Ας μιλήσουμε αυτή τη φορά για
την κοιλάδα του Ερασίνου – Βουραϊκού από την πλευρά των νερών, αφού αποτελεί
ακόμα μια καλλιεργητική κοιλάδα, την μεγαλύτερη στον ορεινό διευρυμένο δήμο
Καλαβρύτων. Ο Γ. Παπανδρέου με την γλώσσα της εποχής την χαρακτηρίζει ως εξής:
«Ποταμία κοιλάς του Ερασίνου (κάμποι Συρμπανίου, Κερτέζης, Βυσωκάς,
Καλαβρύτων)»[1]. Μιας κι
έχει ανοίξει και η συζήτηση για νέα θεσμική αναδιανομή της γης (2ος αναδασμός)
ας δούμε δύο πλευρές της υδρευτικής της διάστασης. Να ξεκινήσουμε με τη θεωρία της
λίμνης και το άδειασμα των νερών της, τη δημιουργία του νέου ποταμού (Ερασίνου)
με τις ονομασίες αργότερα και ως Καλαβρυτινού ποταμού και εδώ και εκατό χρόνια
με την ενιαία ονομασία Βουραϊκός ποταμός μέχρι τις απαρχές του.
Όταν η λίμνη άδειασε οριστικά πλέον στις «Πόρτες», δημιουργήθηκαν αρχικά άναρχες ροές των μεγάλων και μικρών πηγών, αλλά και των καταρρακτωδών βροχών και των υγροποιημένων χιονιών στα νοτιοδυτικά της σημερινής έδρας του δήμου. Οι άναρχες ροές δημιούργησαν το σχετικά επίπεδο οροπέδιο ανάμεσα στους ορεινούς όγκους, αλλά και αρκετές επικλινείς επίπεδες λάκκες από τη Ζαχλωρού μέχρι την Κέρτεζη. Στους αιώνες που πέρασαν η κοιλάδα πήρε το σημερινό της σχήμα και το Καλαβρυτινό ποτάμι χάραξε τις οριστικές του διαδρομές.
Πέρα από τις απόψεις που
παρουσιάσαμε στο προηγούμενο φύλλο, οφείλουμε να πούμε ότι και στο ζήτημα αυτό
μαίνεται μια παγκόσμια συζήτηση. Για μεθοδολογικούς λόγους θα παρουσιάσουμε τα
τρία μεγάλα ρεύματα που κυριαρχούν στις συζητήσεις.
Το ένα προέρχεται από τα μεγάλα
κέντρα των τεχνολογικών εξελίξεων, τα οποία όχι μόνο είναι παντοδύναμα
τεχνολογικά, αλλά συνεργάζονται με ειδικούς επιστήμονες των Πανεπιστημίων,
συχνά με μεγάλο οικονομικό τους όφελος. Πυρήνας της επιστημονικής τους σκέψης,
τις περισσότερες φορές, αποτελεί η με επιστημονικούς όρους δικαιολόγηση των
τεχνολογικών εφαρμογών τεράστιων βιομηχανικών μονάδων και εφαρμογών, συχνά σε
τρίτες χώρες. Στο σημερινό μας άρθρο επιλέξαμε ένα σχετικό και ενδεικτικό άρθρο
το οποίο συνοπτικά θα σχολιάσουμε. Αφορά άρθρο του Κων/νου Χ. Γκαράκη, ο
οοποίος είναι «Ενεργειακός Μηχανικός, MSc, MA, MBA, Eπισκέπτης Καθηγητής
Τμήματος Μηχ/γων Μηχανικών Παν. Δυτ. Αττικής» που το βρήκαμε σε ιστοσελίδα
της Πρέβεζας (27 Απριλίου 2021).
Το επόμενο ρεύμα έχει ως πυρήνα τα παρθένα οικοσυστήματα, με επίκεντρο τις περιοχές Natura. Το ρεύμα αυτό εκτείνεται και πέραν των συμφερόντων, φτάνει και ξεπερνά τις οργανωμένες κλειστές οικολογικές συλλογικότητες. Συχνά είναι υπό όρους υπέρ των νέων τεχνολογιών και παλεύει να περισωθούν θύλακες από το παγκόσμιο σύνολο οικοσυστημάτων. Για την παρουσίασή μας επιλέξαμε μία συνέντευξη της «επιστημονικής υπεύθυνης τη Βασιλικής Κατή, αναπλ. καθηγήτριας στο τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών» στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, που έδωσε και παρουσιάστηκε από το δημοσιογράφο Γιώργο Λιάλο στην Καθημερινή (23.03.2020) [1].
