗ: 29 Σεπτεμβρίου 2011,   http://www.rednotebook.gr/details.php?id=3302 Το είδα: http://parallhlografos.wordpress.com/2011/10/01/…bobo/ 

Η έννοια του Ασύλου – Ιστορική Αναδρομή

 (Αναδημοσίευση λόγω επικαιρότητας)

Του philalethe00

Όταν θέλουμε να μάθουμε ακριβώς και πλήρως για κάτι, πολύ καλό είναι, αν όχι απαραίτητο, να ψάχνουμε για την ετυμολογία. Αυτό συνιστούσαν κι οι αρχαίοι, που θεωρούσαν, κατά ένα ρητό, ότι η εξέταση του νοήματος των λέξεων είναι αρχή της επιστήμης. Έτσι, εφαρμόζοντας αυτόν τον "κανόνα", βρίσκουμε , ότι το Άσυλο είναι ένας χώρος απαραβίαστος, ανέγγιχτος, που δεν μπορεί να συληθεί με κανένα τρόπο (όπως με την βία ή/και τον θάνατο), πράγμα που εφαρμόζεται και για όσους βρίσκονται σε αυτόν.

Βέβαια, το Άβατον είναι κάτι αρκετά διαφορετικό, αν δούμε, π.χ., το «αγιορείτικο άβατο», αν και σε άλλες περιπτώσεις, όπως το άσυλο του πανεπιστημίου της Μπολώνια, οι δύο όροι asylum και abbatum, δείχνουν να ταυτίζονται νοηματικά. 

Αρχαία χρόνια

Το πολιτικό Άσυλο είναι ένας πανάρχαιος θεσμός. Μπορούμε να πούμε , ότι υπάρχει από την εποχή των αρχαίων ιερών και κατόπιν των αρχαίων σχολών. Όχι, λοιπόν, με την έννοια των νόμων για τους πρόσφυγες, όπως αυτοί που διαθέτουμε σήμερα λόγω παγκοσμιοποίησης και μαζικής μετανάστευσης. Σε αυτά τα μέρη κατέφευγαν, ως ικέτες θα λέγαμε, αρκετοί άνθρωποι, οι οποίοι διώκονταν από διαφόρους, ακόμη και κακοποιοί, δολοφόνοι και διάφοροι άλλοι. Το να εισέλθει κάποιος στο Άσυλο και να τους συλλάβει ή κακοποιήσει θεωρείτο μία κακή εξαιρετικά και ιερόσυλη πράξη. Από μία τέτοια ιστορική περίπτωση προέκυψε η έκφραση "Κυλώνειο(ν) άγος".

Όταν κάποιοι σκότωσαν μέσα και πλάι στην Ακρόπολη, σε ένα ιερό, της προστάτιδας των Αθηνών Πολιάδος Αθηνάς υποστηρικτές ενός "ευγενή" (όπως λέγονταν τότε) Αθηναίου, του Κύλωνα, που ήθελε να πάρει την εξουσία με επανάσταση. Τους εξαπάτησαν με το να υποσχεθούν αναίμακτη παράδοση. Το περιστατικό αναφέρει ο ίδιος ο Θουκυδίδης στις "Ιστορίες", ενώ συνέβη είτε το 636 είτε το 632 π.Χ.. Η όλη ιστορία τότε προκάλεσε φρίκη στους γενικά ευσεβείς Αθηναίους και έδιωξαν τον ολιγαρχικό κυβερνήτη της Μεγακλή. Ο λοιμός που συνέβη κατόπιν του γεγονότος θεωρήθηκε "θεία Δίκη", ας πούμε "Νέμεση" ή ("Τίσις"), για το γεγονός.

Άλλο ένα πολύ γνωστό περιστατικό είναι αυτό του Παυσανία και της περίπτωσης που χτίστηκε μέσα σε κάποιο ναό από αυτούς που τον καταδίωκαν, συγκεκριμένα στο ναό της Χαλκιοίκου Αθηνάς στην Σπάρτη. Γενικά όλα τα ιερά, σημειώνουμε, όπως κατόπιν οι χριστιανικές Εκκλησίες, είχαν άσυλο, έστω μόνον εθιμικά και όχι νομικά. Ο Παυσανίας τότε είδε, επειδή δεν μπορούσαν να εισέλθουν, τους διώκτες του να χτίζουν την μοναδική έξοδο, που ήταν η πύλη του ιερού. Κάποιοι ερευνητές θεωρούν, πως αυτή η ιστορία δείχνει, ότι οι δεχόμενοι Άσυλο πρέπει να φροντίσουν προσωπικά για τα μέσα επιβίωσής τους. Αυτό, βέβαια, είναι μία αμφιλεγόμενη άποψη, ακόμη και για την (ελληνική) αρχαιότητα.

Άσυλό σε Ακαδημία και Λύκειο

Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι και τα αρχαία πανεπιστήμια διέθεταν Άσυλο. Και μπορούμε να υποθέσουμε με αρκετή ασφάλεια, ότι αυτό υπήρχε, όπως και στην σύγχρονη εποχή, στο πνεύμα, στο πλαίσιο του αυτοδιοικήτου τους. Τέτοιες σχολές, που αν και όχι δημόσιες, δεν είχαν δίδακτρα, ήταν η πλατωνική Ακαδημία και το "Λύκειο" του Αριστοτέλη. Μάλλον η προσέλευση δεν επιτρεπόταν για κανένα άλλον πλην των όσων σχετίζονταν με την σχολή. Αξίζει να πούμε, ότι και οι σχολάρχες τους, ακριβώς όπως και στα λεγόμενα "βυζαντινά" χρόνια, είχαν τέλεια ασυλία, που μοιάζει με την σημερινή των βουλευτών. Βεβαίως, τότε, μπορούμε, να πούμε, ότι το status των σχολαρχών, του Πυθαγόρα, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη ήταν λίγο κάτω από θεϊκό, με αγάλματά τους να διακοσμούν τις σχολές αυτές(τις εισόδους), οπότε η εν λόγω ασυλία είναι κάτι το απόλυτα αναμενόμενο.

Ρωμαίικη περίοδος και εκκλησιαστικό Άσυλο

Το Άσυλο, εν γένει, θεωρείται από κάποιους, ότι έλαβε μία πιο επίσημη μορφή με την ανοχή και, πιο μετά, με αυτοκρατορική εύνοια "επικράτηση" του Χριστιανισμού, η οποία επηρέασε και τα νομικά κείμενα. Και αυτά του Μ. Κωνσταντίνου, αλλά και του Μ.Θεοδοσίου (Θεοδωσιανός Κώδικας) και του Ιουστινιανού (το "Corpus Juris Civilis" ή ο Ιουστινιάνειος Κώδικας), εκ των οποίων το τελευταίο επηρέασε άμετρα, πάρα πολύ, όλη την νομική σκέψη μέχρι σήμερα, ιδιαίτερα την λέγόμενη ευρωπαϊκή.

Πρέπει να πούμε, ότι αυτό το πανεπιστημιακό Ασυλο βρίσκουμε ήδη από την εποχή του Βεσπασιανού της Παλαιάς Ρώμης και μετά του Μ. Κωνσταντίνου.
Όσον αφορά τώρα το λεγόμενο εκκλησιαστικό Άσυλο: Είναι γνωστό, ότι από την ανάληψι της εξουσίας εκ του Μ. Κωνσταντίνου και έπειτα, έχουμε μία οπωσδήποτε προοδευτική έως ριζοσπαστική, με σημερινούς πολιτικούς όρους, κοινωνικά χριστιανική επιρροή στην νομολογία και στο συγκεντρωτικό ρωμαϊκό διοικητικό πρότυπο. Έτσι, η αυτοκρατορία εν μέρει "εκχριστιανίζεται". Έτσι νομίζω, ότι πρέπει να κατανοήσουμε και την θέσπισι του εκκλησιαστικού Άσυλου, η οποία έγινε μετά την μαζική παρέμβασι μέρους της Διοίκησης της Εκκλησίας, κάποιων επισκόπων, οι οποίο γενικώς παρενέβαιναν υπέρ των κατηγορουμένων και των θανατοποινιτών. Η αλήθεια είναι, ότι ορισμένοι της πολιτικής εξουσίας, όπως ο ύπατος και πατρίκιος Ευτρόπιος, που ήταν Αυλικός με αξίωμα ανώτατο στην κρατική διοίκηση, ίσως σαν πρωθυπουργικό με σημερινή γλώσσα, θέλησαν να καταργήσουν(νομικά το έπραξαν) το εκκλησιαστικό άσυλο.

Στο σημείο αυτό υπήρχε μία έντονη αντιδικία με τον χριστιανορθόδοξο Άγιο Ι. Χρυσόστομο, ο οποίος επιθυμούσε να υπάρχει Άσυλο για λόγους φιλανθρωπικούς. Τελικώς, επειδή ο Ευτρόπιος ήταν ένας πολύ φαύλος άρχοντας που δήμευε περιουσίες, πωλούσε δημόσιες θέσεις κ.λπ., προκάλεσε εκτός από την οξύτατη κριτική του Χρυσόστομου, την μάνητα, την οργή σημαντικού μέρους του Λαού και έτσι, σε μία ειρωνεία της Ιστορίας, αναγκάστηκε να καταφύγει σε Ναό και να ζητήσει άσυλο από τον ίδιο τον Χρυσόστομο, ενώ από έξω λαϊκά πλήθη με τα δόρατά τους απειλούσαν να τον θανατώσουν. Αυτός του το παρέσχε προθύμως και υπεράσπισε τον τότε εκπεσόντα του αξιώματός του ικέτη Ευτρόπιο σθεναρά, γράφοντας ειδικούς λόγους για αυτό, τους «εις Ευτρόπιον». Διαβάζοντας κανείς αυτούς τους λόγους, ανακαλύπτει, ότι η αναφορά στο Άσυλο είναι οπωσδήποτε και ασαφώς, ευρύτερα φιλάνθρωπη, δεν έχει να κάνει δηλ. μόνο με το ιερό του Ναού.

