Αι-Βασίλης Λαογραφικά

Ξεκινούσε σαν μεσαιωνικός πεζοπόρος, αμέσως ύστερ' από τα Χριστούγεννα,με το ραβδί στο χέρι, και περνούσε απ' τους διάφορους τόπους,  καλόβολος πάντα και κουβεντιαστής με όσους συναντούσε. Δεν κρατούσε κοφίνι στην πλάτη του ούτε σακί φορτωμένο με δώρα. Εκείνο που έφερνε στους ανθρώπους ήταν περισσότερο συμβολικό: η καλή τύχη ιδιαίτερα κι η ιερατική ευλογία του.

Το μόνο κάπως συγκεκριμένο ήταν το μαγικό ραβδί του, απ' όπου με θαυμαστό τρόπο βλάσταιναν ή ζωντάνευαν κλαδιά και πέρδικες, σύμβολα των αντίστοιχων δώρων, που θα μπορούσε να μοιράσει στους ευνοουμένους του. Η πατρίδα του ανατολικού Αι-Βασίλη είναι η Μικρά Ασία, και είναι γραμματισμένος, κατάγεται από την Καισαρεία και «βαστάει κόλλα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι» και προσφέρει ως δώρο « τη σταθερή και διαχρονική χαρά της γνώσης».

Στην Δύση υπήρχε άλλος τύπος του δικού μας Αι-Βασίλη. Στην Ευρώπη και ιδίως στην Ολλανδία ήταν ο Sinter Klaas, ο οποίος ήταν ο προστάτης των ναυτικών, των εμπόρων και των παιδιών, έτσι όπως αυτός λατρεύτηκε στις κάτω Χώρες, κυρίως από τον 12ο αιώνα και μετά.

Τον 17ο αιώνα Ολλανδοί Καλβινιστές μεταναστεύοντας στην Αμερική έπαιρναν μαζί τους και την εικόνα του Αγίου Νικολάου και έγινε ο Saint Nick και ο Santa Claus. Μετακινήθηκε όμως μερικές εβδομάδες αργότερα για να επισκεφθεί τα παιδιά την παραμονή των Χριστουγέννων.

Ο τύπος αυτός ταξίδευσε και σε άλλες Χώρες. Γύρω στα 1870 η γλυκιά και γενναιόδωρη μορφή του ταξίδεψε και στην Βρεταννία, όπου και συγχωνεύτηκε με τον σκανδιναβικής προέλευσης, πατέρα των Χριστουγέννων και γέννησε μύθους, θρύλους, τραγουδάκια και αξεπέραστες συνήθειες.

Ταυτιζόμενος ο Saint Nick, με τον Santa Claus και τον Father Christmas μεταφέρθηκε στην Αμερική από τους Ευρωπαίους μετανάστες και όπως ήταν επόμενο εκεί αλλάζει μορφή, αποκτά την μορφή του καλοθρεμμένου και ολοπόρφυρου αγίου, που επειδή δεν μπορεί να ζει στις χιονισμένες πλαγιές του Άσπεν ή του Βερμόντ για λόγους παραδοσιακής αλλά και εμπορικής αποστασιοποίησης μένει κάπου στον Βόρειο Πόλο».

Βεβαίως, εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι αυτός ο "τύπος", που στην Ευρώπη και την Αμερική ονομάσθηκε Saint Nick, Santa Claus και Father Cristmas, από μας ονομάζεται Αι-Βασίλης.  Οι δυτικοί δεν τον ονομάζουν Αι-Βασίλη, αλλά Saint Nick, Santa Claus και Father Cristmas.  Εμείς ταυτίσαμε τον δυτικό αυτόν "τύπο" με τον Αι-Βασίλη, αφού εξοβελίσαμε τον δικό μας Άγιο Βασίλειο.

 

Ο σημερινός Αι-Βασίλης

 

Ο σημερινός Αι-Βασίλης είναι δημιούργημα του αγγλοσαξωνικού κόσμου και απηχεί την νοοτροπία του. Ο Αι-Βασίλης αυτός γεννήθηκε αρχές του 19ου αιώνα από έναν αστό προτεστάντη καθηγητή, τον Κλημέντιο Κλάρκ Μούρ πού έγραψε για τα παιδιά του μια ιστορία με ήρωα έναν Αι-Βασίλη, την The Night Before Christmas και δημοσιεύθηκε την 23 Δεκεμβρίου του έτους 1823 στην εφημερίδα «Sentinel».

Η ιστορία αυτή εικονογραφήθηκε από τον πατέρα του χιουμοριστικού αμερικανικού σχεδίου Τόμας Νάστ, ο οποίος ήταν γερμανικής καταγωγής και δανείστηκε στοιχεία από την γερμανική λαϊκή παράδοση των Χριστουγέννων αλλά και την παραδομένη μορφή του πλανόδιου γερμανού εμπόρου.

Υπάρχουν αναλύσεις σύμφωνα με τις οποίες « ο Άγιος Βασίλης γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του αμερικανικού Εμφυλίου, όταν ο Νάστ εργαζόταν στο Harper's Weekly, στο μεγαλύτερο περιοδικό της εποχής, και του είχε ανατεθεί να απεικονίζει με αλληγορικές εικόνες τα δρώμενα του πολέμου. Μία από αυτές ήταν "ο Άγιος Βασίλης στο στρατόπεδο", όπου παρουσιάζεται για πρώτη φορά ο Άγιος με τα χαρακτηριστικά ενός ευτραφούς άνδρα, ολοστρόγγυλου και ροδαλού, καλυμμένου από άστρα, ο οποίος μοίραζε δώρα σε ένα στρατόπεδο των Βορείων. Ο Άγιος Βασίλης του Νάστ δεν εξελίχθηκε, παρέμεινε ο ίδιος με το κόκκινο κουστούμι με τα λευκά γουνάκια, την άσπρη γενιάδα και τα παιχνίδια του.

Με αυτό το σκίτσο, τα Χριστούγεννα έγιναν ημέρα αργίας και ο Άγιος Βασίλης αναγορεύτηκε σε τοπική θεότητα – καλόκαρδο πνεύμα που αντιπροσώπευε την ευημερία και την οικογενειακή ζωή των Βορείων, σε αντίθεση με το μύθο της ιπποτικής παράδοσης και της βαθύτατα ιθαγενούς κολτούρας του Νότου.

Βασισμένος στην επιτυχία που γνώρισε το έργο του το 1862, ο Νάστ συνέχισε να παράγει σχέδια του Άγιου Βασίλη κάθε Χριστούγεννα κατά την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου.

Και η σύλληψή του έγινε αποδεκτή, διότι έδωσε στην παραδοσιακή ασκητική αυστηρή και αποστεωμένη εικόνα του Father Christmas του Pelze – Nicol και του Pere Noel, μια άλλη διάσταση που αντικατόπτριζε την αφθονία και την ευμάρεια. 

Στις αρχές του αιώνα μας ο αι-Βασίλης άλλαξε κάπως μορφή, και έγινε όπως ακριβώς τον γνωρίζουμε σήμερα. Σε αυτό συνετέλεσε η Κόκα-Κόλα. Κι αν ήταν ο σκιτσογράφος Τόμας Νάστ που τον φαντάστηκε πρώτος, περίπου όπως είναι σήμερα, η Κόκα-Κόλα αποτέλεσε την αφορμή για να γίνει η μορφή του τόσο δημοφιλής. Στα 1931, που η Κόκα Κόλα αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τον Σάντα Κλάους στη χειμωνιάτικη διαφημιστική της εκστρατεία και ανέθεσε σε έναν άλλο Αμερικανό καλλιτέχνη, τον Χάντον Σάνμπλομ, να τον σχεδιάσει. Εκείνος διάλεξε για τον Άγιο τα χρώματα της Κόκα Κόλα καί… να τος, με τις μαύρες μπότες του, το μακρύ σκουφί του, το κόκκινο κοστούμι του και την άσπρη του γούνα, όπως τον γνωρίσαμε και τον αγαπήσαμε. 

 

Αι-Βασίλης και καμινάδες

 

Η παράδοση σύμφωνα με την οποία ο Αι-Βασίλης περνά μέσα από καμινάδες για να δώσει δώρα στα παιδιά προέρχεται από το ποίημα του Κλέμεντ Μούρ με τίτλο « μιά επίσκεψη του Αγίου Νικόλα», ο οποίος « δανείστηκε την ιδέα της καμινάδας, μαζί με την ιδέα του έλκηθρου και των οκτώ ελαφιών που το σέρνουν, από ένα φινλανδικό παραμύθι».

Επομένως ο αι-Βασίλης της Μικράς Ασίας που είναι εγγράμματος και δίδει ως δώρο την γνώση, μετατρέπεται στον Σάντα Κλάους που δίδει την εφήμερη ηδονή της κατανάλωσης και έρχεται σε μας μετονομαζόμενος σε Αι-Βασίλη.

 

Άγιος Νικόλαος ή Σάντα Κλάους

 

Για τις χώρες της Δύσης αυτός που φέρνει τα δώρα στους φτωχούς και τα παιδιά είναι ο Άγιος Νικόλαος ή Santa Clause, τον οποίο στην Ελλάδα γιορτάζουμε στις 6 Δεκεμβρίου και τον θεωρούμε προστάτη των Ναυτικών.

Στην Ιστορία του Αγίου Νικολάου, ως προστάτη των φτωχών και των παιδιών, οι λαοί του βορρά ανάμιξαν και στοιχεία από αρχαιότερους μύθους, όπως τα ξωτικά, το άστρο του βορρά, το έλκηθρο. Έτσι δημιουργήθηκε ο μύθος του Σάντα Κλάους, ενός ευτραφούς τύπου με στρογγυλά γυαλιά λευκά γένια, κόκκινη στολή και μαγικές ικανότητες, ο οποίος κατοικεί στο Βόρειο Πόλο και περιστοιχίζεται από νεράιδες του χιονιού και ξωτικά.

Ο Άγιος Νικόλαος εικονογραφείται στην ορθόδοξη παράδοση, ως γέροντας, ασπρογένης επίσκοπος και επειδή την πρώτη του Γενάρη γιορτάζει ο Άγιος Βασίλειος και συνηθίζουμε να προσφέρουμε δώρα την Πρωτοχρονιά, συνδυάστηκε το όνομα του εορτάζοντος Αγίου Βασιλείου με τη μορφή του άλλου Αγίου, του Αγίου Νικολάου, ο οποίος θεωρείται στη Δύση ως ο καλός παππούς Άγιος, που μοιράζει τα δώρα.

 

* Στο βιβλίο του «Χριστουγεννιάτικα και των γιορτών».

 

 

Η Κύπρος χάνει το ραντεβού με Γαλλία;

 

ΓΑΛΛΙΚΗ ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗ ME ΤΟΥΣ ΦΟΒΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΑ-ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ

 

Του Γιώργου Δελαστίκ

 

ΘΑ πάει άραγε στην Κύπρο, στις 7 Νοεμβρίου, ο Νικολά Σαρκοζί όπως είχε ο ίδιος προσωπικά διαβεβαιώσει τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Δημήτρη Χριστόφια κατά τη διάρκεια ολιγόλεπτης άτυπης συνάντησής τους στη Νέα Υόρκη στις 23 Σεπτεμβρίου; Η πραγματοποίηση μιας τέτοιας συνάντησης θα αποτελούσε εξαιρετικά πολύτιμη βοήθεια για την ανύψωση του διεθνούς κύρους της σκληρά δοκιμαζόμενης Κυπριακής Δημοκρατίας. Θα ήταν η πρώτη επίσκεψη στο νησί ενός προέδρου της Γαλλίας και γενικότερα του ανώτατου ηγέτη μιας τόσο μεγάλης χώρας, ηγεμονικής στην ΕΕ.

Η επίσκεψη του Δ. Χριστόφια στο Παρίσι στις αρχές Σεπτεμβρίου και οι εκεί συνομιλίες του με τον Νικολά Σαρκοζί είχαν διεξαχθεί σε άριστο κλίμα και η κυπριακή κυβέρνηση έχει επενδύσει στα πολιτικά οφέλη που θα είχε για τη Λευκωσία η πραγματοποίηση αυτής της επίσκεψης.

Αφορμή για την επίσκεψη Σαρκοζί αλλά και ουσιαστικός παράγοντας αυτής της γαλλικής υποστήριξης στην Κύπρο είναι το γεγονός ότι στις 7 Νοεμβρίου θα γίνουν τα εγκαίνια των νέων εγκαταστάσεων του αεροδρομίου της Λάρνακας, κατασκευαστής των οποίων είναι η τεχνική εταιρεία του Μαρτίν Μπουίγκ, του μεγαλύτερου εργολήπτη της Γαλλίας και ιδιοκτήτη του μεγαλύτερου γαλλικού τηλεοπτικού δικτύου TF1. Ο Μπουίγκ συνδέεται με στενή πολιτική φιλία με τον Σαρκοζί, τον οποίο μάλιστα είχε παντρέψει με την πρώην σύζυγό του, Σεσιλιά. Εκτός από το αεροδρόμιο της Λάρνακας, ο Μπουίγκ είχε πάρει και το αεροδρόμιο της Πάφου, που εγκαινιάστηκε πέρυσι, σε συνεργασία με τον κορυφαίο οικονομικό παράγοντα της Κύπρου Νίκο Σιακόλα.

Σε πολιτικό επίπεδο, η επίσκεψη Σαρκοζί στην Κύπρο εντάσσεται στην προσπάθεια του Γάλλου προέδρου να βρει συμμάχους εν όψει της συνόδου κορυφής της ΕΕ στις 10 και 11 Δεκεμβρίου, η οποία θα αξιολογήσει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Ο Νικολά Σαρκοζί τάσσεται αναφανδόν εναντίον της ένταξης της Αγκυρας στην ΕΕ. Θέση του είναι ότι έπειτα από τέσσερα χρόνια άκαρπων συνομιλιών έχει γίνει φανερό πως η Τουρκία δεν είναι χώρα κατάλληλη προς ένταξη, άρα πρέπει να διακοπούν οριστικά οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις και να αρχίσουν άλλες, με αντικείμενο την εγκαθίδρυση μιας «προνομιακής σχέσης» ΕΕ – Τουρκίας.

Η Γερμανίδα Καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ και το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CDU), προεξάρχουσας μάλιστα της βαυαρικής συνιστώσας του (CSU), συμμερίζονται τις απόψεις του Σαρκοζί. Οι ανάγκες συγκρότησης όμως κυβερνητικού συνασπισμού με τους Ελεύθερους Δημοκράτες (FDP) που έχουν πιο ανεκτική στάση απέναντι στην Τουρκία, δεν επιτρέπει στο Βερολίνο να συμπαραταχθεί πλήρως με το Παρίσι στο θέμα αυτό.

Ο Σαρκοζί αντιμετωπίζει έτσι τον κίνδυνο να απομονωθεί στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου, καθώς η Αγγλία, η σουηδική προεδρία, οι ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκές χώρες που επηρεάζουν προωθούν τη γραμμή να μην επιβληθεί καμία κύρωση στην Τουρκία.

 

Στο πλαίσιο αυτό ο Γάλλος πρόεδρος αναζητά τη συμμαχία με την Κύπρο και την Ελλάδα. Είναι πρόθυμος να δώσει τεράστια σημασία στην άρνηση της Άγκυρας να εφαρμόσει τη νομοθεσία της ΕΕ που επιβάλλει στην Τουρκία να ανοίξει τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της στα πλοία και τα αεροπλάνα υπό κυπριακή σημαία. Να χρησιμοποιήσει δηλαδή τη στάση της Άγκυρας απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία για να σταματήσει τις ενταξιακές συνομιλίες ΕΕ – Τουρκίας. Σε αντάλλαγμα ζητά φυσικά την πολιτική συνεργασία της Λευκωσίας και της Αθήνας στο πλαίσιο της ΕΕ για την υιοθέτηση σκληρής γραμμής απέναντι στην Άγκυρα.

Αυτός είναι ο λόγος που το Παρίσι παρακολουθεί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την επίσκεψη Παπανδρέου στην Κύπρο. Θέλει να διαπιστώσει αν η Αθήνα και η Λευκωσία είναι διατεθειμένες να απαιτήσουν το πάγωμα των ευρωτουρκικών διαπραγματεύσεων τον Δεκέμβριο ή αν θα αφήσουν να περάσει χωρίς συνέπειες η προκλητική στάση της Τουρκίας απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία.

