Διασύρεται η Ελλάδα στη Γερμανία πριν από τις εκλογές

Του Γιώργου Δελαστίκ

Αυτό πραγματικά δεν έχει προηγούμενο: έγινε κεντρικό θέμα της πολιτικής αντιπαράθεσης στη Γερμανία πριν από τις βουλευτικές εκλογές που θα γίνουν εκεί ύστερα από έναν μήνα… ποιο γερμανικό πολιτικό κόμμα θα φανεί πιο σκληρό εναντίον της Ελλάδας! Δεν αναφερόμαστε μόνο στην απαξίωση και τον εξευτελισμό που υφίσταται η χώρα μας στα μάτια δεκάδων εκατομμυρίων Γερμανών πολιτών, οι οποίοι δικαιολογημένα έχουν στραμμένη την προσοχή τους αυτή την περίοδο στο τι λένε τα κόμματα.

Μας ανησυχεί πολύ περισσότερο το βαθύ μίσος που ενσταλάσσεται στις συνειδήσεις των Γερμανών εναντίον των Ελλήνων, καθώς καλούνται ουσιαστικά από τους πολιτικούς ηγέτες τους να διαλέξουν ποιο κόμμα θα ψηφίσουν χρησιμοποιώντας ως ένα βασικό κριτήριο και το αν θέλουν ή όχι να συνεχίσουν μετεκλογικά να πληρώνουν οι Γερμανοί για τους «τεμπέληδες» και «απατεώνες» Ελληνες!

Αυτή η γραμμή μετατρέπει όμως τον γερμανικό λαό σε ανθελληνικά στίφη Γότθων! Αυτού του είδους οι πολιτικές επιλογές έχουν εξαιρετικά μακροχρόνιες συνέπειες, καθώς δημιουργούν ρατσιστικές προκαταλήψεις και στερεότυπα που αναπότρεπτα θα αντανακλαστούν και στη συλλογική άποψη των Ελλήνων για τους Γερμανούς. Προφανώς οι πολιτικοί αρχηγοί της Γερμανίας θεωρούν εντελώς ασήμαντη την Ελλάδα ώστε να αδιαφορούν για την αναβίωση σε ευρύτατα στρώματα του πληθυσμού της χώρας μας του αποφθέγματος που ακούγεται πλέον συχνότερα στις μέρες μας ότι «κάθε Γερμανός κρύβει μέσα του έναν ναζί» ή «κάθε Γερμανός κρύβει μέσα του ένα αιμοβόρο θηρίο». Σφάλλει όμως το Βερολίνο προωθώντας τον ανθελληνισμό και θα το διαπιστώσει πιθανότατα στην πορεία – αν και μάλλον τότε θα είναι πολύ αργά για τους Γερμανούς για να διορθώσουν το πολιτικό έγκλημα που διαπράττουν σήμερα.

Για να καταλάβουμε πάντως με ποιους έχουμε να κάνουμε, πρέπει να πούμε ότι την κύρια πολιτική ευθύνη για τη μετατροπή της Ελλάδας σε κεντρικό προεκλογικό θέμα στη Γερμανία τη φέρουν οι σοσιαλδημοκράτες. Απειλούμενοι με εκλογική συντριβή λόγω και του απερίγραπτου υποψηφίου που παρουσίασαν για την καγκελαρία, προσπαθούν να δημαγωγήσουν από θέσεις… δεξιότερες της Δεξιάς. Κατηγορούν τη Μέρκελ ότι μετά τις εκλογές θα «γδάρει» τους Γερμανούς φορολογούμενους προκειμένου να δώσει κι άλλα λεφτά στους Ελληνες! Δεν ήθελε φυσικά και πολύ η δεξιά καγκελάριος να αρπάξει την ευκαιρία και να υπενθυμίσει στους Γερμανούς πολίτες ότι αυτός που διέπραξε το «έγκλημα» να βάλει την Ελλάδα στην Ευρωζώνη ήταν ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ, διακηρύσσοντας ταυτόχρονα ότι η χώρα μας δεν έπρεπε να είχε μπει στο ευρώ γιατί έτσι αποδυναμώθηκε η συνοχή του ευρώ! «Παίζουν σφαλιάρες» δηλαδή τα δύο μεγαλύτερα γερμανικά πολιτικά κόμματα ποιο από τα δύο έχει τις μεγαλύτερες ευθύνες λόγω της… μαλθακότητάς του απέναντι σε αυτό το «μίασμα» της Ευρώπης, τους Ελληνες!

