1821: Τελικά τι είναι μια επανάσταση;

Του Παναγιώτη Σωτήρη*

Η συγκυρία της συμπλήρωσης 200 ετών από την επανάσταση του 1821 έρχεται να υπογραμμίσει τις ιδιαιτερότητες της σχέσης μας με το συγκεκριμένο αυτό τμήμα της ιστορικής μνήμης: το γεγονός ότι η οικειότητα που έχουμε μαζί του, αποτέλεσμα του τρόπου που αποτελεί μέρος της σχολικής πραγματικότητας, συνδυάζεται με μια ιδιότυπη άγνοια του βαθμού στον οποίο ακόμη και σήμερα η ιστορική ερμηνεία του παραμένει ένα διαφιλονικούμενο έδαφος.

Σε αυτό δεν είμαστε μοναδικοί στον κόσμο. Αρκεί να αναλογιστούμε τη συζήτηση για τη Γαλλική Επανάσταση και τον τρόπο που θα αμφισβητηθεί η ίδια η έννοια της επανάστασης, ιδίως στη γιακωβίνικη φάση της, ως αναγκαίας συνθήκης για την εμπέδωση αυτού που συνηθίσαμε να αποκαλούμε «φιλελεύθερη δημοκρατία», ξαναπιάνοντας ένα νήμα που είχε υπάρξει και την επαύριον της ίδιας της επανάστασης, όταν όχι μόνο οι νοσταλγοί του Παλαιού Καθεστώτος αλλά και οι πρόδρομοι του σύγχρονου συντηρητισμού θα αμφισβητήσουν την αναγκαιότητα μιας επαναστατικής ρήξης και θα υπογραμμίσουν την αρνητική κληρονομιά που κατά τη γνώμη τους άφησε.

Τι σημασία μπορεί να έχει σήμερα η ενασχόληση με την Ελληνική Επανάσταση;

Του Λάμπρου Ψωμά*

«Οι Κινέζοι επενδύουν στο μέλλον την ίδια ώρα που εμείς ασχολούμαστε πάλι με γεγονότα που έγιναν 200 χρόνια πριν». Με τον τρόπο αυτό το ένθετο Βήμα Science της εφημερίδας Το Βήμα της Κυριακής (φύλλο 20ής Δεκεμβρίου 2020) σχολίασε τη σημασία που αποδίδουν οι Κινέζοι στην ενασχόληση με τη Διαστημική. Το σχόλιο αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει αφετηρία προβληματισμού: Τι σημασία έχουν για εμάς σήμερα γεγονότα που έλαβαν χώρα πριν από 200 χρόνια; Μια λογική απάντηση νομίζω ότι θα πρέπει να βασίζεται σε μια οξεία κριτική που οφείλουμε στον σύγχρονο πολιτισμό μας (νεωτερικότητα): είναι ο πολιτισμός που αναζητά την ευτυχία του ατόμου μέσα από τον προσωπικό πλουτισμό. Είναι ο πολιτισμός του εγώ και όχι του εμείς, όπου το εγώ πρέπει να έχει όσο περισσότερα γίνεται και όχι απαραίτητα να είναι.

Ο «απαγορευμένος θάνατος» στην εποχή του κορωνοϊού

 Του Γιώργου Κρανιδιώτη*

Η πανδημία του κορωνοϊού έφερε, για πρώτη φορά μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τους ανθρώπους της Δύσης αντιμέτωπους με το φάσμα του θανάτου σε μαζική κλίμακα. Πρόκειται για μία καινοφανή για τις ζώσες γενιές απειλή, που θα ανέμενε κανείς να ωθήσει, εκ των πραγμάτων, τα άτομα προς μία βαθύτερη συνειδητοποίηση της θνητότητάς τους. Ωστόσο, μεταβάλλει όντως η αντικειμενική πραγματικότητα της πανδημίας τις διαμορφωμένες στάσεις έναντι του θανάτου και τις γνώριμες συνθήκες αυτού ή μήπως απεναντίας τις παγιώνει, τις εντείνει και τις παροξύνει;