 

ΓΑΛΛΙΚΗ ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗ

 

Το Παρίσι γνωρίζει ότι ο φόβος απέναντι στην Άγκυρα έχει οδηγήσει όλες τις κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Κύπρου να τάσσονται υπέρ της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, στο πλαίσιο της πολιτικής αυταπάτης ότι έτσι θα προφυλαχτούν από την τουρκική επιθετικότητα. Χριστόφιας και Παπανδρέου διακήρυξαν πάλι αυτή τη γραμμή. Αυτό που προσπαθεί τώρα να αποκωδικοποιήσει η γαλλική διπλωματία είναι η πραγματική αξία της δήλωσης Χριστόφια απέναντι στην Τουρκία εν όψει Δεκέμβρη «έχουμε μπροστά μας όλες τις επιλογές» και «δεν είμαστε μαζοχιστές». Αν τελικά ο Σαρκοζί εκτιμήσει ότι δεν συνιστούν πραγματική πιθανότητα βέτο, τότε ίσως ματαιώσει την επίσκεψή του στην Κύπρο. Αυτό θα συνιστούσε ήττα για Αθήνα και Λευκωσία.

20/10/2009

 

ΠΗΓΗ: ΤΑ ΝΕΑ (ΚΥΠΡΟΣ), Ανανέωση σελίδας: 10.12.2009,

 http://web.me.com/tanea_london/greeknews-tanea.com/%CE%91%CE%BD%CE%AC%CE%BB%CF%85%CF%83%CE%B9%CF%82-7.html

Ύμνος στην ελευθερία…

 

Του παπα Ηλία Υφαντή

 

Η σημερινή γιορτή, του Αγίου Ελευθερίου, είπε ο παπάς, είναι-σε όλες τις παραμέτρους της- ένας ύμνος στην ελευθερία.

Για ποιον ύμνο πρόκειται και για ποια ελευθερία; Γιατί βέβαια θα μπορούσαν κάποιοι να πούνε ότι εμείς γνωρίζουμε τον «Ύμνο στην ελευθερία», απ' τους Τούρκους, που έγραψε ο μεγάλος μας ποιητής, ο Διονύσιος Σολομός.

Ε, λοιπόν, ο ύμνος της σημερινής γιορτής μας μιλάει για την απελευθέρωση απ' την τουρκισία (όπως την έλεγε ο Κοραής) της αδικίας:

«Διώξαμε έλεγε ο Κοραής, τους Τούρκους, αλλά κρατήσαμε την τουρκισία τους»!…

Και πρώτα-πρώτα το αποστολικό ανάγνωσμα, που αναφέρεται στην εποχή του εστεμμένου κακούργου, του Νέρωνα:

Ο οποίος είχε συλλάβει και φυλακίσει τον Απόστολο Παύλο, σύμφωνα με το Ρωμαϊκό Άδικο, που ωστόσο οι νομικοί μας το λένε Δίκαιο. Παρόλο που υποδουλώνει τους ανθρώπους και καταστρατηγεί τα δικαιώματά τους, στο όνομα των συμφερόντων και των προνομίων των αδικητών τους…

Πόνος και οδύνη κατακλύζουν την ψυχή του φυλακισμένου, καθώς βλέπει με ποιο τρόπο, όχι μόνο οι Εβραίοι και οι Ρωμαίοι αντιμετώπιζαν την άδικη νομιμότητα και τη φυλάκισή του, αλλά και κάποιοι απ' τους χριστιανούς. Οι οποίοι απέφευγαν να τον επισκεφτούν στη φυλακή . Και μάλιστα, όχι μόνο από φόβο, αλλά και από ντροπή.

Αποστροφή, που, σε τελική ανάλυση, αντανακλούσε στο πρόσωπο, όχι μόνο του Παύλου, αλλά και του ίδιου του Χριστού. Ο οποίος χλευάστηκε και διαπομπέφτηκε και σταυρώθηκε στο όνομα της ρωμαϊκής και προπάντων της εβραϊκής κακουργίας.

Η οποία (κακουργία και διαστροφή) διαφαίνεται, συνέχισε ο παπάς, και στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της σημερινής γιορτής:

Πεινούσαν, λέει το Ευαγγέλιο, οι μαθητές του Χριστού. Και τρίβοντας με τα χέρια τους τα ωριμασμένα στάχυα, έτρωγαν τον καρπό.

Και οι φαρισαίοι, που τους ακολουθούσαν σαν τις σκιές τους, είπαν στο Χριστό:

-Δεν βλέπεις, που οι μαθητές σου παραβαίνουν το νόμο, που απαγορεύει την εργασία του Σαββάτου!

-Ξεχνάτε, τους είπε ο Χριστός, τι έκαμε ο Δαβίδ, όταν πείνασε;

Πως μπήκε στον οίκο του Θεού και πήρε τους άρτους της προθέσεως και έφαγε και έδωκε και στους συντρόφους του! Παρότι ο νόμος λέει ότι μόνο οι ιερείς επιτρέπεται να τρώνε τους άρτους της προθέσεως και κανένας άλλος…

Και ασφαλώς δεν είστε σε θέση να καταλάβετε ότι ο νόμος δεν είναι αφεντικό του ανθρώπου, αλλά ο άνθρωπος αφεντικό του νόμου. Και πως δικαιοσύνη έχουμε μόνο, όταν οι νόμοι υπηρετούν τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Ενώ, όταν υπερτιμούμε το νόμο, για να υποτιμούμε τον άνθρωπο και τις ανάγκες του, διαπράττουμε ύβρη και αδικία….

Μέσα στα πλαίσια της ύβρης αυτής και της αδικίας μπορούμε να κατανοήσουμε, κατέληξε ο παπάς, και το μαρτύριο του Αγίου Ελευθερίου. Και τόσων άλλων μαρτύρων και σοφών…

Που έπεσαν θύματα της νομικής κακουργίας. Επειδή αγωνίζονταν, για την ελευθερία του ανθρώπου από τη σκλαβιά της αδικίας.

Προπάντων της νόμιμης. Που είναι άπειρα καταχθονιώτερη και σκανδαλωδέστερη σε σύγκριση με την παράνομη…

Γιατί φοράει υποκριτικά το προσωπείο της Δικαιοσύνης…

 

Παπα-Ηλίας, 15-12-2009

 

Υ.Γ. Χρόνια πολλά στους Ελευθέριους και τις Ελευθερίες…

 

http://papailiasyfantis.blogspot.com

http://papailiasyfantis.wordpress.com

e-mail: papailiasyfantis@cmail.com

 

Άγιον Όρος και Ευρωπαϊκή Κοινότης

 

Του Αρχιμ. Βασίλειου  Ηβηρίτη (Γοντικάκη)*

 

 

 

Bρισκόμαστε στό Λουξεμβούργο, στήν καρδιά τής Ευρώπης, πού αγωνίζεται νά πραγματοποιήση τήν ενότητα τών λαών της. Βρισκόμαστε ταυτόχρονα όχι μακριά από τήν πρώην Σοβιετική Ένωσι, πού πρίν από λίγο καιρό κατέρρευσε, χωρίς νά πετύχη τό όραμα τής ενότητος πού επεδίωκε, τών δικών της λαών. Αυθόρμητα τίθεται τό ερώτημα: Μήπως τό Άγιον Όρος, ως μία ιδιότυπη υπερχιλιετής δημοκρατία μοναχών προερχομένων από διαφόρους τόπους καί λαούς, έχει νά μάς πή κάτι γιά τά ανωτέρω γεγονότα; τήν κατάρρευσι τής Σοβιετικής Ενώσεως καί τήν εκκολαπτόμενη ενότητα τών ευρωπαϊκών λαών;

Mπορώ νά σάς πώ πώς είναι διοργανωμένη αυτή η υπερχιλιετής δημοκρατία τών μοναχών. Μπορώ νά σάς πώ ότι είναι είκοσι Μονές μέ μοναστηριακά εξαρτήματα στήν περιοχή των, Κελλιά, Σκήτες καί ησυχαστήρια. Κάθε μιά Μονή είναι αυτοδιοίκητος οργανισμός. Υπάρχει όμως στίς Καρυές, τήν πρωτεύουσα τού Αγίου Όρους, η Ιερά Κοινότης, πού αποτελείται από τούς είκοσιν αντιπροσώπους τών είκοσι Μονών. Η Ιερά Κοινότης, ως η ανωτέρα διοικητική αρχή τού τόπου, ασχολείται μέ τά γενικής φύσεως προβλήματα. Οι αποφάσεις τής Ιεράς Κοινότητος είναι υποχρεωτικές γιά τίς Μονές.

Όλα αυτά είναι σαφή καί κατανοητά. Δέν βρίσκεται όμως εκεί τό μυστικό τής δυνάμεως πού κρατά τό Άγιον Όρος στή ζωή πάνω από χίλια χρόνια. Όλα αυτά είναι κτιστά, ανθρώπινα πρότυπα διοικήσεως. Μόνα τους δέν παρουσιάζουν κάτι τό ιδιαίτερο καί μοναδικό. Τό μοναδικό καί ιδιαίτερο πού συγκρατεί στή ζωή τό Όρος, είναι ο πρός τόν άνθρωπο σεβασμός, ο οποίος προέρχεται από τήν ορθή πίστι καί βίωσι τού γεγονότος τής σαρκώσεως τού Θεού Λόγου καί τής δυνατότητος θεώσεως τού ανθρώπου.

Ο Peguy έλεγε: Γιά νά φθάση εκεί πού έφθασε ο πολιτισμός μας, σημαίνει ότι κάποιο λάθος θεολογικό έχει γίνει[1]. Η αντοχή τού Αγίου Όρους βρίσκεται ακριβώς στήν Ορθόδοξη πίστι του, στό ότι δέν έγινε σ' αυτό θεολογικό λάθος.

Έτσι, τό Άγιο Όρος είναι ο τόπος όπου τιμάται ο άνθρωπος. Δίδεται τό πρωτείο στόν άνθρωπο καί τή σωτηρία του, καί όχι στήν αποτελεσματικότητα τών ενδοκοσμικών δραστηριοτήτων του.

Αλλά, γιά νά σεβαστής τόν άνθρωπο, δέν είναι κάτι τόσο απλό. Ο άνθρωπος είναι ένα πλάσμα ανυπόφορο, απαιτητικό καί αχόρταγο. «Η γάρ τών ανθρωπίνων ψυχών δίψα απείρου τινός δείται ύδατος, ο δέ κόσμος πεπερασμένος»[2]. Ζητά πολλά. Καί όλα νά τού τά δώσης, όλο τόν κόσμο νά τού χαρίσης, πάλι δέν είναι ικανοποιημένος. Καί δικαιολογημένα: «Τί γάρ ωφελείται άνθρωπος, εάν τόν κόσμον όλον κερδήση, τήν δέ ψυχήν αυτού ζημιωθή;»[3].

 

Η συνεχής υπέρβασις. Τά πάντα γέγονε καινά

 

Ο άνθρωπος ζητά τή συνεχή πορεία καί πρόοδο. Θέλει νά απαλλαγή από τή στέρησι, τήν κακία, τήν άγνοια. Εάν φθάση, όσο τού είναι δυνατό, στήν αρετή καί στή γνώσι, δέν αναπαύεται. Θέλει νά πάη παραπέρα. Καί διαπιστώνει ότι οι απαιτήσεις καί εφέσεις του ξεπερνούν τήν αντοχή καί τή φύσι του.

Αλλά υπάρχει μιά δύναμι πού τήν τελευταία στιγμή επεμβαίνει, δρά σωτηρίως καί τού χαρίζει τά ανέφικτα.

Όταν ανάγκασαν τόν απόστολο Παύλο νά μιλήση γιά τόν εαυτό του, απεκάλυψε τό μυστικό του λέγοντας: «Oίδα άνθρωπον εν Χριστώ πρό ετών δεκατεσσάρων… αρπαγέντα τόν τοιούτον έως τρίτου ουρανού»[4].

Δέν ανέβηκε μέ τίς δυνάμεις του ο Παύλος στόν τρίτο ουρανό, αλλά ηρπάγη. Ο ίδιος έφθασε «εν Χριστώ» -υπογραμμίζομε αυτό τό «εν Χριστώ»- στό σημείο νά είναι άξιος τής αρπαγής. Έφθασε εκεί όπου γίνεται η αρπαγή.

Η ίδια πορεία υπάρχει καί στή ζωή τής ανθρωπότητος. Όλος ο αγώνας τής Παλαιάς Διαθήκης, τών Προφητών, τών Δικαίων, καταλήγει στήν Παναγία, τήν αγνή, ταπεινή κόρη τής Ναζαρέτ. Από εκεί αρχίζει νά ενεργή άλλη δύναμι.

Λένε οι Πατέρες τής Εκκλησίας ότι ο σκοπός τής δημιουργίας είναι νά φθάση στήν Παναγία, τό άνθος τό καλόν καί ωραίον τής Παρθένου, τό οποίο μπορεί, μέ τήν επισκίασι τού Πνεύματος, νά δέση τόν καρπό τόν ουράνιο, νά φέρη στή γή τόν Θεάνθρωπο.

Ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας λέει: Όταν ο Θεός, μετά τή δημιουργία, είδε ότι τά πάντα ήταν καλά λίαν, αυτό τό «καλά λίαν» αφορούσε στήν καλοσύνη καί στό κάλλος τό πνευματικό τής Παρθένου[5].

Έτσι, η Παναγία γίνεται ικανή νά δεχθή τόν αρχαγγελικό ασπασμό, κατά τόν Ευαγγελισμό. Καί εκουσίως -μέ τήν ελευθέρα θέλησι της- νά πή τό «ναί». Νά πή τό «γένοιτό μοι κατά τό ρήμά σου»[6]. Άς γίνη σέ μένα, στή ζωή μου, στήν ύπαρξί μου, όπως εσύ θέλεις.

Καί από τότε η Παναγία δέν είναι απλώς η ενάρετη κόρη, η οποία μέ θεία νοήματα ευρίσκεται πάντοτε κοντά στόν Θεό, αλλά είναι εκείνη η οποία διά τών αχράντων αιμάτων της σαρκοποιεί τόν Υιόν καί Λόγον τού Θεού.

Όπως όλη η παράδοσι καί ο αγώνας τής Παλαιάς Διαθήκης καταλήγει στήν πιό καθαρή καί αμόλυντη κόρη, τήν ικανή νά σαρκώση τόν Υιό καί Λόγο τού Θεού, έτσι όλη η ελληνική αναζήτησι καί πάλη τού ανθρωπίνου πνεύματος καταλήγει στήν πιό λεπτή γλώσσα, τήν ικανή νά εκφράση, όσο είναι δυνατόν, μέ κτιστές λέξεις τόν άρρητο καί άφατο Λόγο τού Θεού.

Χρειαζόταν η Παναγία γιά τή σάρκωσι τού Λόγου. Χρειαζόταν η ελληνική γλώσσα γιά τή διατύπωσι τού αρρήτου.

Ο δέ Θεάνθρωπος Κύριος διά τής σαρκώσεως καί εμφανείας Του κρύπτεται. Καί γινωσκόμενος μένει άγνωστος.

Προχωρούμε έτσι στήν ελευθερία τής καινής κτίσεως. Στό ξεπέρασμα τού ιουδαϊσμού καί τού ελληνισμού. Πέρα από τήν αρετή τής Παλαιάς Διαθήκης. Πέρα από τή σοφία τής αρχαίας Ελλάδος.

Γι' αυτό, λέει ο απόστολος Παύλος:

«Ιουδαίοι σημείον αιτούσι

Έλληνες σοφίαν ζητούσι

ημείς δέ κηρύττομεν Χριστόν εσταυρωμένον

Ιουδαίοις μέν σκάνδαλον, Έλλησι δέ μωρίαν

αυτοίς δέ τοίς κλητοίς, Ιουδαίοις τε καί Έλλησι,

Χριστόν Θεού δύναμιν καί Θεού σοφίαν»[7].

«Τά αρχαία παρήλθε. Ιδού γέγονε καινά τά πάντα»[8]. Σχίζεται τό καταπέτασμα τής φθοράς καί τής σχετικότητος «από άνωθεν έως κάτω»[9], καί περνούμε πέρα από τά σχετικά καί περιορισμένα, στά επέκεινα, άναρχα καί ατελεύτητα. «Εν γάρ Χριστώ Ιησού ούτε περιτομή τι ισχύει ούτε ακροβυστία, αλλά καινή κτίσις»[10].

Βρισκόμαστε ήδη πέρα από τή νομική αρετή τής Παλαιάς Διαθήκης. Γι' αυτό, λέει πάλιν ο Απόστολος: «Xριστός ημάς εξηγόρασεν εκ τής κατάρας τού νόμου, γενόμενος υπέρ ημών κατάρα»[11].

Καί πέρα από τήν ανθρώπινη σοφία: «Επειδή… ουκ έγνω ο κόσμος διά τής σοφίας τόν Θεόν, ευδόκησεν ο Θεός διά τής μωρίας τού κηρύγματος σώσαι τούς πιστεύοντας»[12].

Οπότε, δέν έχομε τή νομική αρετή, πού είναι «κατάρα», αλλά τό θαύμα τής Παναγίας, πού αναδεικνύει τήν ανθρώπινη φύσι θεοτόκον, θεογεννήτριαν.

Καί δέν έχομε τή σοφία τήν ανθρώπινη, διά τής οποίας μπορούμε νά φθάσωμε σέ μιά κάποια αμυδρά γνώσι τού Θεού, αλλά τή μωρία τού κηρύγματος, διά τής οποίας φθάνομε στήν ίδια τή σωτηρία.