Το τρίτο ρεύμα σκέψης και δράσης αφορά τους ανθρώπους που έχουν συχνά τα ακριβώς αντίθετα συμφέροντα. Συναντιέται στις τοπικές κοινωνίες, όπου τα ισχυρά συμφέροντα έρχονται με τη δύναμη της κυριαρχίας να «φυτέψουν» τα «βαριά» τεχνολογικά προϊόντα και να φύγουν για άλλα μέρη. Τα προϊόντα αυτά θα μείνουν στους κατοίκους των περιοχών, θα αλλάξουν τη φυσιογνωμία εκ των έξω, θα επηρεάσουν συνήθως αρνητικά τις τοπικές οικονομίες και δεν θα λάβουν υπόψη τον ανθρώπινο παράγοντα. Το ρεύμα αυτό βάζει σε πρώτη προτεραιότητα, λοιπόν, τον ανθρώπινο παράγοντα, τα τοπικά οικοσυστήματα, την τοπική οικονομία, τον τοπικό πολιτισμό και φυσικά τα παντός είδους μνημεία, σύμβολα και κέντρα αναφοράς της κάθε περιοχής. Ενδεικτικό θεωρούμε το άρθρο της συναδέλφου Αικατερίνης Στατηρά, φυσικού και Αντιπροέδρου του Ορειβατικού Συλλόγου Ιωαννίνων, από ηπειρωτική ιστοσελίδα.
Άνοιξε για τα καλά το ζήτημα
των ανεμογεννητριών και στην κοιλάδα του Βουραϊκού. Αν κάνουμε μια υπόθεση
εργασίας, ότι όλα είναι πάνε καλά στις αποφάσεις της Ε.Ε. για την χρηματοδότηση
της «καθαρής ενέργειας», τότε πως εξηγείται ότι οι σχεδιασμοί δεν λογαριάζουν
οικισμούς, ιστορικά μνημεία, μοναστήρια, περιοχές φυσικού κάλλους, περιοχές natura, τουρισμό, αλλά και
εξάλειψη παρθένων και καθαρών θυλάκων της φύσης; Και φυσικά το δόλωμα είναι
κάποια «ανταποδοτικά οφέλη». Όσοι κι όσες τσιμπήσουν σ’ αυτά.
Ήδη έχει ξεκινήσει η συζήτηση για τα καλά για
τις ανεμογεννήτριες απέναντι από τα Καλάβρυτα και πάνω από τα κεφάλια του
Σκεπαστού, από Κερπινή μέχρι τα όρια της Γουμένισσας. Τι κι αν η περιοχή δεν
είναι τόσο κλειστή όσο της Κέρτεζης; Έχουν γραφτεί πολλά επιχειρήματα για τους
κινδύνους και δεν θα επιμείνω. Συζήτηση δεν έχει γίνει για την εναλλακτική
μεταξύ Λαγοβουνίου και των μικρών χωριών του κάμπου των Λουσών, όπου και οι
ανασκαφές του ιερού πανελλήνιας εμβέλειας, δηλαδή της «Ημερησίας Αρτέμιδος».
Στην Κέρτεζη θα αφιερώσουμε λίγα λόγια, αφού και το τοπικό κοινοτικό συμβούλια
απέρριψε το σχέδιο ομόφωνα και δεν θα αφήσει το ζήτημα όπως άφησε τις Γ.Μ.Υ.Τ.
της ΑΔΜΗΕ.
ΙΙ. Η νέα βαριά βιομηχανία
Ας μη γελιόμαστε. Οι
σχεδιασμοί δεν είναι ευθύς εξ αρχής «καθαροί». Έχουν βασικό σκοπό και το
κέρδος ολίγων ιδιωτικών εταιρειών, αλλά και την πλεονεξία τους τώρα «που
γυρίζει η ρόδα».
Τρεις παράλληλες διαδικασίες κινούνται παγκόσμια, όσον αφορά το ζήτημα των λεγόμενων Α.Π.Ε. (Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας). Η μία αφορά την υποτιθέμενη εξάντληση των υδρογονανθράκων σε παγκόσμια κλίμακα. Η δεύτερη το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Και η Τρίτη τη δημιουργία νέας βιομηχανίας για τις λεγόμενες Α.Π.Ε..
Όσον αφορά την πρώτη, βεβαίως
έχουν μειωθεί τα γεωλογικά αποθέματα, αλλά όχι ισόρροπα μεταξύ στερεών
(κάρβουνο), υγρών (αργό πετρέλαιο) και αερίων (φυσικό αέριο). Επίσης η μείωση
δεν είναι ισόρροπη σε επίπεδο χωρών.
Για το ζήτημα της κλιματικής
αλλαγής έχουν γραφτεί πολλά, αλλά η επιστήμη δεν έχει πει ακόμα την τελευταία
της λέξη, όσον αφορά την αιτία της και όχι την ύπαρξή της. Η μία και κλασσική
επιστημονική τοποθέτηση έχει σχέση με την περιοδικότητα εκπομπής ενέργειας του
Ήλιου σε μεγαλοϊστορική κλίμακα και επομένως δεν είναι στην ιστορική μας φάση
αναστρέψιμη. Η άλλη έχει να κάνει με την δύο αιώνων ρύπανση του περιβάλλοντος,
με τα στερεά και υγρά καύσιμα κυρίως. Δεν είναι ακόμη βέβαιο ότι είναι ο κύριος
παράγοντας της κλιματικής αλλαγής.