Σε άλλη περίπτωση, όταν κάποιος δικαστής ζητάει εξουσιαστικότατα μία χήρα σε γάμο, που δεν τον θέλει όμως, ο Βασίλειος φτάνει ακόμη και σε βασανιστήρια μετά την σθεναρή της προστασία και άρνησή του να την παραδώσει στον δικαστή. Αυτά τα δύο επεισόδια είναι χαρακτηριστικά του τι συνέβαινε στην λεγόμενη βυζαντινή εποχή. Υπάρχει η άποψη, ότι ακόμη και … θανατική ποινή επέσυρε η παραβίαση του εκκλησιαστικού Ασύλου, αν και ο κορυφαίος βυζαντινολόγος του 20ου αιώνα Στήβεν Ράνσιμαν υποστηρίζει, ότι δεν υπήρξε θανατική ποινή στην αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης.

Ακόμη, σε όλη την λεγόμενη βυζαντινή εποχή, αν και η Διοίκηση της Εκκλησίας αποφάσιζε για το θα έδιδε άσυλο ή όχι, δεν έχουμε καταγεγραμμένες μαρτυρίες που λένε ότι κάποτε αρνήθηκε. Αυτό θεωρείται ένας, όπως έχουμε ξαναπεί, εφαρμοσμένος ανθρωπισμός. Αρκετές φορές, χρειάστηκε, όπως είδαμε και παραπάνω, να συγκρουστούν σκληρά όχι μόνο ο κατώτερος Κλήρος, αλλά και ανώτεροι στην ιεραρχία, όπως ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ταράσιος (9ος αι.) με την Κρατική Εξουσία, για να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους αυτή απέναντι, εδώ, στην κρατική καταστολή. Κι αυτό ανεξάρτητα από το ότι, σε κάποιες περιπτώσεις, είχαμε ακόμη και κοινούς κακοποιούς, όπως θα το λέγαμε σήμερα, ή και επικίνδυνους εγκληματίες να κυκλοφορούν στους χώρους που καλύπτονταν από το Άσυλο, που ήταν αρχικά ο Ναός, τα μοναστήρια και τα κοιμητήρια, ενώ κατόπιν, και μία περιοχή σε μία ορισμένη ακτίνα από τους χώρους αυτούς.

Δύση και πανεπιστημιακό Άσυλο

Καθώς πηγαίνουμε στην νεώτερη και σύγχρονη εποχή, καλό είναι να επισημάνουμε την ύπαρξη πανεπιστημιακού Ασύλου στο πρώτο πανεπιστήμιο του Δυτικού Κόσμου, που είναι το πανεπιστήμιο της Bologna, το οποίο ιδρύθηκε το 1088 στην Ιταλία. Αυτό το άσυλο θεσμοθετήθηκε με ένα νομικό κείμενο το οποίο ονομάζεται Authentica Habita (ή Constitutio Habita) και το οποίο έγινε νόμος το 1158, όπως ανακαλύπτουμε, από τον Φρειδερίκο – τον πρώτο- Μπαρμπαρόσα . Σκοπός του νομικού κειμένου ήταν να ανακηρυχθεί το πανεπιστήμιο χώρος των θεραπόντων, δηλαδή των υπηρετών, της Επιστήμης, δίχως καμμία άλλη εξωτερική εξουσία , να μπορεί να παρέμβει και να άρει αυτήν την ανεξαρτησία. Εξουσία κοσμική τότε ασκούσε όχι μόνον το Κράτος, αλλά και ο Παπισμός, οι παπικές ή, κατ’ άλλους, ρωμαιοκαθολικές δομές. Το άσυλο αυτό συνέχισε να υπάρχει και τους επόμενους αιώνες, τουλάχιστον μέχρι το 1300 (μάλλον σίγουρα μέχρι τον 16ο αι.) στα σημαντικότερα Δυτικά πανεπιστήμια, όπως αυτό της Οξφόρδης, της Μπολώνια, του Cambridge και της Σορβόννης κ.α.

Αξίζει να σημειώσουμε και το ακόλουθο. Ότι το άσυλο αυτό υπήρξε μετεξέλιξη του εκκλησιαστικού Ασύλου των Ναών των Παπικών Χριστιανών, που δεν υπαγόταν πλέον στην κρατική εξουσία, όπως ακριβώς και οι τήβεννοι των πανεπιστημιακών ήσαν μετεξέλιξη των ράσων. Αξίζει δε να πούμε, ότι και οι καθηγητές, ιδίως στην αρχή, ήταν "ιερωμένοι" της Δυτιικής Χριστιανοσύνης και δίδασκαν κυρίως φιλοσοφία και θεολογία. Θα μπορούσε να πει κανείς, ότι και το σημερινό Πανεπιστημιακό άσυλο, το οποίο θεσμικά υφίσταται βασικά στην Ελλάδα με την πλούσιά της παράδοση αυτοδιοίκησης (και πανεπιστημιακής αυτοδιοίκησης), αποκέντρωσης και κοινοτισμού, και απόρριψης της ολοκληρωτικής "λαϊκής κυριαρχίας" που επέφερε η κεφαλαιοκρατική Γαλλική Επανάσταση, είναι απότοκο αυτού του είδους του Ασύλου, που οφείλεται στον περιορισμό της Κοσμικής κρατικής επικυριαρχίας στον χώρο των Ναών κ.τ.λ.

"Νεώτερη και σύγχρονη" εποχή

Στα νεώτερα χρόνια, έχουμε την θέσπιση του οικιακού ασύλου. Αυτό από αρκετούς θεωρείται πιο πολύ αγγλοσαξωνική έμπνευση, με βάσι το ρητό "το σπίτι μου, το κάστρο μου" ή "my home, my castle". Ακόμη, έχουμε το διπλωματικό Άσυλο και άλλα είδη. Η θέσμισή του έγινε τελικά με τον νόμο 1268/82 και είχε πάντοτε ως πηγή του την αυτοδιοίκησι. Τον νόμο αυτόν εισηγήθηκε ο γνωστός αριστερός πανεπιστημιακός κ. Γιάννης Πανούσης.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι αναφέρεται ιστορικά, ότι ακόμη και το ναζιστικό καθεστώς σεβάστηκε το πανεπιστημιακό άσυλο και την Αυτοδιοίκηση των πανεπιστημίων. Η δε ομολογημένα υποκινούμενη Δικτατορία των Απριλιανών Συνταγματαρχών, ενώ στην αρχή σεβάστηκε την αυτοδιοίκηση, κατόπιν κατέλυσε το άσυλο και οι περισσότεροι… πρωταγωνιστές καταδικάστηκαν για ανθρωποκτονία από πρόθεση. Από την αρχή είχε προσπαθήσει να καταστείλει αυτόν τον "πόλο" ελεύθερης έκφρασης με διάφορους τρόπους, μεταξύ άλλων διαλύοντας και τις φοιτητικές πολιτικές παρατάξεις. Σήμερα, αυτό που πρέπει είναι να προασπιστεί το άσυλο από εμάς τους φοιτητές με όλες μας τις δυνάμεις, πρωτίστως δια της πειθούς και του Λόγου μας, ώστε να έχουμε την συμφωνία του σώματος του Λαού.

Και να αποφύγουμε τελείως να "δοκιμάσουμε τις αντοχές" της κοινωνίας στην αυταρχική αντίδρασι που καιροφυλακτεί, σήμερα μεταλλαγμένη…

ΠΗΓΗ: Σεπτεμβρίου 25, 2011, http://philalethe00.wordpress.com/2011/09/25/…F%85/

Βυζαντινή Διπλωματία και Πολιτική Ιδεολογία

Της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη*

Η Βυζαντινή Διπλωματία ως συνιστώσα της πολιτικής θεωρίας και ιδεολογίας των Βυζαντινών παρουσιάζει ορισμένα προβλήματα που σχετίζονται με τη διπλωματική ως επιστήμη και με τα διασωθέντα επίσημα, διπλωματικά έγγραφα του Βυζαντινού κράτους, τα οποία δεν είναι αρκετά ως προς τον αριθμό τους. Σ’ αυτό το σύντομο άρθρο η διπλωματία θα αντιμετωπιστεί ως ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της εξωτερικής και εσωτερικής ζωής του Βυζαντίου, που το διαφοροποιούν από τα υπόλοιπα μεσαιωνικά πολιτικά μορφώματα και καθιστούν την οργάνωσή του προηγμένη και σχετικά ορθολογική.