Τίποτα καλό δεν προοιωνίζεται αυτή η κατάπτυστη πολιτική στάση του Βερολίνου, πέρα από το γεγονός ότι αποδεικνύει πως η γερμανοφροσύνη της κυβέρνησης Σαμαρά – Βενιζέλου δεν μετριάζει ούτε στο ελάχιστο την ακόμη και δημόσια εκδήλωση της περιφρόνησης των Γερμανών απέναντι στους Ελληνες πολιτικούς ηγέτες, αλλά και απέναντι στους Ελληνες συνολικά και την Ελλάδα ως χώρα. Σαν να μην έφταναν οι Γερμανοί πολιτικοί σε αυτό το τοπίο αποξένωσης των δύο λαών, Ελλήνων και Γερμανών, επανήλθαν στο σκηνικό με άκρως επιθετικό τρόπο και οι Γερμανοί βιομήχανοι. Με δηλώσεις του ο Ούρλιχ Γκρίλο, πρόεδρος του γερμανικού «ΣΕΒ», ζήτησε ούτε λίγο ούτε πολύ, αν η Ελλάδα σε κάποια φάση αδυνατεί να πληρώσει τα χρέη της, οι Ευρωπαίοι να κατασχέσουν τα… λιμάνια, τα αεροδρόμια, τα ενεργειακά κοιτάσματα της χώρας μας!

Την κατάσχεση της Ακρόπολης ή της Βουλής για να πουληθούν σε Βαυαρούς ή Πρώσους προκειμένου να μετατραπούν σε γερμανικά πολυκαταστήματα δεν την ανέφερε ρητά, αλλά από το όλο πνεύμα του μπορούμε να συμπεράνουμε ότι σίγουρα το εννοούσε, αφού αυτά άλλωστε είναι και τα πιο προνομιούχα οικόπεδα της Αθήνας! Οσο περνάει ο καιρός, πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι αυτή η ιστορία δεν θα έχει καθόλου, μα καθόλου καλό τέλος. Μακάρι να διαψευστούμε. Το πλεονέκτημα της πολιτικής είναι ότι αρκεί η αλλαγή γραμμής, έστω και την ύστατη ώρα, για να αλλάξει και η πορεία των εξελίξεων. Αν συμβεί αυτό, οι πληγές θα αργήσουν μεν να κλείσουν, αλλά τελικά θα θεραπευτούν.

ΠΗΓΗ: ΕΘΝΟΣ Αρθρογράφοι, «E» 29/8/2013.

ΑΝΑΠΟΛΗΣΗ

Του Αλέξανδρου Σταθακιού

Θυμάσαι που' πες στην αρχή «για μια βραδιά ας κοιμηθώ στης ποταμιάς το γυάλινο χαλίκι»; 

Ένα χλωμό είδωλο του φεγγαριού σε κείνο το φευγαλέο καθρέφτη έκαμες φλάμπουρο,

αλλά ποτέ δεν γεύτηκες την χουρμαδιά της Καρχηδόνας. 

Θυμάσαι π' άκουσες βουή από τ' αγέρι του βουνού μες της σπηλιάς το άσπιλο ψαλτήρι. 

Μ' ένα σφοδρό πόλεμο και φονικά εκείνο το ψωραλέο σεντόνι έλαβες λάφυρο,

αλλά στο τέλος ήθελες μια βάρκα κι ένα μαϊστράλι. 

Έμεινες ταμπουρωμένος στην ακτή, σ' ένα χαντάκι μες την άμμο. 

Οι θάλασσες σου γίναν' ένα τίποτα κι η στάχτη η προφητική τσιγάρισε τ' αδέσποτα μαλλιά σου.