Όπως μιλούμε γιά τόν Ευαγγελισμό τής Θεοτόκου καί γιά τό ξεπέρασμα τής ανθρωπίνης αρετής καί τή μετάβασι στό μυστήριο τής θεοτοκίας, μπορούμε νά μιλήσωμε γιά τούς Πατέρες τής Εκκλησίας καί τό μυστήριο τής θεολογίας. Όταν οι Έλληνες ζήτησαν νά ιδούν τόν Ιησού, ο Κύριος είπε: «Ελήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθή ο Υιός τού ανθρώπου»· καί αμέσως προσθέτει: «Αμήν, αμήν λέγω υμίν, εάν μή ο κόκκος τού σίτου πεσών εις τήν γήν αποθάνη, αυτός μόνος μένει. Εάν δέ αποθάνη, πολύν καρπόν φέρει»[13].

Συνήθως λέγεται (καί έτσι είναι) ότι αυτό τό λέγει ο Κύριος γιά τό δικό Του πάθος καί τή δική Του ανάστασι. Αλλά μπορούμε νά πούμε ότι σχετίζεται καί μέ τήν ελληνική φιλοσοφία: Ήλθε η ώρα όλη η ελληνική σοφία καί όλος αυτός ο μακρύς καί τιτάνιος αγώνας τού ανθρώπου γιά τήν επίτευξι τού αληθινού καί τού ωραίου στήν πολιτεία, τή ζωή καί τήν τέχνη, σάν τόν σπόρο, νά ταφή μέσα στή γή, γιά νά ανατείλη θεία χάριτι η νέα δημιουργία, η πατερική θεολογία, οι μεγάλοι άγιοι Πατέρες οι οποίοι «τό μυστήριον τής θεολογίας τρανώς παρέδωκαν τή Εκκλησία»[14].

Ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, ο μεγάλος Ρώσος θεολόγος τού αιώνα μας, λέγει ότι ο ελληνισμός έχει καταστή αιώνια κατηγορία τής χριστιανικής υπάρξεως[15]. Καί εδώ δέν εννοούμε τόν φυλετικό ελληνισμό, αλλά τόν ελληνισμό τού δόγματος, τής Λειτουργίας καί τής εικόνος.

Έχομε λοιπόν αυτή τή σοφία, πού φαίνεται μωρία, γιατί είναι πλησμονή σοφίας. Έχομε τή μετάβασι από τούς αρχαίους φιλοσόφους στούς Πατέρας τής Εκκλησίας, οι οποίοι είναι θεόπνευστοι, θεοκίνητοι. Δέν μανθάνουν, αλλά πάσχουν τά θεία. Καί μάς μεταγγίζουν τή χάρι τού Πνεύματος, πού τούς πλημμύρισε καί φωτίζει καί θεώνει έσωθεν τόν άνθρωπο. Ο καθένας κοντά τους νοιώθει άνετα, νοιώθει μεγάλος.

 

Όλα γίνονται διά τού ανθρώπου καί πρός χάριν τού ανθρώπου

 

Τίποτε δέν πραγματοποιείται έξω από τόν άνθρωπο ή απλώς μπροστά στόν άνθρωπο, αλλά μέσα σ' αυτόν, διά τού ανθρώπου πρός χάριν τού ανθρώπου.

Σώζεται θεία χάριτι όλος ο άνθρωπος. Δέν διδάσκεται απ' έξω. «Έσονται πάντες διδακτοί Θεού[16]».

Δέν υπάρχει κάποια εξωτερική αυθεντία, πού εν αγνοία, ή καί παρά τή θέλησι τού ανθρώπου, αποφασίζει καί διοικεί. Υπάρχει μιά δύναμις αγάπης πού μάς κοινοποιείται σαρκούμενη.

Καί ο Κύριος δέν ήλθε διά τής σαρκώσεως νά κάνη κάτι μέ τούς ανθρώπους, νά τούς διοργανώση τόν πρόσκαιρο βίο τους ή νά τούς στρατεύση σέ μιά προσπάθεια πολιτική ή κοινωνική, αλλά νά κάνη κάτι μέ τόν άνθρωπο, νά σώση τόν άνθρωπο, νά τόν υψώση «εις τό αρχαίον αξίωμα»[17].

Ο Θεός Λόγος γίνεται αυτό πού είμαστε, χαρίζοντάς μας τή δυνατότητα νά γίνωμε αυτό πού Εκείνος είναι. Καί νά έχωμε όλα όσα Αυτός έχει, «χωρίς τής κατ' ουσίαν ταυτότητος»[18].

Δέν ήλθε ως δυνατός, γιά νά μάς κάμη διαφήμισι τής δυνάμεώς Του, τής αγιότητός Του, καί νά υπογραμμίση τή δική μας μικρότητα καί φτώχεια. Δέν σώζει τόν άνθρωπο υποτιμώντας τον.

 

Δέν ήλθε, όπως φανερώθηκε ο Θεός στό όρος Σινά, μέ αστραπές καί βροντές. Ήλθε ως αδύναμο νεογνό, τό οποίο μάς βοηθεί μέ τό νά ζητή, νά χρειάζεται βοήθεια από μάς. Έτσι, τιμά τόν ατιμασθέντα από τήν αμαρτία, δίδοντάς του τιμή καί υπόστασι.

Διά τής σαρκώσεως η υπόστασις τού Θεού Λόγου γίνεται υπόστασις τής ανθρωπίνης φύσεως. Έτσι, λαμβάνει υπόστασι ο πρίν ανυπόστατος. Λαμβάνει όνομα ο πρίν ανώνυμος.

Δέν ξεδιψά ο άνθρωπος μέ τό νά τού προσφέρη κάποιος ένα ποτήρι νερό, αλλά μέ τό νά γίνη ο ίδιος «πηγή ύδατος αλλομένου εις ζωήν αιώνιον»[19]. Καθένας μπορεί νά γίνη πηγή ζωής: «Ποταμοί εκ τής κοιλίας αυτού ρεύσουσιν ύδατος ζώντος. Τούτο δέ είπε περί τού Πνεύματος ού έμελλον λαμβάνειν οι πιστεύοντες εις αυτόν»[20].

Επίσης, τή Θεοτόκο δέν τή βλέπει ο άνθρωπος έξω από τόν εαυτό του, καί τή θαυμάζει. Αλλά υπάρχει η δυνατότης ο ίδιος ο άνθρωπος, ο καθένας, διά τής ταπεινώσεως, διά τής συντριβής, διά τής υπομονής, τής αγάπης, νά δεχθή μέσα του τήν ανάπαυσι, τή γλυκύτητα τού Πνεύματος, καί νά συλλάβη καί νά γεννήση τή χαρά πού νικά τόν θάνατο.

Έτσι, ο ίδιος ο άνθρωπος γίνεται κατά χάριν θεοτόκος. Καί τό μυστήριο τής θεοτοκίας τό βλέπει νά πραγματοποιήται μέσα στόν ίδιο του τόν εαυτό: «Ο τού Θεού Λόγος εφάπαξ κατά σάρκα γεννηθείς αεί γεννάται θέλων κατά πνεύμα διά φιλανθρωπίαν τοίς θέλουσι καί γίνεται βρέφος, εαυτόν εκείνοις διαπλάττων ταίς αρεταίς»[21].

Όλα γίνονται μέσα στόν άνθρωπο, δυνάμει καί αληθεία, καί όχι έξω απ' αυτόν, κατά φενάκην καί φαντασίαν.

Ακριβώς γι' αυτό, όταν κατά τήν ώρα τής σταυρώσεως ζητούσαν οι Ιουδαίοι από τόν Κύριο νά κατέβη από τόν Σταυρό, γιά νά πιστεύσουν, δέν έκανε κάτι τέτοιο. Δέν ήλθε νά εντυπωσιάση κάποιους πρόσκαιρα, μέ εξωτερικές θαυματουργίες. Κατέβηκε νεκρός από τόν Σταυρό. Κατέβηκε στόν Άδη. Νίκησε τόν θάνατο, καί ελευθέρωσε όλες τίς σειρές τών πεπεδημένων.

Κατεβαίνει στόν Άδη, στήν απόγνωσι κάθε κατερραγμένου καί μοναχικού, καί τόν ανυψώνει στό φώς τής αιωνίου ζωής. Καί τό θαύμα τό ζή ο καθένας προσωπικά, συνειδητοποιώντας τήν αγάπη τού Θεού πρός τόν κόσμο καί τόν άνθρωπο.

 

Ανατροπή τού συνηθισμένου τρόπου εξουσίας

 

Η καινή κτίσις, πού εγκαινιάζεται μέ τόν λόγο καί τή διαγωγή τού Κυρίου, είναι ανατροπή τής καθεστηκυίας τάξεως: «Οι δοκούντες άρχειν τών εθνών κατακυριεύουσιν αυτών καί οι μεγάλοι αυτών κατεξουσιάζουσιν αυτών. Ουχ ούτως έσται εν υμίν… καί γάρ ο υιός τού ανθρώπου ουκ ήλθε διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι καί δούναι τήν ψυχήν αυτού λύτρον αντί πολλών»[22].

Υπάρχει μιά ψεύτικη καί πρόσκαιρη εξουσία αυτών πού κατεξουσιάζουν τούς άλλους. Υπάρχει μιά αληθινή καί μόνιμη εξουσία αυτού πού θυσιάζεται, γιά νά σωθούν οι άλλοι. Ο τρόπος υπάρξεως τού ανθρώπου είναι η κένωσι, η προσφορά αγάπης.

Ο τρόπος μέ τόν οποίο υπερασπίζεσαι τήν αλήθεια σου φανερώνει τό περιεχόμενό της. Όταν τιμωρής, καταδικάζης τόν άλλον, επειδή αρνείται τήν αλήθεια σου, σημαίνει ότι η αλήθεια σου είναι ψέμμα, είναι απάτη. Δέν πρόκειται νά βοηθήση ούτε εσένα ούτε κανέναν άλλο. Δέν έχει δύναμι νά σώση τόν άνθρωπο. Θά τόν βασανίση. Καί πρέπει νά περιμένης από τή βαθιά ανθρώπινη φύσι καί υγεία τήν αναπόφευκτη καί καταλυτική κατά τής θεωρίας σου αντίδρασι καί τήν κατάρρευσι τού τεχνητού παραδείσου σου, μέσα στά συντρίμμια τού οποίου θά ταφής καί σύ.

Αυτό είναι τό τέλος όλων τών ολοκληρωτικών συστημάτων, πού, όταν είναι πολιτικά, προσλαμβάνουν θρησκευτικό χαρακτήρα, γιά νά καλύπτωνται από κάποια ψευδαίσθησι μυστηρίου. Καί όταν είναι θρησκευτικά, αποκτούν κρατική υπόστασι καί εξουσία, γιά νά εξασφαλίζουν δυναμικά τήν προστασία τους.

Όποιος αμύνεται βιαίως γιά τήν αλήθεια του δείχνει ότι αυτή είναι ξένη πρός τή φύσι τού ανθρώπου. Δέν είναι ικανή νά σώση τόν άνθρωπο· αλλά πρέπει νά θυσιαστή ο άνθρωπος, γιά νά σωθή αυτή η ψευδής δοξασία, η ουτοπία πού προβάλλεται ως Αλήθεια. Καί ο άνθρωπος έχει πληρώσει μέ τή ζωή του πολλές τέτοιες ουτοπίες.

Πόσες χιλιάδες, πόσα εκατομμύρια άνθρωποι καταδικάστηκαν σέ ατέλειωτα βασανιστήρια καί θάνατο, γιατί δέν δέχτηκαν τίς επιβαλλόμενες διά τής βίας δοξασίες! Πόσοι άλλοι κατέστρεψαν, δηλητηρίασαν τή φύσι καί ύπαρξί τους μέ τό νά γίνουν δήμιοι καί φονείς τού ανθρώπου! Πόσοι καί σήμερα είναι καταδικασμένοι! Καί πόσοι προσπαθούν νά επεκτείνουν τήν κυριαρχία καί τήν ισχύ τών επί μέρους απόψεών τους ως σωτήρια λύσι, ενώ όλα αυτά είναι άλλες μορφές τής ίδιας καταδυναστεύσεως γιά τόν άνθρωπο!

Η όντως αλήθεια, πού είναι αγάπη, συμπεριφέρεται διαφορετικά. Δέχεται νά περιφρονηθή. Ο Κύριος δέν τιμωρεί αυτούς πού δέν δέχονται τόν λόγο Του.

«Εάν τίς μου ακούση τών ρημάτων καί ου πιστεύση, εγώ ου κρίνω αυτόν. Ου γάρ ήλθον ίνα κρίνω τόν κόσμον, αλλ' ίνα σώσω τόν κόσμον… Ο λόγος όν ελάλησα, εκείνος κρινεί αυτόν εν τή εσχάτη ημέρα»[23]. Καί ακριβώς σ' αυτή τή συμπεριφορά καί διαγωγή Του βλέπομε τή μοναδικότητα καί θεϊκότητα τού Κυρίου.

Είναι φοβερή η δύναμι πού φανερώνεται διά τής αδυναμίας καί η κρίσις πού εξασκείται διά τής μή κρίσεως.

Θά θέλαμε νά μάς κρίνη, γιά νά αρχίσωμε τόν διαπληκτισμό. Αυτός δέν μάς κρίνει, σιωπά, καί αυτό είναι πού μιά στιγμή μάς συγκλονίζει. Τό μαστίγιο τής ανοχής Του μάς ξυπνά στή ζωή. Ο λόγος Του δέν εκφράζει μιά άποψι. Αλλά φανερώνει ήρεμα τή φυσιολογία τής ζωής, «τόν τρόπον τής τού παντός διοικήσεως»[24]. Έτσι, αργά ή γρήγορα, θά δικαιωθή. Γι' αυτό, παραπέμπει στήν εσχάτη ημέρα. Καί επειδή δέν είναι άλλο ο Κύριος, η Αλήθεια, καί άλλο η εσχάτη ημέρα, γι' αυτό, «νύν κρίσις εστί τού κόσμου»[25]. Όλοι κρινόμαστε από τώρα.

Ούτε άν είμαστε μαθητές Του ή νομίζωμε ότι ανήκομε σ' Αυτόν, σωθήκαμε, δικαιωθήκαμε. Ούτε άν νομίζωμε ότι δέν έχομε σχέσι μ' Αυτόν, απαλλαγήκαμε από τήν κρίσι τήν παγκόσμια.

Η μικρή, η ψεύτικη δύναμι αμύνεται κοσμικά, θρασύδειλα. Η αληθινή δύναμι, πού νικά τόν θάνατο, παρουσιάζεται ως τέλεια αδυναμία, άοπλη καί απροστάτευτη. Δέν αντιστέκεται στούς εμπαιγμούς, στό μαστίγωμα, στήν «αποτυχία», στόν σταυρό. Δέν είναι «εκ τού κόσμου τούτου»[26]. Καί σώζει τόν κόσμο.

Εάν κάτι στηρίζεται σέ κάτι ανθρώπινο, κτιστό, αυτό θά διαλυθή, θά καταρρεύση μέσα στόν χρόνο. Καί μαζί του θά καταρρεύση καί αυτός πού τό προσφέρει καί αυτός πού δέχεται αυτό τό σχετικό καί απατηλό ως αλήθεια.

Αντίθετα, άν κάτι δέχεται τή δοκιμασία καί τόν ίδιο τόν θάνατο ως αφορμή νίκης καί χαράς, δηλαδή άν γεννιέται χαρούμενα καί παντοκρατορικά -ως ευλογία γιά όλους- μέσα από τήν τελική δοκιμασία τού θανάτου, αυτό δέν πρόκειται ποτέ νά καταστραφή. Γιατί κάθε δοκιμασία, καί ο ίδιος ο θάνατος, είναι η μήτρα πού τό γεννά.

Αυτό τό δέχεται η ανθρώπινη φύσι βαθιά, τού έχει εμπιστοσύνη, καί σ' αυτό στηρίζεται.

 

Η Εκκλησία έχει τή δύναμι τής κενωτικής αγάπης

 

Η Εκκλησία δίδει τή μαρτυρία αυτής τής φιλανθρώπου δυνάμεως, η οποία «εν ασθενεία τελειούται»[27]. Αυτή η ασθένεια, η οποία είναι η πλησμονή τής δυνάμεως, αυτή η δύναμι, η οποία δέν φοβάται καμμιά απειλή καί δέν είναι ταυτόχρονα απειλή γιά κανένα…

Ακριβώς γι' αυτόν τόν λόγο, γιά νά μήν υπάρχη καμμία παρεξήγησι γιά τό ποιός είναι ο Κύριος καί εξουσιαστής τών ψυχών μας, η Ορθόδοξη Εκκλησία παρουσιάζει τόν Χριστό ως Βασιλέα τής Δόξης, όχι στήν Ανάστασι, αλλά τόν Χριστό, όταν είναι νεκρός, γυμνός, καρφωμένος επάνω στό ατιμωτικό ξύλο τού Σταυρού, τό οποίο έγινε η δόξα τής Εκκλησίας.