Στο πλαίσιο της προηγούμενης
μικρής εισαγωγής έχει αναπτυχθεί μια νέα τεχνολογία, των λεγόμενων ανανεώσιμων
πηγών ενέργειας, όπως τα φωτοβολταϊκά και οι ανεμογεννήτριες. Σε ορισμένες
περιπτώσεις η ανάπτυξη της βιομηχανίας, η διαδικασία τοποθέτησης, ο χρόνος ζωής
τους, τα υπολείμματα μετά την γήρανσή τους και η ενέργεια μεταφοράς για
τοποθέτηση δεν έχει στην διαφορά να προσφέρει περίσσευμα ενέργειας. Αν
προσθέσουμε την οικολογική όχληση σε μεταναστευτικά πουλιά, άγρια ζώα, αλλά και
στους οικισμούς, τότε μπορούμε να εξηγήσουμε γιατί δημιουργούνται αντιδράσεις
ακόμη και με οικολογικό πρόσημο.
Ακούγεται ότι κάποια «συμφωνία» έχει
γίνει με την ελληνική κυβέρνηση με μεγάλες εταιρείες της Ε.Ε. και κυρίως
γερμανικών συμφερόντων, ώστε μέχρι το 2030 να μη έχει μείνει π.χ. κορυφογραμμή
αλώβητη από ανεμογεννήτριες. Φοβάμαι ότι δεν έχουν γίνει ούτε γνωμοδοτήσεις από
τα κάτω, ούτε περιβαλλοντικές, κυρίως από ανεξάρτητους φορείς. Και η διαχείριση
της πανδημίας/συνδημίας προσέφερε πιο εύκολο το κοινωνικό και πολιτικό τοπίο
για γρήγορες αποφάσεις.
Στα Καλαβρυτοχώρια υπάρχουν
πολλές κορυφογραμμές, αλλά και δεκάδες κωμοπόλεις, χωριά, οικισμοί και στάβλοι.
Ήδη από νότο προς βορρά έχουν διέλθει οι Γ.Μ.Υ.Τ, χωρίς ακόμα ανταποδοτικά
αποτελέσματα. Ταυτόχρονα η περιοχή είναι πλούσια σε τουρισμό, μοναστήρια,
αρχαία μνημεία και οικολογικά πάρκα. Ετοιμάζονται αναδασμοί στην κοιλάδα του
Βουραϊκού και του Αροάνιου. Πως δένουν όλα αυτά;
Ταυτόχρονα βλέπουμε κινήσεις
σκακιού που αφορούν το στόχο να ξεθυμάνουν κάποιους κατοίκους και να φορτώσουν
τις αρχικές ανεμογεννήτριες σε άλλους κατοίκους, άλλες κορυφογραμμές, άλλα
οικοσυστήματα. Υπάρχει κάποια σοβαρότητα;
ΙΙΙ. Τα βάρη πάνω από την κοιλάδα του Βουραϊκού
Μελετώντας και τα τρία εναλλακτικά σχέδια ως «μη ειδικά ειδικός» παρατήρησα ότι και τα τρία πέραν των άλλων πλευρών στήνουν ανεμογεννήτριες πάνω από τα κεφάλια μικρών ή μεγαλύτερων οικισμών. Πόσο όμως τους ενδιαφέρει η ζωή των οικισμών αυτών; Το ερώτημα δεν απαντιέται αφελώς ότι η ζωή θα συνεχιστεί, αν συνεχιστεί, χωρίς το στήσιμό τους να αλλάξει άρδην τα δεδομένα και μάλιστα αρνητικά.
Το αν αξίζει λοιπόν τον κόπο
να «βομβαρδιστούν οι βουνοκορφές» των Καλαβρύτων, οφείλουμε να κάνουμε
πριν τουλάχιστον ένα ισοζύγιο. Έχουμε και …λένε, λοιπόν:
α) «Το συνολικό βάρος της
γεννήτριας με τα εξαρτήματά της είναι 52 τόνους. Το βάρος του ρότορα 22 τόνους…
Ο πύργος της ανεμογεννήτριας (χάλυβας) έχει βάρος 26 τόνους. Χρειάζεται 190
κυβ. μέτρα σκυρόδεμα. Η βάση που σκάβεται ως θεμέλια έχει τουλάχιστον 15 μέτρα
διάμετρο».