Με τη σταθεροποίηση της κληρονομικής διαδοχής με το θεσμό της συμβασιλείας και συνακόλουθα με τη δημιουργία δυναστειών που παραμένουν για πολύ καιρό στο θρόνο, δυνάμωσε ο κρατικός συγκεντρωτισμός καθώς και η απαίτηση του αυτοκράτορα για απόλυτη εξουσία. Επί της Μακεδονικής δυναστείας και ειδικότερα επί του Λέοντος Στ΄ του Σοφού, καταλύθηκαν και οι τελευταίες εξουσίες της Συγκλήτου, κυρίως το δικαίωμα να μετέχει συμβουλευτικά στην επεξεργασία και στην έκδοση νόμων, προνόμιον που περιέρχεται εξ' ολοκλήρου στο μόναρχον κράτος. Και βέβαια εκεί που φαίνεται καθαρότερα ο απόλυτος συγκεντρωτισμός της αυτοκρατορικής αρχής, είναι στην αυστηρή ιεραρχία της κρατικής διοίκησης, η οποία είναι επακριβώς προκαθορισμένη, όπως φαίνεται από τα διάφορα ''Τακτικά'' της εποχής.

Αυτός ο συγκεντρωτισμός της αυτοκρατορικής αρχής εφοδίασε, με την πάροδο του χρόνου, τη διπλωματία μ’ ένα έντονο επίστρωμα επίδειξης, το οποίο, όπως διαγράφεται μέσα από τα έργα του Κωνσταντίνου Ζ΄ του Πορφυρογεννήτου, αποσκοπεί στη δημιουργία εντυπώσεων για την επιβολή του μεγαλείου της αυτοκρατορίας και του ίδιου του Βυζαντινού αυτοκράτορα. Και οι Βυζαντινοί, πραγματικά, πίστευαν ακράδαντα στην αποτελεσματικότητα αυτών των εντυπώσεων. Αυτό, ίσως σήμερα, να μας φαίνεται αφελές. Είμαστε σίγουροι ότι αν βρισκόμασταν στη θέση των επισκεπτών της Κωνσταντινούπολης, θα προσπαθούσαμε ν' ανακαλύψουμε πίσω από το θέαμα την πραγματικότητα, και φυσικά το κριτήριό μας στην εκτίμηση της δύναμης του Βυζαντίου θα ήταν η κρυμμένη πραγματικότητα κι όχι το φαινόμενο. Κι ίσως οι συσκευές της Ανατολικής ρωμαικής αυτοκρατορίας που προκαλούσαν εντύπωση να μας φαινόντουσαν ακόμη πιο αφελείς από ότι η ίδια η διπλωματική πολιτική. ''Θα μπορούσαν, άραγε, ακόμη κι οι πιο απλοικοί βάρβαροι να πάρουν στα σοβαρά τα μηχανικά παιχνίδια που βρίσκονταν στην αίθουσα του θρόνου''; αναρωτιέται ο Arnold Toynbee. Ο Λατίνος επίσκοπος Κρεμώνας Λιουτπράνδος, απεσταλμένος του Πάπα στην Κωνσταντινούπολη, αναφέρει με κάποια αυταρέσκεια ότι, κατά την πρεσβεία του στον Κωνσταντίνο τον Ζ΄ στα 949, δεν φοβήθηκε καθόλου όταν τα χρυσά λιοντάρια τον χαιρέτησαν με τον τεχνητό βρυχηθμό τους. Αλλά παραδέχεται ότι η αταραξία του οφειλόταν μόνο στην πρόνοιά του να πληροφορηθεί προκαταβολικά για τις εκπλήξεις που τον περίμεναν.

Οπωσδήποτε, ένας λιγότερο αφελής τρόπος εντυπωσιασμού των βαρβάρων ήταν η επίδειξη των αρχιτεκτονικών και καλλιτεχνικών επιτευγμάτων του Παλατιού και της πόλης. Οι αυτοκρατορικές υπηρεσίες ήταν ιδιαίτερα επιδέξιες στο να διασκεδάζουν τους σημαντικούς ξένους άρχοντες ή απεσταλμένους τους, με σκοπό να τους εντυπωσιάσουν με το μεγαλείο και την πολυτέλεια της Πόλης. Για τη διακόσμηση, μάλιστα, εκείνων των σημείων του ιερού Παλατίου που θα χρησίμευαν για την υποδοχή των ξένων, δανείζονταν κοσμήματα, είδη χρυσοχοικής και χρυσοκέντητες κουρτίνες απ’ τις εκκλησίες. Η Νέα και άλλες εκκλησίες που βρίσκονταν μέσα στον περίβολο του Ιερού Παλατίου, έπρεπε, οπωσδήποτε, να συνεισφέρουν μ’ όλα τους τα μέσα. Η Υπεραγία Θεοτόκος του Φάρου παρείχε στο παλάτι γιρλάντες πολυελαίων με ασημένιες αλυσίδες, ένα σταυρό κι ένα χρυσό περιστέρι. Το μοναστήρι των Αγίων Σεργίου και Βάκχου (η μικρή Αγία Σοφία που βρισκόταν κοντά στον Ιππόδρομο), μοιραζόταν με τη Νέα Εκκλησία, που προαναφέρθηκε, την τιμή της παροχής διακοσμητικών μέσων για το μεγάλο Τρίκλινο της Μαγναύρας – το κεντρικό σημείο υποδοχής, αφού αυτή η αίθουσα περιείχε τον Σολομωνικό θρόνο. Όμως, από τον κατάλογο των εκκλησιών που δάνειζαν τους θησαυρούς τους, λείπουν η Αγία Σοφία και οι Άγιοι Απόστολοι, αλλά αυτές οι εκκλησίες δάνειζαν τις χορωδίες τους, φυσικά με αμφίεση που ταίριαζε στην κάθε περίσταση.

Οπωσδήποτε, η διπλωματία του Βυζαντίου, όπως άλλωστε και κάθε διπλωματία, δεν γνώριζε ηθικές αναστολές.Όταν το επέβαλαν τα πράγματα, η διπλωματία δεν δίσταζε να υποκινήσει μια ξένη φυλή εναντίον ομοθρήσκων γειτόνων. Γιατί οι Βυζαντινοί θεωρούσαν ως αρχή αποτελεσματικής πολιτικής να παρεμποδίζουν ένα πραγματικό ή ένα πιθανό εχθρό παρεμβάλλοντας δυσκολίες στο δρόμο του. Οι πολιτικοί γάμοι επίσης έπαιζαν σπουδαίο ρόλο στην πολιτική και πολιτιστική επιβολή του Βυζαντίου, όπως πράγματι έπαιζαν και οι υποδοχές ανθρώπων των οποίων και η απλή παρουσία στη βυζαντινή αυλή μπορούσε ν΄ασκήσει πίεση επί εξωτερικών δυνάμεων. Πάντως, ένα πράγμα είναι βέβαιο:η διπλωματία απαιτούσε μεγάλες δαπάνες σε χρήματα.

Κατά τη Μεσοβυζαντινή εποχή, αρμόδιος για την υποδοχή των βαρβάρων απεσταλμένων ήταν ο λογοθέτης του δρόμου. Αυτός ως ανώτατος προιστάμενος του cursus publicus φρόντιζε με τους χαρτουλαρίους του ''δρόμου'' να έχουν οι ξένοι πρεσβευτές σίγουρο ταξίδι ως την πρωτεύουσα, όπου φιλοξενούνταν στο αποκρισιαρίκιο που το διοικούσε ο κουράτωρ και εξυπηρετούνταν από τον ''από των βαρβάρων'', ο οποίος κάλυπτε όλες τις ανάγκες τους, και από τους ερμηνευτές που ήταν οι διερμηνείς στις συνομιλίες με τις βυζαντινές αρχές. Εδώ τελειώνει η πρώτη φάση της υποδοχής των ξένων αξιωματούχων. Κατά τη δεύτερη φάση οι ξένοι παρουσιάζονταν στον αυτοκράτορα. Συνήθως αυτό γινόταν μερικές μέρες μετά τον ερχομό τους και οδηγούνταν, υπό τη συνοδεία του ''λογοθέτη του δρόμου'' μέσα από τις λαμπρές αίθουσες του παλατιού που τις φρουρούσαν στρατιώτες με αστραφτερά όπλα, ενώ γύρω τους βρίσκονταν πολυάριθμοι αξιωματούχοι ντυμένοι με τις μεγαλόπρεπες και χρυσοποίκιλτες στολές της αυλής. Όταν, μετά από μεγάλη διαδικασία, έφταναν επιτέλους στην αίθουσα του θρόνου, ο αυτοκράτωρ παρατηρούσε τον ξένο χωρίς να του απευθύνει ούτε μια φορά το λόγο, αφήνοντας στο ''λογοθέτη του δρόμου'', που στεκόταν στο πλάι, τη φροντίδα να ρωτήσει τον επισκέπτη για το σκοπό της επίσκεψής του.