Καί ο Κύριος, ευρισκόμενος νεκρός καί γυμνός πάνω στόν Σταυρό, δέν είναι κάποιος ο οποίος νικήθηκε από τά καρφιά καί τό μίσος τών ανθρώπων, αλλά είναι ο «Βασιλεύς τής Δόξης», ο οποίος εκούσια προσφέρεται, γιά νά σωθούν οι άλλοι.

Η αληθινή δόξα φανερώνεται στήν ταπείνωσι, τή θυσία τής αγάπης.

Ο άνθρωπος, άσχετα άν πιστεύη ή δέν πιστεύη, (άν νομίζη ότι πιστεύει ή νομίζη ότι δέν πιστεύει) επιποθεί τήν κατά χάριν θέωσι, αυτό τό απερίγραπτο πού χαρίζει ο Θεάνθρωπος.

Ο,τιδήποτε τού δοθή πού δέν έχει τελικό σκοπό τή θέωσι είναι ανάξιο τού ανθρώπου καί υποτιμητικό, καί γι' αυτόν πού τό δίδει, καί γι' αυτόν πού τό παίρνει, γιατί δέν νικά τόν θάνατο.

Αναπαύεται ο άνθρωπος, όχι όταν στρατεύεται μέ κάποιους εναντίον κάποιων άλλων, αλλά όταν στρατεύεται μέ όλους γιά όλους. Όταν στρατεύεται μέ τόν Εσταυρωμένο, γιά νά σωθούν οι φίλοι του· καί φίλοι του είναι όλοι, καί αυτοί πού Τόν σταυρώνουν[28].

Μιά άλλη αγωγή, μιά άλλη θεολογία, μιά άλλη επιβολή, μιά άλλη επανάστασι. Ανατροπή τών πάντων. Μέσα στή θεία Λειτουργία τής Εκκλησίας τού Θεανθρώπου δέν επικρατεί η αρχή: νά σέ φάω, γιά νά ζήσω, αλλά: «Φάγετε τό σώμά μου, πίετε τό αίμά μου»[29], γιά νά ζήσετε εσείς. Έτσι, τρέφεται ο άνθρωπος μέ ουράνια τροφή καί ευφροσύνη. Καί η κατάληξι, η ευλογία, είναι νά γίνη ο ίδιος ο άνθρωπος Χριστός κατά χάριν. Καί χαίρεται τότε, γιατί νοιώθει ότι η ύπαρξι, η ζωή, ο λόγος του, μπορεί νά θρέψη, νά ενισχύση τόν άλλο. Νοιώθει ότι ο λόγος, η παρουσία του, είναι τροφή φαγώσιμη καί ποτό πόσιμο, γιά νά χορτάση καί νά ξεδιψάση ο άλλος, ο ξένος, ο άγνωστος, ο πονεμένος, ο κλαμμένος, ο πραγματικός, ο αληθινός καί ακριβός, ο όλος εαυτός του.

Ο σκοπός τής ζωής: νά φθάση στήν ωριμότητα, γιά νά μπορή νά δοθή, νά προσφερθή στόν άλλον.

Μεγάλοι συγγραφείς, δημιουργοί, άγιοι… Αυτοί πού παρηγορούν τόν άνθρωπο. Επισκέπτονται προσωπικά, διακριτικά, τόν πονεμένο, τόν μοναχικό, τού κάνουν συντροφιά, τού προσφέρουν τόν εαυτό τους (όχι τά αυτών, αλλά αυτούς). Έχει γίνει τό είναι τους, τό ήθος τους, η πνοή πού άφησε η ζωή τους, τροφή φαγώσιμη, ποτό πόσιμο, πνεύμα παρακλήσεως.

Αυτοί παρηγορούν όλους. Ζούν, έτσι, τήν αιώνια ζωή, πού είναι η ζωή τής αγάπης, η ζωή πού απλώνεται πέρα από τή φυλακή τής φιλαυτίας, πού καταδικάζει σέ κόλασι πνιγμού καί θανάτου τόν άνθρωπο.

Μικροί συγγραφείς, μικροί άνθρωποι… αυτοί πού είναι κλεισμένοι στόν εαυτό τους, θαμπωμένοι από τό μεγαλείο τους, τήν εξυπνάδα ή τήν «αγιότητά» τους. Τούς αφήνει ο κόσμος μόνους, καί προχωρεί παραπέρα.

Μέ τή σάρκωσι τού Θεού Λόγου γίνεται αυτό τό θαύμα: η δόξα τής Θεότητος γίνεται δόξα τού σώματος τού Κυρίου. Καί λάμπει κατά τή Μεταμόρφωσι τό πρόσωπο τού Κυρίου. Λάμπουν καί τά ιμάτια τού Κυρίου.

Τό νά δεχθή ο άνθρωπος αυτή τή δόξα, αυτή τή χάρι, τήν πνευματική αυτή ανάπαυσι, αυτό είναι ο τελικός σκοπός τής υπάρξεως τού ανθρώπου. Αυτή είναι η δύναμι πού ξεπερνά τόν θάνατο.

Καί όταν έλθη η ώρα τού τέλους γιά τόν άνθρωπο αυτόν, αυτή η χάρι, η ανάπαυσι, δέν χωρίζεται ούτε από τήν ψυχή ούτε από τό σώμα τού ανθρώπου.

Αυτή η ίδια χάρι μένει στόν τάφο τού Αγίου, στήν εικόνα τού Αγίου.

Έτσι, από τήν ψυχή του έρχεται η ίδια χάρι καί ευλογία η οποία έρχεται καί από τά άγια λείψανά του, από τόν τάφο του, από τά έργα τού νοός καί τών χειρών του. Η ύλη, όπως λέει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, η οποία αγιάσθηκε διά τού Κυρίου καί διά τών Αγίων Του, είναι έμπλεως τής θείας χάριτος[30].

Ζώντας στό Άγιον Όρος αισθάνεσαι τήν παρουσία αυτής τής χάριτος καί ευλογίας τών Αγίων νά προχέεται από όλη τή ζωή καί τά έργα των. Γιατί οι ναοί τούς οποίους έκτισαν, οι εικόνες πού ιστόρησαν, τά μουσικά μέλη πού συνέθεσαν, τά ποιήματα πού συνέταξαν, είναι έμπλεα τού θείου κάλλους, πού αναπαύει καί τρέφει τόν άνθρωπο.

Τά προγράμματα ζωής καί τά τυπικά τών ακολουθιών τά οποία εθέσπισαν καί εφήρμοσαν είναι θεία δωρήματα, γιατί είναι υπαγορευμένα από τήν αγάπη τού Θεού πρός τόν άνθρωπο.

Βοηθούν τόν άνθρωπο νά ζήση, νά ησυχάση, νά ωριμάση, νά πή ένα «Κύριε ελέησον» μέ όλη του τήν καρδιά, καί νά βγή ένα «δόξα τώ Θεώ» από όλη του τήν ύπαρξι.

Καί αυτό πού εν τέλει δίδει ένας Άγιος, δέν είναι τά καλά του λόγια καί οι καλές του σκέψεις -γιατί όλοι μπορούμε νά πούμε καλές σκέψεις- αλλά τό ότι διά τού λόγου ή διά τής σιωπής του, διά τού έργου του ή τής απραξίας του, διά τής ζωής καί διά τού θανάτου του μεταδίδει τήν ανάπαυσι καί βεβαιότητα ότι «επεσκέψατο ημάς εξ ύψους ο Σωτήρ ημών»[31], καί ο θάνατος νικήθηκε.

 

Βίωσι τού συνοδικού, Τριαδικού πολιτεύματος

 

Δεχόμαστε λίγη από τή χάρι τού Θεού, τήν οποία είχε ο Κύριος «πρό τού τόν κόσμον είναι»[32]. Καί αυτή η άχρονη καί άκτιστη δόξα απαθώς μερίζεται καί ολοσχερώς μετέχεται[33].

Όταν λοιπόν ο άνθρωπος παίρνη μία χάρι, μία ενέργεια τού Αγίου Πνεύματος, δέχεται δι' αυτού τού τρόπου όλη τή νοητή λαμπηδόνα τού Αγίου Πνεύματος.

Όπως καί στή θεία Κοινωνία, όταν δέχεσαι έναν άγιο μαργαρίτη, ένα ελάχιστο τεμάχιο τού σώματος καί τού αίματος τού Κυρίου, δέχεσαι ολόκληρο τόν Χριστό.

Καί πραγματοποιείται αυτό πού βαθιά επιθυμούμε: Καθένας δέν έχει ένα τμήμα, μηχανικά χωρισμένο, αλλά έχει τό όλον, θεϊκά δοσμένο. Ο κάθε άνθρωπος δέν είναι ένα τμήμα τού όλου, αλλά τό όλον ανακεφαλαιώνεται μέσα στόν καθένα. Έτσι, διά τής ιδίας αυτής χάριτος, διά τής ιδίας αυτής δωρεάς, ο καθένας ελευθερώνεται, γιατί δέχεται τό όλον, καί ταυτόχρονα όλοι ενωνόμαστε, γιατί αντιπροσωπεύομε τό αυτό πλήρωμα. Υπάρχει μιά περιχώρησι τής αληθινής ενότητος καί τής αληθινής ελευθερίας.

Έτσι, δέν έχομε μόνο τή μετάβασι από τήν αρχαιοελληνική σοφία στή μωρία τού κηρύγματος, πού είναι η βίωσι τής σωτηρίας, αλλά έχομε καί τό ξεπέρασμα τού δημοκρατικού πολιτεύματος καί τήν πραγμάτωσι τού συνοδικού πολιτεύματος, πού είναι η κατά χάριν βίωσις τού Τριαδικού τρόπου υπάρξεως στήν ανθρώπινη κοινωνία.

 

Είσοδος στή θεία μυσταγωγία τής ζωής

 

Στή θεία λατρεία, καί ιδιαίτερα κατά τή Μεγάλη Εβδομάδα, εισερχόμεθα εις τά άγια τών αγίων τής ζωής μας. Οι θεοφόροι Πατέρες, θεολόγοι καί μουσουργοί, κάτοχοι τής αρχαιοελληνικής παιδείας καί όργανα τού Πνεύματος, τά πάντα καλώς καί υπερκάλλως διαταξάμενοι[34], μάς προσκαλούν δαιτυμόνας εις τήν ψυχοτρόφον Τράπεζαν.

Διά τής θείας αρμονίας όλων όσα ακούμε, βλέπομε, γευόμεθα καί πράττομε, δέν παρακολουθούμε κάποια αναπαράστασι -έστω καί μέ κλασική ηθοποιΐα- παρελθόντων γεγονότων, αλλά μετέχομε στήν ιερουργία τού μυστηρίου τής σωτηρίας, όπου δέν έχομε σκιά συμβόλου, αλλά πράγματος ταυτότητα[35]. Έχομε τό ξεπέρασμα -άν θέλετε- καί τής αρχαίας τραγωδίας καί τήν είσοδό μας σέ μιά πανάγια καί θεία πραγματικότητα, πού είναι ενσάρκωσι τής θεολογίας.

Στή ζωή τού Αγίου Όρους, στή ζωή τής Εκκλησίας, απολαμβάνομε μέ όλη μας τήν ύπαρξι τίς ευεργετικές συνέπειες καί τήν ευλογία πού ήλθε στόν κόσμο διά τής σαρκώσεως τού Θεού Λόγου, ο οποίος θέλει παντού καί πάντοτε τής Εαυτού σαρκώσεως νά ιερουργήται τό μυστήριο[36].

Υπάρχει μιά πορεία ζωής μέ ατελεύτητη επέκτασι. Στό τέλος έχομε τό ξεπέρασμα, όχι μόνο τής φιλοσοφίας, όχι μόνο τού δημοκρατικού πολιτεύματος, όχι μόνο τής αρχαίας τραγωδίας, αλλά έχομε καί τό ξεπέρασμα τής ίδιας τής προσευχής. Καί όπως λέγει ο Αββάς Ισαάκ ο Σύρος, οι Άγιοι στή Βασιλεία τών Ουρανών δέν προσεύχονται, αλλά «αυλίζονται εν τή ευφραινούση δόξη»[37].

Καί νοιώθεις καί στό Άγιον Όρος ότι ένας αληθινός μοναχός δέν προσεύχεται, αλλά έχει γίνει προσευχή όλη του η ζωή, όλη του η ύπαρξι. Καί απ' όλα, τά πνευματικά καί τά υλικά -τά οποία υλικά είναι έμπλεα τής θείας χάριτος[38]- δέχεται τήν ίδια χάρι καί θέρμη, η οποία τόν βοηθεί νά ωριμάση, νά ησυχάση.

Ένας αγιορείτης έγραφε: «Eίναι σκάνδαλο αυτό πού έγινε καί μού δόθηκε τό προζύμι τής Βασιλείας, ο πολύτιμος μαργαρίτης, τό δυναμικό μυστικό τής ζωής.

Μού δόθηκε τό λίγο μέ τόν πολύ δυναμισμό. Μού δόθηκε τό ελάχιστο, πού είναι μέγιστο. Μού δόθηκε αυτό πού δέν τό αξίζω. Τώρα δέν μένει τίποτε άλλο, παρά νά ευχαριστώ σ' όλη μου τή ζωή.

Μπήκε μέσα στά σπλάχνα τής υπάρξεώς μου τό σπέρμα πού αυτομάτως[39] αυξάνει. Κάθομαι, δουλεύω, κουράζομαι, ξεκουράζομαι μέ ένα σκοπό: νά δώσω τή δυνατότητα σ' αυτό τό σπέρμα νά αυξηθή. Νά απομυζήση κάθε ικμάδα από τή γή τής υπάρξεώς μου, καί νά βλαστήση, νά βγή από μέσα μου μιά άλλη ζωή, πιό δυνατή, άγια, σέ χώρο αφθαρσίας.

Άς μέ εγκαταλείψουν όλοι καί όλα. Αυτό τό ένα μού δόθηκε. Δέν φεύγει. Δέν χάνεται. Αυτό μού έμαθε νά βλέπω καθαρά. Νά αγαπώ ανυστερόβουλα. Νά φεύγω καί νά έρχωμαι μέ τήν ίδια κίνησι. Νά αφήνω τούς άλλους ελεύθερους, καί τότε ακριβώς νά είναι πού τούς έχω δίπλα μου καί μέσα μου.

Δέν απομένει, παρά μόνο ευχαριστία καί δύσις. Νά φεύγω πιά. Εφ' όσον άρχισε νά δουλεύη μέσα μου αυτό τό μυστικό προζύμι πού κάνει τή δύσι ανατολή, τήν απώλεια εύρεσι καί τό ύπαιθρο ζεστή φωλιά.

Έχω μιά σιγουριά καί ανάπαυσι γιά όλους τούς αδελφούς μου. Αφού σ' εμένα -τόν πιό αφιλότιμο καί σκληρό- φέρθηκε έτσι η απερινόητη αγάπη τού Θεού, τί έχει νά κάμη γιά όλα τά άλλα τόσο άγια παιδιά του, πού δέν παρόργισαν ποτέ τήν αγάπη του όσον εγώ;»

Δι' όλων αυτών τά οποία λέμε δέν θέλομε νά δώσωμε τήν εντύπωσι ότι τό Άγιον Όρος καί οι αγιορεῑτες είναι κάτι τό άψογο.

Αντίθετα, μπορούμε νά πούμε τό παρήγορο, ότι υπάρχουν πάρα πολλές αδυναμίες ανθρώπινες, καί ακριβώς γι' αυτό, καί τό Άγιον Όρος είναι ανθρώπινο. Άν ήταν άψογο καί οι αγιορείτες αναμάρτητοι, τότε θά ήταν κάτι υπεράνθρωπο· καί άρα, απάνθρωπο. Αλλά, παρ' όλες τίς αδυναμίες πού έχομε, νοιώθομε ότι τό Όρος είναι άγιο, επειδή η καρδιά του είναι η θεία Λειτουργία, η Μεγάλη Εβδομάδα, οι Άγιοι.

Αυτό τό μοναδικό πού υπάρχει στό Άγιον Όρος καί τό οποίο τό κρατά στή ζωή πάνω από χίλια χρόνια, καί κρατά στή ζωή καί τούς κεκοιμημένους, είναι όχι τό ανθρώπινο, αλλά τό θεανθρώπινο· είναι η ξένη ζύμη τής Βασιλείας τών Ουρανών, η οποία μεταμορφώνει όλο τόν άνθρωπο καί όλη τή ζωή τού ανθρώπου.

Αναπαύεσαι στό Άγιον Όρος ως άνθρωπος, γιατί σώζεται ο άνθρωπος. Αναπαύεσαι, γιατί νοιώθεις τί αγαλλίασι μπορεί νά προσφέρη τό Άγιον Όρος σέ κάθε άνθρωπο.

