Δεν υπάρχει συνταγματική πρόβλεψη για απαγόρευση πολιτικού κόμματος

 

Του Κώστα Χρυσόγονου* [Συνέντευξη στον Βασίλη Σκουρή]

 

Η κυβέρνηση προαναγγέλλει ουσιαστικά μέσω του αντιπροέδρου της Ευάγγελου Βενιζέλου νομική ρύθμιση ώστε να απαγορευτούν οι επαναληπτικές εκλογές, εφόσον παραιτηθούν βουλευτές της Χρυσής Αυγής και μάλιστα χωρίς να απαιτούνται τα 2/3 των βουλευτών. Υπάρχουν οι νομικές δυνατότητες;

Φαίνεται πως η κυβέρνηση διακατέχεται από κάποια φοβία απέναντι στο ενδεχόμενο εκλογών, έστω και αναπληρωματικών.

Από συνταγματική άποψη, αν και δεν υπάρχουν νομολογιακά δεδομένα αφού το ενδεχόμενο μαζικών παραιτήσεων παρουσιάζεται για πρώτη φορά, η ύπαρξη κενών εδρών στη Βουλή για μεγάλο διάστημα δύσκολα μπορεί να γίνει ανεκτή. Μια κολοβή Βουλή θα θύμιζε το RumpParliament του Cromwell το 1649 (!). Θα μπορούσε πάντως να προβλεφθεί η δυνατότητα προκήρυξης της αναπληρωματικής εκλογής με κάποια χρονική άνεση, ώστε να αποφευχθούν διαρκείς εκλογικές αναμετρήσεις.

Επιμένετε ότι ασκήθηκαν και διενεργήθηκαν συλλήψεις χωρίς την άδεια της Βουλής. Γιατί είστε αρνητικός και τι σας φοβίζει;

Δημιουργείται ένα επικίνδυνο νομικό προηγούμενο με τη διαστολή στο άπειρο της έννοιας του "αυτόφωρου". Το πιο αξιοσημείωτο είναι ότι προφανώς η Βουλή θα παρείχε με μεγάλη πλειοψηφία την άδεια για δίωξη της νεοναζιστικής συμμορίας και θα σηματοδοτούσε έτσι και έναν ισχυρό πολιτικό συμβολισμό. Το γεγονός ότι η επιλεγμένη από τη μνημονιακή συγκυβέρνηση Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου επέλεξε να την παρακάμψει ίσως να περιέχει κάποιο μήνυμα.

Μπορεί καθ' οιονδήποτε τρόπο η Χρυσή Αυγή να τεθεί εκτός νόμου;

Δεν υπάρχει συνταγματική πρόβλεψη για απαγόρευση πολιτικού κόμματος. Αρμόδιο για να θέσει τη "Χρυσή Αυγή" οριστικά και συνολικά εκτός Βουλής είναι μόνο το εκλογικό σώμα.

Μια εγκληματική οργάνωση, όμως πώς θα συμμετάσχει στο ευρωκοινοβούλιο ή θα ζητά ψήφο στις ευρωεκλογές;

Την εγκληματική οργάνωση τη συγκροτούν τα πρόσωπα και όχι το κόμμα καθ' αυτό.

Η περίπτωση της Χρυσής Αυγής μπορεί να αποτελέσει προηγούμενο και για την Αριστερά; Όπως σημειώνουν κάποιοι;

H defacto κατάργηση του ακαταδίωκτου του βουλευτή μπορεί να έχει άδηλες συνέπειες στο μέλλον, ενόψει μάλιστα και των γνωστών υποβολιμαίων θεωριών περί «δύο άκρων», «Ζωής Κασιδιάρη» κλπ. Είναι γνωστό άλλωστε στον νομικό κόσμο της χώρας μας ότι οι περισσότερες από τις ποινικές διώξεις σε βαθμό κακουργήματος εδώ και μερικά χρόνια συνοδεύονται από την προσθήκη και κατηγορίας με βάση το άρθρο 187 του Ποινικού Κώδικα, πέρα από την κατά περίπτωση εφαρμοστέα άλλη διάταξη του ίδιου Κώδικα. Η ποινικοποίηση είναι όχι μόνο θεμιτή αλλά και επιβεβλημένη, εφόσον πρόκειται για την εγκληματική δράση νεοναζιστικής συμμορίας. Αν όμως επιχειρηθεί σε βάρος των αγώνων δημοκρατικών πολιτικών δυνάμεων, τα αποτελέσματα θα είναι ολέθρια για τους εμπνευστές των παραπάνω θεωριών.

Ένα από τα βασικά ερωτήματα είναι γιατί η δικαιοσύνη ασχολήθηκε τώρα με τη Χρυσή Αυγή. Γιατί κ. καθηγητά;

Η εγκληματική οργάνωση και δράση των νεοναζιστών στην Ελλάδα χρονολογείται από αρκετές δεκαετίες, όπως προκύπτει από το πόρισμα της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου της 28.9.2013, που οδήγησε στη σύλληψη του Führer και άλλων βουλευτών και στελεχών της «Χρυσής Αυγής» την ίδια ημερομηνία. Ακόμη πιο διαφωτιστικό είναι το προγενέστερο σχετικό πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη, στο οποίο καταγράφονται πολλές εκατοντάδες περιστατικά ναζιστικής βίας στο παρελθόν και έως τον Απρίλιο του 2013. Ωστόσο οι αρμόδιες δικαστικές και εισαγγελικές αρχές αντιμετώπιζαν όλο αυτό το διάστημα το ναζιστικό φαινόμενο με χαρακτηριστική διστακτικότητα.

Η αιφνίδια αλλαγή στάσης των εισαγγελικών αρχών και η «ανακάλυψη» του άρθρου 187 του Ποινικού Κώδικα (συγκρότηση και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση) σχετίζεται προφανώς με την υποβολή στις 19.9.2013 σχετικής μηνυτήριας αναφοράς από τον Υπουργό Δημόσιας Τάξης προς την Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, την οποία είχε επιλέξει δύο μήνες νωρίτερα η ίδια αυτή κυβέρνηση. Με άλλες λέξεις, φαίνεται πως στην Ελλάδα τίποτε ρηξικέλευθο δεν συμβαίνει αν δεν υπάρξει η πολιτική (δηλαδή κυβερνητική) βούληση προς τούτο. Αναδεικνύεται έτσι το πραγματικό έλλειμμα δικαστικής ανεξαρτησίας, που συνιστά μία μόνο από τις διαχρονικές παθογένειες του ελληνικού δημόσιου βίου. Ακριβώς αυτές οι παθογένειες άλλωστε εξέθρεψαν το νεοναζιστικό έρεβος.

ΠΗΓΗ: 1/10/2013 10:46:00 πμ, Ο Κώστας Χρυσόγονος στο Real.gr, http://www.real.gr/DefaultArthro.aspx?page=arthro&id=265227&catID=1&newslet=1

* Ο Κώστας Χρυσόγονος είναι συνταγματολόγος.

Οι προϋποθέσεις μια νέας ταξικότητας και ο ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ

 

Συνέντευξη* του Σπύρου Ι. Ασδραχά**

 

Για τους διανοούμενους, το έθνος, την παγκοσμιοποίηση, το μοντέλο ανάπτυξης, τη Βαϊμάρη και τη Χρυσή Αυγή

* Θέλουμε να ξεκινήσουμε ρωτώντας σας για τον ρόλο των διανοουμένων, στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, στις σημερινές συνθήκες της κρίσης.

Για τους διανοούμενους, το πρόβλημα είναι ηθικό. Αυτό σημαίνει την επιλογή ανάμεσα στον ατομοκεντρισμό και τη συλλογικότητα. Το ανθρώπινο είδος, ας μην το ξεχνάμε, ξεκίνησε ως συλλογικότητα, όπως τα οικολογικά συστήματα — και δεν αναφέρομαι μόνο στα δέντρα, τους θάμνους και τα ποτάμια, αλλά και στις ανθρώπινες συσσωματώσεις, όπως θα έλεγε ο Αβροτέλης Ελευθερόπουλος. Οι διανοούμενοι πρέπει να διαλέξουν σε ποια πλευρά του συνόρου θα τοποθετηθούν. Ανήκουν στους προνομιούχους ή σε εκείνους που χάρη στις ικανότητές τους μπόρεσαν να ανέβουν στις ψηλότερες βαθμίδες της οικονομικής και κοινωνικής πυραμίδας, όταν όμως καταφέρνουν να ξεπεράσουν αυτό τον ετεροπροσδιορισμό τότε δεν τους απομένει παρά να γίνουν επαναστάτες.