Είναι φανερό ότι μια τέτοια διαδικασία προκαλούσε δέος και σχεδόν θρησκευτικό σεβασμό στον, κατά κανόνα, άξεστο ξένο για τον αυτοκράτορα και την αυτοκρατορία. Ο Λιουτπράνδος της Κρεμώνας χλεύασε τις πομπώδεις τελετές και τις ''γελοίες προσποιήσεις'' της Βυζαντινής αυλής, όμως απέτυχε όπως απέτυχαν αργότερα και οι αρχηγοί των Σταυροφοριών να συλλάβει το νόημα του κλασσικού κόσμου, που, παραδόξως, επιζούσε μέσα σ’ ένα μεσαιωνικό περιβάλλον. Για τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου η αδιάσειστη βεβαιότητα ότι το κράτος του, περιβαλλόμενο παντού από βαρβάρους, εκπροσωπούσε τον ίδιο τον πολιτισμό, δικαιολογούσε κάθε μέσο το οποίο θα ήταν κατάλληλο για την επιβίωσή του, ενώ η υπερήφανη συνείδηση του διπλού τίτλου στην εξουσία του κόσμου – κληρονόμος της παγκόσμιας ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και αντιπρόσωπος του ίδιου του Θεού – του έδιναν το σθένος να αντιμετωπίζει τους εχθρούς, όταν μάλιστα η πρωτεύουσα και το κράτος φαινόντουσαν καταδικασμένα.

Όμως κι ο τρόπος που οργανώνονταν οι βυζαντινές πρεσβευτικές αποστολές δείχνει την προσπάθεια των βυζαντινών να καταπλήξουν και να εντυπωσιάσουν τους ξένους. Ο Συνεχιστής του Θεοφάνη μας παραδίδει: ''Επεί δε τω παλαιώ έθει επόμενος εβούλετο τοις της Άγαρ τα της αυτοκ ρατορίας ποιήσαι κατάδηλα… προς την τοιαύτην άξιον διακονίαν κρίνει Ιωάννην τον τότε μεν σύγκελλον, αυτού δε πρότερον, ως έφθημεν ειπόντες, διδάσκαλον. Πολιτικής γαρ ευταξίας τούτον πλήρη τυγχάνοντα, ου μην δε και τη αιρέσει τούτου συμπαραμένοντα, έτι γε μην και το προς τους αντιρρητικούς λόγους κεκτημένον δραστήριον, ηγάπα ούτος και διαφερόντως των κατ΄ αυτών απάντων εσέμνυνεν''. Οι βυζαντινοί πρεσβευτές ταξίδευαν φέρνοντας μαζί τους πολύτιμα δώρα που προορίζονταν για τους ανώτατους αξιωματούχους της ξένης χώρας οι οποίοι θα έπαιρναν μέρος στις διαπραγματεύσεις. Οπωσδήποτε τα δώρα χρησίμευαν για να τους προδιαθέσουν ευνοικά απέναντι στις βυζαντινές προτάσεις. Και πάλι ο Συνεχιστής του Θεοφάνους αναφέρει: ''Μάλλον δε και μάλλον βουλόμενος εξάραι τα Ρωμαίων πράγματα, τους εφ’ οιαδηποτούν αιτία προς αυτόν φοιτώντας, μεγάλη τε και μικρά, σκεύος τι αργύρεον χρυσίου πληρών εκάστω επεδίδου φιλοτιμούμενος''.

Από παλιότερους μελετητές, η βυζαντινή διπλωματία όσον αφορά στις σχέσεις με ξένους λαούς είχε, άδικα, κατηγορηθεί για αδεξιότητα. Η σημερινή έρευνα όμως υποστηρίζει ότι ακριβώς στο θέμα αυτό έδειξαν θαυμαστή ικανότητα ευκαμψίας και προσαρμοστικότητας. Κι αυτή η ικανότητα έδινε στην κυβέρνηση μια υπεροχή την οποία, συχνά, εκμεταλλευόταν απόλυτα. Το γεγονός αυτό φαίνεται, επίσης, απ' τη διπλωματική αντιμετώπιση στάσεων στο εσωτερικό του κράτους. Ο αυτοκράτορας, χρησιμοποιώντας την επιβολή και το κύρος που του παρέχει η αποκλειστικότητά του καθώς και άφθονο χρήμα, κατορθώνει να αποσοβεί τον κίνδυνο. Μια τέτοια περίπτωση κατέγραψε ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος, η οποία αφορά στάση Σλάβων της Θεσσαλονίκης στα χρόνια του Μιχαήλ του Γ΄. Ο αυτοκράτωρ πρόλαβε τη στάση με τον ακόλουθο τρόπο: ''Χρη ειδέναι, όπως εδέξατο Μιχαήλ ο Βασιλεύς Σκλάβους τους ατακτήσαντας εν χώρα τη Σουβδελιτία και ανελθόντας εις τα όρη και πάλιν καταφυγόντας τη αυτοκρατορική και υψηλή βασιλεία. Περιβαλλόμενος ο Βασιλεύς σαγίον πορφυρούν έχον περίκλεισιν χρυσήν, από μαργαριτών ημφιεσμένην, περιθείς και στέφανον επί της εαυτού κεφαλής εκ λίθων και μαργάρων ημφιεσμένον. όπερ καισαρίκιον λέγεται, εκάθισιν επί του σέντζου εν τω χρυσοτρικλίνω.Και γενομένης δοχής, εξήλθεν οστιάριος βαστάζον βεργίον, και εισήξεν αυτούς μετά και του λογοθέτου. Και μετά το διαλεχθήναι αυτοίς τον βασιλέα εξήλθον, και ευθέως εισήχθησαν έτεροι Σκλάβοι Θεσσαλονίκης αρχοντίας και αυτοί υπό ενός οστιαρίου, ον τρόπον και οι προ αυτών.Και διαλεχθείς και αυτοίς ο βασιλεύς, ως εβούλετο, δεδωκώς αυτοίς ανοί ενός εσωφορίου, ως υπηκόοι αυτού, και εξήλθον και αυτοί''.

Συμπερασματικά και ανακεφαλαιωτικά μιλώντας, όλοι οι διπλωματικοί τρόποι που εξεύρισκε το Βυζαντινό Κράτος αποσκοπούσαν να εξάρουν τη μοναδικότητα, την ιερότητα, την πνευματική και υλική ανωτερότητά του έναντι όλων των άλλων μεσαιωνικών ηγεμονιών και από αυτή την άποψη αντικατοπτρίζουν πτυχές της πολιτικής θεωρίας και ιδεολογίας των Βυζαντινών.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

1. Hirsch, Konstantin VII Porphyrogenetos, Leipzig, 1873.123 κε.

2. Κρεμμυδάς-Πισπιρίγκου, Ο Μεσαιωνικός κόσμος, εγχειρίδιο Ιστορίας 3, εκδ. Γνώση σ.95 κε.

4. Arnold Toynbee, Constantine Porphyrogenitous and his world.

5. Lioutprand, Antapodosis, book VI, chapter 5.

6. Tamara Talbot-Rice, Δημόσιος και ιδιωτικός βίος των Βυζαντινών, ελλ. μτφρ. εκδ. Παπαδήμα, σ.62-68.

7. Κωνσταντίνου Πορφυρογεννήτου, Περί βασιλείου τάξεως, Ι 89 (401.11-40.11 CB.

8. W.Ensslin, Ο αυτοκράτορας και η αυτοκρατορική διοίκηση, σ.427 κε. στο βιβλίο των Bayness-Moss, Eισαγωγή στο Βυζαντινό πολιτισμό.

9. Καραγιαννόπουλος Ι., Το Βυζαντινό κράτος, τ.  Α΄, εκδ. Ερμής.

10. Συνεχιστής του Θεοφάνους, έκδ.CB, 95, 96, 97, 98.

11. Sophocles, E. A., Lexicon.

12. Arhweiler Elenne, L' ideologie de l' empire byzantine, (ελλ. μτφρ.)

* Η Αμαλία Κ. Ηλιάδη είναι φιλόλογος-ιστορικός (κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Βυζαντινής Ιστορίας απ’ το Α.Π.Θ.), Δ/ντρια  3ου Γυμνασίου Τρικάλων. E-mail: ailiadi@sch.gr, http://blogs.sch.gr/ailiadi/, http://www.matia.gr,  (Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη) http://users.sch.gr/ailiadi.

Η ενάρετη επιφοίτηση των ελίτ ή για την ελαφρότητα της νέας ηθικοφροσύνης

Του Νικόλα Σεβαστάκη

Μέρες μετά τις «οχλοκρατικές» ταραχές στη Βρετανία, ο Ντέιβιντ Κάμερον μίλησε όπως θα μιλούσε ένας  αυθεντικός Τόρυ, ένας Βρετανός συντηρητικός πολιτικός. Τα όσα είπε έχουν ειπωθεί αναρίθμητες φορές από τις πρώτες δεκαετίες του δέκατου ένατου αιώνα. Το λεξιλόγιο το οποίο χρησιμοποίησε είναι επίσης οικείο και στους Έλληνες αναγνώστες πολλών από τις επιφυλλίδες και αναλύσεις που γράφτηκαν με αφορμή τον δικό μας Δεκέμβρη του 2008.

Η μεγάλη κρίση αξιών – η οποία υποτίθεται ότι τροφοδότησε τις «εγκληματικές συμμορίες» των πλιατσικολόγων- συνδέεται με μια κοινωνική κουλτούρα της ελαστικότητας απέναντι στην ανομία, με την έλλειψη πειθαρχίας και τις εύκολες ανταμοιβές. Πολλές ανταμοιβές και λίγες ποινές, υπερβολικό κανάκεμα και πλημμελείς κυρώσεις. Η λαϊκότροπη μετάφραση της άποψης αυτής είναι η εκτίμηση περί μπαχαλοποίησης ή περί της χαλάρωσης του κράτους και των μηχανισμών που θα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους απέναντι στους «αληταράδες», στα μικρά καθάρματα, όπως είχε αποκαλέσει ο Νικολά Σαρκοζύ τους ταραξίες των γαλλικών προαστίων.