28-8-2013

Πόσο νέο είναι το "Νέο Λύκειο";

Του Νίκου Τσούλια*

"Επιστροφή στα παλιά, με παλιά υλικά και σχέδια, με καινούργια φτιασιδώματα", αυτός θα μπορούσε να είναι ο τίτλος που απεικονίζει με απλό και συμπυκνωμένο τρόπο τα όσα επιχειρούνται σήμερα από την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας. Το όλο εγχείρημα δεν έχει χαρακτήρα καμιάς μορφής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, δεν διαμορφώνει ευοίωνη προοπτική στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. 

Δεν έχει καμιά σχέση  με τις απαιτήσεις του σχολείου μας στις εποχές των κοινωνιών της γνώσης, δεν συνδέεται με τα μεγάλα προτάγματα του εκπαιδευτικού κινήματος, δεν έχει σχεδιαστεί με «αφετηρία» τις ανάγκες και τις λειτουργίες της ζωντανής σχολικής αίθουσας, δεν είναι καρπός  κάποιων εμπνευσμένων παιδαγωγών και έμπειρων εκπαιδευτικών λειτουργών. Το λύκειο παύει να είναι σχολείο γενικής παιδείας και γίνεται απλό «εργαλείο» για το σύστημα πρόσβασης. Ας δούμε τα βασικά χαρακτηριστικά.

Πρώτον, ενισχύεται το όλο πλέγμα των εξετάσεων και επαναφέρεται – προς δόξαν της …αυτονομίας του λυκείου – η βαθμολογική προσμέτρηση των τριών τάξεων του λυκείου στο σύστημα πρόσβασης. Εδώ θα έπρεπε οι σχεδιαστές αυτής της εκπαιδευτικής πολιτικής να έχουν λάβει στοιχειωδώς υπόψη τους λόγους για τους οποίους είχε εγκαταλειφθεί παλιότερα αυτό το σύστημα, όταν οι βαθμολογικές επιδόσεις των τριών τάξεων του Λυκείου προσμετρούσαν κατά 25% στη βαθμολογία πρόσβασης για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στη δεκαετία του 1980. Η επαναφορά της προσμέτρησης της βαθμολογίας της Α΄ λυκείου στο βαθμό πρόσβασης θα έχει σαν αποτέλεσμα τη μαζική προσφυγή των μαθητών / μαθητριών στα φροντιστήρια. Και έτσι ενώ μέχρι σήμερα είχαμε το γενικευμένο φαινόμενο της παραπαιδείας στη Β΄ και στη Γ΄ λυκείου, αυτό απλώνεται πλέον σε όλο το λύκειο. Μια τέτοια εξέλιξη σε περίοδο βαθιάς και παρατεταμένης οικονομικής κρίσης θα οξύνει τις κοινωνικές ανισότητες θέτοντας νέους φραγμούς στη μόρφωση των παιδιών των κατώτερων κοινωνικών τάξεων αλλά και της πάλαι ποτέ μεσαίας κοινωνικής τάξης. Τελικά, όλο το λύκειο «θα ζει και θα αναπνέει»  για τις εισαγωγικές εξετάσεις του πανεπιστημίου.   

Δεύτερον, η Γ΄ Λυκείου ουσιαστικά αποσπάται από το Λύκειο και μετασχηματίζεται ουσιαστικά σε προπαρασκευαστικό έτος για το πανεπιστήμιο! Τέτοιου βαθμού εξειδίκευση δεν είχαμε ποτέ στο λύκειο, δεν υπάρχει σε καμιά ευρωπαϊκή χώρα. Μπορεί να αναρωτηθεί κανείς τι αναλυτικά προγράμματα και τι βιβλία θα σχεδιαστούν για να εκπαιδεύονται τα παιδιά με τόσες ώρες μαθημάτων την εβδομάδα (11 ώρες για τα Αρχαία, 10 ώρες για τα Μαθηματικά, 6 ώρες Φυσική, 8 ώρες Βιολογία, 6 ώρες Χημεία κλπ), τι είδους εκπαίδευση θα παρέχεται όταν τα παιδιά θα διδάσκονται από δύο ώρες το ίδιο μάθημα την ίδια ημέρα και αυτή η εικόνα να είναι η κρατούσα εικόνα;