Κατ' εμέ, στο εθνικό μας δράμα, όταν πεινάει ο κόσμος, όταν δεν έχει λεφτά για πετρέλαιο και κρυώνει, όταν δημιουργούνται ξανά μορφές αλληλεγγύης –και είναι εξαιρετικά θετικές– που ίσχυαν μονάχα στην ιταλογερμανική Κατοχή, στις συνθήκες αυτές δεν τους απομένει άλλος δρόμος. Ανοίγοντας μια παρένθεση, θα διακινδυνεύσω να πω ότι το δράμα αυτό ξεκινάει από μια απάτη: όταν με τεχνάσματα μπήκαμε στην ευρωζώνη. Τα πρόσωπα που ευθύνονται είναι γνωστά. Και, βεβαίως, οι εταίροι θα πρέπει να ήταν σε θέση να καταλάβουν ότι όλα αυτά έγιναν με λογιστικά τεχνάσματα. Από εκεί αρχίζει ο κατήφορος, ο υπέρμετρος δανεισμός, αυτά που πληρώνουμε σήμερα…

Επανερχόμενος στον ρόλο των διανοουμένων, αφού με ρωτάτε, αναρωτιέμαι: Μπορεί ο οικονομολόγος να γίνει ξανά Κάρολος Μαρξ, να συμπεριφερθεί σαν οικονομολόγος, όχι σαν οικονομέτρης, σαν υποτακτικός του συστήματος; Και πάλι το πρόβλημα είναι ηθικό, και το ηθικό δεν σημαίνει ουτοπικό. Είναι η ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης, με προέκταση στην καινούργια διατύπωση.

Και επειδή μιλήσαμε πριν για τους διανοούμενους, θυμάμαι ένα μότο, την κουβέντα ενός ληστή και βοσκού που είχε προτάξει ο Χομπσμπάουμ σε ένα βιβλίο του: Αχ, αφεντικά, αν ήξερα να διαβάζω και να γράφω, θα είχα καταστρέψει την ανθρώπινη ράτσα — αυτή την κουβέντα του ληστή και βοσκού θα έπρεπε να τη σκεφτούν σε βάθος οι διανοούμενοι και οι επαΐοντες.

* Ποια στοιχεία θα επισημαίνατε από την ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης στην Ελλάδα;

Τα μεσαία στρώματα, στην Ελλάδα, και όχι μόνο σε αυτή, αποδιαρθώνονται. Τα μεσοστρώματα αποτελούσαν τον συνεκτικό ιστό της κοινωνίας, δημιουργούσαν μια μείζονα ισορροπία. Η υπερσυγκέντρωση υπήρχε, αλλά δεν υπερέβαινε τη μικροϊδιοκτησία, τη μικροεπιχείρηση, την αυτοαπασχόληση. Με τη λεγόμενη μνημονιακή πολιτική, τα στρώματα αυτά αποδιαρθρώθηκαν. Κατά την γνώμη μου, ο καινούργιος ΣΥΡΙΖΑ είναι το απείκασμα αυτής της αποδιάρθρωσης, η οποία δημιουργεί τις προϋποθέσεις μιας νέας ταξικότητας.

Όσον αφορά τη σημερινή κατάσταση, ακόμα και όσοι ανήκουν σε αυτό που αποκαλούμε μνημονιακό σύστημα λένε ότι ενέχει αντιφάσεις. Οι αντιφάσεις είναι τέτοιες, ώστε οι ελπίδες για το βραχυπρόθεσμο ή μακροπρόθεσμο μέλλον δεν σημαίνουν απολύτως τίποτε, δοθέντος ότι, για να συμβεί κάτι, θα πρέπει να έχει επέλθει η διαδικασία της οικονομικής ανάπτυξης. Αλλά η οικονομική ανάπτυξη πρέπει να είναι και κοινωνική ανάπτυξη. Τίποτε δεν εγγυάται ότι θα έχουμε μια τέτοια ανάπτυξη. Οι μυθολογίες ότι θα έρθουν οι ξένοι επενδυτές ανήκουν σε ένα σύστημα σπέκουλας, κερδοσκοπίας και όχι σε μια οικονομική λογική, καπιταλιστικού τύπου. Αλλά τι είδους καπιταλιστικού τύπου; Του βιομηχανικού; Ο καπιταλισμός έχει μετεξελιχθεί από βιομηχανικός σε χρηματιστικός. Μην περιμένουμε την ανάπτυξη με αυτούς τους όρους.

* Πώς μπορεί να τοποθετηθεί σε αυτό η Αριστερά;

Ακριβώς επειδή υπάρχει, θα έλεγα, μια οπτική διαφορετικού τύπου ανάπτυξης, κι αυτή την οπτική την έχει επωμιστεί το καινούργιο πολιτικό σχήμα της Αριστεράς, ο ΣΥΡΙΖΑ, που έχει δημιουργηθεί και τείνει να εξορθολογιστεί, αυτό το καινούργιο μοντέλο συνεπάγεται τη ρήξη με το προτεινόμενο μοντέλο της δήθεν αναπτύξεως διά των επενδύσεων του χρηματιστικού κεφαλαίου, που δεν θα γίνει ποτέ ή θα γίνει υπό μορφή λεηλασίας.

Υπάρχει μια κατηγορία πολιτικών ανθρώπων που θέλουν να καταργήσουν τον δημόσιο τομέα και το εργαλείο του, που είναι το κράτος. Για να έχουμε ανάπτυξη θα πρέπει να γίνει ακριβώς το αντίθετο! Ενίσχυση του δημόσιου τομέα και υψηλού βαθμού εργαλειοποίηση του κράτους. Όσοι επαγγέλονται τον ελεύθερο ανταγωνισμό, ξεχνούν κάτι ουσιώδες: ότι η Σχολή του Σικάγο, λ.χ. έχει ως προϋπόθεση την ύπαρξη μιας ήδη ισχυρής οικονομίας.

* Ας επανέλθουμε στο ζήτημα της νέας συλλογικότητας και ταξικότητας που θέσατε πριν.

Πρέπει να δημιουργηθεί μια καινούργια συλλογικότητα, η οποία θα αναχθεί σε μια νέα ταξικότητα. Ενιαία; Όχι. Εδώ νομίζω ότι η ανάλυση του ΚΚΕ, μολονότι στο στρατηγικό επίπεδο δεν θα με εύρισκε εντελώς αντίθετο, στο τακτικό επίπεδο με βρίσκει τελείως αντίθετο. Διότι έχουν λησμονήσει τον τακτικισμό του Λένιν και έχουν υποτάξει την τακτική στη στρατηγική.

Τα συστατικά στοιχεία αυτής της νέας ταξικότητας είναι, βέβαια, αντιφατικά, αντιθετικά. Αλλά η αντίθεση οδηγεί στη σύνθεση. Για παράδειγμα, ήθελα να επισημάνω τη φοβία της Αριστεράς στην έννοια του εθνισμού. Η δημιουργίας μιας εκσυγχρονισμένης Αριστεράς, εκ των πραγμάτων έχει μια αναγωγή στο έθνος — όχι με την έννοια της εθνοκαπηλείας, αλλά της εθνικής ανεξαρτησίας. Μιλάμε συνέχεια για την παγκοσμιοποίηση. Η παγκοσμιοποίηση, όμως, στην πραγματικότητα, είναι έθνη, κυρίαρχα και υποτασσόμενα έθνη. Κυρίαρχες αυτοκρατορίες, με εκπρεπή παραδείγματα την Κίνα και τη Ρωσία. Η παγκοσμιοποίηση δεν κατάργησε τα έθνη και τα έθνη δεν στριμώχνονται στην παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου. Διότι τα κεφάλαια παραμένουν εθνικά. Γιατί δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν τη γεωπολιτική.

Η σημερινή εικόνα των οικονομιών οδηγεί σε ένα παρωχημένο πρότυπο: των αυτοκρατοριών. Πότε η Κίνα θα μπορούσε να γίνει καταλύτης; Εάν από την εξωστρέφεια οδηγούνταν στην εσωστρέφεια. Όχι στις υπερβολές του Μάο Τσε Τουνγκ με τα μικρά καμίνια, αλλά με την ικανοποίηση των απαιτήσεων της εσωτερικής αγοράς. Αν συνέβαινε αυτό, θα μπορούσε να αλλάξει η τύχη του κόσμου.