β) «…Πρέπει να καταλάβουμε
ότι σήμερα σημαντικές φυσικές περιοχές είναι απλά οι περιοχές που δεν
‘’αξιοποίησε’’ άνθρωπος με τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα μέσα, στα πλαίσια των
μέχρι σήμερα δραστηριοτήτων του. Είναι ό,τι γλίτωσε μετά από 10.000 χρόνια
συνεχούς ανθρώπινης επέκτασης, πρώτα με το τσεκούρι, την φωτιά, τον κασμά και
το υνί και πιο πρόσφατα με τα μηχανικά μέσα. Είναι οι υγρότοποι που δεν ήταν
δυνατόν να αποξηρανθούν, η γη που δεν μπορούσε να καλλιεργηθεί ή να κατοικηθεί,
τα δάση σε πολύ απότομες, βαλτώδεις ή άλλες περιοχές όπου δεν μπορούσαν να
κοπούν εύκολα, οι ακτές και οι νησίδες που δεν κάνουν για λιμάνια ή τουρισμό,
οι πηγές που ήταν ασύμφορο να εγκιβωτισθούν και γενικά κάθε αφιλόξενη και
ακατάλληλη για τον άνθρωπο γη…».
γ) «…100 Γερμανοί
καθηγητές, διανοούμενοι και επιστήμονες σχετικοί με την αιολική ενέργεια
αναφέρουν: Η ικανότητα παραγωγής ενέργειας από τον άνεμο είναι συγκριτικά
χαμηλή. Οι ανεμογεννήτριες με επιφάνεια πτερυγίων ίσων με το μέγεθος ενός
γηπέδου ποδοσφαίρου, παράγουν μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό της ενέργειας που
παράγει ένας συμβατός σταθμός. Έτσι με περισσότερες από 5.000 ανεμογεννήτριες
στη Γερμανία, παράγεται λιγότερο από το 1% του απαιτούμενου ηλεκτρισμού. Στη Μ.
Βρετανία, θα χρειαζόντουσαν 14.400 ανεμογεννήτριες για να παραχθεί το 4,4% του
ηλεκτρικού ρεύματος και 32.700 ανεμογεννήτριες! για να παράγουμε το 10%. Η
συνεισφορά της αιολικής ενέργειας προς αποφυγή του φαινομένου του θερμοκηπίου
είναι περίπου 1 έως 2 τοις χιλίοις!! Ουσιαστικά ΤΙΠΟΤΑ…».
δ) «Σύμφωνα με εκτιμήσεις,
η βιομηχανία της αιολικής ενέργειας θα παραγάγει 50.000 τόνους πτερυγίων ως
απόβλητα έως το 2020, ποσότητα που θα τετραπλασιαστεί και θα ανέλθει σε 225.000
τόνους μέχρι το 2034. Αυτός ο όγκος θα καταλάβει σημαντικό χώρο στις ήδη
κορεσμένες χωματερές ταφής αποβλήτων του πλανήτη, αν ληφθεί υπόψη ότι κάθε
πτερύγιο χρειάζεται μεταξύ 30 και 44,8 κυβικών μέτρων χώρο στους χώρους
υγειονομικής ταφής.
Τελικά, η παγκόσμια
βιομηχανία των αιολικών δεν μας τα είχε πει όλα όταν υποσχόταν ότι η αιολική
ενέργεια θα συμβάλει στη σωτηρία του πλανήτη, καθώς είχε παραλείψει να αναφέρει
πως αυτή η ‘’ανανεώσιμη’’ πηγή ενέργειας θα παράγει μια τεράστια ποσότητα μη
ανακυκλώσιμων αποβλήτων που θα καταλήξει στους ξηρούς τάφους των χωματερών!
Σαν να μην είχε σκεφτεί το λόμπι των αιολικών το τι θα απογίνει η τεράστια
ποσότητα των πτερυγίων των ανεμογεννητριών μόλις φτάσουν στο τέλος της ζωής
τους. Και ότι η κερδοφορία από τις επενδύσεις του σε αυτή τη μορφή της
‘’πράσινης’’ κατά τα λοιπά ενέργειας θα προκαλέσει την απόρριψη χιλιάδων τόνων
μη ανακυκλώσιμων πτερυγίων σε χώρους υγειονομικής ταφής της χώρας…».
ΙV. Κλειστοί
οικισμοί, ανεμογεννήτριες και οικολογική ισορροπία
Οι λεγόμενες ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) είναι βεβαίως και ένας όρος που θυμίζει και τους κατ’ ευφημισμό «Ακρωτήριον της Καλής Ελπίδας» ή «Εύξεινος Πόντος». Είδαμε ότι δεν είναι και τόσο ανανεώσιμοι, όσο διαφημίζονται. Μπορεί ο Ήλιος και ο άνεμος να είναι ανανεώσιμος, δεν είναι όμως και τόσο ανανεώσιμα όμως τα μηχανήματα με τα οποία συλλέγεται η ανανεώσιμη ενέργεια.
Ήδη έχουμε μιλήσει για τον
παράγοντα της βαριάς βιομηχανίας κατασκευής των μηχανημάτων, αλλά και για τις
περισσότερες οικολογικές επιπτώσεις. Για δούμε όμως συνοπτικά τρεις ακόμα
πλευρές. α) Τους παγκόσμιους σχεδιασμούς και β) τις επιπτώσεις στα
ανθρωποσυστήματα σε κλειστούς χώρους, όπως παράδειγμα είναι οι οικισμοί
Καλαβρύτων και σκεπαστού και ακόμη περισσότερο η Κέρτεζη ή η Κούτελη. γ)
Επιπτώσεις των ανεμογεννητριών μόνο στο πέρασμα πετούμενων (όχι σε διάσελα).
