Ας αγωνιστούμε να μη μετατραπεί η αγάπη σε εμπόρευμα. Μπορούμε

Αγάπη του Σταυρού, Αγάπη της Ανάστασης

Του Αλέξανδρου Σταθακιού*

   «Ἐὰν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον. καὶ ἐὰν ἔχω προφητείαν καὶ εἰδῶ τὰ μυστήρια πάντα καὶ πᾶσαν τὴν γνῶσιν, καὶ ἐὰν ἔχω πᾶσαν τὴν πίστιν, ὥστε ὄρη μεθιστάνειν, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδέν εἰμι. καὶ ἐὰν ψωμίσω πάντα τὰ ὑπάρχοντά μου, καὶ ἐὰν παραδῶ τὸ σῶμά μου ἵνα καυθήσομαι, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδὲν ὠφελοῦμαι».
(Α’ Κορ 13, 1-4) 

   Στον «‘Ύμνο της Αγάπης» του Αποστόλου Παύλου που διαβάζεται την Μεγάλη Τετάρτη στην Εκκλησία, αφού συγκαταλέγεται στους 7 «Αποστόλους» και τα 7 Ευαγγέλια που υπάρχουν στην ακολουθία του «Ευχελαίου», η τελείται τέτοια μέρα για όλους τους πιστούς. Δεν είναι τυχαία εκεί όλες αυτές οι «Γραφές». Όλες μαζί πιστοποιούν ότι η όποια δύναμη μπορεί να δώσει η Χριστιανική Εκκλησία δεν είναι ένα «μαγικό» πράγμα, αλλά μια υπαρξιακή και κοινωνική διαδικασία με κορυφαία την πρόσκτηση αυτής της μυστηριώδους ενοποιητικής δύναμης, της Αγάπης.  

   Το κεντρικότερο σημείο της συμμετοχής του ανθρώπου, μέσα στην σύναξη των πιστών, την Εκκλησία, αυτό που κάνει την ιστορική Εκκλησία, σώμα του άχρονου και του απόλυτου είναι η καθημερινή ανακαίνιση του προσώπου της γης σε Αγάπη. Ακολουθώντας το μέλος της Εκκλησίας όσα ακούει, βλέπει, ζει στη Λατρεία του Σταυρωμένου Θεού, τα μετασχηματίζει ταυτόχρονα στην υπόλοιπη ζωή του, μέχρι η Αγάπη να ξαναγίνει ο Κόσμος όλος .

   Ταυτόχρονα όμως γνωρίζει, ότι ο κόπος του αυτός έχει όρια, ότι η αποτυχία είναι στο παιγνίδι,  «γιατί τώρα βλέπει αμυδρά σαν μέσα σε καθρέφτη», όπως λέει παρακάτω ο ίδιος ο Παύλος στους Κορίνθιους, αλλά κάποια μέρα θα δει όλη την εικόνα της Αγάπης.

   Αυτή η εσχατολογική διάσταση μέσα στην Ιστορία έχει κατηγορηθεί για πολλά, αλλά εδώ ας περιοριστούμε σε αυτά που έκαναν τους φιλοσόφους και κοινωνικούς επιστήμονες, επιγόνους των «νεότερων φώτων», να προσπαθήσουν να αξιοποιήσουν αυτή τη μυστηριώδη δύναμη ενότητας, στη δική τους «χειραφετημένη μεγάλη διήγηση». 

Απ-ανθρωποποίηση;

Η «μεγάλη επανεκκίνηση» και το παιχνιδιάρικο «απο-»

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Η γλώσσα είναι πράμα ανυπόταχτο. Έχει την κοίτη της, μα ταυτόχρονα έχει και δύναμη να ανοίγει νέες κοίτες προκειμένου να εκφράσει ζωντανά την ολοζώντανη ζωή και να την πηδαλιουχήσει (και τα δύο). Χαρακτηριστικά ανυπόταχτο είναι το «απο-» στην αρχή των λέξεων: άλλοτε εντείνει το νόημα της λέξης της οποίας προτάσσεται (όπως αποξένωση, αποσάθρωση), ενώ άλλοτε το ανατρέπει (όπως απασφάλιση, απάνθρωπος). Κανόνας που να υποχρεώνει το «απο-» να είναι μόνο το ένα ή μόνο το άλλο, δεν υπάρχει. Μοιάζει με την ανοιχτωσιά της ζωής και την πολυσημία των ανθρώπινων επιλογών.

