Ιακώβου του Αδελφοθέου … Προτροπές

 

Του παπα Ηλία Υφαντή

 

Αν πλησιάστε το Θεό, κι αυτός θα ρθει κοντά σας.

Τ' αρπακτικά τα χέρια σας τις δίγνωμες καρδιές σας,

Με πένθος και με δάκρυα, αν θα τα καθαρίστε

Και αν πένθος το γέλιο σας και η χαρά κατήφεια

Γίνει με την ταπείνωση, ο Θεός θα σας υψώσει.

 

Όποιος κρίνει τους αδελφούς, προσβάλλει την αγάπη

Κι αντί να είναι ποιητής, κριτής γίνεται νόμου.

Αφού 'ναι ένας ποιητής και νομοθέτης ένας, 

– αυτός, που κύριος της ζωής είναι και του θανάτου –

εσένα ποιος σε όρισε κριτής του άλλου να' σαι!

 

Για λάτε οι καυχησιάρηδες, που λέτε πως στην πόλη

Για κέρδη και εμπόριο θα πάτε για ένα χρόνο,

Μήπως έστω για αύριο γνωρίζετε, αν θα ζείτε;

Ή μήπως πρόσκαιρη πνοή δεν είναι η ζωή σας;

Που φαίνεται τη μια στιγμή και χάνεται την άλλη!…

 

Για λάτε και οι πλούσιοι, που σας καλοτυχούνε 

να κλάψτε με ολολυγμούς γι' αυτά, που θα σας βρούνε.

Σκόρος θα φάει τα ρούχα σας, τα πλούτη σας η σήψη

Και τ' ασημόχρυσα η σκουριά θα τα εξαφανίσει

Κι ύστερα θα γενεί φωτιά, που θα καταβροχθίσει

Κι εσάς, με όσα άδικα έχετε θησαυρίσει….

 

Κράζει ο μισθός των εργατών, που στους αγρούς μοχθούνε

και τ' άπληστα τα χέρια σας σκληρά τους τον στερούνε.

Κι αφού ν' αντιπαλέψουνε μαζί σας δεν μπορούνε

 απ' το Θεό το έλεος μ' ολοφυρμούς  ζητούνε…

 

Μα εσείς στις απολαύσεις σας ζείτε και τις σπατάλες

Και για τους δίκαιους σταυρούς στήνετε και κρεμάλες

Κι έτσι που καταντήσατε, χωρίς ψυχή, κουφάρια

Γινήκατε, παχαίνοντας, για τη σφαγή θρεφτάρια…

 

(στιχουργική παράφραση)

 

παπα-Ηλίας, 21-10-2009

 

Σημείωση: Μικρό συναξάρι εδώ, http://www.oodegr.com/oode/synaxaristis/iakwbos1.htm

Σύγχρονος Μοναστικὸς Βίος

 

Τοῦ Προηγουμένου τῆς Ἱ. Μ. Ἰβήρων Ἀρχιμανδρίτου Βασιλείου

 

Εἰσήγηση στὸ Συνέδριο «Βυζαντινὲς Σπουδές», τοῦ Δήμου Ἀθηναίων. Μέγαρο Μουσικῆς Ἀθηνῶν, 26 Ἰουνίου 2009.

Στα πλαίσια του 2ου Συνεδρίου του Δήμου Αθηναίων "Η Ελλάδα στον Κόσμο: Βυζαντινές Σπουδές" (Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 25-27 Ιουνίου 2009) και στην ενότητα "Η συνέχεια του Βυζαντίου και οι φορείς επιβίωσής του" παρουσιάστηκε από τον αρχιμ. Βασίλειο Ιβηρίτη (Γοντικάκη) το θέμα "Σύγχρονος μοναστικός βίος".

Ὁ σύγχρονος μοναστικὸς βίος εἶναι ὁ ἴδιος ὁ πανάρχαιος καὶ ἀείζωος ποὺ τρέφεται ἀπὸ τὴ λειτουργικὴ θεολογία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Συνήθως λέγεται – καὶ ἔτσι εἶναι – ὅτι ἔχομε μιὰ ἀναγέννησι τοῦ μοναχικοῦ βίου στὴν Ἑλλάδα. Αὐτὸ δὲν εἶναι μιὰ ἁπλὴ ἱστορικὴ συνέχεια καὶ ἐξέλιξι ἀλλὰ ὑπαρξιακὴ ἀντίδρασι καὶ φανέρωσι ἑνὸς δυναμισμοῦ κρυμμένου στὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου καὶ στὶς ρίζες τῆς Παραδόσεώς μας.

Ἐξηγοῦμαι δι᾿ ὁλίγων.

Περάσαμε τὴ μακρὰ περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας τρεφόμενοι ἀπὸ τὴν πίστι τῶν Πατέρων, τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ὅταν ἀρχίσαμε νὰ ἐλευθερωνώμαστε μὲ τὴν ἐπανάστασι τοῦ 1821 ἦλθαν ἔξωθεν οἱ Βαυαροὶ μὲ τὸν Ὄθωνα νὰ διοργανώσουν τὸ νέο κράτος. Οἱ ἄνθρωποι προσέφεραν αὐτὸ ποὺ εἶχαν. Προσπάθησαν νὰ διοργανώσουν τὰ πάντα ἐξ ἀρχῆς σύμφωνα μὲ τὴ ζωή, τὴν παιδεία καὶ τὸν πολιτισμό τους. Ἔτσι ἀρχίζει μιὰ νέα περίοδος τῆς ἱστορίας μας, ποὺ ἐπηρέασε ὅλη τὴ ζωὴ τοῦ τόπου: ἀπὸ τὸ πῶς θὰ κτίζωμε τὰ σπίτια καὶ τὶς ἐκκλησίες· πῶς θὰ εἰκονογραφοῦμε τοὺς ναούς· πῶς θὰ ψάλλωμε, μέχρι τὸ πῶς θὰ διασκεδάζωμε, θὰ τραγουδοῦμε καὶ θὰ χορεύωμε…

Μέσα σὲ ὅλη αὐτὴ τὴν ἀναγέννησι – τὴ διοργάνωσι τῆς παιδείας καὶ τὴ δημιουργία νέου πανεπιστημίου – ὁ μοναχισμὸς ὡς νοοτροπία καὶ πνεῦμα κρίθηκε ὡς κάτι τὸ ξεπερασμένο καὶ περιττό. Γι᾿ αὐτὸ καὶ μὲ ἐπίσημες ἀποφάσεις ἔκλεισαν ὅλα τὰ μοναστήρια, ἐκτὸς ἐλαχίστων ἐξαιρέσεων.

Ἡ θεολογία ἔγινε ἀκαδημαϊκὴ ἀπασχόλησι καὶ ἐπιστήμη· μιὰ σχολὴ μαζὶ μὲ ὅλες τὶς ἄλλες τοῦ κρατικοῦ πανεπιστημίου. Τὰ κηρύγματα καὶ ἡ κατήχησι διαμορφώθηκαν ἀπὸ τοὺς νέους ἱεροκήρυκες καὶ ἀρχιερεῖς ποὺ ἦσαν ἀπόφοιτοι αὐτῶν τῶν θεολογικῶν σχολῶν.

Μέσα σ᾿ αὐτὸ τὸ κλῖμα σπουδάσαμε θεολογία. Ἀκούσαμε κηρύγματα καὶ κατήχησι. Ἀκούσαμε γιὰ βυζαντινισμοὺς τῆς Παραδόσεώς μας καὶ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Ὑποφέραμε ἀπὸ σχολαστικισμούς. Ἔνοιωθες ὅτι κάτι δὲν πήγαινε καλά. Σὰ νὰ πάθαινες πνευματικὴ ἀβιταμίνωσι· ἢ ἐπειδὴ ἡ τροφὴ ποὺ σοῦ ἔδιναν δὲν εἶχε οὐσία, ἢ ἐπειδὴ δὲν τὴν χώνευε τὸ στομάχι σου. Δὲν ὑπῆρχε δυνατότης γιὰ πολλὲς ἐρωτήσεις. Ἔπρεπε νὰ ἀκοῦς αὐτὸ ποὺ σοῦ λέγεται ἀπὸ τοὺς μεγάλους καὶ δασκάλους. Κάτι σὲ ἐνοχλοῦσε, κάτι ἔλειπε. Οἱ ὑπεύθυνοι οὔτε ἤθελαν, οὔτε μποροῦσαν νὰ ἀνεχθοῦν συζητήσεις πέρα ἀπ᾿ αὐτὸ ποὺ εἶχαν μάθει νὰ λένε.  Καὶ ἔπρεπε καὶ σύ, γιὰ νὰ εἶσαι καλὸς καὶ χρήσιμος, νὰ μάθῃς νὰ ἀκοῦς νὰ συνεχίζῃς αὐτὴ τὴ γραμμή, τὴ λογική. Νὰ μάθῃς νὰ λὲς αὐτὸ ποὺ ἄκουγες. Αὐτὰ διδαχθήκαμε, εἴδαμε καὶ ἀκούσαμε.

 

* * *

 

 Πηγαίνοντας στὸ Ἅγιον Ὄρος, ἤλθαμε σὲ προσωπικὴ ἐπαφή – χωρὶς μεσολαβήσεις τρίτων – μὲ τὴν ἴδια τὴ ζῶσα πνευματική μας Παράδοσι.

Βρεθήκαμε σὲ ἕνα κόσμο ἄλλου ἐπιπέδου, ἤθους καὶ λογικῆς. Βρήκαμε κάτι πανάρχαιο, ἀείζωο καὶ πανανθρώπινο. Δὲν εἶχε καμμιὰ σχέσι μὲ αὐτὰ ποὺ εἴχαμε ἀκούσει καὶ εἴχαμε ὑποστῆ.

Ἐδῶ τιμᾶται ὁ ἄνθρωπος. Δὲν ὑποδουλώνεται. Λειτουργεῖ μιὰ ἄλλη σχολή. Δὲν μαθαίνομε ἀλλὰ βιοῦμε τὴ θεολογία.

Εἶσαι ἐλεύθερος νὰ πῇς τὸν ὅποιο λογισμό σου. Δὲν σοῦ κλείνει κανεὶς τὸ στόμα. Ἀλλὰ τὰ χάνεις καὶ μένεις ἄφωνος γιατὶ πρὶν μιλήσῃς σοῦ ἔρχονται ἀπαντήσεις ἀνέλπιστες.

Αὐτοὶ ποὺ προηγήθηκαν εἶναι τόσο ἀληθινοὶ καὶ τολμηροὶ ποὺ ἄνοιξαν διάπλατα δρόμους γιὰ τὴ ζωὴ καὶ τὴν ἐπέκτασι. Ζήτησαν νὰ δοῦν τὸν Θεὸ ὄχι ὅσο μποροῦν ἀλλὰ ὅπως ὁ Θεὸς εἶναι.

Βρίσκεις ἄλλη ἑρμηνεία τοῦ μυστηρίου τῆς ζωῆς καὶ τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ποὺ σοῦ ἀνοίγει θύρα ζωῆς, ἣν οὐδεὶς δύναται κλεῖσαι. Μαθαίνεις ἄλλη θεολογικὴ γλῶσσα.

Κατὰ τὸν Ἅγιο Γρηγόριο Νύσσης, τὸ ὅτι ὁ Μωϋσῆς βλέπει τὸν Θεὸ μέσα στὸ γνόφο, τὸ σκοτάδι, σημαίνει ὅτι ὁ Θεὸς βρίσκεται ἐκεῖ ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ φτάσῃ ὁ ἄνθρωπος μὲ καμμιὰ ἀπὸ τὶς δυνατότητες ποὺ ἔχει: γνῶσι, αἴσθησι, διαίσθησι. Ἄρα τὸ ἀληθῶς ἰδεῖν τὸν Θεὸν εὑρίσκεται ἐν τῷ μὴ ἰδεῖν τὸν Θεόν, καὶ ἡ γνῶσις εἰς τὴν ἄγνοια.

Ἐδῶ γίνεται λόγος γιὰ τὸ ξεπέρασμα τῆς ἄγνοιας καὶ τῆς κακίας. Καὶ ὅταν φτάσῃς στὴ γνῶσι καὶ στὴν ἀρετὴ πρέπει νὰ φύγῃς, νὰ πᾶς πέρα ἀπ᾿ αὐτές.

Δὲν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ σταθῆ πουθενά. Κάθε κατάκτησι πνευματικὴ εἶναι ἡ ἀρχὴ νέας πορείας. Ἡ ζωὴ του εἶναι μιὰ συνεχὴς πρόοδος.

Καὶ ἡ θέα τοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ εἶναι αὐτὴ ἡ ἀτελεύτητη πρὸς αὐτὸν πορεία. Ἔτσι ἡ ψυχὴ πάντοτε κτίζεται· καὶ ὅταν ξεπεράσῃ τὰ πάντα, καὶ φτάσῃ στὴν ὑπὲρ νοῦν ἁπλότητα, ἀναπαύεται στὴν ὑπεράρρητη κοίτη τοῦ Θεοῦ Λόγου, γίνεται ἕνα μὲ Αὐτόν. Καὶ τότε γνωρίζει τοὺς λόγους τῶν ὄντων, ἐνῶ «πρὶν νυμφευθῆναι τῷ Λόγῳ καὶ Θεῷ ταῖς διαιρετικαῖς ὑπήγετο μεθόδοις», ἦταν ὑποχείριος στὶς διαιρετικὲς μεθόδους.