α) Οι
παγκόσμιοι σχεδιασμοί με πίνακα και διάγραμμα των ΑΠΕ
Πηγή: Προσαρμογή από Kaushik, Kothari et Panwar,
2011; Kralova I, Sjoblom J., 2010.
Σχόλιο: Στον μεν πίνακα βλέπουμε ότι όλα τα σφυριά
βαράνε για το 2030 και ειδικά για τις ανεμογεννήτριες, στο δε διάγραμμα
βλέπουμε τα ποσοστά που μας δείχνουν τι επιθυμούν να συμβεί στο επί τοις %
συνεισφορά των λεγόμενων ΑΠΕ.
β) Οι
επιπτώσεις στα ανθρωποσυστήματα
Πέραν της οπτικής όχλησης, της
αποψίλωσης βουνών και της διάσπαρτης διατάραξης των οικοσυστημάτων, ας δούμε
και ένα πολύ σημαντικό παράγοντα σε κλειστές περιοχές. Τον διπλό αισθητό θόρυβο
(ένα από τις τουρμπίνες που μπορούν κάπως να βελτιωθούν και έναν από τα
πτερύγια, που η πιθανή βελτίωση είναι δύσκολο έως αδύνατο να βελτιωθεί). Δεν θα
βάλουμε σήμερα το ζήτημα των υπέρηχων. Θα βοηθήσω πάλι με δύο σχήματα:
Αναπαράσταση επιπτώσεων Α/Γ στο περιβάλλον
Πηγή: Προσαρμογή
από Wang et Wang,
2015
Όπως βλέπουμε το πρόβλημα του
θορύβου. Αν πάρουμε ως παράδειγμα την Κέρτεζη που ο χώρος της είναι σαν
«μουσικό σκάφος» θα έχουμε πολλαπλασιασμό, όπως στα έγχορδα μουσικά όργανα! Θα
μπορούν να ζήσουν άνθρωποι όταν περιστρέφονται τα πτερύγια;
2) Αναπαράσταση μηχανικού θορύβου Α/Γ
Πηγή: Wang et Wang, 2015; Kunz et al., 2007.
γ) Άμεσες
επιπτώσεις στα πετούμενα
1) Στην
ορνιθοπανίδα
«….Κάθε χρόνο έχει υπολογιστεί
ότι ένας πυλώνας προκαλεί από οκτώ (8) έως εκατό δέκα οκτώ (118) θανάσιμα
ατυχήματα σε είδη ορνιθοπανίδας. Τα αρπακτικά πουλιά εμφανίζουν μεγαλύτερα
ποσοστά θνησιμότητας. Μερικά είδη αρπακτικών πουλιών ζουν πολλά χρόνια και
έχουν πολύ αργούς ρυθμούς αναπαραγωγής και ως εκ τούτου είναι πιο ευάλωτα στις
απώλειες από τις συγκρούσεις σε ανεμογεννήτριες.
Οι κύριοι παράμετροι που
καθορίζουν την θνησιμότητα της ορνιθοπανίδας από τις συγκρούσεις στις
ανεμογεννήτριες θεωρούνται πως είναι η τοπογραφία του τοπίου, η κατεύθυνση και
η ένταση των τοπικών ανέμων, τα χαρακτηριστικά της τουρμπίνας της
ανεμογεννήτριας και η συγκεκριμένη χωρική κατανομή των πυλώνων στο πεδίο.
Παρ’ όλα αυτά, δεν έχει
προσδιοριστεί σαφώς ο τρόπος με τον οποίο οι παραπάνω παράγοντες επιβαρύνουν
τους αβιοτικούς παράγοντες σε ένα αιολικό πάρκο και χρειάζεται περεταίρω
επιστημονική έρευνα για να ταυτοποιηθούν αυτά τα ερωτήματα…». (Wang et Wang, 2015).
2) Στις
νυχτερίδες
Σύμφωνα με τους Wang et Wang, (2015) πρόσφατες
μελέτες (monitoring)
υποδεικνύουν ότι «…μεγάλοι αριθμοί θνησιμότητας νυχτερίδων έχουν παρατηρηθεί σε
αιολικά πάρκα, όπως για παράδειγμα σε δασικές κορυφογραμμές των ΗΠΑ και σε
γεωργικές περιοχές στην νοτιοδυτική Αλμπέρτα του Καναδά (η θνησιμότητα
νυχτερίδων ανά πυλώνα βρέθηκε 15,3 – 53,3 ανά έτος) αλλά και σε διάφορες
περιοχές της Ευρώπης.
Οι παράμετροι που επηρεάζουν
την θνησιμότητα των νυχτερίδων στις εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας είναι η
τοπογραφία του τοπίου και ο τύπος της τεχνολογίας που χρησιμοποιείται αλλά και
με ιδιαιτερότητες διαφόρων ειδών νυχτερίδων…».