Είναι γνωστό ότι το Γενικό Λύκειο έχει διπλή αποστολή, αφενός μεν να διαμορφώσει ένα επαρκές σύνολο μορφωτικών εφοδίων για να μπορούν οι απόφοιτοί του να έχουν μια δημιουργική επαγγελματική και κοινωνική εξέλιξη στη ζωή τους και αφετέρου να τους εξασφαλίσει το κατάλληλο εκπαιδευτικό υπόστρωμα για να μπορούν να συνεχίσουν αποτελεσματικά την πανεπιστημιακή τους εκπαίδευση. Αλλά εδώ τι έγινε; Ούτε τα πανεπιστήμια της χώρας μας έδωσαν – δεν ζητήθηκε καν από το Υπουργείο Παιδείας – μια έστω γενική άποψη για τα εκπαιδευτικά προαπαιτούμενα των υποψηφίων φοιτητών / φοιτητριών ούτε οι απόφοιτοι αποκτούν τη γενική παιδεία που χρειάζονται λόγω της δραματικής συρρίκνωσής της και αντίθετα οδηγούνται εκόντες άκοντες σε μια υπερβολική εξειδικευμένη γνώση που δεν θα τους χρησιμεύσει πουθενά, ενώ παράλληλα χάνουν και τη δυνατότητα να στραφούν στο Τεχνολογικό Λύκειο το οποίο δοκιμάζεται από την χωρίς όρια συρρίκνωσή του αφού του αποκόπτονται βασικές εκπαιδευτικές και επαγγελματικές λειτουργίες.

Τρίτον, ανατρέπεται μηχανιστικά και εκ βάθρων το περιεχόμενο της Γενικής εκπαίδευσης από το Λύκειο. Καλείται η νέα γενιά να εγκαταλείψει τη θεσμική εκπαιδευτική της σχέση με τη Γενική Παιδεία από το τέλος της Α΄ τάξης λυκείου. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί η γενική τάση που προκύπτει μέσα από τις εκπαιδευτικές εξελίξεις στο διεθνή χώρο. Η UNESCO, η αρμόδια επιτροπή παιδείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Διεθνής Οργάνωση των Εκπαιδευτικών (Educational International – E.I.), η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία των Εθνικών Εκπαιδευτικών Οργανώσεων και των τριών βαθμίδων της εκπαίδευσης (ETUCE), η ΟΛΜΕ και η Ο.Ι.Ε.Λ.Ε., τα διάφορα επιστημονικά και πανεπιστημιακά ελληνικά και διεθνή συνέδρια συγκλίνουν στη αντίληψη ότι στις εποχές των κοινωνιών της γνώσης και της πληροφορίας είναι αναγκαίο όσο ποτέ άλλοτε η ισχυρή Γενική παιδεία, η οποία πρέπει να υπηρετηθεί μέχρι και την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, προκειμένου ο αυριανός πολίτης να είναι σε θέση να ερμηνεύει τις ταχείς και πολύπλοκους μετασχηματισμούς του σύγχρονου κόσμου και να μπορεί να συμμετάσχει δημιουργικά στο κοινωνικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι.

* Ο Νίκος Τσούλιας είναι π. πρόεδρος ΟΛΜΕ (1996-2003). (Σημείωση admin: εκ μέρους της ΠΑΣΚ)

ΠΗΓΗ: 28 Αυγ. 2013, 11:17. ΡΕΠΟΡΤΑΖ: esos.gr, http://www.esos.gr/article/apopseis/poso-nei-einai-to-neo-likio. Φωτό: Αρχείο eurokinissi.