Δεν είναι βέβαια παράδοξη αυτή η προσέγγιση στα πράγματα από μια ορισμένη δεξιά και τους θεσμικούς εκπροσώπους της. Η μετατόπιση των παθολογιών από τους θεσμούς και τις κοινωνικές πρακτικές στα ήθη ή στις ατομικές συμπεριφορές είναι, όπως είπαμε, μια πολύ παλιά ιστορία. Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για την μετάθεση της αιτίας των κοινωνικών ρηγμάτων στο επίπεδο μιας νεφελώδους διαταραχής του πολιτισμού που εμφανίζεται μετέωρη και μυστηριώδης. «Χάσαμε την κοσμιότητα», οι «νέοι που τα θέλουν όλα και γρήγορα», η επικράτηση του «υλισμού», όλα αυτά τα θέματα μπορεί να επανέρχονται στην επικαιρότητα κατά τακτά διαστήματα.

Το αξιοθαύμαστο δεν είναι η περιοδική επιστροφή της ηθικοφροσύνης στον δημόσιο λόγο και στις προσφιλείς εξηγήσεις των κρότων της επικαιρότητας. Αξιοθαύμαστο είναι ότι αυτή η ηθικοφροσύνη διαδίδεται και γιγαντώνεται εν μέσω του πολιτισμού των διαφόρων Μέρντοχ, εν μέσω της κουλτούρας των οίκων αξιολόγησης και των  πιο κυνικών κερδοσκοπικών παιχνιδιών ανά την υφήλιο. Ο λόγος περί ηθικής κρίσης εκπορεύεται κυρίως από φωνές οι οποίες συμμετέχουν ευθέως στην εγκαθίδρυση ενός σύγχρονου οικονομικού δεσποτισμού ο οποίος δεν έχει προηγούμενο στο παρελθόν των φιλελεύθερων ή «κοινωνικών» καπιταλισμών.

Και αυτό δεν είναι το μοναδικό θαύμα. Υπάρχει και το αξιοπερίεργο που αφορά την αβάσταχτη ελαφρότητα κάποιων που δεν είναι δεξιοί αλλά μιλούν από τη σκοπιά της προόδου και της σύγχρονης κεντροαριστεράς. Δεν υπάρχει ίσως πιο τρανή απόδειξη για την απόλυτη παρακμή αυτού του χώρου από τις αφοριστικές δηλώσεις ενός Άντονι Γκίντενς περί εξέγερσης του shopping ή από επιχειρήματα του τύπου: «αν έκλεβαν ψωμί μπορεί να τους συμπαθούσαμε, αλλά αυτοί ήθελαν τηλεοράσεις plasma και αθλητικά παπούτσια». Mε άλλα λόγια: η νοσταλγία για τους γαβριάδες και τον Γιάννη Αγιάννη ως τελευταία λέξη της φωτισμένης κοινωνικής ανάλυσης.

Σε αυτή την περίπτωση, η φωνή των “προοδευτικών” δανείζεται εξολοκλήρου το πνεύμα της πιο συντηρητικής ηθικοφροσύνης. Η ανάλυση φοράει ξαφνικά το φωτοστέφανο μιας νέας νόστιμης εγκράτειας που σκανδαλίζεται από τον χυδαίο υλισμό των ταραχοποιών. Θεωρητικοί όπως ο Γκίντενς έχουν επιπλέον τεράστια προσωπική πολιτική ευθύνη για την «αριστερή» προώθηση των νεοφιλελεύθερων ιδεών και αξιών. Τώρα όμως, επειδή έχει έλθει η ώρα κάποιων αναγκαίων αναθεωρήσεων και αναπροσαρμογών, προβάλλουν το προσωπείο του επικριτή του «άγριου» καταναλωτισμού των νέων.

Στην ουσία το μοναδικό στοιχείο διαφοροποίησης μεταξύ του Κάμερον και τέτοιου τύπου προοδευτικών βρίσκεται στο περίφημο μίγμα πολιτικής: περισσότερη αστυνόμευση λέει ο πρώτος, δεν αρκεί αυτό από μόνο του συμπληρώνουν οι δεύτεροι: χρειάζονται και ‘ευκαιρίες’, ‘εκπαίδευση’, ‘ανάπτυξη’.

Ποινικός κολασμός και δακρύβρεχτος παιδαγωγισμός, αστυνομική πυγμή και κενή θεραπευτική ρητορεία πορεύονται μαζί και ανταγωνίζονται για το ποιος θα είναι περισσότερο αποτελεσματικός απέναντι στην απειλή του όχλου. Επειδή δεν διανοούνται καμιά πραγματική αναδιανομή, μπορούν να σκανδαλίζονται, με όλη τους την άνεση, όταν αυτή η αναδιανομή πραγματοποιείται άτακτα και χαοτικά από κομμάτια της κοινωνίας. Επειδή δεν πιστεύουν στην ηθική αντίσταση στις κανονικότητες της «δημοκρατίας των αγορών», συνηθίζουν να μειώνουν απλώς ηθικά τους εκάστοτε εξεγερμένους ως μια απολίτιστη υπο-τάξη ή ως λούμπεν μικροαστικό κατακάθι…
Το πρόβλημα φυσικά υπερβαίνει το παράδειγμα της Βρετανίας του 2011. Είναι ένας οιωνός για τη γενικότερη στάση των ελίτ απέναντι σε όλους τους κοινωνικούς σπασμούς, στις παραδοσιακές και στις «βρώμικες» μορφές αντίδρασης, στις διεκδικητικά προσανατολισμένες και στις δίχως αιτήματα κοινωνικές ταραχές. Η στάση άλλωστε είναι μία και απαράλλαχτη από χώρα σε χώρα: μετακύλιση της ηθικής ενοχής σε όλη την κοινωνία και ακόμα γενικότερα στον σύγχρονο πολιτισμό ή στους εγωιστικούς τρόπους της ζωής των μεν και των δε. Και έπειτα έρχεται η στιγμή του ιδιαίτερου στιγματισμού των αντιδρώντων ως των κατεξοχήν αντιδραστικών, των φορέων μιας ψυχοκοινωνικής παρέκκλισης η οποία χρειάζεται την κινητοποίηση των υγιών δυνάμεων.

Είτε έτσι είτε αλλιώς, με ανανεωμένες ψυχολογίες του όχλου ή πρόχειρη κοινωνιολογία των “υποτάξεων”, με ανακύκλωση της βικτωριανής φιλοσοφίας περί κοινωνικής αλητείας ή με την λεπτή ειρωνεία περί shopping, ο αναλυτικός ορίζοντας των ελίτ φαίνεται να ξορκίζει τα κοινωνικά φαινόμενα: μπροστά στη σκληρότητα των καιρών η “έγκριτη γνώμη” στρέφεται σε δοκιμασμένα και μάλλον ατυχή υλικά του παρελθόντος. Περιμένοντας να εφαρμόσει ξανά και ξανά τις ίδιες λέξεις της ατίμωσης και της φτηνής διακωμώδησης σε κάθε νέα ευκαιρία… 

ΠΗΓΗ: 17 Αυγούστου 2011, http://www.rnbnet.gr/details.php?id=3014

Η αντίσταση στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση

Του Τάκη Φωτόπουλου*

Η αυθόρμητη εξέγερση της «υπο-τάξης» στη Βρετανία δηλαδή των κατεξοχήν θυμάτων της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης (εξέγερση, που σύσσωμο το πολιτικό σύστημα, συμπεριλαμβανoμένων των Εργατικών, και με την ανοχή των εργατικών συνδικάτων χαρακτηρίζουν ως «εγκληματική δραστηριότητα» που πρέπει να συντριβεί με μαζικές συλλήψεις και πολύχρονες φυλακίσεις!) ανέδειξε ένα γεγονός γενικότερης σημασίας.

Ότι, παρά την παραπλανητική φιλολογία της ρεφορμιστικής αριστεράς για τη δήθεν τεράστια σημασία σήμερα των ειρηνικών εκδηλώσεων τύπου πλατείας Συντάγματος στην ανατροπή τυραννικών καθεστώτων (που στην πραγματικότητα δεν επαληθεύτηκε πουθενά παρά μόνο όπου τα συμφέροντα των ξένων και ντόπιων ελίτ συνέπιπταν με τα αιτήματα των πλατειών – Τυνησία, Αίγυπτος), οι λαοί στην απόγνωσή τους πάλι καταφεύγουν στις ιστορικές μορφές εξέγερσης. Και αυτό, διότι ξέρουν καλά ότι οι εξεγέρσεις αυτές δεν μπορούν ποτέ να αγνοηθούν από τις ελίτ, όπως οι ειρηνικές εκδηλώσεις των πλατειών (στις οποίες προσχώρησαν τώρα ακόμη και οι «προοδευτικοί» Σιωνιστές!) που δικαιολογημένα εγκωμιάζουν οι ελίτ και τα συστημικά ΜΜΕ. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι οι αυθόρμητες εξεγέρσεις θα μπορούσαν ποτέ να ανατρέψουν ένα κοινωνικό-οικονομικό σύστημα (σε αντίθεση με το πολιτικό προσωπικό του) όπως το σημερινό, εάν δεν στηρίζονται σε ένα οργανωμένο πολιτικό  κίνημα με το δικό του αντισυστημικό πρόταγμα, όπως άλλωστε σαφώς δείχνει η Ιστορική εμπειρία. Εντούτοις, η ζημιά από τις εξεγέρσεις αυτές στις ελίτ είναι πολύ μεγαλύτερη από οποιαδήποτε ειρηνική εκδήλωση, διότι στη προσπάθειά τους να τις συντρίψουν εξαναγκάζονται να φανερώνουν την πραγματική φύση της «δημοκρατίας» τους, που στηρίζεται, σε τελική ανάλυση, στη φυσική βία με στόχο την αναπαραγωγή της οικονομικής βίας πάνω στην οποία θεμελιώνεται η αντιπροσωπευτική «δημοκρατία».