Για να κλείσω το ζήτημα της καινούργιας συλλογικότητας, που πρέπει να αναχθεί σε μια καινούργια ταξικότητα. Στην Ελλάδα σήμερα, στο κοινοβουλευτικό σύστημα, αφού δεν θα έχουμε κατάληψη των χειμερινών ανακτόρων κ.τ.ό., ο βασικός, ο κύριος κορμός της Αριστεράς είναι ο ΣΥΡΙΖΑ. Το ζήτημα είναι πώς θα πειστεί η πλειοψηφία των πολιτών ότι έχουν οι πολίτες μια κοινή μοίρα, αν εξαιρέσουμε μια μειοψηφία η οποία επωφελείται από την αποδόμηση. Και πώς θα συνειδητοποιήσει, η πλειοψηφία, ότι η επάνοδος σε ένα καθεστώς αυτοφενακισμού δεν είναι πλέον εφικτή.

Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα για τον ΣΥΡΙΖΑ στον οποίο, χωρίς να έχω καμία συμμετοχή, οργανωτική ή άλλη, ανήκω.

* Κλείνοντας, θέλουμε τη γνώμη σας για δυο ζητήματα που συζητιούνται πολύ στον δημόσιο λόγο. Τις αναλογίες της σημερινής Ελλάδας με τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης και συνακόλουθα την άνοδο του νεοναζισμού.

Δεν νομίζω ότι οι οικονομικές αναλογίες είναι εκείνες, που θα έπρεπε να συγκεντρώσουν το ενδιαφέρον μας. Το ενδιαφέρον μας θα έπρεπε να επικεντρωθεί στην αποδιάρθρωση που συνεπέφερε η ανεργία στις δύο χώρες. Πρόκειται για μια αποδόμηση. Στη Γερμανία αυτή η αποδόμηση εκφράστηκε με επιθετικότητα, με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εδώ βέβαια δεν πρόκειται να εκφραστεί με κανενός τέτοιου είδους πόλεμο. Υπόκειται σε έναν οικονομικό πόλεμο, ο οποίος μπορεί να έχει κάποιες ισχνές αναλογίες με τις αντίστοιχες της μετα-Βαϊμάρης εποχής, αλλά δεν είναι ούτε ταυτόσημες ούτε ταυτίσιμες.

* Και ο συσχετισμός της Χρυσής Αυγής με τον ναζισμό;

Νομίζω ότι υπάρχει μια ισχυρή αναλογία, λειτουργική και όχι δομική. Ας διευκρινίσω, βέβαια, ότι είμαι τελείως αντίθετος στη θεωρία ότι η Χρυσή Αυγή είναι το μακρύ χέρι του κεφαλαίου. Όπως δεν δέχομαι τη θεωρία, που έχει επικρατήσει, ότι ο ναζισμός και ο ιταλικός φασισμός –αφήνω στην άκρη τις ιδιαιτερότητες του φρανκισμού και της πορτογαλικής περιπτώσεως του Σαλαζάρ– ήταν το αναβλάστημα της αστικής τάξεως. Ήταν διαφορετικής κατηγορίας φαινόμενα, από τα οποία βεβαίως επωφελήθηκε η αστική τάξη, όπως και τα κινήματα αυτά επωφελήθηκαν από τον συνεταιρισμό τους με την αστική τάξη. Στην Ελλάδα αυτό που συμβαίνει είναι ότι μια μικρή ομάδα, με ένα είδος ημιμάθειας ή παραποίησης της Ιστορίας, έφτιαξε ένα ιδεολόγημα το οποίο επικεντρώθηκε στο πρόβλημα των μεταναστών. Στη Γερμανία στηρίχθηκε στο πρόβλημα του αντισημιτισμού.

Και έτσι σήμερα ανακύπτει η Χρυσή Αυγή που ταΐζει τους ομογενείς και μαχαιρώνει τους δυστυχισμένους ανθρώπους που τους έχει διώξει η φτώχια ή η πολιτική κατάσταση από τη χώρα τους και ήρθαν εδώ. Ήρθαν εδώ και τους εκμεταλλευθήκαμε, για να φτιάξουμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες και ένα σωρό άλλα. Το όλο ζήτημα μας παραπέμπει σε κάτι βαθύτερο: στη δυνατότητα εκμετάλλευσης του φόβου απέναντι στον άλλο από το φαινόμενο που λέγεται Χρυσή Αυγή. Η Αριστερά –και όχι ένα πανδημοκρατικό μέτωπο, αυτά είναι αφέλειες– είναι αυτή που θα αντιπαρατεθεί με τη Χρυσή Αυγή. Γιατί, κατά τα λοιπά, το πρόβλημα που τίθεται είναι ποιος θα αφομοιώσει ποιον: Η Ν.Δ. τη Χρυσή Αυγή ή η Χρυσή Αυγή τη Ν.Δ.;

* Και σαν τελικό σχόλιο;

Αντί τελικού σχολίου, ας πω ότι αυτές είναι οι σκέψεις, αποσπασματικές, θολές ίσως, ενός ανθρώπου που βλέπει τον ήλιο της προσωπικής του ζωής να βυθίζεται στη θάλασσα. Και θυμάμαι ένα τραγούδι που λέγαμε, παιδιά, στην πατρίδα μου «Τρανός βασιλιάς με χρυσή φορεσιά γέρνει ο ήλιος στην κόκκινη Δύση». Οι δύσεις στη Λευκάδα είναι καταπληκτικές…

* Τη συνέντευξη πήραν ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης και ο Στρατής Μπουρνάζος. Σε αυτήν έχουν ενσωματωθεί αποσπάσματα από τη συνέντευξη του Σπύρου Ασδραχά στη Νατάσσα Δομνάκη, για λογαριασμό του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων. Σχόλια και συζήτηση για το άρθρο στο ιστολόγιο των Ενθεμάτων

ΠΗΓΗ: Ημερομηνία δημοσίευσης: 03/03/2013, http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=756574

** http://www.eie.gr/nhrf/institutes/inr/cvs/cv-asdrachas-gr.html

Η αλληλεγγύη είναι μέσο επιβίωσης, σώζει

 

Συνέντευξη της Κωνσταντίνας Κούνεβα [στον Γιάννη Κιμπουρόπουλο – ΜΟΝΟ #3]*

 

«Σε μια αυλή, στο ίδιο χώμα, φυτρώνει και η κερασιά, και η βυσσινιά και η καρυδιά. Και συνυπάρχουν. Υπάρχει τρόπος να είμαστε όλοι μαζί. Εξαρτάται από μας».

 

– Ας μιλήσουμε, λοιπόν, για την αλλαγή του ‘89 στη Βουλγαρία. Πώς την έζησες;

– Στην πραγματικότητα, η κρίση είχε ξεκινήσει πολλά χρόνια πριν. Το σύστημα της κρατικής οικονομίας είχε καταρρεύσει. Οι γονείς μου δεν είχαν λεφτά να μου δώσουν, έμενα στη φοιτητική λέσχη, που ήταν πάμφθηνη, αλλά με το ζόρι μάζευα κι αυτά τα λεφτά. Οι γονείς μου ήταν απλήρωτοι για ένα και ενάμιση χρόνο. Η μάνα μου έραβε παπλώματα για να συμπληρώνει το εισόδημα, πήγαιναν με τον πατέρα μου στο χωριό όπου φυτεύαμε λαχανικά, είχαμε και λίγα ζώα και εξασφαλίζαμε τροφή. Μας έσωσε το χωριό, κι εμάς κι όσους είχαν αυτή την «πολυτέλεια». Αυτό κράτησε 4-5 χρόνια. Το '89-'90, όταν κορυφώθηκε η κρίση, τα σούπερ μάρκετ ήταν άδεια. Ψωνίζαμε με κουπόνια, ψωμί, γιαούρτι, γάλα, σαλάμι. Μόνο με κουπόνια.

