Για μια τεχνολογία με κέντρο τη ζωή

Ομιλία: Για την περίπτωση παραγωγής και μεταφοράς της ηλεκτρικής ενέργειας από τη ΔΕΗ. Μία απάντηση των πολιτών-πελατών για τις επιπτώσεις στη ζωή και στη φύση.^[1]

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Αγαπητοί φίλοι,

μ’ αφορμή το ζήτημα της διέλευσης των Πυλώνων Υ. Τ. από την περιοχή μας και τις διαμάχες με την ΔΕΗ για μία 10ετία, έχω την ευκαιρία να μιλήσω σήμερα από τη σκοπιά του συλλόγου πρόληψης απέναντι στις εξαρτησιογόνες ουσίες, κι όχι μόνο. Ο σύλλογός μας, που δημιουργήθηκε πριν τρία χρόνια στη περιοχή του Δήμου Μεσσάτιδας για τις ανάγκες της ζωής, έχει την ονομασία «Παλμός ζωής». Φυσικά, και πολλοί άλλοι μηχανισμοί του πολιτισμού μας είναι αλλότριες δυνάμεις προς την ουσία της ζωής.

Η σύγχρονη τεχνολογία μεταμορφώνεται κι αυτή σε δύναμη πάνω στον άνθρωπο και πάνω στη φύση. Ο πόλεμος των ημερών, δείχνει και τα δύο, με «σοκ και δέος»!!!^[2] Ούτε τη φύση προστατεύει με το απεμπλουτισμένο ουράνιο στις βόμβες, ούτε τους λαούς και τους ανθρώπους απελευθερώνει. Κι αν το πρόβλημα ήταν μόνο για τις πολεμικές εκστρατείες, η ελπίδα θα βρισκόταν μόνο στο τέλος του πολέμου. Όμως ο «ιδεώδης άνθρωπος» του πολιτισμού μας, είναι ο τυποποιημένος άνθρωπος της καθησυχαστικής ζωής, της αγοραίας αντίληψης, του μεταλλαγμένου όντος κι από την σύγχρονη τεχνολογία. Γι’ αυτό, δεν φτάνει σήμερα να μιλήσουμε μόνο στη γλώσσα της επιστήμης και της τεχνικής της, αλλά κυρίως στη γλώσσα της ζωής.

Το πολύσημο ήθος του Κερτεζίτη νεομάρτυρα Γιαλαμά…

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Το νέο τοπίο και οι ερχόμενες πολλαπλές εκλογές

Ας κάνουμε σε αυτό το άρθρο μια διαφορετικού τύπου πολιτική παρέμβαση, εν όψει των πολλαπλών φετινών εκλογικών αναμετρήσεων. Θα ανασύρουμε το πρόσωπο και τις τελευταίες ώρες ενός γενναίου και ανθρωπιστή άνδρα πριν τρεις αιώνες στη δυτική Κοιλάδα του Βουραϊκού. Πρόκειται για τον θρυλικό Γιαλαμά. Τελικά πριν λίγες εβδομάδες τοποθετήθηκε και σχετική εγχάρακτη μαρμάρινη πλάκα στο Κεφαλόβρυσο της Κέρτεζης.

Είναι αλήθεια ότι η συνεχιζόμενη παγκόσμια κρίση των πολλών πόλων του σύγχρονου καπιταλιστικού συστήματος, αφενός φέρνει τη συζήτηση σε πολλές προσωρινές πιθανά λύσεις του παρελθόντος, και αφετέρου δημιουργεί το γνωστό φονταμενταλιστικό κίνημα. Όσον αφορά το σοβιετικό μοντέλο του «υπαρκτού κρατικού σοσιαλισμού» η αυτοκριτική συζήτηση έχει γίνει μόνο εν μέρει, ενώ αντίθετα με το υπαρκτό σύστημα του κρατικού καπιταλισμού της Κίνας μάλλον όχι.