Όμως, είναι η οικονομική βία της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης που έσπρωξε την Αγγλική υπο-τάξη των ανέργων, των περιθωριοποιημένων και των νέων χωρίς μέλλον στη βία και τη λεηλασία, εφόσον η οργή τους, έμμεσα αν όχι άμεσα, στρεφόταν ενάντια στην τρομερή ανισότητα που δημιουργεί η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Μια ανισότητα που έχει πάρει διαστάσεις Βικτωριανής εποχής σήμερα στη Βρετανία, με το πλουσιότερο 10%  του πληθυσμού να είναι 100 φορές πλουσιότερο από το φτωχότερο 10%! [1] Και αυτό γιατί, συνήθως υποσυνείδητα, αντιλαμβάνονται ότι η ανατροπή της καπιταλιστικής νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης δεν είναι θέμα ανατροπής κάποιων κακών συνωμοσιολόγων και των ολέθριων πολιτικών τους που δήθεν εκφράζουν μια νέα καπιταλιστική «στρατηγική» (όπως αποπροσανατολιστικά υποστηρίζει η ρεφορμιστική Αριστερά αλλά και πολλοί στην «ελευθεριακή»![2]), αλλά θέμα ανατροπής του ίδιου του συστήματος της οικονομίας της αγοράς, του οποίου η δυναμική (και όχι απλώς κάποιο εγκληματικό «δόγμα»!) αναπόφευκτα οδήγησε σε αυτή! Με άλλα λόγια, η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση είναι ΣΥΣΤΗΜΙΚΟ φαινόμενο και ανατρέπεται μόνο μέσα από την ανατροπή των θεσμών της και ιδιαίτερα των ανοικτών και «απελευθερωμένων» αγορών κεφαλαίου, εργασίας και εμπορευμάτων που αποτελούν αποτέλεσμα της δυναμικής της καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς και επιβάλλουν σήμερα οι ελίτ είτε «ειρηνικά», μέσα από τους διεθνείς οργανισμούς που ελέγχουν (ΔΝΤ, ΕΕ κ.λπ.), είτε με τη βία (Ιράκ, Αφγανιστάν, Λιβύη), με στόχο να εντάξουν κάθε χώρα στη διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς.

Τα ίδια βέβαια ισχύουν, και ακόμη περισσότερο, σε σχέση με αδίστακτες κοινοβουλευτικές Χούντες σαν τη δική μας που δεν έχουν τη παραμικρή λαϊκή νομιμοποίηση για τα εξοντωτικά μέτρα που επιβάλλουν κατά των λαϊκών στρωμάτων, όπως ακόμη και το τελευταίο (εαρινό) Ευρωβαρόμετρο έδειξε, με το 90% των πολιτών να μην τα επιδοκιμάζουν, αλλά παρόλα αυτά η Χούντα να μην διανοείται να ζητήσει τη λαϊκή έγκριση με ένα πραγματικά δημοκρατικό δημοψήφισμα. Αντίθετα, η Χούντα αυτή, με τη στήριξη των συστημικών καναλιών και των ακαδημαϊκών «εν υπηρεσία» (που παριστάνουν τους ανεξάρτητους αναλυτές ενώ συγχρόνως αμείβονται πλουσιοπάροχα ως συστημικοί συμβουλάτορες παντός είδους), καθώς βέβαια και την ωμή βία των σωμάτων ασφαλείας που όλο και εντείνεται, και με την επικουρία της «Δικαιοσύνης» (που δεν διστάζει να επιβάλλει μεγαλύτερες ποινές κάθειρξης για τις στρακαστρούκες των εξεγερμένων νεολαίων από αυτές που μπορούν να επιβάλλουν τα Νορβηγικά δικαστήρια σε έναν εγκληματία κατά της ανθρωπότητας), τώρα προχωρά σε αυτό που ακόμη και διεθνείς συστημικές εφημερίδες χαρακτηρίζουν ως «ένα από τα μεγαλύτερα ξεπουλήματα στη δυτική Ιστορία»[3] και στη πλήρη υποδούλωση του Ελληνικού λαού, όπως τη χαρακτηρίζει ο γνωστός διεθνής οικονομικός αναλυτής Max Keiser.[4] Και φυσικά, στο πλαίσιο αυτό, το σύστημα δεν έχει κανένα δισταγμό να παραχωρήσει και την ψευτο-“ελευθερία” να κυβερνάς το σώμα σου παίρνοντας ναρκωτικές ουσίες, που λειτουργούν ανασταλτικά στη συμμετοχή σε συλλογικούς αγώνες αντίστασης κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και σπρώχνουν τους νέους στην εξατομίκευση των προβλημάτων τους…

Παραπομπές

 [1] John Hills’ Report (National Equality Panel), “An Anatomy of Economic Inequality in the UK” (2010)

[2] Bλ π.χ.  Φώτη Τερζάκη, “Ο νεοφιλελευθερισμός ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας”, (Βιβλιοθήκη, “Ε”, 21/5/2011)

[3] H. Smith, “€50bn fire sale of state assets under way amid warnings over price and openness”, Guardian, 2/8/2011

[4] RT, “Episode 167”, http://rt.com/programs/keiser-report/episode-167-selective-default/

Δημοσιεύθηκε: Ελευθεροτυπία (13 Αυγούστου 2011)

*  http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/

ΠΗΓΗ: http://inclusivedemocracy.org/fotopoulos/greek/grE/gre2011/gre2011.htm

Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΝΗΣΗ

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Όσοι διαβήκαμε την έρημο της μεταπολίτευσης και καταφέραμε να φτάσουμε ως εδώ, μη θαρρείτε πως το μόνο μας κουσούρι είναι τα ξερά μας χείλη από την ανυδρία σχεδόν τεσσάρων δεκαετών! Αφήσαμε νεκρούς πίσω μας. Δεν ξέρω, αν ήταν αλλιώς τα πράγματα, αν αυτά τα πρόσωπα, θα μας συντρόφευαν ως τα σήμερα. Kανείς δεν ξέρει.

Όταν πεθαίνεις στην έρημο με ιατροδικαστική γνωμάτευση θανάτου ένα βαρύ εγκεφαλικό, βάζω με το νου μου, πως η δίψα – έτσι κι αλλιώς – ήτανε το βαθύτερο αίτιο. Βαθιά, απλή, ανθρώπινη, ανεκπλήρωτη δίψα.

Στις γνωματεύσεις της καρδιάς μου, αναλογίζομαι τώρα, τη λίστα των δικών μου νεκρών της μεταπολιτευτικής ερήμου. Μνημονεύω ξάδερφο 12 χρονώ, που η «έρημος» δεν είχε να του παράσχει μια αξιόπιστη εγχείρηση καρδιάς. Παιδί 12 χρονώ.

Μνημονεύω φίλο αδερφικό, 16 χρονώ, που η εκπαιδευτική «έρημος» δεν βάσταγε να δεχτεί τα εφηβικά τερτίπια του και τον ξαπόστειλε στον κόσμο των ουσιών. Μια σύριγγα αντί για ένα ποτήρι νερό, ως ποινή της απειθαρχίας των ονείρων ενός εφήβου.

Μνημονεύω θεία και μάνα τριών παιδιών, οδηγό στο πέταλο του Μαλιακού. Χριστούγεννα στον αντίποδα της γιορτής. Το αρμόδιο Υπουργείο Συγκοινωνιών της «ερήμου», δεν κατάφερε να στήσει ένα διάζωμα ενάντια στο θανατικό του αντίθετου ρεύματος.

Μνημονεύω μάνα αγαπημένη, χειρουργημένη, ανεπίγνωστη καταναλώτρια κάποιου καλοπληρωμένου άχρηστου βηματοδότη. Έρημος ιατρικής απονιάς και νοσοκομειακής διεκπεραίωσης του ανθρώπινου κορμιού, χάριν της καλοζωισμένης ευζωίας των «λειτουργών» της υγείας. Ξεραμένα σαρκία ντυμένα στα λευκά του υγειονομείου. Άνυδρες γραβατοφορεμένες ψυχές λειτουργοί του κράτους των φαρμακοβιομηχανιών. Το αρμόδιο Υπουργείο Δίψας για Ζωή, με τις φιάλες νερού καλά κρυμμένες στις τράπεζες της Ελβετίας. Ετών εξήντα.

Μνημονεύω πατέρα, δουλευτή ανεκπλήρωτης βιωτής, στερημένο επιπρόσθετα, μιας κάποιας εντατικής κλίνης. Εβδομήντα χρονώ ύπαρξη, διαρκώς έσχατη στην κατάσταση των προς επιβίωση νοσούντων. Σαράντα χρόνια κοπιαστικής εργασίας, ελλιποβαρές τεκμήριο κατέναντι του θανάτου. Έτσι όρισαν οι αρμόδιοι της λίστας για τους μή έχοντες.