 Παντού έβλεπες άδεια ράφια. Και τεράστιες ουρές για να πάρεις αυτά τα δυο-τρία βασικά είδη. Εμείς οι φοιτητές είμαστε ακόμη χειρότερα, γιατί το σύστημα διανομής των τροφίμων δεν μας είχε υπολογίσει και τα κουπόνια μας ήταν άχρηστα. Έπαιρνα, λοιπόν, ψωμί από το εστιατόριο, το καψάλιζα και το συνόδευα με τσάι. Μ' αυτό επέζησα. Επομένως, μιλάμε για πραγματική πείνα. Όταν κάποιος φοιτητής έπαιρνε δέμα από τους γονείς του, μαζευόμαστε και τρώγαμε όλοι μαζί ό,τι του είχαν στείλει. Κι ύστερα περιμέναμε το δέμα του επόμενου…

– Κάνατε αναδιανομή πλούτου, δηλαδή…

-Ναι. Παρά τη φτώχεια, ήμασταν πολύ δεμένοι μεταξύ μας. Τώρα οι Βούλγαροι είναι πολύ απομονωμένοι. Παλιά υπήρχε δέσιμο. Υπήρχαν οι φίλοι, οι συγγενείς, οι γείτονες… Υπήρχε αλληλεγγύη. Μετά, όταν επικράτησε ο καπιταλισμός και το σύστημα της αγοράς, άρχισε και ο διαχωρισμός σε πλούσιους και φτωχούς, γεννήθηκε φθόνος και θυμός μεταξύ των ανθρώπων και απομακρύνθηκαν. Προκάλεσε πολύ βαθύ ψυχολογικό τραύμα αυτή η περίοδος. Και το τραύμα παραμένει και σήμερα. Τότε καταγράφηκε έξαρση στις αυτοκτονίες. Ακόμη και οικογενειακές αυτοκτονίες. Είχαμε μάθει να είμαστε πολύ συνεπείς στις υποχρεώσεις μας. Όταν, λοιπόν, κόβανε το ρεύμα ή το νερό σε ένα νοικοκυριό, πολλοί άνδρες, που υποτίθεται ότι είχαν την οικονομική ευθύνη του σπιτιού, δεν το άντεχαν. Ευτυχώς, νομίζω πως τώρα αυτό το φαινόμενο έχει υποχωρήσει πια.

– Ωστόσο, υποτίθεται ότι ο κόσμος ήθελε την αλλαγή του καθεστώτος.

– Ναι, αλλά όχι αυτή την αλλαγή. Ήθελε έχει ελευθερία της πληροφόρησης, της έκφρασης. Αλλά όχι να καταστραφούν κι αυτά που είχαμε χτίσει, το σύστημα υγείας, το σύστημα παιδείας, τα εργοστάσια. Με τις ιδιωτικοποιήσεις πουλούσαν εργοστάσια µε 3.000 εργαζόμενους έναντι ενός δολαρίου, εν ονόματι των ζημιών και των χρεών που είχαν. Οι τιμές αυξάνονταν, ο πληθωρισμός έτρεχε ακόμη και µε 400% και ο μισθός έµενε κολλημένος. Ο μισθός που η μητέρα µου πήρε, µε καθυστέρηση, για δουλειά μιας χρονιάς, έφτανε να ζήσουμε μόλις δυο εβδοµάδες.

– Υπάρχουν αναλογίες, λοιπόν, ανάμεσα σε αυτό που έγινε εκεί κι αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα.

– Φυσικά. Όταν πρωτοήρθα στην Ελλάδα χάρηκα που έβρισκα εδώ να ισχύουν όσα είχαμε στερηθεί από άποψη κοινωνικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων στη Βουλγαρία. Έβρισκα το εργατικό δίκαιο, τα ανθρώπινα δικαιώματα, όσα σε μας είχαν καταστραφεί με τις μεταρρυθμίσεις που είχε επιβάλει το ΔΝΤ.  Κάναμε διαδηλώσεις, κλείσαμε δρόμους, η Βουλή είχε καεί 2-3 φορές, αλλά αυτά που ήθελε να περάσει η Ε.Ε. και το ΔΝΤ τα πέρασαν.  Απείχαμε από τις εκλογές, για σχεδόν πέντε χρόνια υπήρχε προσωρινή κυβέρνηση, από τεχνοκράτες και ειδικούς, που εκ του πλαγίου πέρασε όσα δυσκολεύονταν να στηρίξουν τα κόμματα. Τα βήματα, λοιπόν, ήταν περίπου τα ίδια, αν εξαιρέσεις ότι αυτό που ξηλωνόταν ήταν ένα διαφορετικό σύστημα.

– Και οι διαφορές; Ποιες διαφορές διακρίνεις ανάμεσα στις δυο καταστάσεις;

– Ίσως εδώ ο κόσμος έχει περισσότερο πλούτο, και αντέχει περισσότερο. Στη Βουλγαρία δεν είχαμε περιουσιακά στοιχεία, εκτός από τα σπίτια μας. Αργότερα, το νέο καθεστώς επέστρεψε γη, ακόμη και επιχειρήσεις ή εργοστάσια στους παλιούς ιδιοκτήτες. Αλλά αυτό αφορούσε λίγους. Γι' αυτό οι Βούλγαροι αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν. Δεν είχαν πού να βασιστούν. Η πόλη μου, η Σιλίστρα, πριν από είκοσι χρόνια είχε 86.000 κατοίκους, σήμερα έχουν απομείνει 10.000. Πρώτοι έφυγαν οι γέροι, που δούλευαν στα σπίτια, έπειτα οι πιο νέοι, και τώρα οι ακόμα νεότεροι. Σπουδάζουν έξω και μένουν εκεί.

* Απόσπασμα από την συνέντευξη που έδωσε η Κωνσταντίνα Κούνεβα στο Γιάννη Κιμπουρόπουλο για το τρίτο τεύχος του περιοδικού.

ΠΗΓΗ: February 29, 2012, http://monopressgr.wordpress.com/2012/02/29/kouneva/

Η ευρωζώνη είναι Μνημόνιο

 

Συνέντευξη του Αλέκου Αλαβάνου [στους Γιάννη Ελαφρό και Γιώργο Λαουτάρη]

 

 

 

Το Σχέδιο Β' που καταθέτει το Μέτωπο Αλληλεγγύης και Ανατροπής είναι ένα επαναστατικό πρόγραμμα στο βαθμό που αμφισβητεί την ευρωπαϊκή καπιταλιστική ολοκλήρωση, υποστηρίζει στο Πριν ο Αλέκος Αλαβάνος. Όπως τονίζει, είναι απολύτως αδύνατο να καταργηθεί το Μνημόνιο και να παραμείνει η χώρα στην ευρωζώνη.

– Με αφορμή τα αποτελέσματα του Γιούρογκρουπ είδαμε δημοσιεύματα που έκαναν λόγο για τα πρώτα χαμόγελα. Εσείς χαμογελάσατε;

– Τα χαμόγελά τους είναι παγωμένα ακόμα από το PSI. Η απόφαση του Γιούρογκρουπ είναι μια εντελώς λάιτ, νοθευμένη έκδοση του PSI. Δεν έχει περικοπή δανείων και αντίθετα έχει αυτό που έγραψε μια ξένη εφημερίδα, «μεζέδες για την Ελλάδα». Έχει μικρή μείωση επιτοκίων, μικρή επιμήκυνση της εξόφλησης, μικρή και με ερωτηματικό αγορά ομολόγων στη δευτερογενή αγορά, μικρή παράταση εφαρμογής του προγράμματος. Μέσα στις συνθήκες της ύφεσης και με την έλλειψη εθνικής νομισματικής πολιτικής, πιστεύω ότι ο δρόμος είναι προδιαγεγραμμένος, δρόμος επιδείνωσης που θα φτάσει σε αφόρητα επίπεδα μέσα στο 2013.

– Σε τι συνίσταται το Σχέδιο Β~;

– Κομβικά σημεία είναι η παύση πληρωμών, η διαγραφή του χρέους, η αποχώρηση από το ευρώ και η απόκτηση ικανότητας μιας εθνικής νομισματικής πολιτικής, η εθνικοποίηση των τραπεζών, ο δημόσιος σχεδιασμός προκειμένου να κινηθεί η παραγωγική συγκρότηση, η αναδιανομή του πλούτου με μέτρα που υπερβαίνουν τη φορολογία και πρέπει να αγγίξουν κατά τη γνώμη μου και το θέμα της περιουσίας, ο εργατικός έλεγχος. Το ονομάσαμε Σχέδιο Β~ γιατί πιστεύουμε ότι μπορεί να κωδικοποιήσει μέσα σε δύο λέξεις αυτή την πρόταση, που δεν είναι πολύ διαφορετική από κομβικά σημεία που έχουν κάνει άλλες οργανώσεις της Αριστεράς πριν από μας με τις οποίες συζητάμε και έχουμε μια παράλληλη προβληματική.