Κυριακή κατά της γυναικοκτονίας

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Την δεύτερη Κυριακή μετά την Κυριακή του Πάσχα, μέσα στην αναστάσιμη ακόμα ατμόσφαιρα, περάστε από την εκκλησία. Η προτροπή μου αυτή απευθύνεται σε όλους όσους νοιάζονται: ένθεους και άθεους. Περάστε όσοι νοιάζεστε για τις οδύνες των γυναικών, ώστε να μοιραστούμε μια χαρά: τα τραγούδια μιας απελευθέρωσης που έσκασε μύτη μπροστά σε έναν αδειασμένο τάφο, μιας απελευθέρωσης που μπολιάζει την ιστορία μα και που ταυτόχρονα εκκρεμεί.

Η δεύτερη Κυριακή μετά την Κυριακή του Πάσχα είναι η γιορτή των Μυροφόρων, δηλαδή των γυναικών εκείνων οι οποίες, σύμφωνα με την αφήγηση των ευαγγελίων, πήγαν με αρώματα στον τάφο του Χριστού για να τιμήσουν τον αγαπημένο νεκρό.

Έτσι ειπωμένο, μοιάζει με μια αναμενόμενη, στερεότυπη αφήγηση για παραδοσιακά γυναικείες δουλειές. Έλα όμως που δεν είναι έτσι! Άλλο πράγμα λένε τα ευαγγέλια, καθώς και οι εκκλησιαστικοί ύμνοι. Κάτι ανατρεπτικό, κάτι που δένει την ανάσταση με μια επ-ανάσταση! Αλλά τα ανατρεπτικά δεν αντέχονται. Και γι’ αυτό ξεδοντιάζονται και καταλήγουν να μοιάζουν με άνευρες ιστοριούλες της σειράς…

Ας ψηλαφίσουμε λοιπόν την δυναμική της γιορτής:

Τιμήθηκε φέτος ο Αναγνώστης Στριφτόμπολας;

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Συνοπτική βιογραφία του

   Ξεκινάμε με ένα ερώτημα. Αυτό δεν αποτελεί μόνο έναν ευφυή τίτλο, ώστε να προσελκύσει το αναγνωστικό κοινό. Αποτελεί σ’ ένα βαθμό και ένα αληθινό-πραγματικό ερώτημα. Η αλήθεια είναι ότι ο κερτεζίτης Δημήτριος Αναγνώστης Στριφτόμπολας, που γεννήθηκε (1778) και μεγάλωσε στην Κέρτεζη Καλαβρύτων, με καταγωγή του πατέρα του Αργύρη Δημ. Στριφτόμπολα από το Μεσορρούγι, ήταν μια πολύπλευρη φυσιογνωμία.

   Γεννήθηκε σε μια δεκαετία που αποτελούσε το τέλος των Ορλωφικών, με τους γονείς του να έχουν βρει καταφύγιο στην πλούσια και σχετικά οχυρωμένη τότε Κέρτεζη, σχεδόν με το τέλος ως έδρα του τότε μεγάλου Καζά των Καλαβρύτων.

Με αφορμή το άγαλμα του Στριφτόμπολα στο Λεβίδι – Παρουσίαση του βιβλίου για το 1821 του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα

Από την Ελισάβετ Καπαγερίδου*

Πάντα αγαπούσα τα βουνά. Ίσως επειδή γεννήθηκα στους πρόποδες του Πάικου. Ίσως επειδή πάνω στα ελεύθερα βουνά της Ελλάδας πολέμησαν οι Έλληνες για ελευθερία. Έχουν μια περηφάνεια τα βουνά μας όπως ορθώνονται προς τον  ουρανό. Αψηφούν την ισοπεδωτική βαρύτητα, αψηφούν και το βαρύ πόδι του κατακτητή. Σε καλούν να πετάξεις ψηλά σαν αετός, να σκαρφαλώσεις στις κορυφές τους τις αδούλωτες. Η θάλασσα μαζί με τα βουνά σφράγισαν τον άνθρωπο τούτης της πατρίδας. Μυστηριακή και απρόβλεπτη η θάλασσα, ανυπότακτα και αγέρωχα τα βουνά. Η συνύπαρξη αυτών των στοιχειών γέννησαν ποιητές, γέννησαν και πολεμιστές. Γέννησαν, γεννούν και θα ξαναγεννήσουν.