Καί όταν σάς λέω έναν καλό λόγο γιά τό Όρος, χαίρομαι, γιατί είναι καλός λόγος γιά τόν καθένα άνθρωπο, δέν είναι καλός λόγος γιά τό Άγιον Όρος.

Η αγάπη τού Αγίου Όρους, τών Αγίων, είναι γνήσια, γιατί παρέχει ελευθερία στόν άνθρωπο. Καί η ελευθερία πού παρέχεται είναι αυθεντική, γιατί είναι πλήρης από τή διακριτική παρουσία τής αγάπης, πού σέ ρίχνει στό φιλότιμο καί σού δίδει κουράγιο νά αγωνιστής.

Δέν υπάρχει τό πνεύμα πού χωρίζει στενόκαρδα. Ούτε εκείνο πού φανταστικά αγκαλιάζει καί ανέχεται τόν άνθρωπο, εγκαταλείποντάς τον στό κενό.

Υπάρχει η υψηλή θερμοκρασία πού λιώνει τά πιό σκληρά μέταλλα. Όχι απλή συζήτησι γιά τέτοια κατάστασι.

Υπάρχει η μέγιστη θερμοκρασία τής αγάπης, πού ξεπερνά τόν καύσωνα καί τό ψύχος, καί αποτελεί τήν πυρένδροσο κάμινο τού Πνεύματος, πού θερμαίνει καί δροσίζει μέ τή θέρμη καί τή δροσιά τής θείας στοργής.

Αυτή η υψηλή θερμοκρασία τής θυσιαστηρίου αγάπης ιερουργείται μέσα στή θεία Λειτουργία, στή Μεγάλη Εβδομάδα καί στήν καρδιά τού ταπεινού καί αγίου, πού λάμπει μέ τήν αστραπή τής Θεότητος.

Αλλά δέν είναι καθόλου εύκολο νά φτάσης σ' αυτή τήν κατάστασι, όπου ξεπερνούνται οι όροι τής φύσεως. Φτάνουν λίγοι.

Εφ' όσον έφτασαν αυτοί οι λίγοι, τής ίδιας όμως μ' εμάς φύσεως, φθάσαμε καί μείς, γιατί αυτοί αποτελούν τόν αληθινό καί άγνωστο εαυτό μας.

 Έχουν τέτοια στοργή αγάπης καί τέλεια δύναμι ελεημοσύνης, πού μετά δακρύων προσεύχονται γιά όλο τόν κόσμο, τήν κτίσι, γιά τούς εχθρούς τής αληθείας[40]. Καί αυτό, όχι μέ τά λόγια, αλλά δυνάμει καί αληθεία. Είναι χαραγμένες μέ πύρ άκτιστο οι θείες αυτές εμπειρίες πάνω στό σώμα τής υπάρξεώς των.

 Ένας πονεμένος, ένας πού ζητά τά τίμια καί μένοντα, δέχεται τό μήνυμα αυτό τής αγάπης.

Καί αυτοί οι μεγάλοι, οι μέγιστοι, συμπεριφέρονται ως μικροί, ασθενείς καί ελάχιστοι. Μόνο αγαπούν καί σέβονται. Καί τό επικίνδυνο είναι ότι μάς σέβονται πιό πολύ απ' ό,τι αξίζομε.

Γι' αυτό δέν φωνάζουν. Ο λόγος τής εμπειρίας τους μεταδίδεται εν σιγή, γιά νά τόν παίρνουν αυτοί πού θέλουν καί διψούν. Καί γιά νά μένουν ήσυχοι, νά μήν ενοχλούνται αυτοί πού δέν θέλουν ή δέν έφθασε ακόμη η ώρα τους νά τόν δεχθούν.

«Έν σώμα καί έν πνεύμα»[41] «οι πολλοί εσμεν»[42]». Ενώ ο καθένας μας είναι κατ' εικόνα Θεού πλασμένος, ταυτοχρόνως, κατά τόν άγιο Γρηγόριο Νύσσης, «απ' αρχής μέχρι τών εσχάτων μία τις τού Όντος διήκει εικών… διά τούτο είς άνθρωπος κατωνομάσθη τό πάν γένος ανθρώπων»[43].

Μέσα σ' αυτόν τόν ένα άνθρωπο, πού είναι ολόκληρο τό ανθρώπινο γένος, καθένας μας αντιπροσωπεύει ένα μέλος αυτού τού σώματος. Καί μπορούμε ίσως νά πούμε ότι τό Άγιον Όρος έχει τή θέσι κάποιου ενδοκρινούς αδένος, ο οποίος εκκρίνει ένα ελάχιστο υγρό πού ρυθμίζει τήν ομαλή λειτουργία αυτού τού οργανισμού.

Τούς ενδοκρινείς αδένες τού σώματός μας δέν τούς βλέπομε, καί δέν χρειάζεται νά τούς δούμε. Αυτό πού έχει σημασία, είναι νά υπάρχουν καί νά λειτουργούν σωστά. Έτσι αντιλαμβανόμεθα, διά τής υγείας τού είναι μας, τήν ευεργετική σημασία τής υπάρξεώς των.

Δι' αυτού τού τρόπου βλέπομε, αισθανόμεθα ότι καί τό Άγιον Όρος είναι μακριά, καί ταυτόχρονα βρίσκεται μέσα μας. Η επαφή καί η εγγύτης ρυθμίζεται καί νοείται διαφορετικά.

Νά μέ συγχωρέσετε πού σάς κούρασα. Δέν μπορούσα νά κάνω διαφορετικά. Αλλά η ανάπαυσι βρίσκεται στό ότι ο Θεός μάς αγαπά, καί έτσι μπορούμε νά ζήσωμε.

Τελειώνοντας θέλω νά αναφερθούμε πάλι στήν Ευρώπη: Η Ευρώπη πού ονομάζεται χριστιανική, όπως λέμε. Η Ευρώπη, πού θέλει νά ενώση τούς λαούς της καί νά πάρη ηγετική θέσι στόν κόσμο. Θά ακολουθήση τό παράδειγμα τών «δοκούντων άρχειν τών εθνών»[44], πού κατακυριεύουν τών ανθρώπων; Ή θά ακολουθήση τό παράδειγμα τού Κυρίου, πού θυσιάζεται γιά νά σωθή ο άνθρωπος;

Καί οι μέν Σοβιετικοί είχαν τήν εντιμότητα νά πούν ότι είναι άθεοι. Εμείς, πού ονομάζομε τόν εαυτό μας Χριστιανό, θά έχωμε τήν αντίστοιχη εντιμότητα νά πολιτευθούμε αξίως τού λόγου καί τής διαγωγής τού Κυρίου; Εάν ναί, τότε η προσπάθεια τής Ευρώπης θά στεφθή δι' επιτυχίας, γιατί θά είναι αφορμή παρακλήσεως διά τούς εγγύς καί διά τούς μακράν.

* Ο αρχιμανδρίτης Βασίλειος (Γοντικάκης) είναι Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Ιβήρων του Αγίου Ορους.

 

---

[1]

[2] Ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας.

[3] Ματθ. 16, 26

[4] Β΄ Koρ. 12, 2.

[5] Βλ. Λόγος εἰς τὴν Κοίμησιν, 2, Στὸ Νικολάου Καβάσιλα, Ἡ Θεομήτωρ, ἔκδ. «Ἀποστολικῆς Διακονίας », Ἀθῆναι 21974, σσ. 168-170.

[6] Λουκ. 1, 38.

[7] Α΄ Κορ. 1, 22-23.

[8] Β΄ Κορ. 5, 17.

[9] Ματθ. 27, 51.

[10] Γαλ. 6, 15.

[11] Γαλ. 3, 13.

[12] Α΄ Κορ. 1, 21.

[13] Ἰω 12, 24.

[14] Δοξαστικὸν τῶν Αἴνων τῆς Κυριακῆς τῶν 318 Θεοφόρων Πατέρων τῶν ἐν Νικαίᾳ, Πεντηκοστάριον.

[15]

[16] Ἰω. 6, 45.

[17]

[18]

[19] Ἰω. 4, 14.

[20] Ἰω. 7, 38-39

[21] Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, Φιλοκ., τομ. Β΄, σ. 92.

[22] Μαρκ. 10, 42-45.

[23] Ἰω. 12, 47-48.

[24] Ἡράκλειτος, Testimonia 16, 37.

[25] Ἰω. 12, 31.

[26] Ἰω. 18, 36.

[27] Β΄ Κορ. 12, 9.

[28] Ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, P. G. 96, 577.

[29] Βλ. Ματθ. 26, 26.

[30] Βλ. Λόγος εἰς τὰς ἁγίας Εἰκόνας, Ι, 16, 16-17.

[31] Ἐξαποστειλάριον Ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων.

[32] Ἰω. 17, 5.

[33] Βλ. Μ. Βασιλείου, Περὶ Ἁγίου Πνεύματος, 9, 22.

[34] Βλ. Συναξάριον τῆς Μ. Πέμπτης.

[35]

[36]

[37]

[38] Βλ. Ἰω. Δμασκηνοῦ, Πρὸς τοὺς διαβάλλοντας τὰς ἁγίας Εἰκόνας,

[39] Πρβλ. Μαρκ. 4, 28.

[40] Ἀββᾶς Ἰσαὰκ ὁ Σῦρος, Λόγος πα΄, σ. 306.

[41] Ἐφ. 4, 4.

[42] Α΄ Κορ. 10, 17.

[43] Περὶ κατασκευῆς τοῦ ἀνθρώπου 185, 47.

[44] Μαρκ. 10, 42.

ΠΗΓΗ: http://www.agioros.com/ivirwn/basil_ibir_euro.htm

Έτσι βλέπω την Τουρκία του μέλλοντος

 

του Ζουλφού Λιβανελί (Zulfu Livaneli)

Οι γονείς δύσκολα συνειδητοποιούν ότι μεγαλώνει το παιδί τους. Διότι βλέπουν καθημερινά το παιδί και δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια διαφορά από τη μια μέρα στην άλλη.

Το παιδί μοιάζει να μην αλλάζει καθόλου. Όμως κάποιος που βλέπει αυτό το παιδί όταν είναι ενός έτους, και το ξαναβλέπει όταν πάει στα δέκα του, δεν μπορεί να πιστέψει στα μάτια του. Και δεν μπορεί να αναγνωρίσει το παιδί. Το ίδιο ισχύει και για τις χώρες.

Σηκωνόμαστε κάθε πρωί, διαβάζουμε τις εφημερίδες, πηγαίνουμε στις δουλειές μας, τα βράδια παρακολουθούμε τις ειδήσεις στην τηλεόραση και δεν μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε τη μεγάλη αλλαγή στη χώρα. Μοιάζουν να είναι όλα ίδια.

 

Κι όμως, η Τουρκία αλλάζει με μεγάλη ταχύτητα, μεταμορφώνεται, γίνεται μια τελείως διαφορετική χώρα. Ο πιο σύντομος τρόπος για να το καταλάβουμε αυτό είναι να απευθυνθούμε σε κάποιον που δεν έχει δει τη χώρα για μερικά χρόνια.Πιστέψτε με, το λέω με όλη μου την ειλικρίνεια, μετά από ένα διάστημα η Τουρκία θα φτάσει σε σημείο να είναι τελείως αγνώριστη.. Θα σαστίσετε και εσείς οι ίδιοι.

Ωραία, και ποιά είναι η κατεύθυνση αυτής της αλλαγής; Μπορούμε να την ονομάσουμε περιληπτικά ως «συντηρητικοποίηση, μετατροπή σε χώρα της Μέσης Ανατολής, πλουτισμό και μείωση της ποιότητας». Αν προσέξετε, κάποιες από αυτές τις ιδιότητες είναι θετικές, ενώ κάποιες άλλες αρνητικές, όμως πραγματοποιούνται παράλληλα.

Δηλαδή, τα χρόνια που έρχονται θα ζήσουμε την εξής κατάσταση:

Μία χώρα γεμάτη ουρανοξύστες και εμπορικά κέντρα,  όπου γίνεται το αδιαχώρητο από πολυτελή καταστήματα και εστιατόρια, με ξένες εταιρείες που έχουν έδρα στη Μέση Ανατολή,

Μια χώρα πλουσιότερη απ'ότι είναι σήμερα. Δηλαδή ένα είδος μεγάλου Ντουμπάϊ ή παλιάς Βηρυτού! Από την άλλη, ένας ταχέως αυξανόμενος ρυθμός αναλφαβητισμού, έλλειψης πολιτισμού, και κατάστασης Λούμπεν.

Σε κάθε σημαντικό πόστο, άνθρωποι που δεν έχουν επιλεγεί αξιοκρατικά, αλλά βάσει των σχέσεών τους με τις θρησκευτικές ομάδες. Μία χώρα υπερβολικά συντηρητική και υπερβολικά «Αμερικανική». Αυτή είναι η εικόνα που βλέπω εγώ.

Δεν θα είναι προφητεία το να πω ότι το AKP θα κερδίσει τις προσεχείς δημοτικές εκλογές και τις επόμενες βουλευτικές εκλογές. Όλοι το βλέπουν αυτό. Και μάλιστα, σε πέντε χρόνια ο Ερντογάν θα γίνει Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλεγμένος απευθείας από τον λαό, και ίσως θα δούμε τον Αμπντουλάχ Γκιούλ ως πρωθυπουργό…

 

Το προσεχές διάστημα η κυβέρνηση του AKP θα χειροκροτηθεί ως «η κυβέρνηση που παρέλαβε τους ηγέτες του ΡΚΚ». Θα συνεχίσει να ρέει χρήμα στην Τουρκία από Μέση Ανατολή και Δύση.

Από την άλλη, το κοσμικό τμήμα της κοινωνίας θα μειωθεί σταδιακά, και παράλληλα θα συνεχίσει να αλληλοσπαράζεται, όπως συνηθίζει να κάνει χρόνια τώρα. Μια τόσο μεγάλη αλλαγή δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνο με τις εσωτερικές δυναμικές..

Ο ρόλος που έχουν επιλέξει οι ΗΠΑ για την Τουρκία στο Μεσανατολικό ζήτημα, εφαρμόζεται με ένα μακροπρόθεσμο σενάριο.

Και οι εσωτερικοί δρώντες, οι πολιτικοί, τα ΜΜΕ, τα πανεπιστήμια, ο επιχειρηματικός κόσμος, οι διανοούμενοι, παίζουν ο καθένας επάξια τον ρόλο του. Εάν με ρωτήσετε τι θα γίνει σε δεκαπέντε χρόνια, μπορώ να κάνω μια πρόβλεψη και γι' αυτό.

Επειδή η κοινωνία θα έχει μεταμορφωθεί με μια συστηματική εκπαίδευση, δεν θα θυμάται κανείς πλέον ούτε καν το έτος ίδρυσης της Δημοκρατίας.

Όποιος επιθυμεί ας φυλάξει αυτό το άρθρο και εφόσον η Τουρκία εξελιχθεί διαφορετικά, ας έρθει να μου το πετάξει στα μούτρα. Όμως δυστυχώς, δεν φαίνεται να είναι καθόλου εφικτό αυτό.