– Ποιος καλείται όμως να το εφαρμόσει;

– Το πρόγραμμα, που εμείς το λέμε Σχέδιο Β~, ενώ άλλες δυνάμεις της Αριστεράς, όπως η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, το λένε αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα, είναι κατά τη γνώμη μου επαναστατικό πρόγραμμα, με την έννοια ότι αμφισβητεί την κεντρική επιλογή της άρχουσας τάξης της Ελλάδας από τη δεκαετία του '60 μέχρι σήμερα. Η επιλογή ήταν ότι η Ελλάδα της αμερικανοκρατίας μετά τον εμφύλιο θα ενσωματωθεί και θα σταθεροποιηθεί μέσα στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης. Για να πετύχει το Σχέδιο Β~ απαιτούνται άλλοι συσχετισμοί στην κοινωνία, οργανωμένες δυνάμεις να το στηρίζουν, σημαίνει φυσικά και μια ριζοσπαστική, ανατρεπτική κυβέρνηση με κεντρικό τον ρόλο της Αριστεράς.

– Από τον ΣΥΡΙΖΑ κυρίως διατυπώνεται η κριτική ότι η αποχώρηση από το ευρώ είναι σχέδιο πατριωτικό, εθνικής αναδίπλωσης, εθνικιστικό. Πώς απαντάτε;

– Αν προχωρήσουμε σε αυτή τη λογική, πρέπει να βάλουμε τον Ρήγα Φεραίο και τον Κολοκοτρώνη ξανά στη φυλακή, διότι τα έσπασαν με έναν πολυεθνικό δανεισμό, την οθωμανική αυτοκρατορία. Θεωρώ ότι το Σχέδιο Β~ είναι μια βαθιά διεθνιστική τομή για την ελληνική κοινωνία. Αν θέλεις να βρεις δρόμους για να δώσεις λύση στα προβλήματα του λαού και του τόπου και αν θες να λειτουργήσεις αποσταθεροποιητικά και κατακρημνιστικά γι' αυτό το οικοδόμημα που υπάρχει, δημιουργώντας το έδαφος για μια εναλλακτική Ευρώπη, πιστεύω ότι αυτός είναι ο δρόμος. Ποιος μπορεί να πάρει την ευθύνη στο όνομα του διεθνισμού να περιμένουμε τους Ολλανδούς συντρόφους εργάτες να φτάσουν στο δικό μας σημείο και να ζητήσουν αλλαγές σε βάθος, όταν η ελληνική κοινωνία έχει αυτά τα ποσοστά πείνας, ανεργίας και απόγνωσης; Με αυτή την έννοια, η πρότασή μας είναι πρόταση συμμαχιών. Η άποψη που λέει να μη συγκρουστούμε με την ευρωζώνη, στην ουσία αποδέχεται μια υπαρκτή διαίρεση της ευρωζώνης σε κέντρο και περιφέρεια και την καταδίκη της δεύτερης σε μόνιμη παρακμή.

– Διατυπώνεται η θέση ότι το Μνημόνιο μπορεί να καταργηθεί και παράλληλα να παραμείνουμε στην ευρωζώνη. Διαφωνείτε;

– Δεν θέλω να χρησιμοποιήσω χαρακτηρισμό γι' αυτή τη θέση – θα ήταν αυστηρός. Κάτι τέτοιο είναι αδύνατο 100%. Η Ισπανία ήθελε ενίσχυση των ιδιωτικών της τραπεζών και της είπαν πως πρέπει να κάνει πρόγραμμα σταθεροποίησης. Ο Μπαρόζο έδωσε στη δημοσιότητα το σχέδιό του για την αναδιοργάνωση της ΕΕ, όπου αναφέρει ότι όχι μόνο όσες χώρες βρίσκονται εκτός αγορών, αλλά όλες θα υποβάλουν τους προϋπολογισμούς τους για να γίνουν αποδεκτοί. Τι σημαίνει αυτό; Ότι η ευρωζώνη είναι Μνημόνιο. Είναι ταυτόσημα. Αυτή τη στιγμή το Μνημόνιο δεν είναι ένα χαρτί όπως ήταν το 2010. Τότε πραγματικά ήθελες μια κυβέρνηση που θα έπαιρνε το χαρτί και θα το έσκιζε και θα ακολουθούσε άλλο δύσκολο δρόμο που θα απέμπλεκε την Ελλάδα. Το Μνημόνιο σήμερα είναι μια πραγματικότητα. Κι ας είσαι η πιο αριστερή κυβέρνηση και η πιο κομμουνιστική που έχει εμφανιστεί, έχεις ανεργία των νέων που ξεπερνά το 50%, έχεις τον παραγωγικό σου ιστό σε σήψη. Με αυτή την έννοια πρέπει να απαντήσεις, δεν αρκεί να σταματήσεις να δέχεσαι εντολές.

– Προτείνετε έξοδο από το ευρώ, όμως φαίνεται να έχετε μια επιφύλαξη για την έξοδο από την ΕΕ. Γιατί υπάρχει αυτός ο δισταγμός;

– Είναι σωστό ότι σε σχέση για παράδειγμα με τις θέσεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, είμαστε κρατημένοι. Πολλές δυνάμεις που είναι σήμερα στο Μέτωπο Αλληλεγγύης και Ανατροπής πριν την κρίση δεν υποστήριζαν την έξοδο από το ευρώ. Ανάμεσα σ' αυτούς ήμουν κι εγώ. Το 2009 που εμφανίστηκε η κρίση, ενώ είχα καταψηφίσει ως ευρωβουλευτής τη συμμετοχή στην ΟΝΕ παρά την άποψη του τότε κόμματός μου του Συνασπισμού, είχα δεχτεί ότι αποτελεί μια πραγματικότητα όπου εκεί μέσα θα παλέψεις. Πρέπει να δει κανείς τις διεργασίες και την πορεία. Εμείς δίνουμε κεντρικό βάρος στο θέμα του ευρώ, διότι είναι το πεδίο όπου θα γίνει ο μεγάλος πόλεμος. Δεν πολυενοχλείται το οικονομικό και πολιτικό κατεστημένο αν ένα κόμμα πει «δεν θα πληρώνουμε» ή «εθνικοποίηση των τραπεζών». Εκεί που γίνεται η μάχη είναι αν είσαι ή όχι με το ευρώ. Μπορείς να αμφισβητήσεις την επιλογή αυτή της άρχουσας τάξης; Πρέπει να θέσει κανείς προτεραιότητες στα θέματα, ώστε να οδηγηθούμε στα πρώτα βήματα της ανασυγκρότησης. Με αυτή την έννοια, ναι, θα έρθουμε σε πλήρη σύγκρουση με την ΕΕ. Εμείς δεν λέμε ότι θα βγούμε από το ευρώ και δεν θα τρέχει τίποτα με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όταν δει κανείς την πορεία των γεγονότων, οι αρνητικές θέσεις απέναντι στην ΕΕ του ΚΚΕ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ έχουν επιβεβαιωθεί. Δεν επιβεβαιώθηκαν ούτε οι χούλιγκαν της Ευρώπης, ούτε ακόμη και θέσεις όπως οι δικές μου, που είχαν την αντίληψη ότι πρέπει να αγωνιστούμε μέσα στην πραγματικότητα της ευρωζώνης. Αλλά, έχουμε μια διαφορετική προσέγγιση με άλλα τμήματα της Αριστεράς. Έχω την αίσθηση ότι ο προσδιορισμός της σύγκρουσης κυρίως ως στοιχείο μιας αντικαπιταλιστικής αφήγησης, έχει ως αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται η επικοινωνία με ένα ευρύτατο κοινωνικό κομμάτι που θέλει άμεσες απαντήσεις σε θέματα όπως η ανεργία ή η φτώχεια. Χαρακτηριστικό της περιόδου είναι το εξής: Η Αριστερά πάντα είχε ένα άμεσο πρόγραμμα βελτίωσης της ζωής του λαού, ξέροντας ότι αυτό δεν θίγει τις καθεστωτικές και κοινωνικο-οικονομικές βάσεις. Σήμερα για να απαντήσεις στα πολύ άμεσα προβλήματα, οδηγείσαι σε ένα πρόγραμμα με επαναστατικά αντικαπιταλιστικά χαρακτηριστικά.