Η «απαγόρευση» του θανάτου

Σύμφωνα με τον Γάλλο ιστορικό Φιλίπ Αριές,[1]  κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα παρατηρείται ένα φαινόμενο εντελώς απρόσμενο, μία βίαιη επανάσταση στις παραδοσιακές ιδέες και τα συναισθήματα, το οποίο ονομάζει «απαγόρευση του θανάτου»: «Ο θάνατος, που άλλοτε ήταν παρών και τόσο οικείος, σβήνει κι εξαφανίζεται. Γίνεται ντροπή, αντικείμενο απαγόρευσης».[2]  Ο θάνατος έγινε ταμπού και αντικατέστησε το σεξ ως κύρια απαγόρευση: είναι πια ντροπή να μιλάς για τον θάνατο και τους σπαραγμούς του, όπως ήταν άλλοτε ντροπή να μιλάς για το σεξ και τις ηδονές του. Έγινε ο «ακατονόμαστος»∙ η αναφορά στον θάνατο προκαλεί συναισθηματική ένταση ασυμβίβαστη με την καθημερινότητα, και οι άνθρωποι αρνούνται να υποστούν τη φυσική συγκίνηση που προκαλεί η ιδέα ή η θέα του. Τοποθετήθηκε έξω από την καθημερινή ζωή, απομακρύνθηκε από τον κόσμο των πιο οικείων πραγμάτων, διότι «δημιουργεί πρόβλημα»: η κοινωνία πρέπει να αποφύγει την ταραχή «που προκαλούν η αγωνία κι η απλή παρουσία του θανάτου σε μια ευτυχισμένη ζωή, αφού είναι πια γενικά παραδεκτό πως η ζωή είναι πάντα ευτυχισμένη ή, τουλάχιστον, πρέπει να φαίνεται πως είναι».[3] Οι φανερές εκδηλώσεις του πένθους καταδικάζονται ή εξαφανίζονται. Η επίγνωση της προσωπικής θνητότητας εξασθενεί: «Τεχνικά, δεχόμαστε ότι μπορεί να πεθάνουμε […]. Αλλά, στην πραγματικότητα, στο βάθος του εαυτού μας, δε νιώθουμε θνητοί».[4]

Το ποτάμι

Του Νίκου Προσκεφαλά*

Μια ολόκληρη ζωή την έζησαν δίπλα στο ποτάμι. Από τότε που πρωτοέφτασαν, ψάχνοντας πού να ακουμπήσουν τους σάκους και την πραμάτεια τους, ως τώρα που τα χρόνια πέρασαν και το κοιτάζουν αδιάφορα να φιδοσέρνεται δίπλα τους. Φτιάξαν σκηνές στην αρχή, θα ξαναφύγουμε έλεγαν. Μα ήταν πανέμορφο το ποτάμι μέσα στην ροή του την αδιάκοπη, μέσα στα λουλούδια και στα δέντρα που ξετύλιγε μπροστά τους, μέσα στις υποσχέσεις του για θάλασσα κι ούτε κουβέντα μεταξύ τους για άλλο τόπο. Γίνανε σπίτια σιγά σιγά οι σκηνές τους, ημέρεψε κι ο τόπος με την προκοπή και το μεράκι τους. Σκάψαν χωράφια, σπείρανε, κάρπισαν εκείνα, θερίσανε, γέννησαν παιδιά… Όλα στο ποτάμι τα χρωστούσαν. Ήταν το σύνορό τους, ο μικρός θεός τους. Κι εκείνο τους χαμογελούσε, κυλούσε ήσυχα ανάμεσα τους, τους έπαιρνε τις έγνοιες, τους νανούριζε τα βράδια γλυκά, διάλεγε ακόμα και τα όνειρα που θα ’βλεπαν, απολάμβανε την προστασία που απλόχερα τους πρόσφερε.

Πώς οι αλλαγές στην επικουρική ασφάλιση υπονομεύουν την ανάπτυξη

Tων Σάββα Ρομπόλη* και Βασίλειου Μπέτση**

Γιατί με την κεφαλαιοποίηση της επικουρικής κοινωνικής ασφάλισης, η οικονομία κινδυνεύει να βρεθεί υπό πίεση και αυστηρή επιτήρηση μέχρι και το 2062.