Καὶ διὰ τὸ ὑπὲρ εἶναι τὸν Θεὸν ἁρμόζει πιὸ πολὺ τὸ μὴ εἶναι ἀπὸ τὸ εἶναι. Ἄρα ὅταν στὴ Θεία Λειτουργία λέμε ὅτι εἶναι ἄξιον καὶ δίκαιον νὰ ὑμνῆται ὁ Θεὸς  ἐπειδὴ εἶναι «ἀνέκφραστος, ἀπερινόητος, ἀόρατος, ἀκατάληπτος», προσθέτεις καὶ «ἀνύπαρκτος» (μὲ ὅποιες δυνατότητες ἔχει ὁ ἄνθρωπος)· γι᾿ αὐτὸ εἶναι «ὁ ὢν καὶ ὁ ὡσαύτως ὤν».

 

* * *

 

Αὐτὸ τὸ ἀγνοημένο Ἅγιον Ὄρος ἀπέπνεε ἕνα μεγαλεῖο ἀνερμήνευτο στὶς μορφὲς τῶν ναῶν, τῶν εἰκόνων, τῶν ἀκολουθιῶν, τῶν ἀρχαίων μελωδιῶν, τῶν ζώντων γερόντων. Αὐτῶν τῶν ἁπλῶν καὶ αὐθεντικῶν ἀνθρώπων ποὺ εἶχαν περάσει στὴν ἄλλη πλευρὰ τῆς ἐσχατολογικῆς ἐλευθερίας.

Μέσα στὴ φτώχεια εἶχαν αὐτάρκεια. Μέσα στὴν περιφρόνησι ἕνα θεῖο χαμόγελο. Σὲ ἀγαποῦσαν αὐθόρμητα χωρὶς νὰ τὸ περιμένῃς. Ἀνέδιδαν εὐωδία Ἀναστάσεως χωρὶς νὰ τὸ κατάλαβαίνουν. Ἦταν ριζωμένοι στὴν Παράδοσι τοῦ Τόπου. Καὶ εἶχε ἀνθίσει στὰ πρόσωπά τους κάτι ἀπὸ τὴν εὐπρέπεια τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Τοὺς εἶχε διαμορφώσει τὸ εἶναι ἡ πνευματικὴ μήτρα τῆς Ἐκκλησίας. Τοὺς εἶχε κτυπήσει ἕνας θεῖος ἔρως καὶ τοὺς κατέστησε ἐκστατικούς· γιὰ νὰ ἀγαποῦν τὴν ταπείνωσι, «νὰ θέλουν νὰ φύγουν, νὰ χαθοῦν, νὰ μὴν ὑπάρχουν». Τοὺς ἀνοίχτηκαν πύλες ἀόρατες. Εἰσέρχονται καὶ ἐξέρχονται καὶ νομὴν εὑρίσκουν γιὰ τὸν ἑαυτόν τους καὶ τοὺς ἄλλους. Ζοῦν μόνοι καὶ μαζὶ μὲ ὅλους, ἀφήνοντάς τους ἐλεύθερους καὶ σώους.

 Σὰν νὰ μὴν τοὺς ἐνδιαφέρη τί γράφουν τὰ λεξικὰ καὶ τί λένε οἱ σοφοὶ γιὰ τὸν βυζαντινισμό. Τοὺς ἐνδιαφέρει μόνο, ὅτι ὁ Χριστὸς ἀναστήθηκε καὶ μπορεῖ νὰ ζήσῃ ὁ ἄνθρωπος. Ἔχουν ἄλλες ἀπασχολήσεις, θέματα καὶ προβλήματα.

Σκοπὸς ἐδῶ δὲν εἶναι κανένα ἀνθρώπινο ἔργο. Ἀλλὰ τὸ νὰ βρῆ ὁ ἄνθρωπος τὸν ἑαυτόν του. Νὰ ἁγιάσῃ τὸ σκεῦος του. Νὰ ἐλευθερωθῆ ἀπὸ τὰ πάθη καὶ τὴ φιλαυτία του. Νὰ παραδοθῆ συνειδητὰ στὴ θέλησι τοῦ Πνεύματος. Νὰ πῆ τὸν λογισμό του καὶ νὰ καταλήξη στὸ γενηθήτω τὸ θέλημά Σου.

Μπαίνεις σ᾿ ἕνα χῶρο διαμορφωμένο, ἀρχιτεκτονημένο στὰ κτίσματα καὶ τὸ πρόγραμμα τῆς ζωῆς μὲ τέτοιο τρόπο, ποὺ σὲ ἀναπαύει, σὲ σαγηνεύει. Μπορεῖς νὰ ζήσῃς καὶ νὰ προκόψῃς.

Μέσα στὴν ἀκολουθία, στὸ πρόγραμμα τὸ ἡμερήσιο, τὸ ἑβδομαδιαῖο καὶ τὸ ἐτήσιο· μέσα στὸν προσωπικὸ κανόνα τοῦ μοναχοῦ, στὸ κελλὶ καὶ στὸ διακόνημα, διαμορφώνεται ὁ νέος ἄνθρωπος. Ὅλος ὁ χρόνος εἶναι δικός σου. Καὶ ἀόρατα χέρια τοῦ Πνεύματος σὲ πλάθουν.

Οἱ δάσκαλοι καὶ καθοδηγοὶ δὲν σὲ ὑποτάσσουν στὶς ἀπόψεις καὶ θεωρίες τους, οὔτε σὲ ζαλίζουν μὲ τὶς ἀρετὲς καὶ τὰ κατορθώματά τους. Ἀλλὰ σὲ παραπέμπουν στὸ Ἅγιο Θυσιαστήριο (στὸ ὁποῖο οἱ ἴδιοι προσφέρθηκαν), ὅπου ὁ Θεάνθρωπος Κύριος  «ἅπαξ ἑαυτόν τε προσάξας ἀεὶ σφαγιάζεται, ἁγιάζων τοὺς μετέχοντας».

Αὐτὸς «ἔπαθεν, ἡμῖν ὑπολιμπάνων ὑπόγραμμον» (Α´ Πετρ. 2, 21). Ὀφείλομε ἐμεῖς οἱ ζῶντες νὰ μὴν ζοῦμε γιὰ τὸν ἑαυτόν μας, ἀλλὰ διὰ τὸν ὑπὲρ ἡμῶν ἀποθανόντα καὶ ἀναστάντα.

Ἐδῶ δὲν ἐπικρατεῖ ἡ λογική: νὰ σὲ φάω γιὰ νὰ ζήσω. Ἀλλὰ ἀκούγεται ἡ προτροπή: Λάβετε, φάγετε τὸ σῶμα μου, καὶ πίετε τὸ αἷμα μου.

Σκοπὸς τῆς ζωῆς εἶναι νὰ φανῆς ἄξιος τῆς Ἀγάπης ποὺ σὲ γέννησε καὶ σοῦ χάρισε τὴν Ἀνάστασι. Νὰ γίνῃ ὁ λόγος καὶ ἡ παρουσία σου, ἡ σιωπὴ καὶ ἡ ἀπουσία σου τροφὴ φαγώσιμη καὶ ποτὸ πόσιμο γιὰ νὰ ζήσῃ ὁ ἄλλος. Νὰ ζήσῃ τελικὰ ὁ ἀληθινὸς ἑαυτός σου.

Μιλοῦμε μὲ ὅρους καὶ γεγονότα ζωῆς, ὄχι μὲ ὁρολογίες δικανικὲς καὶ διοικητικὲς ποὺ διεκδικοῦν γιὰ τὸν ἄνθρωπο μιὰ θέσι μέσα στὸν χῶρο τῆς φθορᾶς.

 

* * *

 

 Ἐὰν ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι ἡ καρδιὰ καὶ ἡ ἀνακεφαλαίωσι τοῦ μυστηρίου τῆς σωτηρίας, ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ ποὺ κατάλήγει στὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα καὶ τὸ Πάσχα εἶναι μιὰ διευρυμένη Θεία Λειτουργία.

Ἀρχίζομε μὲ τὸ Τριώδιο. Φτάνομε στὸ τριήμερο· τρεῖς μέρες τῆς ἀπόλυτης ἀσιτίας, κατὰ τὴ δύναμι ἑκάστου. Κοινωνοῦμε τῶν ἀχράντων μυστηρίων κατὰ τὴ Θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων Δώρων.

Συνεχίζεται ἡ Τεσσαρακοστή. Φτάνομε στὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα μὲ τὶς ἡμερονύχτιες ἀκολουθίες, ὅπου τὰ φοβερὰ τελεσιουργεῖται.

Ἐδῶ δὲν παρακολουθοῦμε μαθήματα θεολογίας καὶ ἱστορίας. Μετέχομε στὸ δρᾶμα τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας, ποὺ δὲν εἶναι ἡ ἀρχαία τραγωδία ὅπου δρᾶ ἡ ἀνθρώπινη εὐφυΐα καὶ καλλιτεχνία, ἀλλὰ εἶναι ἡ Θεία Μυσταγωγία ὅπου ὅλα θεοπρεπῶς ἱερουργοῦνται, καὶ γνωρίζεται ὁ Θεάνθρωπος Κύριος ὡς ὁ προσφέρων καὶ προσφερόμενος ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καὶ σωτηρίας.

Ἐδῶ δὲν χρησιμοποιεῖται, ἀλλὰ σώζεται ὁ ἄνθρωπος.

Ὁ ἀρχηγὸς τῆς πίστεως «τὰ πάντα προσίεται, ἵνα σώσῃ τὸν ἄνθρωπον» (Μεγάλη Δευτέρα). Ὅταν σωθῇ ὁ ἄνθρωπος σώζεται καὶ ὁ κόσμος. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀγνοῆται, παραποιῆται καὶ μισερώνεται, τότε ὑποφέρει ὅλος ὁ κόσμος. Ἀλλὰ ὁ ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ σωθῆ μὲ καμμία δική του ἐνέργεια. Εἶναι τόσο μεγάλες οἱ ἀπαιτήσεις του καὶ ἀνοικονόμητες οἱ ἐπιθυμίες του. Ζητᾶ τὸ ἀνέφικτο καὶ τὸ ἀκατόρθωτο. Καὶ αὐτὸ εἶναι θεμιτὸ γιὰ τὸν ἄνθρωπο.

Γι᾿ αὐτὸ «ἐδεήθημεν Θεοῦ σαρκουμένου καὶ νεκρουμένου, ἵνα ζήσωμεν» (Ἁγ. Γρηγόριος Θεολόγος). Χρειαστήκαμε νὰ γίνῃ ἄνθρωπος ὁ Θεὸς καὶ νὰ πεθάνῃ γιὰ νὰ ζήσωμε.

Εἶναι τόσο μεγάλα τὰ γεγονότα τῆς σωτηρίας ποὺ μόνο ἀπὸ μακρυὰ φαίνονται καθαρά. Οἱ Προφῆτες πρὶν γίνουν τὰ ζοῦν καὶ τὰ περιγράφουν. Οἱ Ἀπόστολοι καὶ οἱ Πατέρες μετὰ τὴν Πεντηκοστή, διὰ Πνεύματος Ἁγίου τὰ γνωρίζουν καὶ μᾶς τὰ κοινοποιοῦν.

Ὅσοι βρίσκονται κοντὰ στὸν πορευόμενο πρὸς τὸ Πάθος Κύριο δὲν ξέρουν τί ζητοῦν. Ἀσχημονοῦν. Τὸν ὑβρίζουν, τὸν ἐμπτύουν, τὸν ἐμπαίζουν. Καὶ Ἐκεῖνος οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα αὐτοῦ. Ξέρει τί ὑποφέρουν. Τοὺς ἀφήνει νὰ ἐνεργήσουν ἐλεύθερα. Νὰ ἐκδηλωθοῦν ὅπως νομίζουν, νὰ ἐκτονωθοῦν. Καὶ αὐτὸς ἔχει τὴ δύναμι νὰ τὰ ἀνεχθῆ ὅλα, νὰ τὰ ὑποστῇ· γιὰ νὰ σώσῃ ὅλους.

«Νῦν κρίσις ἐστὶ τοῦ κόσμου». Καὶ αὐτὴ σὲ συνθλίβει γιατὶ δὲν σὲ κρίνει. Δὲν κρίνει τὸν κόσμο, ἀλλὰ ἀφήνει νὰ κριθῆ ἀπὸ τὸν κόσμο.

Αὐτὸ τὸ γεγονὸς καὶ ἡ συμπεριφορὰ τοῦ Κυρίου -ὁ ὁποῖος «διὰ τὸ κεκακῶσθαι οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα αὐτοῦ» (Ἡσ. 53,7)- ἔχει σφραγίσει καὶ ἔχει διαμορφώσει τὴν καρδιὰ  τῆς ζωῆς τοῦ Ἁγίου Ὄρους.

Αὐτὸ μᾶς δέχθηκε. Καὶ ἐμεῖς νοιώσαμε ἀνάξιοι αὐτῆς τῆς χάριτος, αὐτοῦ τοῦ Νυμφῶνος καὶ τῆς χαρᾶς ποὺ εἶναι τὸ Πάθος τοῦ Κυρίου.

«Τὸν νυμφῶνα σου βλέπω, σωτήρ μου, κεκοσμημένον…»

Νυμφὼν εἶναι τὸ Πάθος. Καὶ εἶναι κεκοσμημένος μὲ τὶς ἀδυναμίες, τοὺς ἐμπτυσμούς, τὰ ραπίσματα, τὶς μικρότητές μας.

Νυμφίος εἶναι ὁ πάσχων Κύριος. Βασιλεὺς τῆς Δόξης δὲν εἶναι ὁ Ἀναστημένος ἀλλὰ ὁ Ἐσταυρωμένος καὶ ὁ ὕπτιος νεκρὸς ἐπάνω στὸν ἐπιτάφιο.

Αὐτὴ εἶναι ἡ μυστικὴ δόξα τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ Ἁγίου Ὄρους ποὺ σὲ συγκλονίζει. Καὶ προσφέρεται γιὰ ὅλους τοὺς ἀπεγνωσμένους καὶ διαλυμένους ποὺ τὸ ἀγνοοῦν.