 

ΠΗΓΗ: Πέμπτη, 22 Οκτωβρίου 2009,  http://www.foreignpress-gr.com/2009/10/blog-post_5496.html

 

Ιστοσελίδα Συγγραφέα: http://www.livaneli.net/

“Πουθενά” – ενδύσεως παραλειπόμενα…

             Του φιλαλήθη/philalethe00

 

Είναι το μόνιμο… εξαγγελτικό μοτίβο. Συνεχώς, έρχεται ένα θέμα στην επικαιρότητα όπου ορισμένοι έχουν κάποιες κραυγαλέες προκαταλήψεις και, μ’ όλον τούτο, σπεύδουν να μας… διαφωτίσουν, όντες έως και άσχετοι με το θέμα. Τελικώς, όσοι κατέχουν γράμματα καταλήγουν να “τραβάνε τα μαλλιά τους” με τα όσα αναγινώσκουν και γινώσκουν, ενώ ορισμένοι άλλοι πεπωρωμένοι τη καρδία κοινωνοί των ίδιων παρωπίδων… καταφάσκουν με νεύρο “μη ειδότες τι ποιούν”…

ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ:Ψάχνουν φύλλα συκής για τα γυμνά

 

Εδώ αναφέρεται και ότι μπορεί να υπάρξουν …επίσημες ή ιερές αντιδράσεις. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ορισμένοι θυμήθηκαν ποικίλα χαρίεντα, τωόντι, ιστορήματα να μας ανιστορήσουν.Έτσι, πάλι αναγνώσαμε για την φρικαλέα εκείνη “λογοκρισία” του πορνογραφήματος καλλιτεχνήματος που φιλοτέχνησε η κα Εύα Στεφανή σταχυολογώντας από “σκληροπυρηνική πορνογραφία” με υπόκρουση τον …   Ύμνο εις την Ελευθερίαν, το φιλμάκι του αγαπητού κου Γαβρά μας που υποτιμήθηκε, έως  τον “ελληνοχριστιανικό πολιτισμό” και τις περιπέτειες της βασιλίσσης στην (πουριτανική, για την ακρίβειαν -πουριτανισμός είναι “χριστιανική” αίρεση, για όσους δεν το εγνώριζαν) Αγγλία…

Σώμα, γυμνότητα, Εκκλησία

Βεβαίως, όσοι δεν το θυμούνται(θα το βρήτε άμεσα), και ο κος Γαβράς μας μας είχε πη, ίσως εν θερμώ, ότι οι φανατικοί εκείνοι που κατέστρεψαν τον Παρθενώνα πριν μετατραπή εις ένδειξιν της συνείδησης της συνέχειας, σε Ναό(=κατοικία του Θεού) της Παναγίας της Αθηνιώτισσας, παρακινήθηκαν και από την απαράδεκτον ηθικοθρησκευτικώς γυμνότητα των σωμάτων.. Όμως, η αλήθεια, δυστυχώς, κείται πολύ μακρϋά από τις απίθανες, όντως, έως και διασκεδαστικές, εικοτολογίες αυτές. Η Εκκλησία, βάσει ενός Ιερού Κανόνα των πρώτων Οικουμενικών Συνόδων που αναφέρεται σε σχετικό βιβλίο του θεολόγου Ν. Μπουγάτσου για την “κοινωνική διδασκαλία των Πατέρων”(δεν το έχω “πρόχειρο” τούτη την στιγμή), αναφέρεται, ότι απαγόρευσε σε κάποια φάση ιστορική τα μικτά λουτρά, και, βεβαίως, στα λουτρά ήσαν ανένδυτοι οι προσερχόμενοι. Αλλά γιατί η Εκκλησία “αποφασίζει συνοδικώς” και κανονίζει την απαγόρευσή αυτή; Μα …για να μην σκανδαλισθούν οι εθνικοί!!!!! Όσοι δεν το “πιστεύετε” -και εάν δεν ευρεθή η κατατεθή εδώ η ακριβής παραπομπή μελλοντικώς- σας προκαλώ να ερευνήσετε σχετικά..

Αλλά αυτό ήταν απόλυτα “φυσικό”. Η γυμνότητα δεν είναι μία κατάσταση ηθικώς μεμπτή καθ’αυτή. Ουδ’όλως. Όλοι οι πρώτοι Χριστιανοί – και του Χριστού συμπεριλαμβανομένου – ενήλικοι όντες βαπτίζονταν γυμνοί, αφού είχε προηγηθή ολοτελής(“έως άκρων ονύχων”) απάλειψη με έλαιο που είχε “ευλογηθή” από τον ιερέα. Το αναφέρει ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας. Και, βέβαια, τονίζει την μακαριότητα, και την προπτωτική καθαρότητα και αθωότητα όσων μετείχαν στο Μυστήριο, τον μη-“πονηρό οφθαλμό”, την απουσία πονηρής εσωτερικής διάθεσης, “σαρκικού φρονήματος” ας πούμε συγκαταβατικά.

Είναι μόνον τούτο; Όχι, βεβαίως όχι. Στο θέμα έχουν αναφερθή αρκετοί, με ίσως πιο γνωστό τον ευθυνοκεντριστή κοσμικό ψυχοθεραπευτή και ιερέα συγγραφέα π. Φιλόθεο Φάρο, που παρά τα σφάλματά του σε άλλα θέματα, εδώ ορθοτομεί. Τα βιβλία του που εξετάζουν το θέμα καταλεπτώς είναι δύο:

α) “Άηθες ήθος”, εκδ. Ακρίτας, 1993

β) “Έρωτος φύσις”, εκδ. Αρμός, τελ. έκδοση 2001

Πάντα ταύτα ισχύουν και με την τελική έκβαση που ήταν η (χθεσινή) “κανονική” εκτέλεση της παράστασης του γνωστού καλλιτέχνη, και η εκπλήρωση του ενδεχομένου της απουσίας του Αρχιεπισκόπου.. Ας ελπίσουμε η επόμενη φορά να βρη λιγότερο κενολόγους τους παντοειδείς σχολιαστές και δημοσιολογούντες….

Λέλα Καραγιάννη, η Μπουμπουλίνα της Κατοχής

 

Μια από τις πολλές ηρωικές μορφές που ανέδειξε η αντίσταση στα χρόνια της Κατοχής ήταν η Λέλα Καραγιάννη. Γεννήθηκε στη Λίμνη Ευβοίας το 1899 και ήταν κόρη του Αθανάσιου Μινόπουλου και της Σοφίας Μπούμπουλη. Παντρεύτηκε τον φαρμακέμπορο Νικόλαο Καραγιάννη στην Αθήνα, με τον οποίο απέκτησε επτά παιδιά.

Από τον Μάιο του 1941, συγκροτεί αντιστασιακή ομάδα και αρχίζει τον αγώνα ενάντια στον κατακτητή. Την απόφασή της ανακοινώνει σητν οικογένειά της, της οποίας και τα μέλη ως ιδρυτές αποτελούν τα πρώτα στελέχη: ο σύζυγός της Νικόλαος και τα παιδία τους Ιωάννα, Ηλέκτρα, Γιώργος, Βύρων, Νέλσων, Νεφέλη και Ελένη. Με κέντρο ένα σπίτι στην οδό Φυλής και το φαρμακείο του άντρα της στην Πατησίων, οργανώνει ολόκληρο δίκτυο απόκρυψης, περίθαλψης και φυγάδευσης στρατιωτών οι οποίοι είχαν ξεφύγει από την αιχμαλωσία. Περιέθαλψε Έλληνες φαντάρους που επέστρεφαν από το μέτωπο και περίπου 140 συμμάχους ενώ νοίκιασε τρία σπίτια στα οποία τους έκρυβε.

Αργότερα, με κέντρο την Μονή του Αγίου Ιερόθεου στα Μέγαρα, συγκροτεί την παράνομη οργάνωση "Μπουμπουλίνα" η οποία έχει χαρακτήρα κατασκοπευτικό και στην οποία συμμετέχουν 140 πατριώτες, άνδρες και γυναίκες.
Με την οργάνωση αυτή καταφέρνει να συλλέγει πληροφορίες με άκρα μυστικότητα από το αρχηγείο των Γερμανών, από το Ναυαρχείο, την μυστική αστυνομία και το Ιταλικό φρουραρχείο. Η Λέλα είχε στήσει ολόκληρο δίκτυο χάρη στη συνεργασία της με το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής, τον Αρχηγό της Αστυνομίας Άγγελο Έβερτ καθώς και διάφορους αντιφασίστες και αντιναζιστές που υπηρετούσαν μέσα στις υπηρεσίες των στρατευμ

άτων των κατακτητών, για να της δίνουν πολύτιμες πληροφορίες. Με τη δράση της βυθίστηκαν πολλά πλοία, ανατινάχτηκε το αεροδρόμιο του Τατοϊου και κάηκαν αποθέματα βενζίνης και πυρομαχικών.

 

 Κατορθώνει επίσης να οργανώσει αποδράσεις αιχμαλώτων από το στρατόπεδο Άγγλων αιχμαλώτων της Κοκκινιάς. Για τη φυγάδευσή τους στη Μ. Ανατολή αγοράζει καϊκι, που με καπετάνιο τον Ηλία Χρυσίνη μεταφέρονται οι στρατιώτες στην Αίγυπτο. Από εκεί το καϊκι φέρνει στην Ελλάδα ασυρμάτους και άλλα εφόδια. Σε λίγο καιρό, προστίθενται άλλα δυο καϊκια, με καπετάνιους στο ένα τον Κρητικό Μαμαλάκη και στο άλλο τον Καπετάν Γιαννούλο. Στενοί συνεργάτες της ήταν η Νίκη Χωμενίδου, ο φούρναρης της Κοκκινιάς Παπαβασιλείου, ο υπολοχαγός Κουτρουμπέλης, ο Ηλίας Σκηνίτης.

Στις 23 Οκτωβρίου 1941 συλλαμβάνεται, ύστερα όμως από κράτηση οκτώ μηνών ελευθερώνεται και συνεχίζει τον αγώνα. Το 1944 αναγκάζεται να εισαχθεί στο Νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού και τον Ιούνιου του ίδιου έτους οι Γερμανικές υπηρεσίες έχοντας μάθει για τη δράση της, ετοιμάζονται να τη συλλάβουν. Εκείνη ειδοποιεί τα παιδιά της και όσους συνεργάτες της μπορεί έως τη σύλληψή της στις 11 Ιουλίου του 1944.

Μεταφέρεται στην οδό Μέρλιν όπου και υπόκειται σε πρωτοφανή βασανιστήρια προκειμένου να ομολογήσει, κάτι που δε συμβαίνει ποτέ. Τα χαράματα της 8ης Σεπτεμβρίου 1944, οδηγήθηκε μαζί με εξήντα γενναίους άνδρες και γυναίκες πατριώτες στο Δαφνί, όπου εκτελέστηκε ψάλλοντας τον Εθνικό Ύμνο, εμψυχώνοντας έως την τελευταία στιγμή τους μελλοθανάτους.

Η Ακαδημία Αθηνών της απένειμε τιμής ένεκεν "Χρυσούν Μετάλλιον" ενώ η προτομή της έχει στηθεί στην οδό Στουρνάρα

 

ΠΗΓΗ: ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ, Friday, February 8, 2008, http://ellhnides.blogspot.com/2008/02/blog-post_08.html

 

Mνήμες ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

 

H μεγάλη ηρωΐδα πολύτεκνη μητέρα της πραγματικής Eθνικής Aντίστασης. H δράση και η εκτέλεσή της όπως την περιέγραψε ο γυιός της Bύρων Kαραγιάννης

 

Του Βύρωνα Καραγιάννη, τέκνου Λέλας Καραγιάννη

 

Ήταν Άνοιξη του 1941, όταν μετά από σκληρή πάλη έξι μηνών, έπεσαν τα μαύρα πέπλα του Ναζισμού και του Φασισμού πάνω στην γαλάζια μας χώρα… Ακολούθησαν σε λίγο: πείνα, βία, τρομοκρατία, εκτελέσεις, θάνατος. O λαός μας υπέφερε, δυστυχούσε και έμοιαζε να έχει χάσει κάθε ελπίδα.

Τότε άρχισε να γεννιέται, σε μερικές γενναίες και αδάμαστες ψυχές, η ανάγκη της αντίστασης, ανάγκη για την δημιουργία ομάδων από ψυχωμένους πατριώτες, που θα αναπτέρωναν το κλονισμένο φρόνημα του ελληνικού λαού και θα τον ωθούσαν σε πράξεις αντίστασης κατά των κατακτητών.

Με βαθιά συγκίνηση σας γνωρίζω ότι η πρώτη που οργάνωσε μια τέτοια ομάδα αντίστασης ήταν η αξέχαστη μάνα μας, η Λέλα Καραγιάννη. Είχε επτά παιδιά να φροντίσει, να θρέψει, να μεγαλώσει. Όμως ήταν τόση η αγάπη της για την πατρίδα που έβαλε την οικογένεια σε δεύτερη μοίρα. Υπεράνω όλων η Πατρίδα! Ακριβώς όπως δίδασκαν οι πρόγονοί μας.

Την οργάνωση ονόμασε «Μπουμπουλίνα» και την απετέλεσαν λίγοι στην αρχή, αποφασισμένοι πατριώτες, και τα μεγαλύτερα απ' τα παιδιά της.

Άρχισε να προκαλεί σαμποτάζ σε βάρος των κατακτητών και ήρθε σε επαφή με το συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής, όπου διεβίβαζε πληροφορίες για τις κινήσεις του εχθρού. Oι Γερμανοί προσπαθούσαν να την ανακαλύψουν, αλλά δεν το κατόρθωναν.

Και ενώ πια ροδοχάραζε η ελευθερία πάνω απ' την τυραννισμένη χώρα, η Λέλα Καραγιάννη, ύστερα από προδοσία, συλλαμβάνεται μαζί με τα 5 μεγαλύτερα παιδιά της. Στα χέρια των Ες-Ες μαρτύρησε, αλλά δεν πτοήθηκε. Δεν απεκάλυψε κανένα συναγωνιστή ούτε όταν βρέθηκε μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα. Αντίθετα, βρήκε τον θάνατο, ψέλνοντας τον Εθνικό μας Ύμνο, τον ύμνο προς την Ελευθερία για την οποία θυσιάστηκε.

Oι γονείς μου, Νικόλαος και Λέλα Καραγιάννη, απέκτησαν επτά (7) παιδιά. Εγώ είμαι το τέταρτο στη σειρά. Όλα μεγαλώσαμε μέσα σ' ένα χριστιανικό περιβάλλον, με τις παραδόσεις της φυλής μας, όπου η φιλοπατρία ήταν ανωτέρα στην ιεράρχηση των καθηκόντων. Είχαμε πάθος για την πατρίδα μας, που μας το ενέπνευσαν οι γονείς μας και προπάντων η μητέρα μας.

 

 

Με την κήρυξη του πολέμου

 

 Όταν κηρύχθηκε ο Ιταλοελληνικός πόλεμος, η μητέρα, αλλά και εμείς, τ' αγόρια, λυπηθήκαμε που ήμασταν μικροί και δεν είχαμε την ηλικία για να πολεμήσουμε στην πρώτη γραμμή για τα πάτρια. Το μόνο που απέμενε ήταν να καταταχθούμε στις τάξεις του Ερυθρού Σταυρού και αυτό κάναμε. Τα τέσσερα απ' τα μεγαλύτερα αδέλφια, αγόρια και κορίτσια, ύστερα από μια σύντομη εκπαίδευση, γίναμε τραυματιοφορείς του Ερυθρού Σταυρού, η δε αδελφή μου Ιωάννα υπηρέτησε ως αδελφή τραυματιοφορέας στους συρμούς, στην μεταφορά των τραυματιών απ' το μέτωπο. O στρατός μας νικούσε τους Ιταλούς, παρά την μεγάλη αριθμητική υπεροχή τους, και εμείς ζούσαμε σε μια εθνική έξαρση. Αλίμονο όμως, γιατί εκεί που νικούσαμε τους εισβολείς, ξαφνικά μας επετέθησαν οι Γερμανοί, για να σώσουν τους Ιταλούς συμμάχους τους, που εμείς οι Έλληνες είχαμε πάρει στο κυνήγι. Επόμενο ήταν η Ελλάδα να υποκύψει στον Χιτλερικό οδοστρωτήρα και από νικήτρια να βρεθεί σκλαβωμένη από δύο στρατούς. Η πατρίδα μας ήταν απ' τον Απρίλιο του 1941 κάτω από διπλή κατοχή.

 Μ' αυτές τις πεποιθήσεις και τα ιδανικά, με τα οποία γαλουχηθήκαμε, δεν ήταν δυνατόν να αδιαφορήσουμε γι' αυτήν την Κατοχή και να περιμένουμε τους συμμάχους να νικήσουν και να μας ελευθερώσουν. Θυμάμαι τη μητέρα μας που έλεγε το αρχαίο ρητό «Συν Αθηνά και χείρα κίνει», δηλαδή ότι έπρεπε ο κάθε Έλληνας να ξεσηκωθεί, να αγωνισθεί για την ελευθερία του και όχι να περιμένει τους συμμάχους να τον ελευθερώσουν. Και αυτό ακριβώς έκανε εκείνη. Ξεσηκώθηκε και αγωνίσθηκε.

Η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση

Όλα άρχισαν απλά, αυθόρμητα απ' τα βάθη της καρδιάς μας. Απ' τις πρώτες ημέρες που πάτησαν το πόδι τους στην Ελλάδα τα στρατεύματα κατοχής, άρχισε από μόνη της την πατριωτική της δράση και δημιούργησε ομάδα αντίστασης, η οποία αρχικά απετελείτο απ' τα μέλη της οικογένειάς μας και μερικούς φίλους μας πατριώτες. Άρχισε να αγωνίζεται ακούραστα με όλη την δύναμη της ψυχής της και καθ' όλη την διάρκεια της Κατοχής μέχρι το τέλος, την ημέρα που συνελήφθη.

Βέβαια, στην αρχή δεν ήξερε τι να κάνει, ούτε είχε συγκεκριμένα σχέδια, πήγαινε ψαχουλευτά, την καθοδηγούσε η καρδιά της, που ήταν γεμάτη Ελλάδα, και γρήγορα βρήκε το δρόμο της, στην Αντίσταση. Στην αρχή ασχολήθηκε με την περίθαλψη και φυγάδευση των συμμάχων μας, με αυτούς που δεν τα κατάφεραν να φύγουν μαζί με το εκστρατευτικό σώμα και είχαν εγκλωβισθεί στην Ελλάδα. Έλεγε ότι ήταν χρέος και καθήκον ημών των Ελλήνων, να συντρέξουμε τους συμμάχους και συμπολεμιστές μας, που είχαν έλθει απ' τα πέρατα της γης, για να μας βοηθήσουν, και ότι τώρα που βρίσκονταν σε τραγική θέση, σκόρπιοι σε όλη την Ελλάδα, κυνηγημένοι, πεινασμένοι, και έτρεχαν να κρυφτούν, είχαν απόλυτη ανάγκη απ' την βοήθειά μας.