Η κυβερνητική πρόθεση μετατροπής της επικουρικής κοινωνικής ασφάλισης από το διανεμητικό σύστημα της αλληλεγγύης των γενεών και της συλλογικής αντιμετώπισης του κινδύνου του γήρατος (όπως ορίζουν το Σύνταγμα στο άρθρο 22, παράγρ. 4 και οι αποφάσεις 2287/2015 και 1889/2019 του ΣτΕ που ενσωματώθηκαν στο άρθρο 20 του Ν. 4670/2020) σε κεφαλαιοποιητικό σύστημα των ατομικών λογαριασμών (ατομικός  κουμπαράς), χωρίς καμία εξ ορισμού αλληλεγγύη των γενεών, παραγωγού  ανισοτήτων και ατομικής αντιμετώπισης του κινδύνου του γήρατος, θα προκαλέσει, μεταξύ των άλλων, συνθήκες σημαντικής υπονόμευσης στην πολυπόθητη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Όμως, παρά αυτό το συμπέρασμα της ερευνητικής προσέγγισης του συγκεκριμένου θέματος, οι κυβερνητικοί  παράγοντες  υποστηρίζουν ότι «μεγάλο μέρος των εισφορών των ασφαλισμένων θα επενδυθεί στην ελληνική οικονομία, με αποτέλεσμα να ωθήσει με ταχύτερους ρυθμούς την οικονομική μεγέθυνση, δημιουργώντας περισσότερες θέσεις εργασίας, υψηλότερο επίπεδο παραγωγικότητας, υψηλότερους μισθούς και υψηλότερα έσοδα για τον Κρατικό Προϋπολογισμό».

Το χρέος μιας ζωής που μας ανήκει

Tου Παναγιώτη Σωτηρόπουλου*

“Ό,τι ζήσαμε πια είναι σχήμα κλειστό

Ό,τι χτίζουμε σκορπάει στον άνεμο

Μα άσε ένα φως ανοιχτό

η ευτυχία είναι αυτό που περιμένουμε να ‘ρθει”

«Η ευτυχία είναι αυτό…» στίχοι Μανώλη Φάμελου

Φροντίζουν για το καλό μας, νιάζονται για τη ζωή μας, για την ευτυχία μας. Σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε συνεχή περιδίνηση η αβεβαιότητα που καλλιεργείται μας καθιστά ευάλωτους σε χειρισμούς, ευεπίφορους σε εξαρτήσεις. Έχουμε εθιστεί στην επιβολή μιας αντίληψης πως η επιβίωσή μας είναι ένα χρέος που αποσβένεται μερικώς όταν εκχωρούμε δικαιώματα που θεωρούσαμε αυτονόητα. Σ αυτή τη σχέση υποταγής ακόμη κι εμπράγματα ενέχυρα και υποθήκες εκχωρούνται σε διαχειριστές που αποδεδειγμένα εργάζονται με κυνισμό για να επιτύχουν την κερδοφορία του κεφαλαίου τους, εικονικού ή με αντίκρισμα πραγματικό λίγη σημασία έχει. Στην προσδοκία μιας μελλοντικής επίτευξης στόχων επιβάλλεται ένας τρόπος ζωής που θα διασφαλίζει πάνω από όλα τη δική τους εφήμερη ευημερία. Για την αρραγή λειτουργία του σχεδίου τους συστήνεται ένα δίκτυο που διασφαλίζει τη συνοχή, ισχυροποιεί την επίβλεψη, διαιωνίζει την αίσθηση του χρέους στο πλειοψηφικό ρεύμα των υποτακτικών που καταβάλλουν τον κεφαλικό φόρο, συμβολικά και πραγματικά.

Γράμμα ενός παιδιού από το Καρά Τεπέ

Της Μάιρας Ζαρέντη*

Και θα με λέγαν Ιόλη και Γωγώ και Σταυρούλα.
Και θα πήγαινα σχολείο κανονικά χωρίς να παλεύω ανάμεσα σε Χ και ψ και ο και r και f και z.
Και θα είχα μαμά και θα είχα μπαμπά.
Και σε κάποιο σύμπαν παράλληλο θα με προστάτευαν οι ενήλικοι και δε θα χρειαζόταν να κάνω το σώμα μου ασπίδα.
Και δε θα χρειαζόταν να κάνω το σώμα μου δοχείο για άνδρες πολλαπλούς πάρα τη θέλησή μου.
Και δε θα μου έκοβαν με νυστέρι την ηδονή.
Μπορεί να μου άρεσε να πίνω γάλα και να μη γυρεύω χουρμάδες.
Κι’ έτσι δε θα χρειαζόταν να απολογούμαι για την προτίμησή μου στο πρωινό.
Μπορεί να μη φοβόμουν το θεό ούτε και το σκοτάδι.
Κι αντί για κραυγές πριν κοιμηθώ να άκουγα ένα νανούρισμα από εκείνα που δεν ξέρω καν πως πάνε.