Ἀπὸ αὐτὴ τὴ Δόξα τοῦ Ἐσταυρωμένου ἀνατέλλει τὸ ἦθος καὶ τὸ κάλλος ποὺ φανερώνεται σ᾿ ὅλο τὸν λειτουργικὸ κόσμο τῶν ε

ἰκόνων, τῶν ναῶν, τῆς ὑμνολογίας…

 

* * *

 

 Γνωρίζοντας τελικά, ἔσωθεν, αὐτὸ ποὺ λέμε βυζαντινὸ πολιτισμὸ στὴ θεολογία καὶ στὴ ζωὴ βλέπομε καθαρὰ περὶ τίνος πρόκειται. Εἶναι μιὰ ἔκρηξι «ὥσπερ φερομένης πνοῆς βιαίας» (Πραξ. 2,2) ποὺ διαλύει καὶ ἐξαφανίζει κάθε ψευτιὰ καὶ παραποίησι, καταλήγοντας στὴν ἀπόλυτη γαλήνη καὶ βεβαιότητα τῆς πίστεως. Εἶναι μιὰ θεοφάνεια ὡς ζῶσα συνέπεια τῆς σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου καὶ τῆς θεώσεως τοῦ προσλήμματος.

Καὶ αὐτὸ ποὺ ἔχει νὰ προσφέρη τὸ Βυζάντιο ὡς ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν εἶναι κάτι τὸ ἀνθρώπινο (προτερήματα ἢ ἐλαττώματα) ἀλλὰ κάτι τὸ θεανθρώπινο, ἡ ζύμη ποὺ ζυμοῖ ὅλο τὸ φύραμα τῆς ἱστορίας. Καὶ αὐτὸ δὲν εἶναι ἀνθρώπινο κατόρθωμα ἀλλὰ δωρεὰ τοῦ Πνεύματος.

 Οὔτε τὰ ἐλαττώματα ἀρνεῖται. Οὔτε τὰ προτερήματα θεοποιεῖ. Δίδει τὸ πρωτεῖο σὲ ἕνα Πνεῦμα ποὺ τὰ πάντα δοκιμάζει, καθαίρει καὶ ζωοποιεῖ.

Ἐλευθερώνει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν κατάρα τῆς ἄγνοιας καὶ τῆς κακίας. Καὶ τὸν ἀπαλλάσσει ἀπὸ τὴ φενάκη τῆς γνώσεως καὶ τῆς ἀρετῆς, χαρίζοντάς του τὴν ἀτελεύτητη πορεία καὶ διαστολὴ ἐπὶ τὸ ἀόριστον τῆς ἀνυποτάκτου ἐλευθερίας.

Ἡ φυλακὴ μὲ σιδερένια ἢ μὲ χρυσὰ κάγκελα εἶναι τὸ ἴδιο – κόλασι. Ὁ ἄνθρωπος δὲν ζητᾶ βελτίωσι τῶν ὅρων τῆς καταδίκης ἀλλὰ τὴν κατάργησι τοῦ θανάτου.

Ὄχι ἡ ἀρετὴ ἀλλὰ ἡ ταπείνωσι ποὺ γεννᾶται ἀπὸ τὴν ἀρετὴ κάνει τὸν ἄνθρωπο πνευματοφόρο καὶ ἐλεύθερο, «ὡς μὴ ἐλθόντα εἰς τὸ εἶναι» (Ἀββᾶς Ἰσαὰκ Σύρος). Ὄχι τὸ μανθάνειν ἀλλὰ τὸ πάσχειν τὰ θεῖα χαρίζει στὸν ἄνθρωπο τὴν αἰωνιότητα τῆς ἀτελευτήτου ἐπεκτάσεως.

Αὐτὸ τὸ θαῦμα τῆς σωτηρίας σαρκοῦται στὰ πρόσωπα τῶν ταπεινῶν, τῶν δοσμένων στὴ χάρι τοῦ Θεοῦ. Αὐτὴ ἡ χάρι γαληνεύει τὸν ἄνθρωπο. Προχωρεῖ «εἰς πάντας ἁρμούς, εἰς νεφρούς, εἰς καρδίαν», τοῦ χαρίζει τὴ θεϊκὴ πληρότητα ποὺ κάνει τὸν μελωδὸ τῆς Ἐκκλησίας νὰ ἀναφωνῆ: «ἔσωσας ὅλον με τὸν ἄνθρωπον».

Σώζεται ὅλος ὁ ἄνθρωπος ἐπειδὴ σώζεται «τὸ ἀνθρώπινον σύμπαν» (Συναξάριον τοῦ Πάσχα) μὲ τὴν Ἀνάστασι. Ἀκούγεται ὁ κατηχητικὸς λόγος τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Καὶ γιὰ νὰ ἐνωτισθῆς τὰ ἄρρητα ρήματα τοῦ Χρυσορρήμονος καὶ νὰ ἐμποτιστῆς μὲ τὴν οὐράνια παράκλησι ποὺ σώζει τὸν ἄνθρωπο πρέπει νὰ ἔχῃς περάσει ὅλη τὴ Μεγάλη Σαρακοστὴ τῶν δοκιμασιῶν τῆς ζωῆς.

Τότε καταλαβαίνεις ὅτι ὄχι ἡ γνῶσι ἀλλὰ ἡ ἀπόγνωσι σὲ κάνει κοινωνὸ τῆς αἰωνίου μακαριότητος (Ἀββᾶς Ἰσαὰκ Σύρος).

Καὶ δι᾿ ὅλων αὐτῶν δὲν κολακεύονται κάποιοι εὐνοούμενοι, καὶ ἄλλοι μένουν ἔξω. Ἀλλὰ ὅλοι κρινόμαστε ἐξ ἴσου ἀπὸ τὴν ἄφατη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ποὺ δὲν εξαιρεί κανένα.

 

* * *

 

 Ἡ αἵρεσι, ὡς ἀνθρώπινη ἄποψι καὶ κατασκεύασμα, εἶναι εὔκολη λύσι, ἀλλὰ ὀλέθρια γιὰ τὸν ἄνθρωπο, γιατὶ ἀγνοεῖ τὴ δίψα καὶ τὶς ἀπαιτήσεις του.

Ἡ Ὀρθοδοξία, ὡς σεσαρκωμένη Ἀλήθεια, εἶναι ἀνυπόφορη μὲ σταυροὺς καὶ θανάτους, ἀλλὰ ζωηφόρος γιὰ τὸν ἄνθρωπο ἐπειδὴ τὸν φέρνει στὸ θαῦμα τῆς Ἀναστάσεως.

Ἡ πνευματικὴ ζωὴ εἶναι ἐνδιαφέρουσα ἐπειδὴ εἶναι ἐπικίνδυνη. Ἀνὰ πᾶσα στιγμὴ μπορεῖ νὰ γίνουν οἱ ἔσχατοι πρῶτοι, καὶ οἱ πρῶτοι ἔσχατοι.

Μεγάλοι δὲν εἶναι οἱ θορυβοποιοὶ ποὺ προβάλλονται ὡς πνευματικοὶ ἡγέτες ἢ προφῆτες, γιὰ νὰ καταπλήξουν καὶ νὰ καταπνίξουν τὸν κόσμο. Μεγάλοι εἶναι οἱ ταπεινοὶ καὶ «ἀνύπαρκτοι», ποὺ ἔχουν δεχθῆ τὴν παράκλησι τοῦ Πνεύματος καὶ ἀποτελοῦν τὴν παρηγοριὰ ὅλου τοῦ κόσμου. Τοὺς ἀρκεῖ ἡ χάρις (Β´ Κορ. 12, 4). Καὶ αὐτὴν ἐκπέμπουν ἀενάως, μὲ ἀκτινοβολία ποὺ τρέφεται ἀκατάπαυστα ἀπὸ τὴ συντριβὴ τῆς καρδιᾶς καὶ τὴν αἴσθησι ποὺ ἔχουν ὅτι μολύνουν τὸν τόπο μὲ τὴν παρουσία τους. Ἐνῶ αὐτοὶ οἱ ἴδιοι εἶναι εὐλογία γιὰ ὅλη τὴ δημιουργία καὶ ὅταν ζοῦν, καὶ ἀφοῦ παρέλθουν, γιατὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο δίδει νόημα καὶ λόγο στὴν παρουσία καὶ τὴν ἀπουσία τους.

Ἀντίθετα, μόλις πιστέψῃς ὅτι κάτι εἶσαι στὴν ἀρετὴ ἢ στὴ γνῶσι, τότε τὰ χάνεις ὅλα καὶ γίνεσαι ἀφορμὴ μολύνσεως ἄσχετα ἂν νομίζῃς ἐσύ -ἢ καὶ κάποιοι ἄλλοι- ὅτι εἶσαι ὑπόδειγμα ἀρετῆς καὶ ἀνανεώσεως τῆς πνευματικῆς ζωῆς.

Αὐτὸ ποὺ ἔχουν οἱ Ἅγιοι δὲν εἶναι τὰ ἀνθρώπινα ταλέντα ἢ προτερήματα· σοφίας, ρητορικῆς ἢ ποιήσεως. Ἀλλὰ ὅτι ὅλα αὐτὰ τὰ ἅγιασαν προσφέροντάς τα στὸν Θεό. Καὶ δι᾿ αὐτῶν φανερώνεται ἡ χάρις ποὺ παρηγορεῖ καὶ θεώνει τὸν ἄνθρωπο.

 

* * *

 

 Αὐτὴ ἡ ἀλήθεια τῆς σωτηρίας, καὶ τὸ πῶς διὰ τοῦ Σταυροῦ ἔρχεται χαρὰ σ᾿ ὅλο τὸν κόσμο, ἔχει μπῆ στὴ συνείδησι τοῦ πιστοῦ λαοῦ.

Στὰ χωριὰ τῆς Κρήτης ἡ εὐχὴ τοῦ ἁπλοῦ κόσμου πρὸς ἕνα μοναχὸ ἢ μιὰ μοναχὴ εἶναι: νὰ χαίρεσαι τὸν σταυρό σου.

Ἐὰν γιὰ τοὺς γονεῖς χαρὰ εἶναι τὰ παιδιά τους, γιὰ ἕνα μοναχὸ χαρὰ εἶναι ὁ σταυρός του. Καὶ αὐτὸ δείχνει τὸ θεολογικὸ ἐπίπεδο καὶ τὴ σχέσι ποὺ ὑπάρχει μεταξὺ τοῦ πιστοῦ λαοῦ καὶ τοῦ Μοναχισμοῦ.

 

* * *

 

 Ὅλος ὁ κόσμος ποὺ ζῆ καὶ πονᾶ, ζητᾶ μιὰ ἀπάντησι στὰ προβλήματα τῆς ζωῆς καὶ τοῦ πόνου του.

Οἱ ἁπλοὶ μοναχοὶ καὶ οἱ μοναχές, τῶν πολλῶν μοναστηριῶν ποὺ λειτουργοῦν σήμερα, φαίνονται ἴσως σὲ πολλοὺς σὰν χαμένοι καὶ ἀνύπαρκτοι ἔξω ἀπὸ τὰ προβλήματα τοῦ κόσμου. Ἀλλὰ αὐτοὶ ζοῦν ἤρεμα, μέσα στὴ λειτουργική τους ζωὴ καὶ ἀφιέρωσι, τὴ λύσι τῶν προβλημάτων τοῦ κόσμου ὅλου, καὶ τὴν κοινοποιοῦν μὲ τὴν ὕπαρξί τους. Μεταφέροντας τὴ βεβαιότητα ὅτι ὁ θάνατος καταργήθηκε.

Αὐτοὶ οἱ «ἀνύπαρκτοι» εἶναι παρόντες μεταξύ μας. Καὶ εὔχονται νὰ πηγαίνουν καλὰ οἱ μελέτες καὶ ἡ ζωὴ ὅσων ἀσχολοῦνται μὲ τὸ Βυζάντιο καὶ τὸν βυζαντινισμό.

 

ΠΗΓΗ κειμένου:

http://www.phys.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/tributes/basileios_gontikakhs/contemporary_monastic_life.htm

 

ΠΗΓΗ εισαγωγής άρθρου:

http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=print&sid=1205

 Ακούστε από ηχογράφηση ολόκληρη την ομιλία: 

http://www.floga.gr/99/01/2009-06-26_p_Vasileios_Gontikakis.zip

 

Το μοναδικό Ορθόδοξο Μοναστήρι στη Σικελία κινδυνεύει

ΕΠΕΙΓΟΝ!

Αναγνώστη μας  από τη Σικελία

 

Έκκλησις εις όλους τους ευσεβείς Ορθοδόξους Χριστιανούς δια να παραμείνει εις την Ορθόδοξον Εκκλησίαν Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΜΟΝΗ του mandanici στη Σικελία!

 

Bivongi 18 Σεπεμβρίου 2009.

]

… ότι είχε αποστείλει μήνυμα εις τους Πατέρας Ιωάννη Φέστα, νυν Αρχιερατικό Επίτροπο Σικελίας και εις τον προκάτοχό του πατέρα Νείλο Βατοπαιδινό, καλώντας τους να ενεργήσουν, με όλους τους δυνατούς τρόπους, για να διατηρηθεί ο προορισμός της Ιεράς Μονής του Mandanici για την Ορθόδοξον Εκκλησία εν όψει της βαρύνουσας αποφάσεως η οποία θα ληφθεί την Τρίτη 22 Σεπτεμβρίου από το Δημοτικό Συμβούλιο, το οποίο θα κληθεί να αποφασίσει για την διαδικασία ενάρξεως ανάκλησης της αξιοπιστίας της Ελληνόφωνης Μητροπόλεως Ιταλίας σχετικά με την παραχώρισιν της Ιεράς Μονής.