 

Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι στην άλλη πλευρά -Αναγκαίο ένα ανατρεπτικό ριζοσπαστικό μετωπικό ρεύμα

 

– Έχετε μια μεγάλη εμπειρία από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Τελικά η ΕΕ μπορεί να μεταρρυθμιστεί;

– Δεν μας έχει πείσει για κάτι τέτοιο. Με αυτή την έννοια, τίθεται σήμερα το θέμα ή Ευρωπαϊκή Ένωση ή λαοί. Υπάρχουν άλλες δυνατότητες, ζούμε σε μια εποχή τεχνολογιών, ιδεών, καινοτομιών. Πιστεύω στην ευρωπαϊκή συνεργασία, όχι όμως αγνοώντας τις δυνατότητες που δίνουν οι ανατολικοί μας γείτονες. Εδώ είναι μια υστέρηση της Αριστεράς, να δώσει δηλαδή την εναλλακτική της αντίληψη για το πώς θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί η ευρωπαϊκή συνεργασία. Μια αποχώρηση της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα τη φέρει αναγκαστικά σε σύγκρουση με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

– Μιλάτε συχνά για την κοινωνία και τη χώρα με μια γενικότητα που γεννά το ερώτημα: Γίνεται από μια οικονομική ανασυγκρότηση να βγουν όλοι κερδισμένοι;

– Η ελληνική κρίση ως πηγή έχει τις μεγάλες πλανητικές, ευρωπαϊκές κι εθνικές ταξικές συγκρούσεις. Αυτό δεν πρέπει να μας κάνει να χάνουμε από τα μάτια μας ότι η εργατική τάξη έχει δυνατότητα σήμερα συμμαχιών ενός ασύλληπτου εύρους. Πλήττονται όλα τα μεσαία στρώματα και με αυτή την έννοια ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας θα ωφεληθεί. Πιστεύω ότι πλήττεται ακόμη και η κορυφή της κοινωνικής ιεραρχίας σήμερα, η οποία όμως αναζητά λύσεις στην κατεύθυνση της μεγαλύτερης ενσωμάτωσης και εξάρτησης, συγκεντροποίησης του κεφαλαίου και πλήρους διάλυσης των κοινωνικών κατακτήσεων.

– Κάνατε πρόταση δημοψηφίσματος για το ευρώ. Δεν φοβάστε μήπως το χάσετε;

– Αν θεωρείς ότι είναι κεντρικό ζήτημα, θες να μιλήσει ο λαός. Αν θεωρείς ότι είναι επείγον, θες να μιλήσει επειγόντως ο λαός. Δεν μπορείς να ζητάς δημοψήφισμα μόνο όταν έχεις στην τσέπη το αποτέλεσμα. Η πολιτική που προτείνουμε ανταποκρίνεται στις ανάγκες της πλειοψηφίας του λαού και με αυτή την έννοια το φίλτρο του φόβου και του τρόμου δεν θα αντέξει.

– Και η επόμενη μέρα του αγώνα για την ανατροπή;

– Υπάρχει μια πολύ μεγάλη καθυστέρηση. Για να κάνω αυτοκριτική, εμείς ως Μέτωπο Αλληλεγγύης και Ανατροπής έπρεπε πιο έγκαιρα να είχαμε προχωρήσει στην αλλαγή που κάναμε την άνοιξη και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ να ήταν πιο έτοιμη να προχωρήσει σε συνεργασίες. Πιστεύω ότι μπορεί να υπάρξει ένα πολύ μεγάλο μετωπικό ρεύμα που μπορεί να σφραγίσει τις πολιτικές εξελίξεις. Με αυτή την έννοια, δεν πρέπει να χάσουμε καιρό. Πολύ σύντομα πρέπει να προχωρήσουμε σε αυτή την έκφραση ενός ανατρεπτικού ριζοσπαστικού ρεύματος.

– Γίνεται λόγος για ένα νέο διπολισμό υπό το δίλημμα «Μνημόνιο ή ΣΥΡΙΖΑ». Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να αποτελέσει εναλλακτική απάντηση;

– Θα βοηθηθούμε πολύ αν βάλουμε τις συγκρούσεις σε προγραμματικό επίπεδο. Πριν πούμε ότι μια άποψη είναι αριστερή, επαναστατική ή αντικαπιταλιστική, να δούμε προγραμματικά ποια είναι η μεγάλη σύγκρουση. Αυτή κατά τη γνώμη μου έχει σχέση με τα ζητήματα του χρέους, των τραπεζών, του σχεδιασμού. Στο ευρώ γίνεται η μεγάλη σύγκρουση. Από αυτή την άποψη, υπάρχουν δυνάμεις που βρίσκονται στη μία και στην άλλη πλευρά. Ο ΣΥΡΙΖΑ με τις θέσεις που έχει αυτοπροσδιορίζεται στην άλλη πλευρά. Η θέση «έξοδος από το ευρώ ίσον καταστροφή», πέρα από προθέσεις, έρχεται και επιβεβαιώνει και στηρίζει τις αντιλήψεις για την κυριαρχία της ευρωζώνης στη χώρα μας. Υπάρχει αξιόλογο αγωνιστικό δυναμικό στις γραμμές του ΣΥΡΙΖΑ το οποίο θέλω να πιστεύω ότι θα ενεργοποιηθεί στην κατεύθυνση της ριζοσπαστικής ανατροπής. Καταλαβαίνω τι σημαίνει κομματικός πατριωτισμός, αλλά πάνω από αυτόν είναι η επιβίωση του κόσμου της εργασίας και της χώρας.

ΠΗΓΗ: December 2, 2012, http://prin.gr/?p=316

Πρέπει να κρατηθούμε απ' την ψυχή μας

 

Του Λαοκράτη Βάσση [Συνέντευξη στην Κρυσταλία Πατούλη]

 

 

Δεν έχουμε φτάσει ακόμα στον πάτο της κρίσης. Κατρακυλάμε. Διαρκώς κατρακυλάμε […] Πρέπει, λοιπόν, να περιμαζέψουμε την ψυχή μας, να ανακτήσουμε όλα τα αξιακά μας στοιχεία, να κρατηθούμε απ' την ψυχή μας και να κάνουμε τη μεγάλη έφοδο, συγκρουόμενοι και με τον πόλο του εθνικιστικού σκοταδισμού – που τώρα έχει αιχμή του τη Χρυσή Αυγή -, αλλά και με όλους αυτούς τους δήθεν προοδευτικούς της αποεθνοποιητικής αποδόμησης, που έκαναν «σουρωτήρι» την πολιτιστική και την εθνική συνείδησή μας» o φιλόλογος και συγγραφέας Λαοκράτης Βάσσης, μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη για την σημερινή πολιτικοοικονομική κατάσταση της χώρας, συμμετέχοντας στον δημόσιο διάλογο του tvxs.  

Έχω την εντύπωση πως αυτό που λέμε πολιτική τάξη, ηγέτιδα τάξη, για πάρα πολλούς λόγους δεν έχει αντιληφθεί τα βαθύτερα αίτια της κρίσης που περνάει ο τόπος και, βεβαίως, αφού δεν έχει αντιληφθεί τα βαθύτερα αίτια, δεν έχει καταστρώσει και σωστή στρατηγική εξόδου από την κρίση.

Είμαστε σε διαρκή πτώση, χωρίς όμως να συνειδητοποιούμε εις βάθος την κατάστασή μας. Συνήθως τις μεγάλες κρίσεις τις συνοδεύει ένα σύμπτωμα: Είναι σαν να κουβαλάνε ναρκωτικό, εξαιτίας του οποίου οι άνθρωποι που υφίστανται τις κρίσεις δεν καταλαβαίνουν τα βαθύτερα αίτιά τους. Ή, αλλιώς, σαν να τις συνοδεύει αυτό που θα λέγαμε «σύνδρομον Τιτανικού». Δεν έχουμε φτάσει όμως ακόμα στον πάτο της κρίσης. Κατρακυλάμε. Διαρκώς κατρακυλάμε.

Κρ. Π.: Θα είχατε κάτι να προτείνετε;

Τι εγώ προτείνω… Να προσθέσω, κατ' αρχάς, σε αυτή τη διαπίστωση που κάνατε. Η κυβέρνηση που προέκυψε είναι αυτό που λέμε – για να συνεννοούμαστε – μνημονιακής λογικής. Είναι μια κυβέρνηση μέσα στη λογική της κρίσης. Αλλά, όταν μια κυβέρνηση έχει τη λογική της κρίσης, δεν μπορεί να αναμετρηθεί με την κρίση. Η προσθήκη του Κουβέλη είναι προσθήκη φύλλου συκής. Είναι ένα άλλοθι, σε μια λογική μνημονιακής συνευθύνης – θα έλεγα – και μνημονιακής συνενοχής.