Αιώνιοι φοιτητές, ένας ακόμα μύθος

Του Νίκου Σαραντάκου*

Οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες θριαμβολογούν ότι το νομοσχέδιο το οποίο, κατά παγκόσμια μάλλον πρωτοτυπία παρουσιάστηκε πρόσφατα από κοινού από τους υπουργούς Παιδείας, και Δημόσιας Τάξης (αναφέρω τον παλαιό τίτλο γιατί τον βρίσκω απείρως πιο ταιριαστό στον σημερινό υπουργό) πρόκειται επιτέλους να απαλλάξει την ανώτατη εκπαίδευση από τους «αιώνιους φοιτητές» -να τους «εκκαθαρίσει».

Κατά τη γνώμη μου, και όχι μόνο τη δική μου γνώμη, οι «αιώνιοι φοιτητές» είναι ένα σκιάχτρο, ένα ανύπαρκτο πρόβλημα, που ελάχιστα ή ίσως καθόλου δεν επιβαρύνουν τα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Ο μόνος λόγος που προστέθηκε η σχετική διάταξη στο νομοσχέδιο (ενώ τα ΑΕΙ δεν τη ζήτησαν), είναι για να δοθεί ανέξοδα μια εντύπωση πυγμής στην εκλογική βάση του κυβερνώντος κόμματος σε μια περίοδο που οι επιπτώσεις της πανδημίας φαίνεται πως θα είναι πολύ σοβαρότερες από τις προσδοκώμενες και ότι θα διαρκέσουν πολύ περισσότερο.

Κοροναϊός: Εργατικό ατύχημα οι θάνατοι υγειονομικών από covid–19

Νομοθετική ρύθμιση ζητάει η ΠΟΕΔΗΝ

Του Θεοδωρή Λαπαναΐτη*

Έντεκα νεκρούς συναδέλφους τους από τον κοροναϊό covid-19 θρηνούν οι υγειονομικοί του ΕΣΥ στη μάχη κατά της πανδημίας. Μάλιστα το δεύτερο κύμα της πανδημίας αναδεικνύεται εξόχως φονικό για γιατρούς, νοσηλευτές και το υπόλοιπο προσωπικό του δημόσιου συστήματος υγείας στην Ελλάδα καθώς οι 10 από τους 11 θανάτους προήλθαν σε αυτή την περίοδο.

Απώλειες σε μάχιμο υγειονομικό προσωπικό

Το χειρότερο όλων είναι ότι αυτή η μαύρη λίστα του θανάτου για τους «ήρωες της πρώτης γραμμής» δυστυχώς δεν φαίνεται να σταματάει εδώ καθώς 50 ακόμα υγειονομικοί νοσηλεύονται σε κλινικές κοροναϊού αυτή τη στιγμή, εκ των οποίων οι 11 είναι διασωληνωμένοι σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ).

Επισημαίνεται πάντως ότι στη μαύρη αυτή λίστα των νεκρών υγειονομικών από covid προστέθηκε σήμερα και μια ακόμα νοσοκόμα (σ.σ. 12ος υγειονομικός στο σύνολο) του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών (αν και τα στρατιωτικά νοσοκομεία δεν ανήκουν στο ΕΣΥ) η οποία έδινε για περίπου ένα μήνα σκληρή μάχη με τη νόσο.

Μάλιστα οι 11 ανθρώπινες απώλειες που μετράει το προσωπικό του ΕΣΥ δεν αφορά σε ευπαθείς ομάδες, αλλά σε μάχιμο υγειονομικό προσωπικό και μάλιστα σε ηλικίες μεταξύ 37 έως 60 ετών.