Εικόνες δωματίου

Του Γιάννη Ποταμιάνου*

Κοιμισμένα κουτάβια

            τα πολύχρωμα μαξιλάρια

Στον καναπέ ξεκουράζεται

                       ένα κομμένο κεφάλι

Στην πολυθρόνα χτυπάει

                    μια ματωμένη καρδιά

Δυο πόδια ορφανά στο χαλί,

                          μόνο οι πατούσες

Και χιλιάδες εικόνες

                                   πολύχρωμες

ταξιδεύουν σε κύματα

Αεροπλάνα, τανκς, κανόνια

Κομμάτια ανθρώπινα

      σκορπισμένα στους δρόμους

Μαύρα πουλιά

       που σκοτεινιάζουν τον ήλιο 

και ένας σκύλος

        με σπασμένα  πόδια

                                  μπουσουλάει

Ήρθαν και τα θεριά

να πιούν αίμα, αλλά φοβήθηκαν

Δικαίως φοβήθηκαν τα θεριά

          ο αφανισμός τους ελλοχεύει

Όταν πυρπολείται ο ουρανός

                      και η γη σπαρταράει

Τα θεριά γίνονται χορτοφάγα

             υποκρίνονται όμως, γιατί

φυλάνε καλά στην μνήμη τους

                   τη γεύση του αίματος

και περιμένουν τις αλύτρωτες

                                  ζούγκλες τους

Όλοι μας περιμένουμε ένα θεριό

Να μας δείξει

      τα άγρια κοφτερά του δόντια

Να μας πάρει

               στην σκοτεινή σπηλιά του

Ας εξοικειωθούμε λοιπόν

                                    με το σκοτάδι

Ας κλέψουμε τα μυστικά

                                  της νυχτερίδας

Να βρούμε τα σημεία διαφυγής

                                           της νύχτας

Ας ψάξουμε για τον πολικό αστέρα

                      ή έστω τους τρεις μάγους

Αφού όλοι ποθούμε τις πυγολαμπίδες

 των κομητών

                         να διασχίζουν το έρεβος

Τα φωτεινά ορόσημα

που στην παγωμένη απεραντοσύνη

                      μας οριοθετούν το αχανές

                                         14 Απριλίου 2010, Γιάννης Ποταμιάνος

*  http://toxefwto.blogspot.gr

Παγκοσμιοποίηση  Ιμπεριαλισμός; (2)

Του Τάκη Φωτόπουλου*

Δεν είναι τυχαίο που Κεϋνσιανοί και «Μαρξιστές» καταφεύγουν σε δόγματα όταν προσπαθούν ν' αγνοήσουν την παγκοσμιοποίηση, εφόσον τόσο τα στατιστικά δεδομένα (που παρερμηνεύουν κατά βούληση), όσο και η ιστορική εμπειρία, τους διαψεύδουν οικτρά, όπως θα δούμε στα επόμενα άρθρα. Όμως, οι συνέπειες δεν είναι απλά θεωρητικές. Έχουν τραγικά αποτελέσματα σε λαούς ολόκληρους, όπως ο Ελληνικός, που αποπροσανατολίζονται συστηματικά, κυρίως από «προοδευτικούς» αναλυτές – εξαιρουμένων βέβαια των κομουνιστών που απλά προσκολλώνται σε δόγματα του περασμένου αιώνα.

Έτσι, οι Κεϋνσιανοί για να «εξηγήσουν» τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που επιβάλλει η παγκοσμιοποίηση καταφεύγουν σε «δόγματα σοκ» ή σε κατάφωρη παρερμηνεία των στατιστικών στοιχείων – όλα αυτά  με Μαρξίζουσα σάλτσα για να φαίνονται και «προοδευτικά». Και αυτό, γιατί ξέρουν ότι αν δεχτούν την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση σαν αναπότρεπτο συστημικό φαινόμενο μέσα στο σημερινό καπιταλιστικό σύστημα της αγοράς, θα πρέπει να αλλάξουν… θεωρία, εφόσον σήμερα ο Κεϋνσιανισμός, που θεμελιώθηκε στην εποχή του κράτους-έθνους, είναι νεκρός και θαμμένος για πάντα. Όχι, βέβαια, από τους «κακούς» νεοφιλελεύθερους, αλλά από το γεγονός ότι, με ανοικτές και απελευθερωμένες αγορές, (όπως επιβάλλει η παγκοσμιοποίηση που δεν αμφισβητούν!), μόνο ένας παγκόσμιος Κεϋνσιανισμός θα ήταν πια δυνατός. Αλλά, ένας παγκόσμιος Κεϋνσιανισμός είναι απλά κακόγουστο ανέκδοτο! Ούτε οι χώρες της «Ομάδας των 7», όπου εδράζονται βασικά οι υπερεθνικές επιχειρήσεις (η ψυχή της παγκοσμιοποίησης) αλλά ούτε και τα οικονομικά «θαύματα» της «Ομάδας των 20» (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία κ.λπ.), θα δεχόντουσαν ποτέ αυστηρούς κοινωνικούς ελέγχους στις αγορές κεφαλαίου, εργασίας αλλά και εμπορευμάτων, όπως προέβλεπε ο Κεϋνσιανισμός. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε το τέλος των υπερεθνικών επιχειρήσεων και, επομένως, το τέλος της «ανάπτυξης» των τελευταίων 30 περίπου χρόνων που θεμελιωνόταν στην διεθνοποιημένη καπιταλιστική οικονομία της αγοράς και, φυσικά, την κατάρρευση των οικονομικών «θαυμάτων» που αναδύθηκαν βασικά χάρη  στις υπερεθνικές επιχειρήσεις που μετακόμισαν στο Νότο για να εκμεταλλευθούν τις εκεί άθλιες συνθήκες εργασίας!