V. Ανεμογεννήτριες; Ε, όχι και στην Κέρτεζη!!!
Η Κέρτεζη, παλιά έδρα του
τούρκικου Καζά Καλαβρύτων και του μετέπειτα Δήμου Καλλιφωνίας, αποτελεί μία από
τις ομορφότερες και υδροφόρες Κωμοπόλεις της Πελοποννήσου, αν όχι της Ελλάδας.
Διαθέτει περί τις πενήντα πηγές (μικρές, μεσαίες, μεγάλες και πολύ μεγάλες). Η
πηγή του Κεφαλοβρύσου αποτελεί μάλιστα και την απαρχή του Βουραϊκού, που μαζί
με μερικές ακόμα αρδεύει όλη τη δυτική κοιλάδα του Βουραϊκού. Ήταν ο μοναδικός οικισμός
της Κοιλάδας που διέθετε τουλάχιστον τρεις νερόμυλους από την εποχή τουλάχιστον
της τουρκοκρατίας, ενώ στα μέσα του 20ου αι. λειτουργούσαν δέκα
νερόμυλοι!
Στον στενό και ανοικτό κάμπο
της καλλιεργούνται παραδοσιακά αγροτικά προϊόντα, νέα κηπευτικά που τροφοδοτούν
τις μεγάλες πόλεις και τροφές για τα δεκάδες κοπάδια αιγοπροβάτων και αγελάδων.
Ο σύγχρονος οικισμός έχει σχήμα Υ και εκτείνεται κατά μήκος στενόχωρης κοιλάδας σε μήκος ενός χιλιομέτρου με παλιά, αναπαλαιωμένα και καινούρια σπίτια. Περικυκλώνεται από πολλά βουνά, διαθέτει ελατόδασος, καστανόδασος και μικτά δάση. Ανάμεσα σε αυτά περνούν οι επτά παλιοί δρόμοι προς όλες τις κατευθύνσεις του ορίζοντα, οι οποίοι την καθιστούσαν τοπικό ορεινό κέντρο, μέχρι να ανοίξουν οι αυτοκινητόδρομοι.
Διαθέτει ακόμη και στις μέρες
μας κεντρική αγορά με δύο μίνι μάρκετ, κρεοπωλείο, τρία καφε-εστιατόρια και ένα
καφέ. Οι μόνιμοι κάτοικοι ξεπερνούν σταθερά τους διακόσιους και στην αιχμή του
Καλοκαιριού ξεπερνά τους 2.000. Τα τελευταία χρόνια έχει και μικρή ροή
τουρισμού που δεν συνδέονται με την Κέρτεζη. Διαθέτει ιστορία και διατηρητέα
μνημεία από αρχαιοτάτων χρόνων, με προχριστιανικό οχυρό, φράγκικο κάστρο και
πολλά αρχαία ευρήματα. Τα κυριώτερα είναι ο εθνικός πύργος του «Λιάρου», ο
νεοβυζαντινός ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, το κτήριο του Στριφτόμπολα, δύο
διατηρημένοι νερόμυλοι, ένα καταπληκτικό κτίριο του δημοτικού σχολείου, κλπ.
Στις μέρες μας διαθέτει 20 ναούς, τους μισούς εντός του οικισμού. Παράλληλα
έχει άνω της δεκάδας όμορφα εικονοστάσια, παλιά μετόχια της Αγίας Λαύρας και
Αγίων Θεοδώρων, σκήτες και αγιωνύμια.
Στο πλαίσιο αυτό σχεδιάζεται από το Δήμο Καλαβρύτων και
την Περιφέρεια Δυτ. Ελλάδας η διαπλάτυνση του κεντρικού δρόμου από τους
Κραστικούς, η επέκταση του αναδασμού και η ανάπλαση του κεντρικού δρόμου της
αγοράς. Παράλληλα το ΚΠΕ Κλειτορίας – Ακράτας έχει δείξει ενδιαφέρον για να
εντάξει πολλαπλά την Κέρτεζη στους εκπαιδευτικούς του σκοπούς.
Δυστυχώς η ΑΔΜΗΕ πέρασε τις
Γραμμές Μεταφοράς Υπερυψηλής Τάσης των 400.000 Volt. από το στενό ανατολικό άνοιγμα και
περνούν κοντά στον οικισμό. Υπάρχει το λιγότερο οπτική όχληση, ενώ δεν
σεβάστηκε το οχυρό. Μέχρι στιγμής δεν έχουν δοθεί για κάποια αντισταθμιστικά
οφέλη σε ικανοποιητικό βαθμό. Παρόλα αυτά έχουμε και εναλλακτικό σχεδιασμό για
πολλές ανεμογεννήτριες στα βόρεια του οικισμού, στα δυτικά και στα νοτιοδυτικά.
Αυτό πάει πολύ.