Εγώ, που είμαι έξω από τα πράγματα, δεν μπορώ να κάνω κάτι άλλο από το να μιλήσω θεωρητικά και να πω πως, για να πατήσουμε φρένο στον κατήφορο, πρέπει να καταλάβουμε το βάθος της κρίσης και να υπάρξει ένας εθνικός συναγερμός, με στόχο, σε κάποια χρόνια, να βγούμε σε αυτό που θα λέγαμε «μετατροϊκανό ξέφωτο». Μας κατάντησαν χώρα περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας! Χώρα η οποία, εννιά χρόνια πριν από τα διακόσια της απελευθέρωσής μας από τους Τούρκους, έχει απωλέσει μεγάλο μέρος της εθνικής της ανεξαρτησίας. Άρα, εδώ που φτάσαμε, πρέπει να σκεφτούμε πώς θα βγάλουμε τον τόπο από τη βαθιά κρίση, πώς θα βγάλουμε τον χαλκά της Τρόικας από τη μύτη μας, πώς θα βγάλουμε (αυτό που λέμε στην πατρίδα μου, την Ήπειρο) τη χανάκα από το λαιμό μας!

Η χανάκα ήταν ένα ξύλινο τρίγωνο, που έβαζαν παλιά στα οικόσιτα ζώα, κυρίως στα γουρούνια, για να μην μπαίνουν στους κήπους. Σαν λαός, λοιπόν, έχουμε τώρα τη χανάκα στο λαιμό! Υπάρχει κι ένας πολύ ωραίος στίχος του Βάρναλη: «Λευτεριά της χανάκας και του ξύλου, για τ' αξύπνητο χαϊβάνι». Πρέπει να βγάλουμε τη χανάκα από το λαιμό. Αν δεν λειτουργήσουμε έτσι και δεν πληρώσουμε όλοι μας το κόστος που οφείλουμε, για να ξαναγίνουμε πραγματικά ελεύθεροι, δεν θα μπορέσουμε να μπούμε σε αυτήν την κρίσιμη ανηφοριά.

Ανήκω στους πολύ ανήσυχους, γιατί δεν βλέπω και αυτό που θα λέγαμε πνευματική πρωτοπορία του τόπου να επαναστατεί, να σηκώνει κεφάλι, να δείχνει τον δρόμο, να συλλαμβάνει τα αιτήματα των καιρών και να βοηθάει. Ειλικρινά, πολλές φορές, δεν ξέρω αν αυτή η πνευματική πρωτοπορία εκφράζει τις προσδοκίες του, αν κοιτάζει στο παρελθόν ή κοιτάζει στο μέλλον. Δεν ξέρω αν και το τελευταίο αποτέλεσμα των εκλογών είναι νοσταλγία παρελθόντος (δηλαδή, προνομίων της αμαρτωλής Μεταπολίτευσης) ή νοσταλγία μέλλοντος, που σημαίνει μια άλλη λογική, μια άλλη φιλοσοφία για τον τόπο.

Στο διά ταύτα, η Ελλάδα πρέπει να ανασυγκροτηθεί εκ βάθρων. Χρειάζεται μία αναθεμελιωτική αντίληψη, μία πολιτική στρατηγική η οποία: θα βοηθήσει την κοινωνία να λειτουργήσει με θεσμικούς όρους θα βοηθήσει την πολιτεία μας να γίνει ευνομούμενη πολιτεία θα βοηθήσει τον καθένα μας να γίνει πραγματικός πολίτης και όχι πελάτης, όχι αυτό που ήμασταν στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, η οποία έκανε πάρα πολύ μεγάλη ζημιά – και τη μεγαλύτερη ζημιά την έκανε γιατί αυτή η κρίση άγγιξε το ίδιο το πολιτιστικό μας κύτταρο.

Θα έλεγα και μια βαριά κουβέντα: χαλάσαμε λίγο και σαν λαός. Όλο το αξιακό μας οπλοστάσιο ή, αν όχι όλο, ένα μεγάλο μέρος της αξιακής μας περιουσίας πήγε περίπατο.

Κρ. Π.: Ως ένας εκπαιδευτικός με πολύχρονη πείρα, που έχετε «αφήσει ιστορία» στις γενιές μας, τι λέτε σήμερα στα νέα παιδιά;

Ξεκινώ από μια αποφθεγματική άποψη: Αν δεν βλέπει η παιδεία, δεν βλέπει ο τόπος όλος! Η παιδεία μας αυτά τα χρόνια της Μεταπολίτευσης δεν έβλεπε, και δεν βλέπει ακόμα! Την πήραν στα χέρια τους οι λεγόμενοι προοδευτικοί και της τα αποβγάλανε τα μάτια!

Διότι αυτό το οποίο εκόμισαν δεν ήταν προοδευτικότητα. Δεν ήταν μια παιδεία που θα έπρεπε να πατάει στις αξίες του τόπου μας και στις οικουμενικές αξίες. Έτσι ώστε αυτόν τον τόπο να τον σηκώσει, να τον ανασυγκροτήσει, να τον βοηθήσει να πάει μπροστά.

Εδώ, θα σας κάνω μία παρέκβαση, σε ένα θέμα το οποίο καίει. Όλοι βλέπουμε στο ελληνικό κοινοβούλιο τη Χρυσή Αυγή. Είχαμε, δηλαδή, στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, την τραγική εκκόλαψη του αυγού του φιδιού. Ακούω διάφορες αναλύσεις, κανείς όμως δεν αναφέρεται στα τεράστια κενά της παιδείας, τα οποία ήρθε με πολύ λαθραίο, τραγικό, ελληναράδικο τρόπο να καλύψει η Χρυσή Αυγή.

Τι εννοώ: Δεν είναι οι ανοιχτές κερκόπορτες των νεοϊστορικών και των αποδομητών μία από τις μεγάλες αιτίες που δημιούργησαν κενά στις συνειδήσεις των νέων ανθρώπων κι έτσι ήρθε, για ένα κομμάτι από αυτούς, να καλύψει αυτά τα κενά, με τραγικό – όπως είπα – τρόπο, η Χρυσή Αυγή;

Λείπει από την παιδεία μας η ποιοτική πατριωτική βάση – και μιλώ για ποιοτική πατριωτική βάση (άλλοι θα μπορούσαν να την ονομάσουν πατριωτικά διεθνιστική ή διεθνιστικά πατριωτική, πάντως πατριωτική) η οποία, κατά Γκράμσι, είναι ένας από τους βασικούς όρους για να πάμε μπροστά. Γιατί, όπως έλεγε ο Γκράμσι: «η αφετηρία είναι εθνική και η προοπτική διεθνιστική».

Είχαμε εμείς τέτοια παιδεία, ώστε τα παιδιά μας να δικαιούνται να καμαρώνουν με σωστό τρόπο για την ιστορία τους; Ή η αποδομητική λαίλαπα δεν επέτρεπε στα παιδιά να καμαρώνουν ούτε για τον Μάρκο Μπότσαρη ούτε για τον Κολοκοτρώνη ούτε για κανέναν; Οι λεγόμενοι προοδευτικοί, οι οποίοι σε μια προσπάθεια, τάχατες, να καθάρουν την ιστορία, διέλυσαν την αξιακή της βάση.

Τι λέω, λοιπόν, εγώ στα παιδιά; Λέω στα παιδιά πως αξίζει να καμαρώνουν για έναν τόπο – ας μην μιλήσουμε και για τους αρχαίους Έλληνες – που έχει στη νεοελληνική αφετηρία του έναν Ρήγα Φεραίο, έναν Διονύσιο Σολωμό, έναν Ανδρέα Κάλβο, και που καταλήγει στη σύγχρονη δική μας περίοδο, σε μια τριαδική ποιητική θεότητα: Ρίτσο, Σεφέρη, Ελύτη.

Εκεί, μέσα σε αυτήν την πνευματική κληρονομιά, υπάρχει μια τεράστια αξιακή περιουσία. Η οποία είναι περιουσία εθνική, αλλά με οικουμενική βάση και προοπτική. Πάνω εκεί πατώντας, με ένα καλώς εννοούμενο αίσθημα υπερηφάνειας, θα πρέπει να ξαναχτίσουμε τη συλλογικότητά μας, και να κάνουμε την προσπάθεια να βγάλουμε τον τόπο μας από αυτήν την τραγική κρίση.

Τα παιδιά μας έχουν μια τάση φυγής. Γι' αυτό, θα πρέπει να τους καλλιεργήσουμε μια μαχητική στάση ζωής. Θα έλεγα πως χρειαζόμαστε μια νέα Αντίσταση! Αντίσταση στον κατήφορο, αντίσταση στην παρακμή. Αλλά με ανοιχτά όλα τα παράθυρα και τις πόρτες προς τους άλλους λαούς και τις αξίες όλου του κόσμου.

Έτσι ώστε να μην αφήσουμε κανένα περιθώριο σε αυτό που αποκαλείται αμυντικός πατριωτισμός, νοσηρός πατριωτισμός, νοσηρή πατριδολατρεία… Θα πρέπει, δηλαδή, πάντα να σεβόμαστε το αξιακό βάθος του τόπου μας, το οποίο – το ξαναλέω – είναι, μες στη βαθύτερη ουσία του, οικουμενικό!