Η «ελευθερία του ατόμου» ως άρνηση της ελευθερίας

Της Γιώτας Ιωαννίδου*

Οι κυβερνώντες νομοθετούν την ανελευθερία με τα καινοτόμα πατρόν της αγοράς υπεραμυνόμενοι της ασφαλούς ελευθερίας του ατόμου. Η ιστορία χρησιμοποιείται για να εμπεδωθεί πως το μόνο ρεαλιστικό είναι ο μαζοποιημένος χειραγωγημένος άνθρωπος στις νόρμες της παραγωγής και της γραφειοκρατίας.

Δεν υπάρχει πιο ανελεύθερη εποχή από τη σημερινή, που να επικαλείται τόσο περισσότερο την έννοια της ελευθερίας όσο πιο πολύ την κακοποιεί. Οι Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν παίρνουν τη ρεβάνς από τους παγκόσμιους δυνάστες, ως «μαχητές της ελευθερίας» οι πρώτοι απέναντι στις ΗΠΑ που αυτοπροσδιορίζονται ως «απελευθερωτές των λαών». Και οι δύο κυβερνούν επιδεικνύοντας μια ελευθερία γεμάτη κουρέλια δικαιωμάτων και πτώματα κοινωνικών αξιών.

Όταν κάποιος προσδιορίζει την αξία ενός ανθρώπου από το δολοφόνο του ανθρώπου αυτού, τότε αυτός ο κάποιος είναι ήδη νεκρός

(Μια θλιβερή κοινωνική ανάγνωση με αφορμή τη δολοφονία της 20χρονης Καρολάϊν)

Της Έφης Ψωίνου*

Υπό όντως συνθήκες αλήθειας και κανονικότητας, η αξία ενός ανθρώπου θα καθοριζόταν από τον ίδιο τον άνθρωπο, από αυτό που πηγαία είναι και κάνει, από τη θεωρία και την πράξη του.

Δυστυχώς, επειδή ζούμε σε φέϊκ συνθήκες πάμπολλων κοινωνικών συμβάσεων, συνθήκες ουσιαστικά αντικανονικότητας, η αξία του ανθρώπου ετεροκαθορίζεται από παράγοντες που ουσιαστικά είναι έξω και γύρω από αυτόν, έξω από το είναι του, που εγκλωβίζουν το αυτεξούσιο, τη θεωρία και την πράξη του.

Ο «απαγορευμένος θάνατος» στην εποχή του κορωνοϊού

 Του Γιώργου Κρανιδιώτη*

Η πανδημία του κορωνοϊού έφερε, για πρώτη φορά μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τους ανθρώπους της Δύσης αντιμέτωπους με το φάσμα του θανάτου σε μαζική κλίμακα. Πρόκειται για μία καινοφανή για τις ζώσες γενιές απειλή, που θα ανέμενε κανείς να ωθήσει, εκ των πραγμάτων, τα άτομα προς μία βαθύτερη συνειδητοποίηση της θνητότητάς τους. Ωστόσο, μεταβάλλει όντως η αντικειμενική πραγματικότητα της πανδημίας τις διαμορφωμένες στάσεις έναντι του θανάτου και τις γνώριμες συνθήκες αυτού ή μήπως απεναντίας τις παγιώνει, τις εντείνει και τις παροξύνει;