Μνημονεύω πεθερό-πατέρα, υπόδειγμα ευγένειας και αφειδώλευτης καλοσύνης, επείγοντα εγχειρισμένο προς βελτίωση του κύκλου εργασιών ιδιωτικής κλινικής. Κόπος εντατικής δουλειάς ενός χρόνου, για την κάλυψη των εξόδων τεσσάρων ημερών εντατικής κλίνης.

Δεν έχουν τέλος τούτα τα μνημόσυνα των νεκρών της μεταπολίτευσης, αν ο καθένας παραθέσει στην μακριά κατάσταση δικά του πρόσωπα αγαπημένα. Θα πέθαιναν οι άνθρωποι. Έτσι κι αλλιώς, οι άνθρωποι πεθαίνουν. Μα ο τρόπος και η ώρα τους, ορίστηκε και σφραγίστηκε με τις υπογραφές – φαρδιές πλατιές – των αρμοδίων, που όλα αυτά τα χρόνια καμώνονται πως κυβερνούν τούτο τον τόπο. Λέω πως είναι ηρωικοί οι νεκροί αυτοί της μεταπολίτευσης. Τί άλλο είναι ο ηρωισμός, από μια απλήρωτη δίψα για ζωή. Κι’ ίσως αυτό να είναι το πιο βαρύ αμάρτημα των μεταπολιτευτικών χρόνων. Ότι δεν καταφέραμε να προσφέρουμε μια σταλιά αξιοπρέπεια στην ώρα του μεγάλου αποχαιρετισμού προσώπων αγαπημένων. Αυτή η αναξιοπρέπεια των διψασμένων πατεράδων, μανάδων, φίλων και συγγενών που έφυγαν, καθρεφτίζεται σήμερα, ολοκάθαρα πια, στα σκιερά πρόσωπα των κυβερνητών. Η σοβαροφανής δήθεν αγωνία τους για το μέλλον, δεν είναι παρά η συγκαλυμμένη αντανάκλαση δεκάδων χιλιάδων άκαιρων και αναξιοπρεπών θανάτων, στη μέση μιας ερήμου που οι ίδιοι δημιούργησαν κι εμείς δυστυχώς ανεχτήκαμε.

Είναι στιγμές που φοβάμαι πως τούτος ο ξεραμένος τόπος, θα ανοίξει μια στιγμή τα χώματα του κι απ’ τις ρωγμές της ξεροκαμένης γης, θα αναβλύζει το αίμα των ηρωικών νεκρών της μεταπολίτευσης, γυρεύοντας τα δίκια του.

Τούτα τα δίκια, να είστε σίγουροι, δεν βολεύονται με αγανακτήσεις, διαμαρτυρίες και γιγάντια πανό. Δεν φτάνουν μήτε οι ψηφοφορίες κι οι κάλπες. Κι’ οι ειρηνικές επαναστάσεις μοιάζουν σαν βρεγμένο βαμβάκι στα χείλη διψασμένου οδοιπόρου.

Τούτο το άνυδρο χώμα, γυρεύει πεισματικά – εδώ και κοντά 200 χρόνια – νερό. Καθαρό νερό, δροσιστικό, να ξεπλυθεί απ’ την ξένη εξάρτηση και την ντόπια ιδιοτέλεια. Πνίγηκε πια στο άδικο αίμα και στα πρόωρα κόκαλα.

Αυτή, ίσως να είναι και η μεγάλη Άρνηση που χρειαζόμαστε, για να οικοδομήσουμε με θετικό τρόπο το αύριο. Όχι άλλο άδικο αίμα, όχι άλλα πρόωρα κόκαλα. Να πληρώσουν οριστικά οι υπεύθυνοι για την ανυδρία της "ερήμου"!

ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΔΡΟΥΛΙΔΑΚΗΣ, 4.08.2011     

Ανάπηρη Δημοκρατία*

Του Ευτύχη Μπιτσάκη

Γιορτάζουμε τα 37 χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Αλλά πρέπει να θυμηθούμε ότι πριν 31 χρόνια αυτή η Δημοκρατία δολοφόνησε μια κοπέλα έξω από την Πάντειο. Αυτό και πολλές άλλες δολοφονίες κατά την περίοδο της λεγόμενης μεταπολίτευσης δείχνουν το είδος της Δημοκρατίας από τότε που έπεσε η Χούντα. Σήμερα βεβαίως έχουμε μια κυβέρνηση η οποία αποτελείται από Έλληνες αλλά βέβαια δεν είναι μια ελληνική κυβέρνηση.

Είναι μια κυβέρνηση από Έλληνες πολίτες οι οποίοι λειτουγούν υπό την κηδεμονία ξένων δυνάμεων. Αυτό δεν σημαίνει ότι βρισκόμαστε υπό καινούργια Κατοχή. Κατοχή σημαίνει ότι κάποιος ξένος με στρατό κατέλαβε την χώρα σου. Εδώ, από κοινού συμφέροντος ορμώμενοι, όπως έλεγαν και στον Εμφύλιο, η αστική τάξη η δικιά μας και η ξένοι προστάτες και τοκογλύφοι, έφεραν την χώρα σε αυτή την κατάσταση.

Τώρα επειδή μιλάμε για Δημοκρατία, αξίζει μέσα σε ένα λεπτό να θυμήσω μερικές χαρακτηριστικές στιγμές, ημερομηνίες από την Ελ. Δημοκρατία.

Δηλαδή το '97 κάνανε έναν πόλεμο και μας επέβαλαν τον Διεθνή οικονομικό έλεγχο, ο σημερινός βέβαια είναι πολύ χειρότερος. Μετά έγινε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, μεγάλωσε όπως λένε η Ελλάδα, μετά έγινε η καταστροφή της Σμύρνης, από απληστία η αστική τάξη, που ήθελε να γίνει μεγάλη δύναμη, δεν αρκέστηκε στην συνθήκη των Σεβρών που έδινε έκταση στην Ελλάδα, ήθελε να φτάσει στη Κόκκινη Μηλιά. Πάνω που πήγε να στηθεί μια Δημοκρατία, ήρθε η δικτατορία του Παγκάλου, του παππού του σημερινού αντιπροέδρου της κυβέρνησης. Στην συνέχεια έζησε μια μικρή περίοδο Δημοκρατίας, και μετά ήρθε το ιδιώνυμο του Βενιζέλου, όπου με βάση το ιδιώνυμο καταδικαζόταν οι κομμουνιστές όπου στέλνονταν στην Ακροναυπλία για να δοθούν μετά στους Γερμανούς για να τους εκτελέσουν. Στην συνέχεια είχαμε την δικτατορία του Μεταξά, στην συνέχεια είχαμε το πόλεμο.

Εδώ αρχίζει μια καινούργια περίοδος. Με πρωτοβουλία και στρατηγική του ΚΚΕ δημιουργήθηκε το ΕΑΜ μια πλατιά λαϊκή οργάνωση αντιστασιακή η οποία κατάφερε να απελευθερώσει ένα μέρος της Ελλάδας, να δημιουργήσει καινούργιους θεσμούς, και εδώ τώρα είναι η μεγάλη ιστορική ευθύνη της ηγεσίας του ΚΚΕ. Αντί να ανακηρύξει την Ελλάδα Λαϊκή Δημοκρατία, και να πει στον Παπανδρέου παππού, έλα ως Έλλην πολίτης, διεκδίκησε και εσύ ψήφο, πήγε πρώτα στον Λίβανο, σε συνέχεια Καζέρτα, στην συνέχεια εδώ σε αυτήν την πλατεία, την πάτησε όπως λένε την πρόκληση του Παπανδρέου και των Αγγλων, και αντί να δώσει την μάχη με τα βαριά τμήματα να χρησιμοποιήσει τα όπλα, τα κανόνια του ΕΛΑΣ, τον Βελουχιώτη και τους άλλους, άφησε τους ανταρτοεπονίτες να δίνουν μάχη 33 μέρες, και σε συνέχεια ενώ μπορούσε να πετύχει ας την πούμε μια συμφωνία αξιοπρεπή, παραδίδει τους αγωνιστές στα εκτελεστικά αποσπάσματα με την συμφωνία της Βάρκιζας.

Έχουμε μια μακρά περίοδο εμφυλίου πολέμου, που άρχισε το '43 και εδώ για άλλη μια φορά επειδή μιλάμε για πατριωτισμο να δούμε τον διπλό ρόλο της αστικής τάξης. Δεν ήρθαν οι ξένοι να μας κατακτήσουν, η χούντα μετά δεν ήταν ξενοκίνητη, ήταν το καθεστώς που θέλησε και επέβαλε η ελληνική αστική τάξη, που επέβαλλε με την βοήθεια των Αγγλων και των Αμερικανών. Οταν στην περίοδο της Χούντας ορισμένοι μιλούσαν για ένα νέο ΕΑΜ, για πατριωτικό μέτωπο, για ξενοκίνητη Χούντα, αυτό ήταν λάθος. Εγώ τότε έπαιζα κάποιον μικρό ρόλο έξω, αγωνιζόμουνα ενάντια σε αυτήν την παραμόρφωση του χαρακτήρα της δικτατορίας. Ήταν όπως το είπα ξανά, με κοινό συμφέρον ορμώμενοι, η ελληνική αστική τάξη μπροστά στην άνοδο του λαϊκού κινήματος, με την βοήθεια των Αγγλων και των Αμερικανών επέβαλλαν αυτό το καθεστώς. Έπεσε και η Χούντα, και είχαμε μια ανάπηρη δημοκρατία. Γιατί έφεραν οι Αμερικάνοι τον Καραμανλή. Ο Καραμανλής όλα τα χρόνια της Χούντας στο Παρίσι, ήξερε πολύ καλά τι έκανε, σιωπούσε. Για να είναι έτοιμος όταν θα τον χρειαστεί η αστική τάξη της Ελλάδας και οι αμερικανοί επικυρίαρχοι, να έρθει ως πατέρας και σωτήρας του έθνους.

