Ο ΠΕΖΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΣΕΙΣ

Του Χρήστου Τσουκαλά*

Ο προφορικός λόγος προηγείται του γραπτού. Χρειάστηκαν χιλιετίες εξέλιξης του ανθρώπινου πολιτισμού μέχρι να εφεύρει ο άνθρωπος τη γραφή. Αυτή πάλι πέρασε πολλά στάδια εξελικτικών μετασχηματισμών από τα εικονογράμματα και τα ιδεογράμματα στη φωνητική-συλλαβική (π.χ Μινωική) και εν τέλει στην αλφαβητική γραφή. Ανάλογη λίγο-πολύ ακολουθία παρατηρείται και οντογενετικά, το παιδί πρώτα μιλά και μετά γράφει. Επειδή προφανώς η γραφή απαιτεί υψηλότερο στάδιο νοητικής ανάπτυξης του ανθρώπου.

Επιπλέον το γράψιμο, ιδιαίτερα στην αρχαία εποχή, ήταν διαδικασία χρονοβόρα, δαπανηρή και επίπονη. Όσοι κατέχουν την τέχνη της γραφής, γράφουν μόνο ό,τι είναι ανάγκη και ό,τι αξίζει να γραφεί κατά την υποκειμενική τους εκτίμηση ή κατά την εκτίμηση των εντολέων τους. Έτσι έχουν βρεθεί γραπτά κείμενα σε ναούς, σε παλάτια, στις έδρες των κρατικών διοικητικών μηχανισμών, σε ταφικά μνημεία, σε επιγραφές, σε αγγεία και πινακίδες κλπ. Συνήθως γράφονταν ονόματα θεών, βασιλιάδων, νικητών αγώνων, ύμνοι προς τιμήν των θεών και των βασιλιάδων, λογιστικοί κατάλογοι, λογαριασμοί, κρατικά αρχεία κλπ.

Συνέχεια →

Ρωσική κάθοδος στη Μέση Ανατολή

O Βλαντιμίρ Πούτιν στην αεροπορική βάση της Ρωσίας, στο Χμεϊμίμ, όπου κήρυξε τη νίκη στον αγώνα εναντίον του Ισλαμικού Κράτους.

Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου

Την περασμένη εβδομάδα, το περιοδικό New Yorker δημοσίευσε άρθρο της διεθνώς αναγνωρισμένης δημοσιογράφου και ερευνήτριας Ρόμπιν Ράιτ με τίτλο: «Ο Τραμπ θα αφήσει τον Ασαντ να μείνει μέχρι το 2021, ενώ ο Πούτιν ανακηρύσσει εαυτόν νικητή στη Συρία». Το ρεπορτάζ που ακολουθούσε ήταν αποκαλυπτικό. Ενώ η Ουάσιγκτον επέμενε, μέχρι πρόσφατα, ότι δεν μπορεί να υπάρξει πολιτική λύση στη Συρία όσο ο πρόεδρος Μπασάρ Ασαντ μένει στην εξουσία, τώρα η κυβέρνηση Τραμπ είναι έτοιμη να ρίξει «λευκή πετσέτα», αναγνωρίζοντας την υπεροχή της Ρωσίας στη συριακή σκακιέρα.

Συνέχεια →

Ο απαράδεκτος κ. Ερντογάν – Μια επίσκεψη που δεν έπρεπε να γίνει

Του Γιάννη Ζερβού*

Γιὰ ποιὸ λόγο προσκλήθηκε ὁ Τοῦρκος Πρόεδρος στὴν Ἀθήνα; Ποιὸ ἦταν τὸ ὄφελος τῆς ἐπίσκεψης Ἐρντογάν; Τὰ ἐρωτήματα παραμένουν, μετὰ τὸ πέρας τῆς περιπετειώδους ἐπίσκεψης.