Εμείς τους βοηθήσαμε με όλη μας την ψυχή, παρά την απειλή του θανάτου και πέρα απ' τις δυνάμεις μας, και πολλούς απ' αυτούς τους φυγαδεύσαμε στη Μέση Ανατολή. Εν τω μεταξύ η δράση της μητέρας μπήκε σε άλλο δρόμο. Βρήκε μονοπάτια, που οδηγούσαν στην κατασκοπεία και στις δολιοφθορές κατά του εχθρού. Βρήκε τον τρόπο να κατασκοπεύει τις κυριότερες υπηρεσίες του εχθρού. Oργάνωσε πιο καλά τα σχέδιά της, και χρειαζόταν ικανά στελέχη για να την βοηθήσουν. Μάζεψε γύρω της και άλλους ένθερμους πατριώτες. Έτσι η ομάδα της πλουτίσθηκε με πολλά δυναμικά στελέχη και μεταβλήθηκε, μετά την στελέχωση αυτή, σε αντιστασιακή οργάνωση, την οποία η μητέρα ονόμασε «Μπουμπουλίνα» (απ' το οικογενειακό όνομα της μητέρας της, η οποία λεγόταν Μπούμπουλη).

 

Ένας μικρός στρατός

 

    Η οργάνωση ήταν ένας μικρός στρατός που εκινείτο αθόρυβα, σιωπηλά μέσα στο σκοτάδι, με σκοπό να προκαλέσει όσο πιο πολύ κακό μπορούσε στον εχθρό. Ήταν ένας αγώνας ζωής και θανάτου, για την επιβίωσή μας, ως Έθνος και λαός. Η μητέρα ρίχτηκε με ορμή σ' αυτόν τον ιερό αγώνα μαζί με τα παιδιά της. Όσο μεγάλη και αν ήταν η αγάπη της για μας, δεν μπόρεσε να την κάνει να ξεχάσει ότι πάνω απ' όλα και από μας ήταν η πατρίδα.  Και εμείς, τα έξι απ' τα επτά πιδιά της, την βοηθήσαμε όσο μπορούσαμε με όλον τον ενθουσιασμό της νεανικής ψυχής μας.

Αξιόλογο είναι να τονισθεί εδώ ότι στη οργάνωσή της προστέθηκαν και μερικοί Γερμανοί και Αυστριακοί, αντιναζιστές, αλλά και Ιταλοί, οι οποίοι της παρείχαν πολύτιμες πληροφορίες. Παράλληλα, η «Μπουμπουλίνα» βοηθούσε και τις αντάρτικες ομάδες της υπαίθρου με πολεμοφόδια, που προέρχονταν από αποθήκες των στρατευμάτων κατοχής, και που οι ηρωικές μορφές, για να τα αποκτήσουν, πολλές φορές έδωσαν τη ζωή τους. Ακόμη τις τροφοδοτούσαμε και με φαρμακευτικό υλικό, ένα μέρος του οποίου προερχόταν απ' την φαρμακαποθήκη του πατέρα μας, διότι εκτός απ' την αρωματοποιΐα διατηρούσε και φαρμακείο και φαρμακαποθήκη.

Ευθύνες και καθήκοντα

Όλοι είχαμε αναλάβει ορισμένες ευθύνες και καθήκοντα και την βοηθούσαμε, ακόμα και η Νεφέλη που ήταν πολύ μικρή. Πόσες φορές δεν μετέφερα μηνύματά της. Η μητέρα με χρησιμοποίησε πολλές φορές σε επικίνδυνες αποστολές, όπως η μεταφορά σακιδίων γεμάτων με πυρομαχικά και οπλισμό, τα οποία κρύβαμε στο κατάστημα του πατέρα, αλλά και αλλού. Πολλά πυρομαχικά, όπλα και άλλα συναφή, μας έφερνε ο Ζήσιμος Παρρίδος, βασικό στέλεχος της οργάνωσης «Μπουμπουλίνα» και ο οποίος δεν δίστασε να καταταγεί στον γερμανικό στρατό, μόλις του το ζήτησε η μητέρα, σαν μάχιμος διερμηνέας του Τάγματος Χόλμαν, της Μεραρχίας Βραδεμβούργου, σκοπός της οποίας ήταν η δίωξη και εξολόθρευση των αντάρτικων ομάδων στην Στερεά Ελλάδα και αλλού. Αυτό το παλικάρι δέχτηκε να παίξει αυτόν τον άχαρο και επικίνδυνο ρόλο, προσφέροντας εξαιρετικά πολύτιμες υπηρεσίες. Πληροφορούσε την μητέρα για τις κινήσεις και τα σχέδια του Τάγματος Χόλμαν.

 

Ανθρωποκυνηγητό

 

 Ήταν αρχές του 1944. Oι νίκες και τα αλλεπάλληλα πλήγματα που κατάφεραν οι σύμμαχοι στους Γερμανούς, στα διάφορα μέτωπα, έδωσαν καινούργιες ελπίδες και κουράγιο στους Έλληνες, τους αναπτέρωσαν το ηθικό, και άρχισαν να βλέπουν ότι πλησιάζει η ώρα της λευτεριάς. Τώρα οι όροι της πολεμικής κατάστασης είχαν αντιστραφεί. Oι Γερμανοί, που έβλεπαν να χάνουν τον πόλεμο, ξεσπούσαν με λύσσα πάνω στους αγωνιστές που έπεφταν στα χέρια τους. Έβλεπαν να διαρρέουν τα μυστικά τους και εξαπέλυσαν ανθρωποκυνηγητό. Με πληροφοριοδότες τους κατόρθωσαν να εντοπίσουν και να συλλάβουν τους αρχηγούς ορισμένων οργανώσεων. Μερικοί δεν άντεξαν τα φρικτά μαρτύρια, στα οποία τους υπέβαλαν, και μίλησαν και έτσι οι Γερμανοί κατόρθωσαν να ανακαλύψουν την ύπαρξη ορισμένων οργανώσεων. Η μητέρα υπό την πίεση των καθηκόντων είχε κουρασθεί ψυχικώς και σωματικώς και αυτό μας ανησύχησε. Oι ιατροί και συνεργάτες της Μιχαήλ Σαρακηνός και Παύλος Βακατάτσης, μας συμβούλεψαν να την βάλουμε στο νοσοκομείο. Με δυσκολία την πείσαμε να δεχθεί.

 

Συλλήψεις και βασανιστήρια

 

    Τον Ιούνιο του 1944 έγιναν οι πρώτες συλλήψεις και στελεχών της οργάνωσης «Μπουμπουλίνα». Αυτές οι συλλήψεις την ανησύχησαν και βγήκε, πολλές φορές, κρυφά απ' το νοσοκομείο για να ειδοποιήσει τους συνεργάτες της να εξαφανισθούν. Τότε η μητέρα πληροφορήθηκε από άνθρωπο μέσα απ' τα Ες-Ες, ότι επέκειτο και η δική της σύλληψη. O γαμβρός μου ο Σπύρος έστειλε άνθρωπο να την πάρει και να την κρύψει. Eπίσης ο Άγγλος Έβερτ την παρακάλεσε να την κρύψει αυτός ο ίδιος. Εκείνη όμως ήταν αμετάπειστη και δήλωσε σε όλους ότι θεωρούσε λιποταξία να τρέξει να κρυφτεί για να σωθεί εκείνη και να εγκαταλείψει σ' αυτήν την κρίσιμη στιγμή τους συνεργάτες της, μερικοί απ' τους οποίους ήταν ήδη στα χέρια των Ες-Ες.

Πίστευε ότι με τη δική της σύλληψη και επωμιζόμενη τις ευθύνες της θα σταματούσε την έκταση του κακού και τις συλλήψεις και ότι έτσι θα έσωζε και εμάς τα παιδιά. «Αν ποτέ σας πιάσουν οι Γερμανοί», μας είπε, «να δείξετε γενναιότητα και να μην λυγίσετε, γιατί έτσι θα επιβαρύνετε περισσότερο την θέση σας. Προσέξτε καλά, δεν ξέρετε τίποτα για το τι έκανα, έτσι μόνο θα γλυτώσετε, και δεν θέλω να κλάψετε ή να πενθήσετε για μένα, μόνο να σκέπτεστε, ότι ό,τι κάναμε το κάναμε για την πατρίδα και αυτό θα σας ανακουφίζει». Μας έλεγε ακόμη ότι πίστευε στον Θεό και στην βοήθειά του για να σωθούμε εμείς, τα παιδιά της.

Ύστερα, ήλθαν στο δικό μου κλουβί και με ανέβασαν πάλι στον ανακριτή Μπέκε. Αυτήν την φορά είδα με έκπληξη την μητέρα μου και τον αδελφό μου Νέλσωνα στο ανακριτικό γραφείο του Μπέκε. Η μητέρα, προφανώς για να μην λυγίσω, ή για να μην δουν οι Γερμανοί μητρική αδυναμία και στοργή για μας και τα εκμεταλλευτούν, με κοίταξε αυστηρά, κάνοντάς μου νεύρα με το βλέμμα, που σήμαινε να σταθώ στο ύψος μου και να φερθώ γενναία. Μια μόνο λέξη μου είπε επιτακτικά: «Πρόσεχε». Βέβαια είχε δει τα χάλια μου, τα καμένα πόδια μου, το ματωμένο πουκάμισό μου και τα παράλυτα χέρια μου. Αυτή η στάση της, απέναντί μου, έκανε τον Μπέκε να καταλάβει, ότι η Λέλα Καραγιάννη δεν είναι εύκολη λεία, και θα ήταν αδύνατον να της πάρει λέξη. O Μπέκε με άρπαξε και βίαια με γύρισε και με κόλλησε με το πρόσωπο στον τοίχο, το ίδιο έκανε και στον αδελφό μου. Έβγαλε το περίστροφο απ' την θήκη του, το κόλλησε στο κεφάλι του Νέλσωνα, και κοιτάζοντας το ρολόι του χεριού του και μέσω διερμηνέα είπε στην μητέρα, με ύφος αποφασισμένο να εκτελέσει την απειλή του:

«Λέλα Καραγιάννη, πρόσεξε καλά, σου δίνω δυο λεπτά προθεσμία, για να μου απαντήσεις σ' αυτά που σ' ερωτώ, διαφορετικά θα εκτελέσω, τώρα εδώ μπροστά σου, ένα – ένα τα παιδιά σου, αρχίζοντας από αυτόν εδώ. Λέγε, γιατί θα πιέσω την σκανδάλη, πού έχεις τον πομπό σου, ποιος τον χειρίζεται, με ποιους συνεργάζεσαι, ποιες είναι οι πηγές απ' τις οποίες παίρνεις τις πληροφορίες για τις κινήσεις μας, ποιοι είναι οι συνεργάτες σου, πού βρίσκεται ο καπετάνιος Χρυσίνης με το καΐκι του». Το περίστροφο του Μπέκε έσπρωχνε το κεφάλι του Νέλσωνα, και το έκανε να γέρνει, ήταν αγριεμένος και φαινόταν αποφασισμένος να εκτελέσει την απειλή του. Τότε άκουσα την μητέρα να λέει, με σταθερή και ήρεμη φωνή: «Τα παιδιά μου, εγώ τα γέννησα, δικά μου είναι, αλλά πρέπει να ξέρεις ότι πρωτίστως ανήκουν στην πατρίδα μας. Πρόσεξε καλά, και πάλι σου λέω ότι αυτά δεν ξέρουν τίποτα και άδικα θα τα σκοτώσεις». Η ψυχή της έτρεμε καθώς τα έλεγε αυτά, η φωνή της ηχούσε παράξενα, επίσημα και κατηγορηματικά, ο Νέλσων και εγώ κοιταχτήκαμε έντρομοι με λοξή ματιά, ο Μπέκε έμεινε άναυδος, αμήχανος. Τελικά τράβηξε το πιστόλι απ' τον κρόταφο του Νέλσωνα και βάζοντάς το μέσα στην πέτσινη θήκη που κρεμόταν απ' την ζώνη του, είπε τρέμοντας από οργή: «Τα παιδιά σου τα χρειάζομαι προς το παρόν, και μόλις τελειώσω μ' αυτά, υπόσχομαι να τα στείλω στο εκτελεστικό απόσπασμα, να μην αμφιβάλλεις γι' αυτό».

 

Παίρνουν τη Μάνα…

 

    Το σούρουπο της 7ης Σεπτεμβρίου διεδόθη αστραπιαία στο στρατόπεδο, ότι ήλθαν οι κλούβες με τη συνοδεία αποσπάσματος. O Νέλσων και εγώ σκαρφαλώσαμε στα δυο μικρά παραθυράκια του υπόγειου και είδαμε τις κλούβες, σταματημένες μπροστά στο κτίριο Νο 15. Έβγαζαν απ' το κτίριο άνδρες κρατουμένους και τους παρέτασσαν εφ' ενός ζυγού, με μέτωπο προς το κτίριο Νο 4. Είδαμε επίσης να βγάζουν απ' το κτίριο Νο 14, όπου ήταν η αυστηρή απομόνωση γυναικών, γυναίκες τις οποίες παρέτασσαν κατά τον ίδιο τρόπο. Άκουσα τον αδελφό μου, απ' το άλλο παράθυρο, να μου φωνάζει: «Βύρων, παίρνουν και την μαμά». Εγώ έντρομος, κοιτώντας προσεκτικά τις γυναίκες, διαπίστωσα ότι η πρώτη της σειράς ήταν η μητέρα μου. Στο γκρουπ των ανδρών ξεχώρισα μερικούς συνεργάτες της μητέρας, καθώς και μέλη της οργάνωσής της. Είδα το Γιαννάκη Χούπη, τον ταγματάρχη Σούλη και άλλους, καθώς και τον Ιωάννη Ριζόπουλο.

Στο γκρουπ των γυναικών, εκτός απ' την μητέρα μου, διέκρινα και μερικές συνεργάτιδές της. Κοντά στην μητέρα στεκόταν ο Γεώργιος Ριζόπουλος. Σε κάποια στιγμή τον είδα να μετακινείται απ' την θέση του, να παίρνει την θέση του πρώτου, να πλησιάζει την μητέρα, να γονατίζει μπροστά της και να φιλάει το χέρι της. Προφανώς της ζητούσε συγχώρεση γι' αυτό που είχε κάνει εξ αιτίας του φόβου του για τα μαρτύρια και την ζωή του. Είδαμε την μητέρα να σκύβει προς το μέρος του, σαν να τον συγχωρούσε. Μετά τους έβαλαν όλους στις κλούβες με ένοπλη συνοδεία. Ξεκίνησαν προς άγνωστη κατεύθυνση για μας. Κοίταζα το καμιόνι, που έπαιρνε την μητέρα μου, μέχρι που βγήκε απ' την πύλη του στρατοπέδου και εξαφανίσθηκε.

Εκείνη την στιγμή είδα να έρχεται προς το κτίριό μας ο στρατοπεδάρχης Ραφαήλ Παρίσης, και του φώναξα αν ξέρει πού τους πήγαιναν. Εκείνος για να αποκρύψει την τραγική αλήθεια μου είπε: «Μην ανησυχείς Βύρωνα τους πάνε για όμηρους στα τρένα, και όταν φτάσουν στα σύνορα θα τους αφήσουν ελεύθερους, για να τους αντικαταστήσουν με όμηρους Γιουγκοσλάβους». Παρ' όλο που μέσα μου ήξερα πολύ καλά ότι δεν θα ξανάβλεπα την μητέρα μου γιατί η κατηγορία ήταν βαρύτατη: «Αρχηγός οργάνωσης, κατασκοπεία σε βάρος των Γερμανών, σαμποτάζ», ήλπιζα μέσα στην απελπισία μου σε κάποιο θαύμα.

Εδώ σταματάει η συγκλονιστική περιγραφή του γιού, του Βύρωνα Καραγιάννη, που μέσα στην απελπισία του περίμενε κάποιο θαύμα! Όμως το θαύμα δεν έγινε, αλλά η θυσία της Μάνας για την Πατρίδα!

Η Λέλα Καραγιάννη, η ηρωίδα Πολύτεκνη Μάνα, εκτελέστηκε από «τους σιδηρόφραχτους και θηριώδεις» Ναζί του Χίτλερ, πριν προλάβει να την στεφανώσει η Λευτεριά.

Με τη θυσία της σφράγισε τον τίμιο κι ένδοξο αγώνα της για την Πατρίδα. Με το αίμα της έγραψε τον ωραιότερο τίτλο τιμής: Μια Πολύτεκνη Μάνα θυσιάστηκε για την Ελλάδα!