Μετανάστευση και μετανάστες από θε-ανθρωπολογική σκοπιά

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Μια σύντομη θε-ανθρωπολογική τοποθέτηση

Κατά την Παλαιά Διαθήκη, οι πνευματικοί απόγονοι του Άβελ και οι σαρκικοί του Κάϊν διασκορπισμένοι στο χώρο της όλης γης και διαμοιρασμένοι στο χρόνο της ιστορίας, παλεύουν για την τελική επικράτηση. Η γη, ακόμη και κατά την παλαιά διαθήκη, ανήκει στο δημιουργό του «σύμπαντος κόσμου», ο οποίος έχει και την «ψιλή κυριότητα», ενώ οι άνθρωποι αποτελούν τους διαχειριστές και έχουν την «επικαρπία». «Του Κυρίου η γη και το πλήρωμα αυτής». Ο δημιουργός έχει λοιπόν και την «ψιλή κυριότητα» στο πλήρωμά της, δηλαδή στη φύση, στη βιοποικιλότητα και φυσικά στην ανθρωπότητα. Όλη την ανθρωπότητα, και όχι μόνο κάποιους εκλεκτούς. «Ανατέλλει τον ήλιο επί δικαίους και αδίκους». Η ανθρωπότητα, λοιπόν, ουσιαστικά αποτελείται από δύο έθνη: Τους πνευματικούς απογόνους του δικαίου Άβελ και τους σαρκικούς του άδικου φονιά Κάϊν.

Με την εκλογή του Άβραμ από τα βάθη της Μεσοποταμίας, την νέα ονομασία του συμβολικά σε Αβραάμ, και την μετατροπή του σε νέο γεννήτορα του έθνους των δικαίων, η αντίληψη περί των δύο «εθνών» ξεφεύγει από το φυλετικό και πάει στο ουσιαστικό. Γι’ αυτό ο Θεός δεν ενδιαφέρεται μόνο για τους απογόνους του νόμιμου τέκνου του Ισαάκ, αλλά και για τους «εθνικούς» απογόνους του Ισμαήλ. Εξάλλου η αποστολή του προφήτη Ιωνά -άνθρωπος σύμβολο του Ιησού-, που η ιστορία του διαβάζεται στον εσπερινό προ του Πάσχα, γίνεται προς τους εθνικούς, στους Θαρσείς της σημερινής Ισπανίας, μεταναστεύοντας, διακινδυνεύοντας, κηρύττοντας και φέρνοντας ανέλπιστα αποτέλεσμα. 

Εν τέλει, ενώ ο Αδάμ και η Εύα δεν ήταν τοπικοί μετανάστες από τον «Παράδεισο», αλλά πνευματικοί, ο Αβραάμ ήταν με βάση τις εντολές στα βάθη της συνείδησής του, ο πρώτος γήϊνος μετανάστης προς τη «Γη της επαγγελίας». Τα συναποτελούντα πρόσωπα κάθε ενός από τα δύο «έθνη» συχνά δεν είναι όπως φαίνονται, αλλά όπως αισθάνονται, όπως βούλονται, όπως δρουν, όπως σχετίζονται, όπως ζουν και εν τέλει όπως πεθαίνουν. Και φυσικά δεν είναι αυτά όπως τα δείχνουν οι δυνατοί και οι συστημικοί, αφού αυτοί συνήθως ανήκουν στο «έθνος» του Κάϊν. 

Τι σημασία μπορεί να έχει σήμερα η ενασχόληση με την Ελληνική Επανάσταση;

Του Λάμπρου Ψωμά*

«Οι Κινέζοι επενδύουν στο μέλλον την ίδια ώρα που εμείς ασχολούμαστε πάλι με γεγονότα που έγιναν 200 χρόνια πριν». Με τον τρόπο αυτό το ένθετο Βήμα Science της εφημερίδας Το Βήμα της Κυριακής (φύλλο 20ής Δεκεμβρίου 2020) σχολίασε τη σημασία που αποδίδουν οι Κινέζοι στην ενασχόληση με τη Διαστημική. Το σχόλιο αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει αφετηρία προβληματισμού: Τι σημασία έχουν για εμάς σήμερα γεγονότα που έλαβαν χώρα πριν από 200 χρόνια; Μια λογική απάντηση νομίζω ότι θα πρέπει να βασίζεται σε μια οξεία κριτική που οφείλουμε στον σύγχρονο πολιτισμό μας (νεωτερικότητα): είναι ο πολιτισμός που αναζητά την ευτυχία του ατόμου μέσα από τον προσωπικό πλουτισμό. Είναι ο πολιτισμός του εγώ και όχι του εμείς, όπου το εγώ πρέπει να έχει όσο περισσότερα γίνεται και όχι απαραίτητα να είναι.