 

 Κατ' αρχάς να αναφερθεί η εξαιρετικής σοβαρότητος κατάστασις και τα γεγονότα που οδήγησαν στη ευεργετική διάθεση του Δήμου να αναθέσει το μοναστήρι εις την Ορθόδοξον Εκκλησίαν. Με αυτόν τον τρόπο θέλουμε να ενθαρρύνουμε τους αναγνώστες αυτής της έκκλησης για βοήθεια να κάνουν ότι μπορούν για να σωθεί η Ιερά Μονή οποία, παρά τις φανερές δυσκολίες αποτελεί εδώ και μερικά χρόνια το μεγαλύτερο πνευματικό κέντρο για τις χιλιάδες των Ορθοδόξων Χριστιανών που ζουν στη Σικελία.

 Από το 1992 ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σπυρίδων Παπαγεωργίου, πρώτος Μητροπολίτης της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ιταλίας είναι γνωστό ότι είχε εργαστεί με όλους τους τρόπους για να αποκαταστήσει την παρουσία εις την Μεγάλη Ελλάδα και εις την Σικελία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η οποία παρουσία προοδευτικά είχε μειωθεί στη ιστορική κοινότητα της Νάπολης, η οποία κοινότης έχει παίξει στους τελευταίους αιώνες ένα σημαντικό ρόλο για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία στη νότια Ιταλία.

 Προς το σκοπό αυτό, ο Μητροπολίτης Σπυρίδων εκ νέου απεκατέστησε την λειτουργία της Ιεράς Μονής του Αγίου Ιωάννη Θεριστού, και επανίδρυσε εις την Σικελία τις ενορίες της Κατάνης και της Μεσσήνης συνδέοντάς τες με στενό πνευματικό δεσμό με την Ιερά Μονή του Οσίου Ιωάννου Θεριστού. 

 

Έτσι από τις αρχές της δεκαετίας του ενενήντα η ανανεωμένη ελληνοορθόδοξη παρουσία άνθισε στη Σικελία και τη Μεγάλη Ελλάδα ως συνδεδεμένη με τον Ορθόδοξο Αγιορειτικό μοναχισμό ο οποίος υπήρχε ικανός να εξασφαλίσει την συνέχεια των μοναστικών ριζών οι οποίες για πάνω από χίλια χρόνια άνθησαν εκεί.

 [La traslazione di una reliquia di san Nicola al monastero ortodosso di Mandanic]

 

Λίγους μήνες μετά την χειροτονία του πατρός Νείλου εις πρεσβύτερον στο Άγιον Όρος, ο Μητροπολίτης Σπυρίδων έγινε Αρχιεπίσκοπος Αμερικής όπου και εκεί μέσα σε λίγα χρόνια προώθησε την ανάπτυξη του Αγιορειτικού μοναχισμού. Κατά την εποχή Αρχιερατείας του διάδοχού του, νυν Μητροπολίτου Ιταλίας Γενναδίου Ζερβού, η αναμενόμενη αύξησις του αριθμού των Ορθοδόξων πιστών της μεγαλονήσου, λόγω των πιστών Ορθοδόξων μεταναστών από την Ανατολική Ευρώπη, οδήγησε τον επικεφαλής Αρχιερατικό Επίτροπο πατέρα Νείλο, με την ευλογία του Μητροπολίτου Γενναδίου, να ζητήσει από τον Δήμο του Mandanici την παράδοση του Ιερού μοναστηριού για να εξασφαλίσει ένα μοναστικό κέντρο πιο κοντά από ό,τι το Bivongi, εις τους Ορθοδόξους πιστούς του μεγαλυτέρου νησιού της Μεσογείου.

 

 Αφού δόθηκε η Ιερά Μονή προς το τέλος του 2005, ο Μητροπολίτης Γεννάδιος την ανεθέσε προσωρινώς εις τον πατέρα Νείλο, ο οποίος ταυτοχρόνως συνέχιζε να ερευνά εις την Ελλάδα για μοναχούς δια την Σικελία και άρχισε να οργανώνει Συναντήσεις, Συνέδρια, Διαλέξεις και μαθήματα εικονογραφίας εις την Ιερά μονή ώστε να καταστεί το πνευματικό κέντρο της Ορθοδοξίας και του Ελληνικού πολιτισμού εις την Σικελία.

 Η δημιουργία μιας μοναστικής κοινότητας φάνηκε τελικά επικείμενη το περασμένο έτος, όταν εις την Πανήγυρη της Ιεράς Μονής (25 Μαρτίου), παρουσιάστηκε ομάδα μοναχών από την Ιερά Μονή Βατοπαιδίου με επικεφαλής τον ίδιο τον Άγιον Καθηγούμενον.

 

 Όμως, λίγο μετά από ένα μήνα από το ευχάριστο γεγονός ο Μητροπολίτης έφτασε απροσδόκητα στις αρχές Μαΐου στη Σικελία απομακρύνοντας τον πατέρα Νείλο από Αρχιερατικό Επίτροπο Σικελίας και Καλαβρίας και από προϊστάμενο της Ενορίας της Κατάνης. Ακολούθως εις την Καλαβρία, ο αυτός Μητροπολίτης Γεννάδιος Ζερβός συνέχισε αποδιώκοντας εις την Ελλάδα τον πατέρα Γεννάδιο Διονυσιάτη, διάδοχο εις το Bivongi του πατρός Κοσμά Αγιορείτου, ο οποίος κι αυτός είχε απομακρυνθεί από την Ιταλία παρόλο που στις δύο περιπτώσεις η Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Ιταλίας δεν ήταν σε θέση να εξασφαλίσει άμεσους διαδόχους ικανούς δια την φύλαξη της Μονής μας.

 

 Στη Σικελία, ο Πατέρας Νείλος διορίστηκε υπεύθυνος της Ιεράς Μονής του Mandanici με απαγόρευση να ασκεί οποιαδήποτε δραστηριότητα Λειτουργική και Ποιμαντική έξω από το Ιερά Μονή. Μετά από επίμονο αίτημα των πιστών της Catania, ο Μητροπολίτης Γεννάδιος επέτρεψε αργότερα εις τον Πατέρα Νείλο να εξομολογεί κάθε μήνα εις την Ενορία αλλά με αυστηρή απαγόρευση να μην Λειτουργεί και να μην κηρύττει τον θείον Λόγον εκεί.

 

 Συνειδητοποιώντας τον σεισμό που προκλήθηκε από όλες αυτές τις αποφάσεις, το Οικουμενικό Πατριαρχείο απέστειλε τον Οκτώβριο του περασμένου έτους μία Εξαρχία αποτελούμενη από τον Μητροπολίτη Εμμανουήλ της Γαλλίας και από τον Πατριαρχικό Αρχιδιάκονο Μάξιμο. Αν και οι δύο Πατριαρχικοί απεσταλμένοι πατέρες φάνηκε να έχουν κατανοήσει τη σοβαρότητα της καταστάσεως η οποία μόλις δημιουργήθηκε στην Μεγάλη Ελλάδα και τη Σικελία, ο Πατριάρχης και η Ιερά σύνοδος Κωνσταντινουπόλεως επιβεβαίωσαν πρακτικώς τις αποφάσεις του Μητροπολίτου Γενναδίου χωρίς να ληφθούν ικανά μέτρα ώστε να να ξεπεραστεί η κρίση η οποία από τότε έχει γίνει ανεξέλεγκτη καθιστώντας αβέβαιο το μέλλον και τη θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη Σικελία και στην Καλαβρία.

 

Υπ' αυτάς τας συνθήκας, μη ευρισκόμενος πλέον εις θέση να ανταποκριθεί επαρκώς εις τα συνεχή αιτήματα των εγκατελειμένων πιστών, τόσο στη Σικελία, όσο και στην Καλαβρία, ο Πατέρας Νείλος έχει μια επιδείνωση της υγείας του η οποία προκάλεσε την απόσυρσή του από την απλή υπόθεση της φυλάξεως της Ιεράς Μονής του Mandanci. Εδώ και ένα χρόνο η Ιερά μονή είναι ακόμη ανοιχτή κάθε Σάββατο και την Κυριακή, χάριτι των θυσιών του Αρχιμανδρίτου Παύλου ο οποίος κατοικεί εις το μακρινό Παλέρμο, και ενός νεαρού πιστού ο οποίος τον βοηθάει ερχόμενος κάθε Σαββατοκύριακο από την Καλαβρία εις το Mandanci.

 

 Με την κατάσταση να έχει έτσι είναι εύκολο να καταλάβουμε την αυξανόμενη απογοήτευση εις τους κατοίκους του Mandanci. Ενώ ακόμα είναι προφανής η έλλειψη σταθερής μοναστικής αδελφότητος και επαρκών μέσων διαβίωσης των μοναχών και για την συνήθη συντήρηση της μονής, εδώ και ένα χρόνο έχουν παύσει και αυτές οι προσκυνηματικές προσελεύσεις όπως επίσης και οι πολιτιστικές δραστηριότητες οι οποίες προωθούνταν τα τελευταία χρόνια από τον πατέρα Νείλο.

Την Τρίτη, 22 Σεπτεμβρίου, το Δημοτικό Συμβούλιο θα πρέπει να εγκρίνει την διαδικασία για την ανάκληση της αποδόσεως της Ιεράς Μονής εις την Ιερά Ελληνορθόδοξη Μητρόπολη Ιταλίας. Για την μεθεπόμενη 24 Σεπτεμβρίου, ο Μητροπολίτης Γεννάδιος ζήτησε συνάντηση με το Δήμαρχο. Φαίνεται ότι ο Μητροπολίτης θέλει προς το παρόν να διαβεβαιώσει την Δήμο για το καθημερινό «άνοιγμα» της Ιεράς μονής από ένα μοναχό ο οποίος κατοικεί γύρω στα εκατό χιλιόμετρα μακριά.

 

Στο πλαίσιο αυτό, θεωρούμε σκόπιμο να αναφέρουμε τη πιο κάτω είδηση την οποία  μας μετέφεραν Έλληνες προσκυνητές οι οποίοι έφτασαν φέτος το καλοκαίρι στην Bivongi: Υπήρχαν μοναχοί και μοναχές στην Ελλάδα έτοιμοι να εγκατασταθούν εις τη Μονή σε περίπτωση που λάμβαναν μια πρόσκληση άμεσα από την Κωνσταντινούπολη, διότι δεν εμπιστεύονται εις τον Μητροπολίτη Γεννάδιο ο οποίος έδιωξε από την Ιταλία τους μόνους γενναόδωρους μοναχούς Έλληνες και Αγιορείτες οι οποίοι εργάστηκαν μόνοι και χωρίς βοήθεια με όλες τις δυνάμεις τους να εξασφαλίσουν την αναγέννηση της Ιεράς Μονής του Bivongi.

 

Η δυσκολία εύρεσης ελληνοορθόδοξων μοναχών οι οποίοι επιθυμούν να εγκατασταθούν εις την Ιταλία δεν είναι μόνο για την Καλαβρία και τη Σικελία.

Ακόμη και οι μοναχοί οι οποίοι έφθασαν πέρυσι από την Χαλκιδική για να εγκατασταθούν σε μία αρχαία Μονή της Umbria γυρίσαν πίσω. Για το λόγο τούτο δεν υπάρχει κανείς Έλλην μοναχός εις τα μοναστήρια της Ιεράς μητροπόλεως Ιταλίας και Μελίτης.

 

 ΣΗΜΕΡΑ, ΕΝ ΟΨΕΙ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΝΑ ΧΑΣΟΥΜΕ ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΗΣ ΣΙΚΕΛΙΑΣ ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΥΣΕΒΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ ΝΑ ΕΝΕΡΓΗΣΟΥΝ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΚΑΙ ΜΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ, ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΝΑ ΔΩΣΕΙ ΣΤΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΗΣ ΣΙΚΕΛΙΑΣ ΤΗΝ ΖΩΤΙΚΗ ΖΩΝΤΑΝΙΑ Η ΟΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΤΟΥ.

 

ΑΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΒΡΕΘΕΙ ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΝΑΣΤΙΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΕΤΟΙΜΗ ΝΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΘΕΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΜΑΝΤΑΝΙΤΣΙ ΜΗΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΝΑ ΖΗΤΗΘΕΙ ΑΔΕΛΦΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ ΟΡΘΟΔΟΞΕΣ ΕΠΙΣΚΟΠΕΣ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ (ΟΠΩΣ ΤΗ ΡΩΣΣΙΚΗ Η ΤΗΝ ΡΟΥΜΑΝΙΚΗ) ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΧΘΕΙ ΤΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΤΟΥ ΜΟΝΑΔΙΚΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΟΥ ΕΙΧΕ ΞΑΝΑΝΟΙΞΕΙ ΣΤΗΝ ΣΙΚΕΛΙΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΟΣΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ.

ΕΧΟΝΤΕΣ ΕΙΛΙΚΡΙΝΗ ΕΛΠΙΔΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΟΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Η THERISTIS INTERNAZIONAL ΠΡΟΣΚΑΛΕΙ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΥΣΕΒΕΙΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ, ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥΣ ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ ΜΕΧΡΙ ΤΟΥΣ ΤΑΠΕΙΝΟΥΣ ΠΙΣΤΟΥΣ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΕΩΣ ΟΤΟΥ, ΟΠΩΣ ΠΕΡΥΣΙ Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΑΣ ΤΟΥ BIVONGI ΞΕΠΕΡΑΣΕ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΙΚΡΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ,

ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΝΑ ΠΕΣΕΙ ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΜΑΣ ΕΙΣ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΩΝ ΟΥΚΡΑΝΩΝ ΟΥΝΙΤΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ, ΚΑΙ ΦΕΤΟΣ ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΟΥ ΜΑΝΤΑΝΙΤΣΙ ΝΑ ΠΑΡΕΙ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΧΑΡΗ, ΝΑ ΛΑΒΗ ΤΟ ΔΩΡΟ ΜΙΑΣ ΜΙΚΡΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ ΙΚΑΝΗΣ ΝΑ ΛΑΒΗ ΤΟ ΔΩΡΟ ΜΙΑΣ ΜΙΚΡΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ ΙΚΑΝΗΣ ΝΑ ΞΑΝΑΛΑΜΨΗ ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΣΙΚΕΛΙΑ.

 

Βία, Χριστιανισμός και ελληνισμός(σχόλιο σε άρθρο της κας Α. Δαμιανίδη των "Νέων")

 

Του φιλαλήθη/philalethe00

 

Ένα σημείωμα της τακτικής – και ευπαίδευτης – αρθρογράφου των "Νέων" κας Α. Δαμιανίδη μου έδωσε το έναυσμα-προσάναμμα, για να καταγράψω ορισμένους λογισμούς περί των περιπεπλεγμένων, σίγουρα, σχέσεων του αρχαίου ελληνισμού με όλα τα ρεύματά του με την Ορθοδοξία.Τους δημοσιεύω εδώ, διότι δεν στάθηκε εφικτό να αποσταλούν δεόντως στον server-εξυπηρετητή της σχετικής ιστοσελίδας, ενώ το κείμενο κείται εδώ .

                                                                        

Σε αυτήν την συνάφεια, θα καταχωρήσω και ένα απόσπασμα περί Χριστιανικής Τέχνης και διατήρησης της αρχαίας μετά την αναγνώριση του Χριστιανισμού (313 μ.Χ.) από τον μέγιστο Λαυρέντιο Γκεμερέυ (1931-1989), τον εναλλακτικό  Αυστριακό Φιλέλληνα, τον λόγιο Θεολόγο, Φιλόσοφο, Κοινωνιολόγο και ριζοσπάστη χριστιανοκοινωνιστή ιερέα της ρωμαιοκατόλικης Χριστιανικής ομολογίας, καθώς και "πολιτισμικό πρόσφυγα" εν Ελλάδι, όπως και επί 16ετίαν πρόεδρο του "Διεθνούς πολιτιστικού κέντρου".

Κατ'αρχάς, το θέμα των σχέσεων ελληνισμού και Ορθοδοξίας ή ελληνορθοδοξίας, δηλαδή Ορθοδοξίας με ελληνική μορφή-γλώσσα, φιλοσοφικούς όρους, νοηματοδοτημένα χριστιανικά σχήματα και έθιμα – είναι πάρα πολύ σύνθετο. Δεν μπορούμε σαφώς ούτε να μιλήσουμε για τον ρητορικό ή μη ελληνοχριστιανισμό της Δεξιάς  και της Χούντας ούτε για αντιμαχόμενη, βέβαια, έτσι αόριστα, αρχαιοελληνική και Ορθόδοξη Παράδοση. Ακόμη και η στάση των ελληνοτραφών και Ελλήνων Πατέρων είναι διττή και έχει συχνότατα "ποιμαντική", παιδαγωγική ας πούμε στοχοθεσία. Π.χ. ο Μέγας Βασίλειος αποκαλεί τον Όμηρο "διδάσκαλο όλων των αρετών". Ο Άγιος Σεραφείμ του Sarov θεωρεί, ότι ο Πλάτωνας είχε θεοπνευστία εν μέρει, όπως είχαν οι παλαιοδιαθηκικοί Προφήτες.

Από την άλλη, ο Χρυσόστομος αποκαλεί τους (χυδαίους) κυνικούς φιλοσόφους "κυνικά καθάρματα". Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης αποκαλεί τον ιερέα του εθνικού κόσμου και συγγραφέα "ηθικό Πλούταρχο". Η στάση, όμως, ως προς την διατήρηση του αρχαιοελληνικού πολιτισμού είναι σαφής. Ο Μέγας Φώτιος, Πατριάρχης, εκδίδει την Μυριόβιβλο με δικά του (!) ερμηνευτικά σχόλια σε αυτά τα χιλιάδες βιβλία.

Οι συκοφαντημένοι καλόγηροι αυτοί, οι περισσότεροι, αντέγραφαν κώδικες, ακόμη και του Αισχύλου, που ήταν (σ.σ. εμφανίζεται ως ευσεβής τοιούτος) δωδεκαθεϊστής, καμμία σχέση, δηλαδή, με τον σκεπτικιστή Ευριπίδη. Για αυτό ακριβώς, και δυστυχώς για όλους τους ριζικά εκδυτικισμένους της καθ'ημάς ιντελλιγκέντσιας, αφορισμοί όπως τούτοι: "υπάρχουν ακόμα εκεί σε σας ρασοφόροι ίδιοι με αυτούς που κάποτε σφυροκοπούσαν τους αρχαίους θεούς"είναι κωμικοί σχεδόν. Και είναι κακό, κάκιστο, ότι δεν καθίσταται σαφές, ότι οι Πατέρες και οι Οικ. Σύνοδοι ήθελαν πάντοτε, ακόμη και διωκόμενοι δια της πειθούς, να αλλάζουν οι άνθρωποι και όχι, ποτέ, δια της βίας, ακόμη και αν επρόκειτο για είδωλα που είχε γίνη τελετή ενοίκησης του ειδωλικού "θεού"……

Κρίμα για την Χώρα όλη αυτή η διανοητική και παιδευτική εξάρτηση από ιδεολογήματα που οφείλονται στον φθόνο των παλαιών Δυτικών από την εποχή του Καρλομάγνου… Εν πάση περιπτώσει…

[…] ευχαριστώ για την φιλοξενία και την προσοχή…

 

Ο Γκεμερέυ για την Χριστιανική Τέχνη, την αρχαία Τέχνη και πολιτισμό και τους Νεορωμαίους προγόνους μας & αυτοκράτορες

  […] Ο ισχυρισμός ότι ο χριστιανισμός κατέστρεψε το αρχαίο ιδανικό της ομορφιάς είναι κακόβουλη υπερβολή. Σίγουρα υπήρχαν βίαιες αντιδράσεις χριστιανών, που ξέσπασαν όμως μακριά από την Ελλάδα: στην ανατολική Μικρασία, στη Συρία και στην Αίγυπτο. Αντίθετα, στην Κωνσταντινούπολη ιδρύθηκε από τον Κωνσταντίνο τον Μέγα το μεγαλύτερο μουσείο της αρχαίας τέχνης, που εμπλούτισε ακόμα ο Ιουστινιανός. Ό,τι η Ελλάδα είχε από αριστουργήματα – όπως τα χρυσελεφάντινα αγάλματα της Αθηνάς και του Δία από τον Φειδία ή την Αθηνά Πρόμαχο του ιδίου από την Ακρόπολη – μαζεύτηκαν στην Κωνσταντινούπολη, για να διακοσμήσουν τη Βασιλεύουσα.

Πολλά – ειδικά τα εύφλεκτα χρυσελεφάντινα – χάθηκαν σε πυρκαγιές. Τα περισσότερα επιβίωσαν μέχρι τον 13ο αιώνα, ώσπου ήρθαν οι πρόγονοι των "πολιτισμένων" Ευρωπαίων στην 4η Σταυροφορία και καταστρέψανε τα πάντα. Οι βυζαντινοί Χριστιανοί θεωρούσαν το πιο φυσικό πράγμα του κόσμου, το να ζουν κάτω από την σκια των αρχαίων αριστουργημάτων. Υπήρχε ακόμα και ένας νόμος που προστάτευε την ελεύθερη θέα των αγαλμάτων για να μην κλεισθεί από οικοδομές. (σσ. 85-86, Λαυρέντιου Γκεμερέυ, η δύση της Δύσης: η απομυθοποίηση της ευρώπης και ο ελληνισμός)

Το ακατάληπτο της αγάπης του Θεού*

 

– τα μαθηματικά του Θεού[i] –

 

του πρωτοπρ.  Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου

 

Σεβασμιώτατε Δέσποτα, Σεβαστοί Πατέρες, Θεοφιλές πλήρωμα της Εκκλησίας μας

Τα σαράντα τέσσερα χρόνια της μακροχρόνιας καθ' ημάς ασκήσεως της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας στην έρημο, ήταν πολλά ή όχι; Για τα μέτρα τα ανθρώπινα θα λέγαμε πολλά. Και πώς μπορούν να συγκριθούν αυτά τα τόσα πολλά χρόνια με το ένα δευτερόλεπτο της μετανοίας του ληστού πάνω στο σταυρό; Και οι δυο εισέρχονται στον Παράδεισο. Υπάρχει λογική σε τέτοιες ισορροπίες που εμείς τις λειτουργούμε ως μαθηματικές αναζητήσεις; Να τολμήσω να προσεγγίσω αυτό το ερώτημα αρχίζοντας λόγο σύντομο, και αξιοποιώντας την απάντηση που δίνει ο εν αγίοις πατέρας ημών o Ιωάννης ο Χρυσόστομος σε αυτό το φοβερό και συγκλονιστικό ερώτημα. Ποια είναι τα μαθηματικά του Θεού και ποια είναι τα δικά μας;

---

[i] Ο τίτλος αυτός  –  τα μαθηματικά του Θεού  – και οι υπογραμμίσεις έγιναν από τον admin.

Λέει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, «εκείνο που μπορώ να καταλάβω περισσότερο από το Θεό είναι το ακατάληπτό Του. Και μάλιστα το ακατάληπτο της Αγάπης Του». Και τονίζει, «ω, βάθος πλούτου και σοφίας και γνώσεως Θεού! Ως ανεξερεύνητα τα κρίματα Αυτού, ερευνηθήναι ου δύναται. Πολλώ μάλλον καταληφθήναι αδύνατον. Τα κρίματα Αυτού ανεξερεύνητα. Η ωδή Αυτού ανεξιχνίαστη. Η ειρήνη Του υπερέχει πάντα νουν. Η δωρεά Του ανεκδιήγητος».
Αρχίζοντας το λόγο μας με αυτόν τον προβληματισμό, πιθανώς να αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε ότι το πώς μπορούμε να εννοήσουμε τα πράγματα του Θεού είναι πολύ σχετικό. Και σίγουρα ακολουθώντας τη διδασκαλία των Πατέρων μας, είναι καλύτερα να αφηνώμεθα στα χέρια Του, παρά να ψάχνουμε το πώς και το γιατί. Αλήθεια, σκεφτήκατε γιατί την πρώτη φορά που μίλησε ο Κύριος στον προφήτη Ωσηέ. την πρώτη φορά που μίλησε, προσέξτε, είπε: «πήγαινε και πάρε γυναίκα σου μια πόρνη. Κι έτσι τα παιδιά που θα κάνεις μαζί της δεν θα έχουν καθόλου δικαιώματα». Πρώτη φορά ομιλεί ο Θεός στον Ωσηέ και του λέει να πάρει μια πόρνη. Ανεξιχνίαστο. Βέβαια οι Πατέρες της Εκκλησίας μετά τόλμησαν να προσεγγίσουν το κείμενο ερμηνευτικά και να πούνε: μα φυσικά θα πάρει ο Ωσηέ μια πόρνη, μια που ο Θεός μετά, μέσα από το έργο της Θείας οικονομίας Του, διάλεξε να αγαπήσει εμάς που είμαστε πόρνοι.

Αλήθεια, ποια λογική, φιλοσοφική ή ακόμη και θεολογική, μπορεί να εξηγήσει το ανεξιχνίαστο της αιτήσεως του Θεού προς τον Αβραάμ για να θυσιάσει το γιο του; Μυστήριο ιλιγγιώδες. Το προσέγγισε -σχετικώς πως- ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής λέγοντας ότι «μας προετοίμαζε ο Θεός. Εκείνος το Υιό του θυσίασε. Κι εμείς ανοίξαμε τον δρόμο για Αυτόν, μιας και τολμήσαμε μέσα από το χέρι του Αβραάμ, να θυσιάσουμε το γιο του».

Όπως και να' χουν τα πράγματα, οι βουλές του Θεού που λειτουργούν πάντοτε αγαπητικά δεν μπορούν να ερευνηθούν. Γι' αυτό η ζωή μας είναι καλύτερο να λειτουργήσει σε αυτό το μυστήριο που κατανοείται σχετικώς πως, για να γίνουμε ελεύθεροι. Για να βοηθήσω αυτήν την κουβέντα που αρχίσαμε τώρα, θα αφήσω κάποια στίγματα από την ιστορία της Εκκλησίας μας. Θα σας δώσω κάποιες μικρές πτυχές ζωής κάποιων αγίων, οι οποίοι μέσα από το παράλογο μερικές φορές που έζησαν, ήρθαν όχι μόνο σε επίγνωση του Θεού, ήρθαν σε ύψη αγιότητας.