Θα αναφερθώ και πάλι στους πνευματικούς ανθρώπους. Αυτοί πρέπει να σηκώσουν τα λάβαρα αυτής της νέας Αντίστασης στην παρακμή, στον κατήφορο, και να υπάρξει μέσα από τον κόσμο τον πνευματικό, τον εκπαιδευτικό, η «ύφανση» της Ελλάδας του αύριο.

Δεν λέω ότι μέσα σε οκτώ χρόνια θα τα καταφέρουμε, αλλά να έχουμε ανοίξει έναν τέτοιο δρόμο, ώστε, μετά από 8-9 χρόνια, που θα γιορτάσουμε τα 200 χρόνια από την Απελευθέρωσή μας, να έχουμε, κατά το κοινώς λεγόμενο, μούτρα, πρόσωπο, να γιορτάσουμε την Εθνική Παλιγγενεσία!

Κρ. Π.: Οι αγωνιστές της Αντίστασης ανέσυραν από τη μνήμη τους, τούς αγωνιστές του 1821. Αυτό παρατηρείται ιστορικά να συμβαίνει σε περιόδους αγώνων, δηλ. να ανασύρονται παλαιότερες γενιές αγωνιστών, για να «πατήσουν» οι νέοι, πάνω στις αξίες τους, "να φορέσουν», όπως λέγεται, τις στολές τους"* Σήμερα, που χρειάζεται, όπως είπατε, μία νέα Αντίσταση, δεν θα πρέπει, να ανασύρουμε, αγωνιστές, της αμέσως προηγούμενης ιστορικά πιο μεγάλης Αντίστασης της ιστορίας μας; Όμως, ποιος μας δίδαξε την ιστορία της Αντίστασης, όταν, αντίθετα, ουσιαστικά αποσιωπήθηκαν, όπως αναφέρεται, τα συγκεκριμένα χρόνια της ιστορίας μας, λόγω του μετέπειτα Εμφυλίου; Δηλαδή, δεν συνέβη μία «λοβοτομή» στη συλλογική ιστορική μας μνήμη, με κορυφαίο σημείο, το κάψιμο των αρχείων της αστυνομίας;

Συμφωνώ. Πρώτα πρώτα, το έπος του '40, αν το διδάξει κανείς σωστά, εμπεριέχει όλα αυτά τα στοιχεία που μπορούν να διαμορφώσουν αυτό που θα λέγαμε «πιτιά» στον εσωτερικό κόσμο κάθε νέου. Είναι τεράστιο το μήνυμα του έπους του '40. Και μέσα απ' αυτό ξεπήδησε και η Αντίσταση. Η οποία είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος.

Τώρα, το γιατί έγινε η «λοβοτομή» το ξέρουμε. Όταν, όμως, αυτός ο μαύρος κύκλος έκλεισε το 1974, σιγά σιγά στα πράγματα, ιδίως από πλευράς ιδεολογικής, πνευματικής, ηθικής, ήρθαν πολιτικές δυνάμεις που θα έπρεπε να δικαιώσουν την ουσία όλων όσων είχαν χαθεί.

Τότε, όμως, είχαμε πάλι ένα άλλο λάθος. Στη θέση του πόλου που έκανε τη «λοβοτομή», ήρθε ένας άλλος πόλος, ούλτρα εκσυχρονιστικός, δήθεν προοδευτικός, βαθύτατα όμως αποδομητικός παντός του εθνικού και ελληνικού. Αυτός, λοιπόν, ο πόλος άλωσε εν πολλοίς πανεπιστήμια και μέσα ενημέρωσης, με απίθανους δημοσιολογούντες, μπροστά στους οποίους δεν μπορούσε κανείς να σταθεί και να μιλήσει για την αξιοπρέπεια αυτού του τόπου, χωρίς να κατηγορηθεί για κρυπτοεθνικισμό ή εθνικισμό.

Έτσι περίπου, στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, η Ελλάδα συνεθλίβη ανάμεσα στους επίγονους του εθνικιστικού πόλου, με όλα τα νέα του στοιχεία, και στους προοδευτικοφανείς, ενίοτε και αριστεροφανείς, του αποεθνοποιητικού και εθνομηδενιστικού πόλου.

Γι' αυτό, τώρα, πρέπει να περιμαζέψουμε τα υπόλοιπα της ψυχής μας. Γιατί, για να πάμε μπροστά, όπως γίνεται πάντα σε κρίσιμες ώρες, πρέπει να κρατηθούμε απ' την ψυχή μας!

Πρέπει, λοιπόν, να περιμαζέψουμε την ψυχή μας, να ανακτήσουμε όλα τα αξιακά μας στοιχεία, να κρατηθούμε απ' την ψυχή μας και να κάνουμε τη μεγάλη έφοδο, συγκρουόμενοι και με τον πόλο του εθνικιστικού σκοταδισμού -που τώρα έχει αιχμή του τη Χρυσή Αυγή-, αλλά και με όλους αυτούς τους δήθεν προοδευτικούς της αποεθνοποιητικής αποδόμησης, που έκαναν «σουρωτήρι» την πολιτιστική και την εθνική συνείδησή μας.

Γιατί είμαστε σε μια φοβερή ιστορική καμπή, που πρέπει να βάλουμε όλοι πλάτη, για να υπάρξει μια νέα επανεκκίνηση για τον τόπο μας.

Κρ. Π.: Ποιες είναι αυτές οι αξίες, οι οποίες, πιθανά απαξιώθηκαν, δεν τιμήθηκαν, ή διαστρεβλώθηκαν,που χρειάζεται να ανασύρουμε από την ψυχή μας, δηλαδή την ιστορία και τον πολιτισμό μας;

Είμαστε ένας τυχερός λαός, που, όπως έλεγε ο Ελύτης, «έχουμε τους αιώνες της ιστορίας στο πλάι μας». Πολύ τυχερός λαός! Να πιάσουμε την αρχαιότητα; Ξεκινώντας από τον Όμηρο και περνώντας στους τραγικούς; Είναι λίγο μακριά, αλλά και πολύ κοντά. Να πιάσουμε τη νεότερη εποχή, από τον Ρήγα και δώθε; Αν πάρει κανείς μονάχα την ποιητική δημιουργία, βγάζει τόση ποιότητα, έτσι που, αν τη στύψει, μπορεί με αυτό το μαγικό απόσταγμα να ράνει όλη την Ελλάδα. Άρα, εκεί πρέπει να πατήσουμε.

Ποιες είναι οι αξίες; Θα σταθώ, εντελώς ενδεικτικά, σε δύο, που συνιστούν τη βαθύτερη ουσία του αξιακού μας κώδικα και ορίζουν τη στάση ζωής μας. Πρόκειται για το φιλότιμο και τη λεβεντιά. Το φιλότιμο, που είναι η πεμπτουσία της ευγένειας της ψυχής μας, του ήθους μας και της αξιοπρέπειάς μας, του ελληνικού ήθους και της ελληνικής αξιοπρέπειας. Τη λεβεντιά, που είναι η πεμπτουσία της αντρειοσύνης και του ανυπότακτου της φύσης μας, που σχετίζεται με το «εύψυχον» των αρχαίων Ελλήνων και με ό,τι ο Σβορώνος εννοούσε όταν έλεγε πως «έχουμε την αντίσταση στο κύτταρό μας». Ας μην θεωρηθεί υπερβολή αν πω πως αυτές οι θεμελιώδεις αρετές μας συνιστούν τη γονιδιακή (μεταφορικά μιλώ) σχέση μας με την ελευθερία.

Να ξαναβρούμε, λοιπόν, αυτά τα θεμέλια της ψυχικής ιδιοσυστασίας μας, το φιλότιμό μας και τη λεβεντιά μας. Να ξαναβρούμε τις αγωνιστικές μας αρετές, για να αρχίσει η δυναμική επανεκκίνησή μας, που θα μας βγάλει απ' το ζοφερό αδιέξοδο. Η εθνική αξιοπρέπεια έχει κόστος. Και πρέπει να το πληρώσουμε για να την ανακτήσουμε.

—

* Στο βιβλίο του Λαοκράτη Βάσση «Η χρεοκοπία της Μεταπολίτευσης – Πολιτιστικές αναγνώσεις» (Εκδόσεις Ταξιδευτής) κατατίθενται οι συνολικές απόψεις του για τα βαθύτερα αίτια και την έξοδο απ' την κρίση.