Η «απαγόρευση» του θανάτου

Σύμφωνα με τον Γάλλο ιστορικό Φιλίπ Αριές,[1]  κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα παρατηρείται ένα φαινόμενο εντελώς απρόσμενο, μία βίαιη επανάσταση στις παραδοσιακές ιδέες και τα συναισθήματα, το οποίο ονομάζει «απαγόρευση του θανάτου»: «Ο θάνατος, που άλλοτε ήταν παρών και τόσο οικείος, σβήνει κι εξαφανίζεται. Γίνεται ντροπή, αντικείμενο απαγόρευσης».[2]  Ο θάνατος έγινε ταμπού και αντικατέστησε το σεξ ως κύρια απαγόρευση: είναι πια ντροπή να μιλάς για τον θάνατο και τους σπαραγμούς του, όπως ήταν άλλοτε ντροπή να μιλάς για το σεξ και τις ηδονές του. Έγινε ο «ακατονόμαστος»∙ η αναφορά στον θάνατο προκαλεί συναισθηματική ένταση ασυμβίβαστη με την καθημερινότητα, και οι άνθρωποι αρνούνται να υποστούν τη φυσική συγκίνηση που προκαλεί η ιδέα ή η θέα του. Τοποθετήθηκε έξω από την καθημερινή ζωή, απομακρύνθηκε από τον κόσμο των πιο οικείων πραγμάτων, διότι «δημιουργεί πρόβλημα»: η κοινωνία πρέπει να αποφύγει την ταραχή «που προκαλούν η αγωνία κι η απλή παρουσία του θανάτου σε μια ευτυχισμένη ζωή, αφού είναι πια γενικά παραδεκτό πως η ζωή είναι πάντα ευτυχισμένη ή, τουλάχιστον, πρέπει να φαίνεται πως είναι».[3] Οι φανερές εκδηλώσεις του πένθους καταδικάζονται ή εξαφανίζονται. Η επίγνωση της προσωπικής θνητότητας εξασθενεί: «Τεχνικά, δεχόμαστε ότι μπορεί να πεθάνουμε […]. Αλλά, στην πραγματικότητα, στο βάθος του εαυτού μας, δε νιώθουμε θνητοί».[4]

Το χρέος μιας ζωής που μας ανήκει

Tου Παναγιώτη Σωτηρόπουλου*

“Ό,τι ζήσαμε πια είναι σχήμα κλειστό

Ό,τι χτίζουμε σκορπάει στον άνεμο

Μα άσε ένα φως ανοιχτό

η ευτυχία είναι αυτό που περιμένουμε να ‘ρθει”

«Η ευτυχία είναι αυτό…» στίχοι Μανώλη Φάμελου

Φροντίζουν για το καλό μας, νιάζονται για τη ζωή μας, για την ευτυχία μας. Σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε συνεχή περιδίνηση η αβεβαιότητα που καλλιεργείται μας καθιστά ευάλωτους σε χειρισμούς, ευεπίφορους σε εξαρτήσεις. Έχουμε εθιστεί στην επιβολή μιας αντίληψης πως η επιβίωσή μας είναι ένα χρέος που αποσβένεται μερικώς όταν εκχωρούμε δικαιώματα που θεωρούσαμε αυτονόητα. Σ αυτή τη σχέση υποταγής ακόμη κι εμπράγματα ενέχυρα και υποθήκες εκχωρούνται σε διαχειριστές που αποδεδειγμένα εργάζονται με κυνισμό για να επιτύχουν την κερδοφορία του κεφαλαίου τους, εικονικού ή με αντίκρισμα πραγματικό λίγη σημασία έχει. Στην προσδοκία μιας μελλοντικής επίτευξης στόχων επιβάλλεται ένας τρόπος ζωής που θα διασφαλίζει πάνω από όλα τη δική τους εφήμερη ευημερία. Για την αρραγή λειτουργία του σχεδίου τους συστήνεται ένα δίκτυο που διασφαλίζει τη συνοχή, ισχυροποιεί την επίβλεψη, διαιωνίζει την αίσθηση του χρέους στο πλειοψηφικό ρεύμα των υποτακτικών που καταβάλλουν τον κεφαλικό φόρο, συμβολικά και πραγματικά.

Ο ά-σωτος ιός και η ανέγκλειστη Ανάσταση

Του Σταμάτη Πορτελάνου*

Ο Jung θεωρεί ότι αποτελεί σχεδόν γελοία προκατάληψη το να μη δεχόμαστε άλλη πραγματικότητα πέραν της σωματικής. Σημειώνει ότι η μόνη μορφή πραγματικότητας για την οποία έχουμε άμεση γνώση είναι η ψυχική. Ποιος, όμως, μας δίνει αναγωγές για να κατανοήσουμε τη φύση μας και τον εαυτό μας; Αυτό θα όφειλε να είναι το πρόταγμα και το πρόσταγμα μιας γενικής παιδείας, η οποία διασώζει την καλλιέργεια της ψυχής.