Ολη αυτή η Δημοκρατία που λειτούργησε όλα αυτά τα χρόνια, είναι γεγονός ότι σεβόταν μερικές δημοκρατικές αρχές. Αλλά η φτώχεια, η καταστροφή της υπαίθρου, η Αθήνα των 6 εκατομμυρίων όπως έγινε, δημιουργούσαν προβλήματα. Η ανεργία, η ανασφάλεια δημιουργούσαν προβλήματα, συνεχώς εντάσεις. Γι’ αυτό νομίζω ότι όλα αυτά τα χρόνια πρέπει να μιλάμε για μια ανάπηρη δημοκρατία που δεν κατάφερε να γίνει όσο μπορούσε μια αστική δημοκρατία.

Και που φτάσαμε τώρα. Φτάσαμε στην χρεωκοπία. Γιατί φτάσαμε στην χρεωκοπία; Επειδή τα φάγαμε όλοι μαζί; Αυτό είναι μια απόπειρα να φορτωθεί στον Ελληνικό λαό η ευθύνη. Όποιος προσπάθησε και δυστυχώς η δημοσιογραφία λίγο το έχει αναλύσει αυτό το θέμα, να δει ότι η χρεωκοπία ξεκίνησε – οι ρίζες της – από τον εμφύλιο πόλεμο. Οταν σε μια χώρα 9 εκατομμυρίων τότε, αρχίζει μια διαδικασία μετανάστευσης, όπου οι καλύτερες παραγωγικές ηλικίες χάθηκαν, στην συνέχεια, από τον φόβο και την φτώχεια μαζεύεται όλος ο κόσμος στην Αθήνα και δημιουργείται αυτό το τερατούργημα. Όταν ο παραγωγικός τομέας είναι 15-17% τότε αυτή οι οικονομία δεν είναι βιώσιμη. Φτάσαμε λοιπόν με την ανικανότητα των κυβερνήσεων και την ρεμούλα στην χρεωκοπία. Διάβαζα ότι ο Διευθυντής του αεροδρομίου παίρνει 600 χιλιάδες ευρώ. Είναι ρεμούλα αλλά από ποιούς είναι η ρεμούλα.

Τώρα λένε πως μας έσωσαν. Ποιοί μας έσωσαν και πως. Ποιός δανείζει σε ποιόν.

Μιλάγαμε εδώ και χρόνια ότι έρχεται ένας μεσαίωνας σε ολη την Ευρώπη, μας έλεγαν αριστεριστές. Μιλάγαμε εδώ και χρόνια ότι πάμε για χρεωκοπία, μας λέγανε ότι θέλουμε να συκοφαντήσουμε την πατρίδα μας.Τώρα πήγαμε σε επιλεκτική χρεωκοπία. Μας δανείζουν, θα μειωθεί το χρέος; Αυτό δεν είναι δανεισμός, είναι τοκογλυφία.

Ας πούμε ότι καταφέρνουν να ξεπουλήσουν τα πάντα, μετά από 30 χρόνια ξεπουλήματος, δυστυχίας ανεργία, τότε το χρέος μας θα φτάσει τα 350 δις έκανε το γράφημα χτες η Ελευθεροτυπία. Αν δεν καταφέρουν να ξεπουλήσουν τα πάντα, όχι από πατριωτισμό, αλλά από ανικανότητα, το χρέος θα φτάσει το μισό τρις. Που βλέπουν λοιπόν την ανάκαμψη όταν ο παραγωγικός τομέας φθίνει, όταν η ανεργία αυξάνει, όταν κλείνουν τα μαγαζιά, όταν πεινάει ο κόσμος όταν θα πληρώνουμε ως λαός και δεν θα μειώνεται το χρέος. Που την βλέπουν την ανάκαμψη.

Επομένως μπαίνουμε σε μια περίοδο, όπου μπορεί να διατηρήσει τον τύπο της αστικής δημοκρατίας, αν και δεν είναι καθόλου βέβαιο αυτό, αλλά δεν μπορεί να υπάρχει υγιής κοινωνική ζωή. Η ανεργία, η φτώχεια, η κατεστραμένη μικροαστική και μεσοαστική τάξη, θα είναι παράγοντες εντάσεων. Και η δημοκρατία που ζήσαμε εδώ τον Ιούνιο με τους μπάτσους με τα χημικά και με τα σπασμένα κεφάλια, δεν μπορεί να λειτουργήσει υπ' αυτές τις συνθήκες αυτή η συνήθης δημοκρατία. Το κίνημα αυτό που ξεκίνησε είναι μια πρωτοβουλία λαϊκή, ένα αυθόρμητο κίνημα αλλά ως πού θα πάει ως αυθόρμητο κίνημα. Θα πρέπει να απαντήσει θέτοντας ουσιαστικά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα και να υπάρξει όσμωση με τον χώρο της αριστεράς. Ούτε το αυθόρμητο φτάνει ούτε τα κόμματα σκέτα φτάνουν. Αυθόρμητο και στρατηγική, φτάνει. Εδώ έχουμε τις υπαρκτές ευθύνες της επίσημης αριστεράς. Το ΚΚΕ ήρθε εδώ πέρασε και έφυγε. Την επόμενη μέρα ο Ριζοσπάστης είχε 15 φωτογραφίες του ΠΑΜΕ δεν είχε καμία φωτογραφία με σπασμένο κεφάλι, δεν είχε τίποτα για το κίνημα μόνο ότι απέφυγε το ΠΑΜΕ την προβοκάτσια. Βεβαίως την απέφυγαν αφού περάσανε και έφυγαν. Η ιστορική ευθύνη της σημερινής ηγεσίας του ΚΚΕ είναι ότι κάθεται μόνη και τι ζητεί; Ότι θα πάρει την πλειοψηφία και θα κυβέρνησει; Εδώ αν μπορεί να υπάρξει ένα κίνημα που θα θέσει κάποτε σε αμφισβήτηση τον καπιταλισμό αυτό θα γίνει από μια διαδικασία κοινής δράσης αριστεράς, ανάπτυξης θεωρίας, συγκλίσεων, στρατηγικής. Το να φωνάζεις σήμερα Κομμουνιστική απελευθέρωση ,ανατροπή, δεν είναι τίποτα, είναι ο στρατηγικός στόχος. Η Ενωμένη ευρώπη έλεγε ο Λένιν, ή δεν θα υπάρξει ή θα είναι αντιδραστική. Ο στόχος της αριστεράς είναι να υπάρξουν ενωμένες σοσιαλιστικές δημοκρατίες της Ευρώπης. Να φωνάζουμε έξω, έξω, δεν είναι τίποτα. Κοινή δράση, διάλογος, συγκλίσεις, συνεργασίες, κοινή κάθοδο σε εκλογές, κάποτε να ηγεμονεύσει ιδεολογικά και πολιτικά η αριστερά. Τότε μόνο το έξω από την Ε.Ε έξω από το ευρώ θα έχει νόημα.

Θέλω να ελπίζω ότι από Σεπτέμβρη θα υπάρξει μια νέα φάση ανόδου του αυθόρμητου και απόπειρα από την μεριά μας και τα κόμματα διάλογος, ανάπτυξη κοινών αγώνων και θεωρητικής ανάπτυξης ώστε να ξεπεραστεί η παλιά αρρώστια της αριστεράς. Σεχταρισμός στα επιμέρους, έλλειψη στρατηγικής στα γενικά. Οταν θα υπάρξει ενότητα κοινής δράσης μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα ανατρέψουμε αυτή την κατάσταση. Ευχαριστώ πολύ.

* Εκτιμήσεις για την πορεία της Δημοκρατίας στον τόπο μας μετά την δικτατορία έκανε η πλατεία Συντάγματος στην ημερίδα που διοργάνωσε την περασμένη Κυριακή (24/07) με τίτλο "Αναζητώντας την δημοκρατία από την αποκατάσταση του Κοινοβουλευτισμού στη σημερινή κρίση του". Ομιλητές της ημερίδας ήταν ο Ευτύχης Μπιτσάκης (πανεπιστημιακός), ο Γ. Κυρίτσης (δημοσιογράφος), ο Στάθης Κουβελάκης (καθηγητής πολιτικής φιλοσοφίας στο King's College) και η Μαργαρίτα Γεραλή (μέλος του συλλόγου Φυλακισθέντων Εξορισθέντων Αντιστασιακών της περιόδου 1967-1974).

ΠΗΓΗ: http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=4211:2011-07-28-11-25-26&catid=83:aristera&Itemid=200