Από την άλλη μεριά, οι «Μαρξιστές» που μιλούν για ενδο-ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις, «δεν βλέπουν» ότι ποτέ άλλοτε οι καπιταλιστικές ελίτ που είναι ενσωματωμένες στη Νέα Διεθνή Τάξη (η οποία οριζεται απο τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και τις κοινοβουλευτικές Χούντες), δεν ήταν τόσο ενωμένες στο βασικό στόχο τους για τη συγκέντρωση οικονομικής και πολιτικής εξουσίας/δύναμης, παρά τις επί μέρους (μη ανταγωνιστικές) διαφορές τακτικής. Και αυτό, τη στιγμή που η αποδεκατισμένη (χάρη στην αποβιομηχάνιση της παγκοσμιοποίησης) δυτική εργατική τάξη δεν μπορεί να ενωθεί ούτε σε στοιχειώδη αμυντικό αγώνα ενάντια στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της παγκοσμιοποίησης!

Το στοιχείο που ενώνει όλους αυτούς τους Μαρξιστές είναι η από μέρους τους  μετατροπή  σε δόγμα της αναχρονιστικής Λενινιστικής θεωρίας του ιμπεριαλισμού, ή της αντίστοιχης θεωρίας του υπέρ-ιμπεριαλισμού του Καούτσκι, που, όπως και η Κεϋνσιανή θεωρία,  επίσης στηριζόντουσαν στο κράτος-έθνος. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι οι πολιτικές διαφορές μεταξύ τους, π.χ. για το θέμα της ΕΕ, είναι αγεφύρωτες. Έτσι, από τη μια μεριά, είναι η Ευρώδουλη «Αριστερά» που εξαπατά τα λαϊκά στρώματα ότι θα μπορούσε η ΕΕ  να αλλάξει «από μέσα» και να ανοίξει το δρόμο για μια «καλή» παγκοσμιοποίηση, αν όχι για τον σοσιαλισμό και …άλλα (ψηφοθηρικά) παραμύθια. Και, από την άλλη, είναι  οι «επαναστάτες» Μαρξιστές που, πάλι με βάση το ίδιο δόγμα του ιμπεριαλισμού, αδυνατούν να κατανοήσουν την σημασία της σημερινής παγκόσμιας κοινωνικής σύγκρουσης. Δηλαδή, το γεγονός ότι η σύγκρουση αυτή δεν είναι απλά μια σύγκρουση κεφαλαίου και εργασίας για την … σοσιαλιστική επανάσταση, αλλά μια πελώρια σύγκρουση μεταξύ θυμάτων και θυτών στην διαδικασία της παγκοσμιοποίησης που, εν δυνάμει, ενέχει, βέβαια, και το θέμα της συστημικής αλλαγής. Τα θύματα είναι οι εργαζόμενοι με μισθούς επιβίωσης ή με συμβόλαια «μηδέν ωρών», οι άνεργοι, οι υποαπασχολούμενοι,  οι συνταξιούχοι, η Παιδεία, η Υγεία. Οι θύτες είναι τα στελέχη των υπερεθνικών επιχειρήσεων και οργανισμών και τα διαπλεκόμενα προνομιούχα στρώματα που ωφελούνται από την παγκοσμιοποίηση.