Πραγματολογικά μπορούμε να αντλήσουμε παραδείγματα από την ιστορία και όχι από αφηρημένες σκέψεις ή ιδεοληψίες. Η ιστορία με τις επιστήμες και τους κλάδους τους είναι απαραίτητη για να μελετήσουμε και να ερμηνεύσουμε τη ζωή και την εξέλιξή της. Ο μεταδιδόμενος ιός (νέος κορωνα-ϊός) είναι μια ά-λογη, απείθαρχη φθοροποιός ύλη γι’ αυτό ανεξέλεγκτα δρά και προσβάλλει χωρίς διακρίσεις ά-λογα και έλ-λογα όντα. Είναι α-ταξικός δεν υπολογίζει αξιώματα, κοινωνικές τάξεις και κατηγοριοποιήσεις ανθρώπων πολιτικών και θρησκευτικών πεποιθήσεων  πιστών, αγνωστικιστών, απίστων, επιστημόνων και μη.  Ως θανατη-φόρος ιός είναι, οντολογικά, χωρίς συνείδηση, δηλαδή εγγενώς ασυνείδητα ά-σωτος. Γι’ αυτό και δεν  έχει ούτε απαιτείται κάποια επιστροφή (σωτηρία), υπό την έννοια υγιούς συνειδητής κατάστασης και αλλαγής τρόπου ύπαρξης. Και τούτο επειδή στερείται βούλησης για μεταστροφή σε κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που «είναι» και «έχει». Έτσι, θα παραμείνει ά-σωτος και ολέθριος ιός, παράγοντας απώλειας, αφού δεν έχει αυτογνωσία, αλλά και γνώση ποιον ανώτερό του, οντολογικά, πολεμάει.

Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Του Χρήστου Τσουκαλά*

Με την Αναγέννηση τελειώνει ο Μεσαίωνας και  μπαίνει ολόκληρος  πια ο πλανήτης,  ακολουθώντας αναγκασμένος  τη  Δ. Ευρώπη,  στη Νεότερη εποχή. Ήταν  μια κοινωνία που ενσυνείδητα διακήρυσσε  τη  «χαρμόσυνη ρήξη» με το άμεσο παρελθόν της και  αναζητούσε  τη δικαίωσή της στην Αρχαιότητα. Πρόκειται  και για την επαναφορά της φιλοσοφίας, πρόκειται για την αναγνώρισή της από την πνευματική ηγεσία της  εποχής, για τη ‘‘νομιμοποίησή’’ της ακόμα και  από τους επίσημους και κυρίαρχους θεσμούς του κράτους και της εκκλησίας. Αυτό είναι το λογικό σχήμα που εξηγεί την ονοματοθεσία των εποχών: κλασική Αρχαιότητα με την ακμή της φιλοσοφίας, Μεσαίωνας σκοταδιστικός με την κατάργησή της, Αναγέννηση με την επαναφορά της. 

Μετά την Αριστερά

Του Δημήτρη Μπελαντή

1. Τέλος της Αριστεράς, συνέχιση των αγώνων κατά του καπιταλισμού

Τι έχει μείνει  από την έννοια της Αριστεράς στην Ελλάδα και την Ευρώπη ; Η Αριστερά  ως έννοια δεν εκπροσωπεί,  πλέον , στο σήμερα  την μαζικοποίηση και την μεγιστοποίηση  ούτε των αγώνων για την αντικαπιταλιστική ανατροπή ούτε καν την μαζικοποίηση των αγώνων για μια φιλολαϊκή κοινωνική  αναδιανομή. Τίποτε δεν έχει μείνει από την «Αριστερά», όπως υπήρχε  και όπως οριζόταν  ως το 2008 ή το  2010 περίπου στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Συντρίμμια και θρύψαλα. Η συμβολή ιδίως του ΣΥΡΙΖΑ στην απαξίωση της Αριστεράς υπήρξε καθοριστική.   Καθοριστική σε ευρωπαϊκή κλίμακα, αν όχι και παγκόσμια:  το Μπλοκο  της Αριστεράς στην Πορτογαλία, οι Ποδέμος στην Ισπανία  ακολούθησαν κι αυτοί την  ίδια πορεία, ενώ ο Κόρμπυν, παρά τον ταξικότερο λόγο του, δεν μας εμπνέει καμία εμπιστοσύνη και το γερμανικό  Die Linke ακόμη λιγότερο.

Συνέχεια →