Κι ήρθε το Φως της Λευτεριάς να την υψώσει στα Oυράνια!…

 

ΠΗΓΗ:  Τεύχος 9, Οκτώβριος – Δεκέμβριος  2001

http://www.aspe.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=428&Itemid=2

Αυτοκρατορίας Κατάρρευση: Το βυζαντινό μάθημα

 

Πρόλογος στο σενάριο της ομώνυμης ταινίας του αρχιμ. Τύχωνα Σεβκουνόφ

 

Του Χρήστου Γιανναρά

 

Μου ζητήθηκε να προλογίσω την ελληνική έκδοση του σεναρίου της ταινίας Αυτοκρατορίας κατάρρευση: το βυζαντινό μάθημα, του ρώσου αρχιμανδρίτη Τύχωνα Σεβκουνόφ.

Δεν είμαι ιστορικός ούτε κριτικός του κινηματογράφου.  Αλλά και ο στόχος της ταινίας δεν είναι να υπηρετήσει απλώς την ιστορική έρευνα η την κινηματογραφική τέχνη.   Από τις επανειλημμένες προβολές της στα ρωσικά τηλεοπτικά δίκτυα και τις καταιγιστικές αντιδράσεις και συζητήσεις που προκάλεσε, έγινε φανερός ο σκοπός της ταινίας:

Να προβάλει την ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, και ειδικά τις αιτίες της κατάρρευσής της, ως άξονα αναφοράς για τη συναγωγή πολιτικών συμπερασμάτων  χρήσιμων στην προοπτική του ρόλου που οραματίζονται για τη Ρωσία σήμερα οι ηγέτες της.

Σε  αυτή τη συζήτηση, για τον ρόλο της Ρωσίας σήμερα στη διεθνή πολιτική σκηνή, θα ήθελα να καταθέσω ελάχιστα, προλογικά στην ταινία σχόλια:

Ούτε ο Μέγας Πέτρος, με τον ριζοσπαστικό εκδυτικισμό της Ρωσίας που επιχείρησε, ούτε ο Λένιν με τον «κομμουνιστικό» ολοκληρωτισμό των Μπολσεβίκων, απομακρύνθηκαν από το βαθειά ριζωμένο στη λαϊκή ρωσική «ψυχή» όραμα της αυτοκρατορίας.  Ο Γιέλτσιν κατόρθωσε να σμπαραλιάσει εξευτελιστικά το όραμα παραδίδοντας τη ρωσική αυτοκρατορία της Σοβιετικής Ένωσης στη χλεύη της Δύσης και στις ορέξεις υπάνθρωπων μαφιόζων.  Αλλά ήταν παρένθεση.  Σήμερα η Ρωσία ξαναβρίσκει τη θέση της και αποκαθιστά το κύρος της στον διεθνή στίβο σταθερά και εντυπωσιακά.  Την προσοχή στη διαχείριση της αποκατάστασης του οράματος της αυτοκρατορίας στη Ρωσία σήμερα καταλαβαίνω ότι θέλει να επιστήσει η ταινία του αρχιμ. Τύχωνα Σεβκουνόφ.

Όταν μιλάμε για «αυτοκρατορία» αναφερόμαστε σε πολιτειακό σχήμα ριζικά διάφορο του εθνικού η του νεώτερου «αστικού» κράτους.  Η αυτοκρατορία δεν είναι καθεστώς εξουσίας ενός έθνους πάνω σε περισσότερους από έναν λαούς.  Είναι τάξη πραγμάτων (ordo rerum), δηλαδή τρόπος ειρηνικής συνοχής και πολιτικής συνύπαρξης λαών και εθνών, τρόπος που τον εγγυάται (τον εξασφαλίζει) μια ισχυρή σε πολεμική ισχύ και διοικητική οργάνωση εθνότητα.  Όμως ως άξονας συνοχής του πολυεθνικού σχήματος προϋποτίθεται ένας κοινός πολιτισμός, ένα κοινό νόημα βίου που το παράγει μία κοινή μεταφυσική παράδοση (απόδοση αιτίας και σκοπού στην ύπαρξη) η μία κοινή θρησκεία (religio imperii).

Αυτό το περιεχόμενο της λέξης «αυτοκρατορία» το καθόρισε και το πραγμάτωσε η Παλαιά Ρώμη, με την pax romana,  Και η Νέα Ρώμη-Κωνσταντινούπολη, με την pax christiana.  Επί χίλια εξακόσια χρόνια (από τον 2ο π.Χ. ως τον 15ο μ.Χ. αιώνα, περίπου) η ρωμαϊκή Οικουμένη ταυτιζόταν με τον «πολιτισμένο» κόσμο σε αντιδιαστολή προς τα «βαρβαρικά» έθνη της ανθρωπότητας.

Με βάση μια γενική (αναπόφευκτα σχηματική) θεώρηση της Ιστορίας, θα μπορούσε κανείς να ισχυρισθεί ότι κάθε απόπειρα απομίμησης του ρωμαϊκού πρωτοτύπου της αυτοκρατορίας  κατέληξε σε παταγώδη αποτυχία.  Ίσως ο Καρλομάγνος να είναι η εξαίρεση:  Απέτυχε μεν βραχυπρόθεσμα (η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους επιβίωσε για ελάχιστα χρόνια), μπόλιασε όμως ολόκληρη τη μετα-ρωμαϊκή Δύση των επήλυδων στην Ευρώπη βαρβαρικών φύλων και φυλών με ανίατη αντιπαλότητα προς την εξελληνισμένη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία της Nova Roma στην Ανατολή.  Είχε κατανοήσει με την πολιτική του  ιδιοφυΐα ο Καρλομάγνος ότι δεύτερη αυτοκρατορία με την ίδια religio imperii της υπάρχουσας ρωμαϊκής, δεν ήταν δυνατό να συγκροτηθεί.  Γι'αυτό και οδήγησε τη Δυτική Χριστιανοσύνη στην αποκοπή της από το σώμα της Καθολικής Εκκλησίας: στη δημιουργία ενός διαφορετικού Χριστιανισμού, θρησκειοποιημένου και ατομοκεντρικού, άσχετου με τον ευαγγελισμό της σωτηρίας ως μετοχής στο εκκλησιαστικό απήχημα του Τριαδικού τρόπου της υπάρξεως.

Η ταινία του αρχιμ. Τύχωνα Σεβκουνόφ επιμένει διαφωτιστικά στο απύθμενο μένος, μίσος και πάθος με το οποίο μπόλιασε η πολιτική του Καρλομάγνου τους τραγικά υπανάπτυκτους λαούς της μεσαιωνικής Δύσης ενάντια στον ελληνορωμαϊκό κόσμο της Ανατολής.  Η κατάλυση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας συντελέστηκε ουσιαστικά το 1204 μ.Χ., με την άλωση και φρικώδη σφαγή και σύληση της Νέας Ρώμης από τις βαρβαρικές ορδές της Τέταρτης Σταυροφορίας.   Η οθωμανική κατάκτηση, δύο αιώνες αργότερα, τρύγησε εύκολα τους καρπούς του ιστορικού εγκλήματος των Σταυροφόρων.  Και ισοδύναμο έγκλημα αργότερα, αντιστάσεως μη ούσης, στον 16ο αιώνα, ήταν η χλευαστική μετονομασία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε «Βυζάντιο».  Ώστε να επιβιώνει ιστορικά σαν δήθεν συνέχεια της Παλαιάς και Νέας Ρώμης μόνο η πλαστογράφηση της αυτοκρατορίας από τον Καρλομάγνο.

Η χρήση του όρου «αυτοκρατορία» από τον βούλγαρο βασιλέα Συμεών και τον σέρβο βασιλέα Στέφανο Ντουσάν δεν ξεπέρασε τα χρονικά όρια του βίου των δύο φιλόδοξων ηγεμόνων.  Και οι δύο άφησαν όμως στην Ιστορία ένα επικίνδυνο κατάλοιπο του οράματός τους:  Τη σύνδεση της αυτοκρατορικής φιλοδοξίας με την αυθαιρεσία της απαίτησης να αναγνωριστεί η εθνική τους Εκκλησία ως Πατριαρχείο.  Νόμιζαν οι άσχετοι ότι ο τίτλος και οι ευθύνες του Πατριαρχείου αντιπροσωπεύουν εξουσιαστικό θεσμό διοικητικής υπεροχής που συνάδει στην πρωτεύουσα μιας αυτοκρατορίας – δεν υποψιάζονταν τί αντιπροσωπεύει για την ενότητα της «κατά την οικουμένην» Καθολικής Εκκλησίας το Συνοδικό Σύστημα και η θεσμική ραχοκοκαλιά του:  η Πενταρχία των Πρεσβυγενών Πατριαρχείων.

Δυστυχώς την υποταγή της έννοιας της αυτοκρατορίας και του θεσμού του Πατριαρχείου σε εθνικιστικές φιλοδοξίες την πέτυχε η Ρωσία μετά την άλωση της Νέας Ρώμης από τους Τούρκους.  Στο βιβλίο του Οι δρόμοι της ρωσικής θεολογίας ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ περιγράφει τις συνθήκες υπό τις οποίες η Μόσχα, με κατάφορο εκβιασμό, πέτυχε, το 1589 μ.Χ., την προσωρινή αναγνώρισή της ως «πατριαρχείου», συμπληρώματος των οραμάτων της να διαδραματίσει ρόλο «Τρίτης Ρώμης».  Έτσι άνοιξε διάπλατα ο δρόμος για την έμπρακτη ακύρωση της Ορθόδοξης Εκκλησιολογίας:  Η κατά την οικουμένην ενότητα της Καθολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, βασισμένη στη συνοδικότητα της πρεσβυγενούς Πενταρχίας, κατατεμαχίστηκε τον 19ο αιώνα σε αυτοκέφαλα εθνικά Πατριαρχεία κατά το πρότυπο του εθνικιστικού κρατισμού των  προτεσταντικών ομολογιών.  Το εκκλησιαστικό γεγονός αλλοτριώθηκε σε «κρατική θρησκεία», υπηρετική πολιτικών και ιδεολογικών σκοπιμοτήτων, η συνέχεια της Μιάς, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας αναιρέθηκε από την αποτελεσματικότερη των αιρέσεων, τον εθνικισμό.

 

Η ταινία του αρχιμ. Τύχωνα Σεβκουνόφ μοιάζει να προσβλέπει στο όραμα της αυτοκρατορίας σαν σε σταυρική διαχείριση ευθύνης και όχι εξουσιαστικού προνομίου.  Είναι η μόνη ρεαλιστική βάση για να διακριθεί η ανατολική εκδοχή της αυτοκρατορίας, ως επιτεύγματος πολιτισμού, από τον δυτικό ιμπεριαλισμό η από το αποικιοκρατικό σύστημα της κοινοπολιτείας.

Με απλά λόγια:  Για να λειτουργήσει σήμερα η πολιτική της Ρωσίας σε προοπτική και με στρατηγικές αυτοκρατορίας στον διεθνή στίβο, χρειάζεται να καλλιεργήσει τη συνεπή παραίτηση από το τυπικά δυτικό προϊόν του εθνικισμού.:  Να προσλάβει ενεργά την ελληνική εκδοχή του πολιτισμού και την εκκλησιαστική αλήθεια της κένωσης, της διακονίας.  Μετά την ολοκληρωτική επικράτηση της προτεραιότητας του εθνικισμού τα τελευταία διακόσια πενήντα χρόνια, οι ιστορικές συγκυρίες ή η Πρόνοια του Θεού οδήγησαν τον σημερινό φορέα της ευθύνης για την ενότητα της κατά την οικουμένην Εκκλησίας, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Νέας Ρώμης-Κωνσταντινουπόλεως, σε τέλεια απογύμνωση από κάθε εξουσιαστική ισχύ.  Δεν διαθέτει ούτε πληθυσμική υπεροχή, ούτε στήριξη μηχανισμών εθνικού κράτους, ούτε οικονομική άνεση, ούτε δυνατότητα επαρκούς στελέχωσης,  Έχει επομένως όλα τα ευαγγελικά προσόντα για να διακονήσει ως η έσχατη όλων Εκκλησία και πάντων δούλη το «πρωτείο» του «εσχάτου», που τον αναδεικνύει «πρώτον» η κένωσή του.  Και το πρωτείο έγκειται στη σταυρική ευθύνη διαχείρισης δύο διακονημάτων:  Να συγκαλεί το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως οικουμενικές η γενικές τοπικές συνόδους.  Και να προεδρεύει σε αυτές.

Αν συμβεί και εξαφανιστεί ιστορικά αυτός ο άξονας ενότητας της Μιάς Καθολικής Εκκλησίας, τότε το συνοδικό σύστημα καθεαυτό, ως προέκταση της λειτουργικής καθολικότητας της Ευχαριστίας, θα οδηγήσει σε  εκκλησιαστική (όχι εξουσίας και ποσοτικής δύναμης) επανιεράρχηση των «πρωτείων».  Πάντως, το να λειτουργήσει τόσο ένα πολιτειακό σχήμα ως αυτοκρατορία όσο και μια τοπική εκκλησία ως πατριαρχείο, εξαρτάται από παράγοντες ποιότητας, όχι ποσότητας, διακονίας και όχι εξουσιαστικής υπεροχής.  Τα ποσοτικά και εξουσιαστικά κριτήρια οδηγούν σε βατικάνεια διαστροφή της Εκκλησίας σε θρησκευτικό ολοκληρωτισμό, όπως ανεπανάληπτα τον ζωγράφισε στον «Μεγάλο Ιεροεξεταστή» ο Ντοστογέφσκυ.

 

Η ταινία του αρχιμ. Τύχωνα μοιάζει να έχει μία διορατική επικαιρότητα:  Η Ρωσική Εκκλησία βγαίνει σήμερα από μιά μαρτυρική δοκιμασία εβδομήντα χρόνων διωγμού και έσχατης ταπείνωσης.  Και όπως πάντα η ταπείνωση, ατομική ή συλλογική, εκούσια ή ακούσια, έδωσε μίαν απρόσμενη, πανανθρώπινης εμβέλειας πνευματική καρποφορία στη Ρωσική Εκκλησία: την έκπληξη της ρωσικής θεολογίας της διασποράς, αυτό το μέγιστο δώρο του Θεού στην Εκκλησία Του κατά τον 20ο αιώνα.

 

Αυτή την αγιαστική καρποφορία της ταπείνωσης και του διωγμού, οι απελεύθεροι σήμερα και θωρακισμένοι με την ισχύ κρατικής εξουσίας Ρώσοι δεν μοιάζει να την εκτιμούν.  Ορέγονται το τσαρικό παρελθόν της κοσμικής μεγαλειότητας, που είχε αλλοτριώσει το εκκλησιαστικό γεγονός σε θρησκευτικό θεσμό κοσμικής κυριαρχίας.  Το πραξικόπημα των Μπολσεβίκων ανέκοψε βίαια μιάν αδυσώπητη φορά, που από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου, παγίδευε στα αχνάρια των Φράγκων και της πορείας τους προς την τραγωδία του Σχίσματος (1054 μ.Χ.) τη Ρωσική Εκκλησία.

 

Το Σχίσμα, που απέκοψε τους Φράγκους από τη λατινική και ελληνική Ορθοδοξία, δεν ήταν γέννημα ιδεολογικών διαφορών, όσο έμπρακτης προσπάθειας να αυτονομηθεί η Δύση σε κάθε πρακτική λεπτομέρεια (επειδή την πρακτική του βίου και τη διαφορά των συμβόλων καταλαβαίνει ο λαός), σαφώς να διαφοροποιηθεί από την ελληνική τότε Ανατολή.  Έφτιαξαν δικό τους σταυροκόπημα με τα πέντε δάχτυλα, ξυρισμένους κληρικούς, άζυμο άρτο και καθόλου κοινωνία οίνου στην Ευχαριστία, δική τους αρχιτεκτονική των ναών, αγάλματα στις εκκλησίες, νατουραλίστικη ζωγραφική , άλλαξαν τη μουσική.  Σε ανάλογη πορεία είχε παγιδευτεί και η ρωσική Χριστιανοσύνη: Ρώσικο σχήμα του σταυρού, ρώσικο ένδυμα και κάλυμμα κεφαλής των κληρικών, ρώσικη κρεμυδόσχημη αρχιτεκτονική, νατουραλίστικη ζωγραφική, κοσμική μουσική μελωδία συνόδευαν την επιθετική αξίωση για το πρωτείο της Τρίτης Ρώμης.

Η ταινία του αρχιμ. Τύχωνα μας θυμίζει τις αληθινές προϋποθέσεις της αυτοκρατορίας και τον σεβασμό στα αινίγματα της Ιστορίας,  Πολύτιμο μάθημα.

*     *     *     *  

http://vizantia.info/docs/page299_0.htm

 

 

ΠΗΓΗ: Αύγουστος 2009, Τετάρτη, 14 Οκτωβρίου 2009,

http://antibaro.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=6021&catid=100&Itemid=185

 

ΔΕΙΤΕ την ταινία σε βίντεο διάρκειας 71.03 λεπτών:  http://vizantia.info/docs/74.htm