Να, να θυμηθούμε συμβολικά αγίους αρκετά αγνώστους στη δική μας σκέψη. Την Οσία Αθανασία τη θαυματουργό, την εν Αιγίνη. Από μικρό παιδί διακρινόταν για την αρετή της. Και επιθυμούσε να αφιερωθεί στο Χριστό, να γίνει μοναχή. Οι γονείς της όμως την υποχρέωσαν να παντρευτεί. Δεκαέξι μέρες μετά το γάμο της κάποιοι βάρβαροι επιτέθηκαν στο νησί, στην Αίγινα, και σκότωσαν τον άντρα της. Η Οσία σκέφτηκε να επωφεληθεί από το γεγονός πια και να επιτελέσει τον πόθο της. Να γίνει μοναχή. Αλλά τότε εξεδόθη ένα αυτοκρατορικό διάταγμα που όριζε την εποχή εκείνη όλες οι χήρες κι ανύπαντρες κοπέλες να νυμφεύονται ειδωλολάτρες. Η Αθανασία έκανε υπακοή στο νόμο. Και σύναψε δεύτερο γάμο. Όμως το παράδειγμα των αρετών της επηρέασε τόσο πολύ τον ειδωλολάτρη σύζυγό της, που μετά έγινε μοναχός. Ποιες είναι οι βουλές του Θεού; Ποιος θα το περίμενε; Μέσα από ανέλπιστα γεγονότα ζωής, η αγία Αθανασία όχι απλώς να σώζεται η ίδια και να γίνεται αγία, [αλλά] να διασώζεται και ο δεύτερος άντρας της, ο ειδωλολάτρης.

Ποιος έχει σκεφτεί άραγε το μυστήριο που λειτουργήθηκε στη ζωή ενός μεγάλου Αγίου της Ρωσικής Εκκλησίας; Του αγίου Βασιλείου επισκόπου Ριαζάν. Η βιοτή του ήταν άμεμπτη. Και το υπόδειγμα των αρετών που οικοδομούσε ήταν ακραίο. Ο διάβολος θέλησε να δοθεί εντύπωση ότι ο επίσκοπος αυτός ζούσε βίο ακόλαστο. Πήρε λοιπόν τη μορφή νεαρής κοπέλας και εμφανιζόταν στο παράθυρο της επισκοπικής κατοικίας. Ο λαός σκανδαλισμένος από το θέαμα απεφάσισε να τιμωρήσει τον επίσκοπο. Χωρίς να προηγηθεί εκκλησιαστικό δικαστήριο. Ήταν σίγουροι για την πτώση του επισκόπου. Μια μέρα που το συγκεντρωμένο πλήθος είδε την κοπέλα να φεύγει από το σπίτι του επισκόπου, οι φήμες πολλαπλασιάστηκαν.

Ακούγονταν διάφορες κατηγορίες και κάποιοι μάλιστα απειλούσαν να σκοτώσουν τον επίσκοπο. Ο Άγιος κατόρθωσε να πάρει αναβολή, έτσι ζήτησε, μόνο λίγες ώρες. Τη νύχτα προσευχήθηκε πολύ. Ετέλεσε αγρυπνία. Και κατόπιν μετέβη στον καθεδρικό ναό της πόλης του. Κι ανέπεμψε δέηση. Και κατόπιν εναποθέτοντας κάθε ελπίδα του στην Παναγία, με ένα εικόνισμά της στα χέρια του κατευθύνθηκε στον ποταμό Όκα που είναι πλάι στην πόλη αυτή. Ο λαός τον περίμενε για να τον σκοτώσει. Ο Άγιος πήρε τότε τον μανδύα του τον άπλωσε στα νερά του ποταμού και ανέβηκε το ποτάμι σα να ήταν βάρκα. Το είδε ο λαός. Και κατάλαβαν ότι κατέκριναν τον άγιο. Γιατί ο Θεός το επέτρεψε; Γιατί ο Θεός το άφησε; Είναι περιττό το ερώτημα. Το είπαμε. Οι βουλές του Θεού είναι ανεξιχνίαστες. Αλλά όλα αυτά με άλλο τρόπο -και μοναδικό τρόπο- ωφέλησαν το λαό. Κι ακόμη περισσότερο τον επίσκοπο.
Η μακαρία Σοφία καταγόταν από τη Θράκη. Ήταν παντρεμένη και μητέρα έξι παιδιών. Οι φροντίδες όμως του σπιτιού της δεν την αποσπούσαν από τα καθήκοντα της ευσεβείας της. Την προσευχή και τον εκκλησιασμό. Επιστρέφοντας στο σπίτι περνούσε μεγάλο μέρος της νύχτας προσευχόμενη. Έγινε το ανέλπιστο. Τα έξι παιδιά της από κάποιους λόγους νόσων πέθαναν το ένα μετά το άλλο. Τότε εκείνη μοίρασε όλα τα υπάρχοντά της στους φτωχούς κι έγινε μητέρα άλλων ορφανών παιδιών. Και στήριγμα στις χήρες. Μην έχοντας άλλη μέριμνα από το να ευαρεστεί το Θεό, πέρασε τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής της με νηστεία και προσευχή. Τα μάτια της ήτανε αστείρευτη πηγή δακρύων. Η τραγωδία του θανάτου έξι παιδιών της άλλαξε πιο βαθιά τη ζωή της. Θα μπορούσε να γίνει αγία και χωρίς τον θάνατο των παιδιών της. Δεν ξέρω το γιατί. Αλλά η τραγωδία δεν ερευνάται. Ερευνάται η κατάληξη. Πού μας πάει η τραγωδία.

 Μην ξεχνάτε την ιστορία μιας άλλης Αγίας της Εκκλησίας μας, της αγίας Ισιδώρας, της δια Χριστόν σαλής. Ήταν στο μοναστήρι του Ταβενησίου, στην αντίπερα όχθη του Νείλου. Εγκαταβίωνε εκεί και υποκρινόταν τη σαλή. Με σκοπό να επισύρει πάνω της τη χλεύη των ανθρώπων. Ντυμένη στα κουρέλια, επιτελούσε τις πιο ταπεινές εργασίες του μαγειρείου. Και για τροφή αρκούνταν στα ψίχουλα που μάζευε από την τράπεζα. Μιας κι οι άλλες μοναχές την περιφρονούσαν ως τρελή, και μερικές έλεγαν ότι είναι δαιμονισμένη. Μια μέρα ήρθε στο μοναστήρι κατόπιν εντολής Αγγέλου ο άγιος Πιτιρούν. Μεγάλος άγιος της ερήμου του Ταβενησίου. Ονομαστός ασκητής. Κι αφού είδε τις αδελφές, ζήτησε να δει την Ισιδώρα. Αλλά κρίθηκε σωστό να μην έρθει για να μην ρεζιλευτεί η κοινότητα από τη σαλότητά της. Εκείνος όμως επέμενε. Και τότε μόλις ήρθε η Ισιδώρα, ο άγιος Πιτιρούν έπεσε στα πόδια της λέγοντας : «ευλόγησον». Στις αντιρρήσεις ότι η αδερφή αυτή ήταν σαλή και άξια περιφρόνησης, εκείνος απήντησε στις μοναχές ότι αυτή πρέπει να είναι η πνευματική μητέρα τους. Ανέλπιστα γεγονότα αποκαλύπτουν μέσα από την αγάπη του Θεού την αγιότητα της αγίας. Μπορεί και να μην αποκαλυπτόταν. Θα παρέμενε αγία. Αλλά η αγάπη του Θεού έτσι το θέλησε. Για την ταπείνωση των άλλων αδελφών και τη σωτηρία τους.

Ποιος έχει ακούσει την ιστορία εκείνων που νομίζουμε πως είναι ζευγάρι, όταν στα συναξάρια της ημέρας της γιορτής τους ακούμε «μνήμη των Οσίων Θεοφάνους και Πανσέμνης»; Όλοι πιστεύουμε πως είναι ένα αγιασμένο ζευγάρι το οποίο ασκήθηκε θεοφιλώς μέσα στο γάμο κι αγίασε. Ακούστε το παράξενο της ιστορίας τους. Ο Άγιος Θεοφάνης ζούσε στην Αντιόχεια. Προήλθε από γονείς ειδωλολάτρες. Παντρεύτηκε σε ηλικία 15 χρόνων. Και τρία χρόνια αργότερα η γυναίκα του εκοιμήθη. Άλλη ήταν η γυναίκα του. Όχι η Πανσέμνη. Τότε έλαβε το βάπτισμα και εγκλείστηκε σε ένα μικρό κελάκι, όχι μακριά από την Αντιόχεια. Για να εργαστεί προς σωτηρία της ψυχής του. Έμαθε ότι εκεί κοντά στην Αντιόχεια, η οποία ήταν μεγάλη και περίφημη πόλη αλλά και πολύ αμαρτωλή ταυτόχρονα, ζούσε μια πόρνη που λεγόταν Πανσέμνη κι έκανε πολλά πράγματα για να απολεστούν οι ψυχές των ανθρώπων λόγω του αμαρτωλού επαγγέλματός της, προσευχήθηκε πολύ στο Θεό. Και του ήρθε ένας φωτισμός. Άφησε το ερημητήριο του και κατέβηκε στο σπίτι του πατέρα του και του ζήτησε, αυτός ο ασκητής ο μοναχός, δέκα λίτρες χρυσού για να παντρευτεί. Έβγαλε τον τρίχινο χιτώνα του, φόρεσε λαμπρά ενδύματα και πήγε στο σπίτι της Πανσέμνης της πόρνης. Αφού έφαγε και ήπιε, τη ρώτησε πόσο καιρό είναι σε αυτό το άθλιο επάγγελμα. Δώδεκα χρόνια, του είπε. Όμως από όλους τους εραστές μου εσύ είσαι ο ομορφότερος, του είπε εκείνη. Και τότε είπε ο Θεοφάνης, «αφού είμαι όμορφος, θέλεις να με παντρευτείς»; Και της είπε μάλιστα, «να, πάρε και χρυσάφι σαν προίκα σου». Εκείνη δέχτηκε. Και της είπε : «πάμε να κάνουμε τις ετοιμασίες του γάμου».

Πήγε λοιπόν εκεί που ήταν το κελί του κι απέναντι έκτισε ένα άλλο κελί κοντά στο δικό του. Και επέστρεψε για να επιτελέσει την υπόσχεσή του, το γάμο με την Πανσέμνη. Βέβαια της είπε: «επειδή είμαι χριστιανός, σε παρακαλώ πρέπει να γίνεις χριστιανή για να παντρευτούμε». Εκείνη δίστασε στην αρχή, αλλά το δέχτηκε. Δεν είχε να χάσει και τίποτε. Ωραίος άντρας, νέος και πολλά χρήματα. Κι άρχισε η κατήχηση. Κατά την περίοδο της κατηχήσεως άκουσε η Πανσέμνη για την μέλλουσα κρίση. Και ότι όλες μας οι αμαρτίες μας θα κριθούν από το Θεό. Κι ανάλογα θα κριθούμε για τη σωτηρία μας. Και περιήλθε σε σωτήρια συντριβή. Βαπτίστηκε, ελευθέρωσε τους δούλους της, μοίρασε όλη την περιουσία που απέκτησε με τις αμαρτίες της, και αποσύρθηκε στο κελί που ετοίμασε γι' αυτήν ο Θεοφάνης. Και οι δυο ασκήθηκαν θεοφιλώς.

Πράγματι ανεξιχνίαστες οι βουλές του Θεού. Το ανέλπιστο. Καμιά φορά αφήνουμε το Θεό να λειτουργήσει πάνω στη ζωή μας το ανέλπιστο; Ήταν τολμηρό αυτό που έκανε ο Θεοφάνης. Αλλά για το Θεό τα τολμηρά είναι σωτήρια. Μήπως κάποια φορά το μυαλό μας είναι τόσο στατικό και τόσο κλεισμένο, ακόμη – να τολμήσω να το πω – και σε χριστιανικές συμβατικότητες, και δεν αντέχουμε αυτό το ξεπέρασμα; Αυτή την έξοδο;

Μέσα από αυτές τις σκέψεις πιθανώς μπορώ να καταλάβω τον Άγιο Ευθύμιο της Ουσδαλίας. Μια μεγάλη περιοχή της Ρωσίας όπου ήταν επίσκοπος. Είχε πολλές αρετές αλλά τις έκρυβε. Και ποτέ δεν τις απεκάλυπτε. Το μόνο που κατάλαβαν από αυτόν ήταν η απάντηση που έδινε στο ερώτημα που τον ρωτούσαν. Άνθρωπε του Θεού, ποια είναι η μεγαλύτερη αρετή, μας λες; Κι απαντούσε «η κρυφίως επιτελουμένη». Κι όλη η ζωή ήταν ένα κρυφτούλι. Όχι από το Θεό. Από τα μάτια των ανθρώπων. Μετά ο Θεός τον δόξασε και τον αγίασε. Άλλη τρέλα. Άλλη υπέρβαση. Ποια η μεγαλύτερη αρετή; Η «κρυφίως επιτελουμένη»!

Αν δεν σας κούρασα ήδη, να μιλήσω με δυο λόγια για έναν άλλον άγνωστο Άγιο και πάλι της Ρωσικής γης. Τον άγιο Αρτέμιο της Βέρκολα. Ήταν νέο παιδί 13 χρονών όταν βρισκόταν στο χωράφι του για να δουλέψει εκεί που ήταν τα χωράφια του πατέρα του. Χτύπησε κεραυνός μέσα σε μια καταιγίδα και πέθανε 13 χρονών. Τι είχε κάνει αυτό το παιδί άραγε; Τι άσκηση πρόλαβε να κάνει; Οι χωρικοί βλέποντας ότι το παιδί πέθανε από τον κεραυνό, θεώρησαν ότι ήταν μια κατάρα θεϊκή και μάλιστα ότι το παιδί ήταν πολύ αμαρτωλό. Γι' αυτό τιμωρήθηκε από το Θεό. Γρήγορα-γρήγορα τον έθαψαν κάτω από κάτι ξερόκλαδα μπας και δαιμονιστούν από τον κακό άνθρωπο που χτυπήθηκε από την οργή του Θεού, όπως έλεγαν.