Με άλλα λόγια, ο αγώνας σήμερα είναι τόσο κοινωνικός όσο και εθνικός, εφόσον η παγκοσμιοποίηση επιβάλλει την κατάργηση τόσο της οικονομικής αυτοδυναμίας των λαών, όσο και, συνακόλουθα, της εθνικής κυριαρχίας τους. Πράγμα που επιβάλλει Λαϊκά Μέτωπα, με πολύ ευρύτερους κοινωνικούς στόχους από αυτούς των ιστορικών Μετώπων σαν το ΕΑΜ, που θα επιδίωκαν την κοινωνική αλλά και την εθνική απελευθέρωση. Δηλαδή, την ταυτόχρονη μονομερή έξοδο από ΕΕ, Ευρώ, ΝΑΤΟ κ.λπ., ώστε να μπορούν να τεθούν οι βάσεις για την αυτοδυναμία και, εν δυνάμει, για  συστημική αλλαγή. Αλλά θα επανέλθω.

Υ.Γ. Δεν συνηθίζω να παραποιώ, και μάλιστα σκόπιμα, τις θέσεις κανενός και επιστρέφω ως ασύστολη συκοφαντία τον σχετικό ατεκμηρίωτο ισχυρισμό του ΕΠΑΜ. Η θέση ότι «έξοδος από το Ευρώ σημαίνει ντε φάκτο και έξοδο από την Ε.Ε.» δεν στηρίζεται πουθενά, (ούτε βέβαια στην καταστατική συνθήκη της ένταξής μας στην ΕΕ που προβλέπει ρητή αποχώρηση μέλους μόνο από την ΕΕ) και επομένως είναι απλή υπεκφυγή στο κρυστάλλινο ερώτημα: βάζει το ΕΠΑΜ θέμα ταυτόχρονης μονομερούς εξόδου  από την ΕΕ και την Ευρωζώνη, ναι ή όχι;

* http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/

ΠΗΓΗ: Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (11 Αυγούστου 2013). Το είδα: http://inclusivedemocracy.org/fotopoulos/greek/grE/gre2013/2013_08_11.html

Οι εχθροί του Πατροκοσμά…

Του παπα Ηλία Υφαντή

Πάει τελείωσε κι αυτό! Οι βουτυρομπεμπέδες του υπουργείου οπισθδρόμησης (κατ' ευφημισμόν, της ανάπτυξης) και οι βουλευτές του εθνοκαταστροφικού δικομματισμού κατάργησαν και την αργία της Κυριακής.

Και δεν συγκινήθηκαν καθόλου απ' τo OXI της συντριπτικής πλειονότητας των Ελλήνων. Ούτε καν απ' την εναγώνια επιστολή του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμά, προς τους Βουλευτές, (12-7-13), σχετικά με το θέμα αυτό.

Και ας μου επιτραπεί να εστιάσω την προσοχή σας σε κάποιες παραγράφους της επιστολής αυτής, που δείχνεουν τα έτη φωτός, που χωρίζουν, κάποιους πνευματικούς πατέρες απ' την κοινωνική πραγματικότητα. Και ιδιαίτερα απ' την τραγωδία, χωρίς κάθαρση, που βιώνει ο τωρινός Έλληνας.

Λέει, λοιπόν, μεταξύ άλλων, ο Σ/τος Αιτ/νίας προς τους βουλευτές:

"Ἐσεῖς πού ἀγωνίζεσθε γιά τό καλό τοῦ λαοῦ μας, ἐσεῖς, τούς ὁποίους ἀνέδειξε αὐτός ὁ γενναῖος καί πιστός λαός τῆς Αἰτωλοακαρνανίας, γιά νά ψηφίζετε τά καλά, τά ὠφέλιμα καί τά ἄριστα, θά ἀνεχθεῖτε, θά συμφωνήσετε μέ τό ἀντίθεο καί ἐπιζήμιο αὐτό ἐπιδιωκόμενο τόλμημα";