Η Κέρτεζη, που είναι στο βάθος
μιας «στενόχωρης κοιλάδας» και μπορεί να λειτουργήσει και ως «μουσικό
σκάφος» με υπερβολικούς θορύβους και από τις ΓΜΥΤ, πολύ δε περισσότερο από
τις ανεμογεννήτριες. Τόσο ο θόρυβος από τις τουρμπίνες, που δεν μπορεί
τεχνολογικά να μειωθεί κοντά στο μηδέν, πολύ δε περισσότερο από τα πτερύγια θα
πολλαπλασιάζεται στο εσωτερικό του οικισμού, αφού θα είναι σχεδόν από παντού
περικυκλωμένος.
Οι ανεμογεννήτριες των 10MW
ζυγίζουν 50 τόνους αν είναι κατασκευασμένες με την πιο σύγχρονη τεχνολογία, ενώ
οι διαστάσεις ρότορα και φτερωτών, ξεκινούν από 100 μέτρα και μπορούν να
φτάσουν μεταξύ 150 έως 220 μέτρα! Για να μεταφερθούν χρειάζονται πολύ μεγάλα
γερανοφόρα φορτηγά, ενώ οι δρόμοι πρέπει να είναι πολύ πλατείς. Δεδομένου ότι
τα υψόμετρα ξεκινούν από τα 1100 μέτρα (διάσελα) μέχρι τα 1400 (Καρβελού,
Παξιμαδάς) κατανοούμε τι καταστροφές θα γίνουν στους θάμνους και στα δάση. Αν
προσθέσουμε και το μεγάλο θεμέλιο γήπεδο για κάθε μία ανεμογεννήτρια,
κατανοούμε και το τσιμέντωμα των γύρω βουνών. Η άμεση οικολογική καταστροφή
είναι εμφανής. Η μείωση απορρόφησης των νερών, οι πλημύρες από καταστροφές λόγω
των πολλών και πολύ πλατιών δρόμων που χρειάζονται είναι δύο ακόμη προβλήματα
πέραν της οπτικής και ακουστικής όχλησης.
Η Κέρτεζη ήταν χρόνια τώρα και
χωριό κυνηγών, όμως πάντα αυτό γινόταν με βάση τις διατροφικές ανάγκες και την
οικολογική ισορροπία. Γι’ αυτό γνωρίζουμε ότι στα περάσματα, όπως τα διάσελα
του Αη Θόδωρου στα βόρεια, της Ποριάς στα βορειοδυτικά και της Φροξυλιάς στα
νοτιοδυτικά, θα εμποδιστούν όλα τα μεταναστευτικά ρεύματα των πουλιών, πέρα από
τις επιστημονικά αποδεδειγμένα θανατηφόρες προσεγγίσεις σε κάθε ανεμογεννήτρια.
Ήδη συστήνεται επιτροπή αγώνα,
το δε κοινοτικό συμβούλιο ομόφωνα απέρριψε το σχέδιο αυτό και μαθαίνουμε ότι θα
το πολεμήσει εν τη γενέσει του.
* Ο Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας γεννήθηκε και
μεγάλωσε στην Κέρτεζη. Είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός ως φυσικός, πτ.
θεολογίας, συγγραφέας και ειδικός ερευνητής της Κέρτεζης.
Η «Συνδημία», ο παγκόσμιος καπιταλισμός και η ευκαιρία για κοινωνίες Αποανάπτυξης!
Του Γιώργου Κολέμπα*
Συνδημίααντί
Πανδημία
Μέχρι τώρα, οι επιστήμονες είχαν
χρησιμοποιήσει τον όρο Παγκόσμια Συνδημία (Global Syndemic), για να
χαρακτηρίσουν τη μεγαλύτερη απειλή που υπήρχε για
την ανθρωπότητα και τον πλανήτη: τη παγκοσμιοποιημένη αλληλεπίδραση
των τριών «επιδημιών», της παχυσαρκίας, του υποσιτισμού και
της κλιματικής αλλαγής, που ο συνδυασμός τους έπληττε και πλήττει
τους περισσότερους ανθρώπους σχεδόν παντού στη Γη1.
Από τις αρχές του 2020 έχουμε επιπλέον
την επιδημία COVID-19, την οποία ο ΠΟΥ (Παγκόσμιος οργανισμός
Υγείας) χαρακτήρισε ως πανδημία. Στο περιοδικό «The Lancet»,
η πανδημία αυτή παρουσιάζεται ως συνδημία2. Είναι συνδημική η φύση
της απειλής που αντιμετωπίζουμε σήμερα, με την έννοια ότι απαιτείται μια πιο
προσεκτική προσέγγιση εάν θέλουμε να προστατεύσουμε την υγεία των κοινοτήτων
μας. Μια συνδημική προσέγγιση αποκαλύπτει βιολογικές και κοινωνικές
αλληλεπιδράσεις που είναι σημαντικές για την πρόγνωση, τη θεραπεία και την
πολιτική υγείας. Ο Corona είναι πιο επικίνδυνος, όχι μόνο όταν υπάρχει συν-νοσηρότητα,
δηλαδή όταν συνοδεύεται και από άλλες υποκείμενες μη μεταδοτικές ασθένειες,
αλλά γιατί υπάρχουν ταυτόχρονα βιολογικές και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις
συνθηκών και καταστάσεων-βλέπε κοινωνικοοικονομικές ανισότητες- που
αυξάνουν την ευαισθησία ενός ατόμου. Στην περίπτωση του COVID-19, η
αντιμετώπιση των μη μεταδοτικών ασθενειών (Noncommunicable
Diseases -NCDs), θα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή συγκράτηση του
Κορονοϊού (COVID-19 is not a pandemic. It is a
syndemic).