Εικοσιδύο χρόνια αργότερα – το 1547 – ένας νεωκόρος του ναού του Αγίου Νικολάου της περιοχής, ο Αγάθων, είδε στον τόπο εκείνον ένα φως μυστηριώδες. Κι ανακάλυψε το σώμα του παιδιού. Το οποίο ευωδίαζε. Κι από τότε και μετά άρχισε να κάνει ατέλειωτα θαύματα. Τι έκανε αυτό το παιδί στη ζωή του; Κανείς δε το ξέρει. Το μυστήριο του Θεού. Το μυστήριο της αγάπης του Θεού. Οι ανεξιχνίαστες βουλές Του. Ποιος μπορεί να τις συλλάβει; Ποιος μπορεί να τις προσεγγίσει;

Ποιος μπορεί να καταλάβει το μυστήριο της ανεξιχνίαστης βουλής του Θεού που παίχτηκε εκεί – το Μάιο του '41- στη Σερβική γη; Όταν οι συνεργάτες των Ναζί, οι Ουστάσι, συνέλαβαν κάποιους δήθεν στασιαστές ανάμεσα στους οποίους ήταν κι ο γιος του ιερέα της περιοχής – ο γιος ενός ευσεβούς ιερέως. Ήταν ο πατήρ Μπράνκο Ντομπροσάλεβιτς. Συνέλαβαν το γιο του και πήγαν να τον εκτελέσουν με τους άλλους. Και πήραν μαζί και τον ιερέα. Εκτέλεσαν μπρος στα μάτια του το γιο του και του είπαν, «ξέρεις γιατί σε φέραμε; Για να κάνεις την νεκρώσιμή του ακολουθία». Ο ιερέας, ευσεβέστατος ων, τους είπε : «βεβαίως». Κι έκανε πλήρως την Ορθόδοξη ακολουθία. Υπάκουσε στο θέλημα του Θεού. Και μόλις είπε το «δι' ευχών», τον εξετέλεσαν. Μυστήριο η αγάπη του Θεού. Και πώς αναδεικνύει τους Αγίους.

Τι έκανε το μυστήριο του Θεού στην καρδιά του οχτάχρονου Ιωάννη του Κινέζου όταν στο μεγάλο αντιχριστιανικό κίνημα των Μπόξερς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, μαρτύρησαν πολλοί Κινέζοι Ορθόδοξοι. Έπιασαν το παιδί και το ακρωτηρίασαν και του είπαν: «Πονάς; Υποφέρεις;» Και είπε το παιδάκι, «δεν είναι δύσκολο να υποφέρει κανείς όταν είναι με το Χριστό». Τι μυστήριο έκανε αυτό το παιδάκι να πει ότι δεν υποφέρει; Τι μυστήριο επέτρεψε κατά τη δική μας την εσφαλμένη λογική ένα παιδάκι οχτώ χρονών να πεθάνει;

Ποιος ξέρει για τον Άγιο Μάλχο από τη Συρία; Που έφυγε κρυφά από το σπίτι του το πατρικό γιατί ήθελαν να τον παντρέψουν. Κι εκείνος δεν ήθελε. Ήθελε να γίνει μοναχός. Και πήγε κι έγινε μοναχός. Κοντά στην Αντιόχεια και πάλι. Όταν πέθανε ο πατέρας του γύρισε σπίτι για να παρηγορήσει τη μητέρα του. Και να ρυθμίσει κάποιες υποθέσεις οικογενειακές. Παρόλη την εντολή του γέροντά του, "μη γυρνάς πίσω, κάνε προσευχή για τον πατέρα σου". Έγινε επιδρομή Σαρακηνών και τον συνέλαβαν οι Σαρακηνοί σα δούλο. Τον πούλησαν μαζί με μια γυναίκα σε ένα καραβάνι. Αυτός που τους αγόρασε τους υποχρέωσε να παντρευτούν. Πού να το περίμενε ο Μάλχος. Από μια ανυπακοή να βρεθεί με το ζόρι παντρεμένος. Αλλά ο Θεός έχει άλλες βουλές. Στο χείλος της απελπισίας ο Μάλχος σκεφτόταν να αυτοκτονήσει. Όταν τότε αυτή η γυναίκα με την οποία δια της βίας τον πάντρεψαν του πρότεινε να ζήσουν με αγνότητα και να παραμείνουν ως ασκητές σε όλη τη ζωή τους. Διδάχτηκε από τη γυναίκα ο Μάλχος.

Και τελειώνοντας πώς να ξεχάσω άλλες ανεξιχνίαστες βουλές του Θεού μας. Ας τελειώσω με τον Άγιο Θαλάσσιο το Λίβυο. Από τη Λιβύη ο Άγιος Θαλάσσιος. Αν ψάξετε το συναξάρι της ζωής του δεν θα δείτε κάτι που να μυρίζει -έτσι φαίνεται- αγιότητα. Άλλα τα μέτρα του Θεού όμως. Ο Θεός επέτρεψε να συναντήσει εκεί στη Λιβύη ο Άγιος Θαλάσσιος έναν από τους μεγαλύτερους Αγίους της Εκκλησίας μας. Τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή. Και επειδή είχε πολλά ερωτήματα, τον ρώτησε μερικά. Κι ο άγιος Μάξιμος του απαντούσε. Του είπε : "τώρα φεύγεις για το ταξίδι σου. Μπορώ να σου γράφω γράμματα και να μου απαντάς; " «Ναι» του είπε ο Άγιος Μάξιμος. Άρχισε να του γράφει γράμματα. «Απορίες του Αγίου Θαλασσίου». Κι ο άγιος Μάξιμος απαντούσε. Έχουν εκδοθεί αυτές οι απαντήσεις. Απαντούσε, απαντούσε, απαντούσε. Κι ο άγιος Θαλάσσιος αυτά που έβλεπε γραμμένα άρχισε να τα ζει. Κι άρχισε η ζωή του να είναι μια μίμηση του αγίου Μαξίμου. Ολόκληρη η ζωή του. Ζούσε από τα γράμματά του. Κι είπε αυτός ο άγιος άνθρωπος μου δίνει απαντήσεις κι εγώ θα είμαι μόνο αναγνώστης; Κι όλη η ζωή του έγινε αγιασμένη. Και τόσο πολύ φωτίστηκε, που στο τέλος έγραψε κι αυτός ένα περίφημο έργο. «Περί αγάπης κι εγκρατείας». Σπουδαίο έργο. Με τέσσερις εκατοντάδες κεφαλαίων. Μιμούμενος τον άγιο Μάξιμο. Από μια γνωριμία. Από κάποια γράμματα. Οι βουλές του Θεού. Το ανεξιχνίαστο του Θεού. Αυτό που δεν μπορείς να καταλάβεις. «τις γαρ έγνω νουν Κυρίου»;

 Η Αγία Μαρία η Αιγυπτία 44 χρόνια στην Αίγυπτο. Ο ληστής σε ένα λεπτό. Δεν είναι αυτά τα μαθηματικά σωστά. Ο Θεός έχει άλλα μαθηματικά για κείνους σίγουρα τους αγίους που ανέφερα και για όλους εμάς. Το μυαλό μας να είναι πάντοτε ανοιχτό στην αγάπη του Θεού. Το πώς και το γιατί και το πόθεν μπορεί να είναι ανθρώπινα ερωτήματα. Και δεν τα απεμπολούμε. Αλλά έχουμε την τόλμη να ξεπεράσουμε τα δικά μας μαθηματικά για να μπούμε μέσα στην αγάπη του Θεού που έχει άλλα μαθηματικά; Και μας σώζει με έναν άλλο τρόπο; Μέσα από μια σαλότητα και μέσα από μια έξοδο;

Εύχεστε Σεβασμιώτατε Δέσποτα η ζωή μας να χαρακτηριστεί από αυτή την ελευθερία κι από αυτήν την έξοδο!

 

* Απομαγνητοφωνημένη ομιλία, που έγινε στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Βούλας, στις 5/4/2009.

 

ΠΗΓΗ: http://www.floga.gr/10/2008-9/2009040510.asp

 

Εκκλησία και διαφάνεια

 

του Θανάση Ν. Παπαθανασίου *

 

Ο επίσκοπος κατέχει κεντρική θέση στη δομή της Εκκλησίας. Πλήθος ιερών κανόνων μπορεί να προσκομιστεί προς επιβεβαίωση της "κεντρικότητάς" του. Τελεία και παύλα; Αντιθέτως! Εδώ ακριβώς ανακύπτει ένα πρώτο ζήτημα. Μόνο στα ξόρκια οι λέξεις έχουν αναπόδραστα ένα και το αυτό περιεχόμενο. Η "κεντρικότητα", συνεπώς, του επισκόπου δεν σημαίνει ένα και μόνο πράγμα! Χάος χωρίζει μια κεντρικότητα που κατανοείται ως μοναρχία, από μια κεντρικότητα που ασκείται ως διακονία.

Στην πρώτη περίπτωση το επισκοπάτο πολιτεύεται ως χαλιφάτο, στη δεύτερη ως το εκ διαμέτρου αντίθετο: ως διακονία. Ως ευθύνη, δηλαδή, για την υπηρέτηση του εκκλησιαστικού σώματος, το οποίο και οφείλει να λειτουργεί συνοδικά. Αυτά τα δυο μαζί – η διακονικότητα και η συνοδικότητα – καλούνται να είναι θεμελιώδες κριτήριο για τη συγκρότηση της εκκλησιαστικής ταυτότητας και, συνακόλουθα, για την ερμηνεία κάθε ιερού κανόνα. Αλλιώς, η μετάλλαξη των ωραιότερων πραγμάτων σε αβάσταχτη ασχήμια, όχι απλώς δεν αποκλείεται, αλλά – πολύ περισσότερο – γίνεται καθεστώς! Καθαυτή η πορεία της Εκκλησίας μέσα στον χρόνο δεν είναι περίπατος μιας συμπαγούς ουσίας, αλλά αδιάκοπη σύγκρουση ρευμάτων: χαλιφάτο κατά διακονίας! Ιδού μερικές εκδηλώσεις αυτής της αδιάκοπης σύγκρουσης:

Στους λεγόμενους "Αποστολικούς Κανόνες" (μάλλον περί τα τέλη του 3ου αιώνα) περιλαμβάνονται αρκετοί κανόνες που αναθέτουν τη διαχείριση της εκκλησιαστικής περιουσίας προσωπικά και ανενδοίαστα στον επίσκοπο. Είναι όντως επισκοποκεντρικοί. Ανάμεσά τους πάντως βρίσκεται κι ένας (ο 40ός), ο οποίος ξεκινά με την εξής εκπληκτική απαίτηση: "Να είναι φανερή η προσωπική περιουσία του επισκόπου, αν βέβαια έχει, και φανερή η περιουσία της εκκλησίας"!

Στη φράση αυτή επωάζεται ένα δίπολο εξαιρετικής δυναμικής. Από τη μια, η αξίωση για διαφάνεια, από την άλλη, η ακτημοσύνη του επισκόπου – και μάλιστα σαν να είναι το φυσικότερο πράγμα του κόσμου! Αξίζει να σκεφτούμε, τι σημαίνει η εκφορά αυτού του κανόνα! Κάποιες ατασθαλίες απαίτησαν προφανώς τη γέννησή του και κάποιες εκκλησιαστικές ευαισθησίες που διέθετε η Εκκλησία την ώθησαν να προχωρήσει σε κάποια εμβρυακή θέσμιση της διαφάνειας, προφανώς διαπιστώνοντας ότι όσα υπέροχα λέει η θεολογία για τον πατρικό ρόλο του επισκόπου δεν αρκούν – δεν παράγουν αυτομάτως αληθινούς πατέρες, ούτε αποτρέπουν αυτομάτως την κακοποίηση των τέκνων.

Αυτή η ετοιμότητα για διορθωτικές κινήσεις (πράγμα που σημαίνει απόρριψη της άποψης ότι το εκκλησιαστικό σκάφος ποντοπορεί με αυτόματο πιλότο) σκάει μύτη κάθε τόσο στην ιστορία της Εκκλησίας, ως ρεύμα που πασχίζει να αντιμετωπίσει τα ρεύματα της αδράνειας και του μισοσκόταδου στα οποία φωλιάζουν διαφόρων λογιών καμόρες. Ενάμισυ αιώνα μετά από τους "Αποστολικούς Κανόνες" διατυπώθηκε ένας νέος κανόνας, από την τέταρτη οικουμενική σύνοδο αυτή τη φορά. Ο 26ος κανόνας της κάνει ένα παραπέρα βήμα για τη θέσμιση της διαφάνειας:

"Επειδή, όπως πληροφορηθήκαμε, σε κάποιες τοπικές εκκλησίες οι επίσκοποι διαχειρίζονται την εκκλησιαστική περιουσία χωρίς οικονόμους" (κοντολογής, ολομόναχοι – αλλά αυτό δεν είχαν ορίσει οι "Αποστολικοί Κανόνες";), αποφασίζουμε να οριστεί σε κάθε τοπική εκκλησία οικονόμος κάποιος από τους κληρικούς της, ώστε να συνεργάζεται με τον επίσκοπο "και να μην είναι αμάρτυρη η εκκλησιαστική διαχείριση και εξαιτίας αυτού να διασπαθίζεται η περιουσία και να αποδίδεται μομφή στην ιεροσύνη".