Μιὰ μόλις μέρα πρὶν ἔρθει στὴν Ἀθήνα, ὁ κ. Ρετζὲπ Ταγὶπ Ἐρντογὰν ἔδωσε τὸ στίγμα τῶν προθέσεών του. Εἶναι καθιερωμένο, πρὶν μιὰ σημαντικὴ ἐπίσκεψη καὶ συνάντηση μὲ ξένο ἡγέτη, οἱ δύο πλευρὲς νὰ δίνουν συνέντευξη ἡ κάθε μία σὲ ἐπιλεγμένο ΜΜΕ τῆς ἄλλης. Ἐνῶ ὁ Ἕλληνας Πρωθυπουργὸς παραχώρησε τὴ συνέντευξη στὸ τουρκικὸ πρακτορεῖο Εἰδήσεων «Ἀναντολού», ὅπως εἶχε κανονιστεῖ, ὁ Ἐρντογὰν παραβίασε τὴ συμφωνία τῶν δύο πλευρῶν καὶ ἀντὶ γιὰ το «Ἀθηναϊκὸ καὶ Μακεδονικὸ Πρακτορεῖο Εἰδήσεων», ἐπέλεξε τὸν «ΣΚΑΪ». Προφανῶς, ἐκτίμησε ὅτι ἔτσι θὰ ἔβρισκε πιὸ γόνιμο ἔδαφος γιὰ νὰ προβεῖ στὶς ἐμπρηστικὲς δηλώσεις του περὶ ἀναθεώρησης τῆς Συνθήκης τῆς Λωζάνης, τῆς Μουσουλανικῆς Μειονότητας καὶ τῶν Τούρκων ἀξιωματικῶν, ποὺ ζητοῦν ἄσυλο στὴν Ἑλλάδα.

Συνέχεια →

Τι μας είπε ο Ερντογάν στην Κομοτηνή

Του Κώστα Καραΐσκου*

Η αλλαγή ύφους του Τούρκου Προέδρου μέσα σε μία μέρα, από την Αθήνα στην Κομοτηνή, ήταν θεαματική και αξίζει μια προσπάθεια να την ερμηνεύσουμε. Πώς από την ιταμότητα περάσαμε στην αλληλοπεριχώρηση και από τις διεκδικήσεις στην αγαπολογία; Και πώς πρέπει να τον αντιμετωπίσουμε ως Ελλάδα στο εξής; Θα προσπαθήσουμε να τεκμηριώσουμε τις απαντήσεις μας επ’ αυτών παρακάτω.

Τρία πράγματα συνέβαλαν, κατά τη γνώμη μας, στην μεταβολή της ερντογανικής ρητορικής.

Συνέχεια →

Η θεολογία της Απελευθέρωσης

Του Περικλή Κοροβέση

Μπορεί κανείς να φανταστεί κάποιον μητροπολίτη που με εγκύκλιό του να απαγορεύει τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου και ακόμα κάθε επιμνημόσυνη δέηση για τους ήρωες της Επανάστασης του 1821; Και ακόμα να εξορίζει κληρικούς που τόλμησαν να μνημονεύσουν στην εκκλησία τον Κολοκοτρώνη ή τον Καραϊσκάκη;

Μοιάζει λιγάκι με σκηνή επιστημονικής φαντασίας αν πούμε πως η περιφορά του Επιταφίου έπρεπε να σταματήσει και να αποδώσει φόρο τιμής στον κυβερνήτη; Επιπλέον να συνεργάζεται στενά με την αστυνομία και να χαφιεδώνει ιερείς και να τους οδηγεί σε εξορία, φυλακή ή θάνατο; Ένας από τους εκτελεσμένους ιερείς ήταν ο Γρηγόριος Νοδάρος, που αφού τον κούρεψαν και τον ξύρισαν, αποσχηματισμένος πια, προχωρούσε προς την αγχόνη χωρίς παπά.

Συνέχεια →

Φιλοσοφία καί πρόσωπο (Πλάτων καί πρόσωπο) μέρος Β’ 

Του Φώτη Σχοινά

Στό παρόν ἄρθρο θά προσπαθήσουμε νά καταδείξουμε τήν ὅποια συμβολή τοῦ Πλάτωνος στήν διαμόρφωση τῆς ἐννοίας τοῦ προσώπου. Πρός τόν σκοπό αὐτό θά παρακάμψουμε τίς ἄλλες πλευρές τῆς πλατωνικῆς φιλοσοφίας καί θά ἐπικεντρωθοῦμε στήν ψυχολογία (τήν θεωρία περί ψυχῆς) καί στήν στενά συνημμένη μέ αὐτήν πολιτειολογία τοῦ Πλάτωνος.