Γιατί να μην μπορεί ένας φυλακισμένος να
αγοράζει την αναβάθμιση του κελιού του, ένας γιατρός να πουλάει έναντι μιας
ετήσιας αμοιβής την διαθεσιμότητα του τηλεφώνου του, δηλαδή να αγοράζουμε χωρίς
να περιμένουμε στην ουρά την προνομιακή μας πρόσβαση σε έναν γιατρό, να μην
διαθέτουμε το πρόσωπό μας ως διαφημιστικό χώρο και να μην πληρώνονται από το
σχολείο τα παιδιά που παίρνουν καλούς βαθμούς; Γιατί να μην αγοράσω την
δυνατότητα να καθυστερώ να πάρω τα παιδιά μου από τον παιδικό σταθμό έναντι
ενός προστίμου που θα επιβάλλεται από τη διεύθυνσή του ή να μην πουλάμε την
υπηκοότητα σε εύπορους μετανάστες; Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα που ο
πολιτικός φιλόσοφος Μ. Σαντέλ θέτει στο βιβλίο του “Τί δεν μπορεί να
αγοράσει το χρήμα”, εκδόσεις Πόλις, 2016. Είναι όλα για πούλημα, υπάρχουν
ηθικά όρια στην αγορά ή η οικονομική επιστήμη είναι από τις ιδρυτικές της αρχές
ανήθικη; Το τελευταίο ερώτημα είναι το πιο κρίσιμο και το οποίο ο Μ. Σαντέλ το
αφήνει μάλλον αναπάντητο, διότι αρκείται σε μια παράθεση παραδειγμάτων
αγοραιοποίησης κοινωνικών σχέσεων και πρακτικών και σε μια έκκληση για μια
ηθική οικονομία.
Η οικονομική επιστήμη και ιδιαίτερα η νεοκλασσική φιλελεύθερη εκδοχή της στηρίζεται σε τρεις αρχές:
Με αφορμή το 2ο κύμα της Πανδημίας: Εικόνες από ένα ζοφερό μέλλον
Του Γιώργου Κολέμπα*
Μέχρι τώρα, η παγκοσμιοποίηση του
καπιταλισμού, που προωθήθηκε τα τελευταία 30-40 χρόνια με την υπόσχεση της
δημιουργίας «κοινωνιών αφθονίας και ευημερίας» παντού, συνοδεύτηκε παράλληλα
και από «παράπλευρες απώλειες» με τη μορφή μεγάλων απειλών για την ανθρωπότητα.
Η μεγαλύτερη από αυτές ήταν η αλληλεπίδραση τριών «επιδημιών», της παχυσαρκίας,
του υποσιτισμού και της κλιματικής αλλαγής, που ο συνδυασμός τους έπληττε και
πλήττει τους περισσότερους ανθρώπους σχεδόν παντού στη Γη.
Τώρα, έχουμε επιπλέον την πανδημία COVID-19, που προστιθέμενη στις προηγούμενες, μπορούμε να φαντασθούμε τι μέλλον μας προετοιμάζει η παγκοσμιοποίηση της ασθένειας. Δημιουργεί τις τέλειες συνθήκες ώστε η παγκόσμια ελίτ και οι κυβερνήσεις της να αρπάξουν την ευκαιρία να την εκμεταλλευτούν ως την «τέλεια καταιγίδα», για να εφαρμόσουν τέτοια μέτρα οικονομικής και πολιτικής ατζέντας, που σε κάθε άλλη περίπτωση θα προκαλούσαν μεγάλη αντίδραση από τους «από κάτω» υπηκόους τους.
Υπερτουρισμός: Οι αρνητικές επιπτώσεις της μετατροπής του παραγωγικού ιστού ενός τόπου, που αποτελεί προορισμό, σε τουριστική μονοκαλλιέργεια με συνέπεια την υπέρβαση της φέρουσας ικανότητας ενός συστήματος να δεχθεί άλλους τουρίστες και με αποτέλεσμα την καταστροφή του παραγωγικού και κοινωνικού ιστού της περιοχής. Αλήθεια, τι επιπτώσεις θα υπάρχουν στη φέρουσα ικανότητα του πλανήτη γη όταν μέχρι το 2030 οι τουρίστες φθάσουν στα 1,8 δισεκατομμύρια;