Ο ΤΡΑΓΙΚΟΣ  ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Του Χάρη Ναξάκη*

Ο “ήρωας” αυτού του δοκιμίου, “Ο χορός και ο εμφύλιος”, εκδ. Έρμα, είναι ο ίδιος ο συγγραφέας. Ο Γιώργος Σταματόπουλος είναι ένας πρίγκηπας του τραγικού, είναι αυτοπροσώπως η ανθρώπινη κατάσταση. Ο πρώτος χορευτής, ο Γιώργος, ένας άριστος χειριστής της ελληνικής γραμματείας και γλώσσας, είναι ένας χόμο σάπιενς στις καλύτερες στιγμές του, ένας χαρούμενος Σίσυφος, ευτυχισμένος  σύμφωνα με την έκφραση του Καμύ.

Πώς γίνεται όμως να είσαι χαρούμενος Σίσυφος όταν η τραγική διάσταση του κόσμου, όπως έδειξε η αρχαιοελληνική σκέψη, είναι η ουσία του κόσμου; Βασικό στοιχείο της τραγικής σύλληψης του κόσμου είναι ο αφανισμός της ύπαρξης, το αναπόφευκτο του θανάτου, αλλά και η  πεποίθηση ότι στον άλλο κόσμο είναι πιθανό να υπάρχει ζωή, αλλά η ζωή έχει εκπέσει σε μια αμίλητη σκιά, είναι αθάνατη σε ένα κενό τόπο.

Πήγαινε κοιμήσου Μανώλη, αλλαγή βάρδιας

Του Αλέκου Αναγνωστάκη*

Ο Μανώλης Γλέζος ζούσε ταυτόχρονα στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον, έτσι όπως τα προσέγγιζε.

Γι’ αυτό εξάλλου μας καλεί να αναζητήσουμε το περιεχόμενο της ζωής και μέσα στις ίδιες τις σχέσεις ζωντανών και νεκρών. «Ζω για τους συντρόφους μου που χάθηκαν. Γι’ αυτούς που δεν υπάρχουν πια. Πριν από κάθε μάχη μαζευόμαστε και κουβεντιάζαμε. Και λέγαμε: Εάν εσύ ζεις, μη με ξεχάσεις» έλεγε, εξηγώντας γιατί σε μεγάλη ηλικία παρέμενε έφηβος.

Με ιδιαίτερα, κυριολεκτικά, τρόπο τοποθετεί μέσα σε ένα φάσμα τη διάκριση μεταξύ ζωντανού και νεκρού, όπου ζωντανοί και οι νεκροί κατοικούν μέσα στο ίδιο συνεχές. «Πέθανε, παραδείγματος χάριν, πριν από λίγες ημέρες ο φίλος μου, ο σεμνός αγωνιστής Φάνης Πασπαλιάρης. Μην κοιτάτε που η δημοσιότητα για διάφορους λόγους έχει ρίξει τα φώτα πάνω μου. Δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν οι αμνημόνευτοι αγωνιστές. Στην πραγματικότητα, γι’ αυτούς αγωνίζομαι μέχρι σήμερα. Για τα ανέστια όνειρά τους» υπογράμμιζε, αναφερόμενος στους τόσους άλλους, τους πολυάριθμους ανώνυμους αγωνιστές που συνθέτουν τη γενική πρωτοπορία η οποία αγωνίζεται και εμπνέει για να ανθρωπέψει ο άνθρωπος.

Με αυτή τη θέση διατηρεί στο παρόν ρόλους και συναισθηματικούς δεσμούς μεταξύ των ζωντανών φίλων και των «ζώντων» νεκρών, σε μια διαρκή διαπάλη ανάμεσα στο απελευθερωτικό και το καταπιεστικό τους περιεχόμενο, ανάμεσα στην αλληλεγγύη και την ανθρωποφαγία.