Πολλά σημεία αυτών των ρυθμίσεων μπορούν να συζητηθούν σήμερα, καθόσον γνωρίζουμε πολύ καλά ότι μύριες τρικλοποδιές σκαρφίζεται η εξουσία προκειμένου να συνεχίσει να μένει και αδιατάρακτη αλλά και νομότυπη! Καθαυτή η δίψα του πλουτισμού, για παράδειγμα, αποτελεί πρόβλημα για τον εκκλησιαστικό εαυτό. Μα κι από την άλλη, για τι είδους ακτημοσύνη πρόκειται, όταν ο εκκλησιαστικός ανήρ δεν έχει μεν τίποτα γραμμένο στο όνομά του, αλλά αξιοποιεί τη θέση του για να ζει τρυφηλά και ανάλγητα;

Ο οικονόμος, εξάλλου, πώς θα μπορέσει να λειτουργήσει όντως υπέρ της διαφάνειας, αν απλώς είναι ένας ανοχύρωτος υφιστάμενος; Εδώ, λοιπόν, είναι ενδιαφέρουσα η ύπαρξη κανόνων που ζητούν την ενημέρωση και τη συμμετοχή όλων των κληρικών της τοπικής εκκλησίας και της συνόδου (κανόνες 24 της Αντιοχείας και 33 της Καρθαγένης, το 341 και το 419 αντίστοιχα), "ώστε να μην ενεργούν αυταρχικά οι επίσκοποι καταχρώμενοι την εξουσία που τους είχε δοθεί με τους Αποστολικούς Κανόνες", όπως σημείωνε τον 12ον αιώνα ο κανονολόγος Ιωάννης Ζωναράς.

Από το πυκνό δάσος της εκκλησιαστικής νομοθεσίας επέλεξα ενδεικτικά την επισήμανση αυτών των πολυχρονεμένων κλαδιών, με τη ελπίδα ότι αναδεικνύουν δυο ραχοκοκκαλιές:

Πρώτον, ότι η απαίτηση για διαφάνεια πηγάζει από τα ίδια τα σπλάχνα της εκκλησιαστικότητας. Είναι όρος αλήθευσης της ίδιας της Εκκλησίας, κι όχι απλώς μια πίεση έξωθεν. Οι εκκλησιαστικοί άνδρες, συνεπώς, που μεθοδεύουν συγκαλύψεις, είναι υπόλογοι για τη στρέβλωση καθαυτού του εκκλησιαστικού γεγονότος.

Δεύτερον, ότι η δυνατότητα για νέες εκκλησιαστικές ρυθμίσεις ώστε να αντιμετωπιστούν νέα προβλήματα και νέες φαλκιδεύσεις, είναι πάγια δυνατότητα και οφειλή της Εκκλησίας. Και αφορά, φυσικά, άμεσα το λαϊκό σώμα της Εκκλησίας – και τη μεγάλη εκκρεμότητα της θεσμικής συμμετοχής του στο ίδιο του το σπιτικό!

* Ο Θ. Ν. Παπαθανασίου είναι αρχισυντάκτης του περιοδικού Σύναξη.

ΠΗΓΗ: Το κείμενό του «Εκκλησία και διαφάνεια» δημοσιεύτηκε στη σημερινή   «Χριστιανική», Πέμπτη 14-05-2009.  

Ήδη έχουμε υλοποιήση νύξεις για το θέμα των ρευμάτων αυτών που αυτοπαρουσιάζονται ως γνωρίζοντα τον άνθρωπο και την ψυχή του σε ικανό βαθμό, και κατά συνέπεια μπορούν να μας μιλήσουν για την θεραπεία του.

 

Στην διαχρονία

Μέχρι πριν τρεις-τέσσερις δεκαετίες, το κυρίαρχο παράδειγμα στην ψυχανάλυση εθεωρείτο ο φροϋδισμός. Ήδη είχαν εμφανιστή πολύ αξιολογότερα υποδείγματα, όπως της (εφαρμοσμένης σε επιχειρησιακό επίπεδο) ανθρωπιστικής Τρίτης ψυχολογίας, όπως αυτή που ανέπτυξε ο συγκρητιστικά φιλοθρησκευτικός -τέτοιος υπήρξε και ο Jung, κατ’άλλους εν κρυπτώ ινδουϊστικών αρχών- τύπος A. Maslow. Ο πολύ μεγάλος της, ας πούμε, ριζικής φιλελεύθερης αντιψυχιατρικής T. Szasz, ιατρός ο ίδιος και καθηγητής πανεπιστημίου στις ΗΠΑ, έχει κυκλοφορήση ένα βιβλίο με τον χαρακτηριστικό τίτλο “Heresies” ή “Αιρετικά” που… είχαμε την ευλογία, μάλλον, να έχη κυκλοφορήση και ελληνιστί προσφάτως από τις εξαίρετες, εν γένει, οφείλω να πω,  “Εναλλακτικές εκδόσεις”. Αιρετικός υπήρξε ο Szasz, διότι αμφισβητούσε τον φροϋδισμό, και ευρύτερα την “θρησκεία της νεύρωσης” που για αυτόν ήταν η ψυχιατρική. (Βεβαίως, η αναφορά είναι και στην Ιερά Εξέταση, την οποία μελετά συγκριτικά με το όλο ”κίνημα ψυχικής υγείας” στην “Βιομηχανία της τρέλας” και αποδεικνύει τις τρομερές τους αναλογίες και κοινή προέλευσι.)

Κατόπιν, όμως, ο φροϋδισμός και η ξενόφερτη εκείνη μόδα του ψυχαναλίσματος πέρασε λιγάκι στο περιθώριο, και έγινε …”alternative”. Συμπτωματικά, η δεκαετία του 1960 ήταν εκείνη στην οποία είχαμε το χαρακτηριστικό γιγάντωμα των επιχειρήσεων και τους εμμανείς κύκλους “συγχωνεύσεων και εξαγορών”. Αυτή η τάση ήταν που οδήγησε τον Galbraith σε μία  μεγάλη έως άκρα όξυνση της κριτικής του συστήματος και της “συμβατικής σοφίας” από την αντικαταναλωτική “Κοινωνία της αφθονίας” στα τέλη της δεκαετίας του 1950 ως το “Νέον βιομηχανικόν κράτος” και την με παγκόσμια αναφορά ”Οικονομία και κοινό συμφέρον” του 1973.

Γέροντας Πορφύριος Καψοκαλυβίτης: άγιος, λόγιος περί 

τα ιατρικά και ιατρός, δριμύτατος κατακριτής της 

κοσμικής ψυχιατρικής

Οι σύγχρονες τάσεις

Η τάση, βεβαίως, σήμερα, είναι μάλλον η βιολογική ή βιολογίζουσα, “φαρμακολογική”, όπως την ονομάζει ο π. Φάρος, ψυχιατρική.  Ο ψυχοθεραπευτής P. Breggin, συγγραφέας και αποκαλούμενος από ορισμένους ακαδημαϊκούς πολύ εύλογα “συνείδηση της αμερικάνικης ψυχιατρικής” , βλέπει μετά από το τέλος της δεκαετίας του 1960 και τις αρχές του ‘70 την εκπώληση της επίσημης ψυχιατρικής στις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες και στα περιοδικά που αυτές διατηρούσαν και χρηματοδοτούσαν, και με καταχωρήσεις που πρέπει, έπρεπε να κινούνται αυστηρά μέσα στο ψευδοεπιστημονικό αυτό ”υπόδειγμα”. Κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο σε μία άλλη θεωρητική, κοινωνική “επιστήμη” ή θεωρία, την οικονομική, το υπόδειγμα που επαναλαμβάνεται στα θεωρούμενα ως “πρωτοκλασσάτα” επιστημονικά περιοδικά είναι το νεοκλασσικό. Για όσους ξέρουν, το νεοκλασσικό υπόδειγμα της “Γενικής ισορροπίας”(”General  equilibrium theory”). Και, όπως εμείς οι φοιτητές γνωρίζουμε καλώς από εντός του πανεπιστημίου, εάν οι προτεινόμενες δημοσιεύσεις δεν ακολουθούν αυτό το υπόδειγμα και δεν επαναλαμβάνουν κάποιες λέξεις-κλειδιά, όπως της απορρύθμισης(ως πολιτικές προτάσεις), δεν δημοσιεύονται και έτσι δεν προάγεται κάποιος επαγγελματικά ή αξιολογητικά(στο εξωτερικό, ως τώρα). Την ίδια μομφή με δριμύτατο τρόπο απευθύνει ο καθηγητής του πανεπιστημίου του Τέξας James Galbraith, ο οποίος φυσικά δεν είναι το είδος του ακραιφνούς καπιταλιστή που ονομάζουμε νεοκλασσικό. Αυτά, λοιπόν, είναι για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ λίγο -πολύ τετριμμένα και εγνωσμένα.

Το ανησυχητικό είναι, ότι έχουμε αυτήν την “diabolical rapture”, διαβολική συμμαχία, όπως θα έλεγε και ο Szasz, μεταξύ κρατικής εξουσίας και λεγόμενης “ψυχιατρικής” που “απειλεί την ανθρώπινη ελευθερία”, σε εποχές που ακούγεται συνεχώς από τα-τους εκμαυλιστές των ΜΜΕ, το αίτημα του χωρισμού “κράτους-εκκλησίας”, εννοείται δε εντέχνως και “από τα πάνω”, όπως λέμε… Σε αυτά τα αμαρτήματα είχε υποπέση και ο θεωρούμενος από κάποιους ως φονταμενταλιστής Χριστιανός(…) G.W. Bush, βεβαίως, ως γνωστόν. Και βέβαια είναι και η συνεχής προβολή των εν λόγω προσώπων ως “επιστημόνων”, ειδικών κτλ. Σίγουρο είναι, ότι από τις θέσεις τους έχουν παραπλανηθή και δηλητηριαστή χιλιάδες ακάτεχοι άνθρωποι, που ψάχνουν στα θολά ή βρώμικα νερά του αστικού υλισμού, του κοσμικού ελπιδεμπορίου και του marketing που χρησιμοποιεί ως βασικά καθότι τελεσφόρα εργαλεία του τις “επιστημονικές δημοσιεύσεις” σε ποικίλα περιοδικά. Οι “ειδικοί” του marketing και οι οικείες σχολές λένε τις μεγαλύτερες αλήθειες για το πώς λειτουργεί η οικονομία και τα διάφορα προϊόντα, έλεγε ο J.K. Galbraith στο τελευταίο του δοκίμιο, και εν προκειμένω αυτά τα εργαλεία τα αναφέρει και προτείνει ο Philip Kotler, μέντορας και εφευρέτης του marketing management σε βιβλίο του του 2008.

Αυτά ας θεωρηθούν πενιχρές σημειώσεις ή οφειλές διαφώτισης κατά δύναμιν για ένα τεράστιο θέμα που οι περ

ισσότεροι, ίσως, αγνοούν ή δεν ερευνούν. Σε αυτό, μεταξύ απείρων άλλων, τα ΜΜΕ, περιοδικός τύπος ή τηλοψία, αλλά και ιστοσελίδες εκλαϊκευμένης επιστήμης ακόμη και ενίοτε, όπως η wikipedia, κάνουν την προπαγανδιστική τους εργασία “πολύ καλά”, σίγουρα.

Οι startz

Οι startzi, και ο στάρετς Σέργιος, και η κοσμική ”ψυχιατρική”

Ο στάρετς(1903-1987) Σέργιος είναι ένας αδάμας πραγματικός “γέροντα με υψηλή πνευματικότητα”(=στάρετς, στην ρώσσικη γλώσσα) της ρωσσικής διασποράς στη Γαλλία. Λόγιος επίσης, και με μεγάλη αποδοχή στους κύκλους των Χριστιανών Υπαρξιστών εν Γαλλία, μίλησε εκτενώς για τις ψυχιατρικές θεωρίες της εποχής του. Ο Jean -Claude Larchet, καθηγητής Φιλοσοφίας και Θεολογίας στο Στρασβούργο, με ανώτατες σπουδές σε ανθρωπιστικές επιστήμες και ψυχολογία, καταγράφει κάποιες ρήσεις του, που παραθέτουμε άνευ περιττολογιών…:

Στη βάση των ψυχικών ασθενειών βρίσκεται η υπερηφάνεια. Θεμέλιο των ψυχικών ασθενειών είναι η θεώρηση του εαυτού μας ως κέντρου των πραγμάτων. Όλοι οι ψυχικά ασθενείς έχουν ως κέντρο τον εαυτό τους. Αυτό, βεβαίως, δεν σημαίνει ότι οι ίδιοι είναι υπεύθυνοι για την ασθένειά τους. Η υπερηφάνεια, όπως και τα άλλα πάθη, έχουν στο άτομο ποικίλες προελεύσεις: την προσωπική βούληση, αλλά και την κληρονομικότητα, το οικογενειακό περιβάλλον, την κοινωνία, τις προσωπικές σχέσεις και την ιστορία του καθενός.

Κάθε πνευματικός πατέρας πρέπει να είναι ταυτόχρονα και ψυχίατρος. Κάθε ψυχική ασθένεια έχει στην βάση της πνευματικά προβλήματα.  Η πνευματικότητα καλύπτει και περιλαμβάνει τα πάντα.

Επομένως, μια πνευματική πράξη μπορεί να θεραπεύσει.

Ο ψυχίατρος που δεν είναι πνευματικός άνθρωπος μπορεί να ανακουφίσει τον ασθενή, να τον βοηθήσει να ξαναβρεί τον εαυτό του, να βελτιώσει τις σχέσεις του με τους άλλους. Αλλά κατά βάθος τον αφήνει άδειο, γιατί δεν του λέει πώς να βρει ένα νόημα στην ύπαρξή του. Κάτι που αντιθέτως κάνει ο πνευματικός πατέρας

Αντίθετα με ό,τι ισχυρίζεται ο Φρόυντ, η βάση των ψυχικών ασθενειών δεν είναι η σεξουαλικότητα, αλλά η υπερηφάνεια.

…]Να καταλάβουμε ότι όπως το σώμα αρρωσταίνει και πεθαίνει χωρίς τροφή, έτσι και η ψυχή αρρωσταίνει και πεθαίνει χωρίς την προσευχή. Η προσευχή είναι η τροφή της ψυχής.(Larchet, 2006, Ακρίτας, σσ. 167-169)

Ελπίζω, ότι τώρα κατανοείτε γιατί δεν σχολιάζω.