Συνέχεια →

Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια

Του Περικλή Κοροβέση*

Μπορούμε να μιλήσουμε για φασισμό του 21ου αιώνα; Υπάρχει τέτοιος κίνδυνος ή απλά είναι μια υπερβολή που μας χρειάζεται για να δικαιολογήσουμε τον επαναστατικό μας ζήλο; Μελετώντας τον χιτλερισμό και τον μουσολινισμό είναι για να διευρύνουμε τις ιστορικές μας γνώσεις ή για να καταλάβουμε τον σημερινό κόσμο;

Ο φασισμός με την ευρεία έννοια του όρου έχει μια ενιαία πολιτική έκφραση ή μπορεί να υπάρξει ένας «πλουραλισμός» του φασισμού με ποικίλες εκφράσεις; Ή ακόμα, αυτό το πολιτικό φαινόμενο ευδοκιμεί μόνο σε κάποια κόμματα και στη μηχανή του κράτους ή είναι και διάχυτος στην κοινωνία;

Μπορεί κάποιος να έχει δημοκρατικές ιδέες και η κοινωνική συμπεριφορά και πρακτική του να είναι φασιστική; Τα φασιστικά κράτη της Ευρώπης του Μεσοπολέμου, που ήταν περισσότερα από τα δημοκρατικά, ήταν προϊόντα χαρισματικών παρανοϊκών ηγετών ή ήταν αυθεντικά τέκνα του δυτικού πολιτισμού;

Συνέχεια →

Ίνδικτος: η αρχή του Εκκλησιαστικού Έτους

Του Κωνσταντίνου Κόττη*

Η 1^η Σεπτεμβρίου αποτελεί την αρχή του εκκλησιαστικού έτους ή όπως λέγεται «Αρχή της Ινδίκτου». Σήμερα, βέβαια, το γεγονός έχει περιπέσει, κατά κανόνα, σε μια απλή ανάμνηση στα όρια της λήθης. Δεν συνηθίζεται να δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην ημέρα αυτή. Αντίθετα η εκκοσμίκευση, αλλά και ο ευσεβισμός παλαιοτέρων ετών, έχει καθιερώσει σε πολλούς ναούς την τέλεση αγιασμών για το νέο έτος, όχι κατά την 1^η Σεπτεμβρίου, αλλά κατά το κοσμικό ημερολόγιο, δηλαδή περί την 1^η Ιανουαρίου.

Η οριστική επιλογή του Σεπτεμβρίου ως πρώτου μήνα, ενώ κατά το ρωμαϊκό έτος ήταν ο έβδομος μήνας, έχει να κάνει με την εισαγωγή της ινδικτιώνος. Ως «ινδικτιών» (ρωμαϊστί «indictio» = ορισμός ή διάγγελμα), θεωρούνταν, αρχικά, μια περίοδος 5 ετών, αρχής γενομένης από το 297/298 μ.Χ. Στη συνέχεια, όμως, η περίοδος αυτή αφορούσε 15 έτη και εφαρμόσθηκε τον Σεπτέμβριο του 312 μ.Χ. Η indictio επείχε θέση διαγγέλματος, με το οποίο ορίζονταν η κατ΄ έτος καταβολή φόρου για την συντήρηση του ρωμαϊκού στρατού. Η εκκλησιαστική ινδικτιών, ακολουθώντας την βυζαντινή, εκκινούσε από την 1^η Σεπτεμβρίου. Αργότερα στη Δύση, η 1^η Σεπτεμβρίου ως αρχή του έτους, αντικαταστάθηκε στις παπικές περιοχές (περί τον 12^ο αιώνα), από την 25^η Δεκεμβρίου. Ουσιαστικά έτσι προέκυψε η 1^η Ιανουαρίου, ως πρώτος μήνας του έτους.

Συνέχεια →

Φιλοσοφία καί πρόσωπο (Ἀριστοτέλης καί πρόσωπο) Μέρος Γ

Του Φώτη Σχοινά

Στό παρόν τρίτο μέρος τῆς τριλογίας μας, μετά τόν Σωκράτη καί τόν Πλάτωνα, θά ἐξετάσουμε τήν συμβολή τοῦ Ἀριστοτέλη στή διαμόρφωση τῆς ἐννοίας τοῦ προσώπου. Σημειωτέον ὅτι οἱ ὅροι  «ἄτομο» καί «πρόσωπο» ἐκλαμβάνονται καί στήν παροῦσα ἐργασία ὡς ταυτόσημοι. Θά ἐξετάσουμε τήν ἀριστοτελική θεωρία περί ψυχῆς καί καθ̉ ἑαυτήν καί σέ ἀντιπαραβολή μέ τήν ἀντίστοιχη θεωρία περί ψυχῆς τοῦ Πλάτωνα.

Συνέχεια →