Και μπαίνει το ερώτημα: Αλήθεια, υπάρχουν κάποιοι, που πιστεύουν σοβαρά ότι οι βουλευτές του δικομματισμού αγωνίζονται "για το καλό του λαού μας"; Όταν, όπως πολλά δείχνουν, είναι, προ πολλού, συμμέτοχοι στο σχέδιο γενοκτονίας του λαού και καταστροφής της πατρίδας! Και ποιος "πιστός και γενναίος λαός" τους ανέδειξε, αν όχι οι βολεμένοι, θρησκευόμενοι και μη; Με την υπόδειξη, δυστυχώς, των πνευματικών τους καθοδηγητών, παπάδων και δεσποτάδων και λοιπών τυφλών οδηγών!…

Γιατί, αν ο  λαός, που τους ψήφισε και οι πνευματικοί καθοδηγητές τους ήταν "πιστοί και γενναίοι", θα τους είχαν πετάξει στον πολιτικό Καιάδα! Αφού είναι πασιφανές ότι στο μυαλό των πρωταθλητών αυτών της αρπαγής και της απάτης τίποτε "καλό και ωφέλιμο και άριστο" δεν μπορεί να ευδοκιμήσει. Γιατί, η πραγματικότητα λέει πως, κατά συρροήν, σκέφτονται και λένε και πράττουν καθετί "αντίθεο και επιζήμιο"! Και είναι πολύ περίεργο, πώς, ενώ ο λαός αισθάνεται θανάσιμα πολιορκημένος,  οι άγιοι δεσποτάδες βλέπουν πως οι βουλευτές μας «αγωνίζονται για το καλό» μας…

Κι ρωτάει, ακόμη, ο Σ/τος, , στην επιστολή του, τους βουλευτές:

«Ἄν καταργηθῇ καί ἡἀργία τῆς Κυριακῆς, πότε θά ἐκκλησιασθῇὁ χριστιανός; Πότε τά παιδιά μαςθά ἀκούσουν θεῖο κήρυγμα; Πότε θά κατηχηθοῦν; Δέν βλέπουμε πόσο ἀγρίεψε ὁ κόσμος μας; Ἐπιμένουμε ἀκόμη στήν αὐτοκαταστροφή μας»!

Και μπαίνει πάλι, άλλο, εδώ, ερώτημα: Υπάρχουν ακόμη άνθρωποι, που έχουν και την παραμικρή, έστω, αμφιβολία ότι οι Βουλευτές του δικομματισμού, με τους σιωνιστές και ναζιστές πάτρωνές τους, επιδιώκουν κάτι διαφορετικό απ' την καταστροφή μας; Και ότι, όχι μόνο η κατάργηση της αργίας της Κυριακής, αλλά και η γενικότερη καταβαράθρωση της παιδείας, καθώς και η πολύπλευρη υπονόμευση του πολιτισμού μας, δεν αποσκοπεί ακριβώς στο να κόψουν,  την επικοινωνία μας απ' τις πνευματικές μας ρίζες; Σύμφωνα, πάντα, με το ελληνοκτόνο σχέδιο του διαβόητου Κίσινγκερ! Όταν ο Πατροκοσμάς, μέσα στα μαύρα χρόνια της τουρκοκρατίας, είχε ιδρύσει κάπου 250 σχολεία και πολυειδώς αγωνίστηκε για την εθνική αφύπνιση του λαού μας!…

Αλλά το παράδειγμα του Πατροκοσμά επιστρατεύει και  ο Σ/τος, προκειμένου να συγκινήσει τους βουλευτές:

«Ὁ συμπατριώτης μας μεγάλος ἅγιος… Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, τους λέει, ἔχυσε τό ἅγιο αἷμα του γιατί ἀγωνίσθηκε νά ἑδραιώσῃ στά Γιάννενα τήν ἀργία τῆς Κυριακῆς καί ἦλθε ἀντιμέτωπος μέ τούς Ἑβραίους. Ἐμεῖς σήμερα θά συμμαχήσουμε μέ τούς δημίους του»;

Μα αυτό ακριβώς είχαν προσχεδιασμένο και προαποφασισμένο να κάμουν! Να συμμαχήσουν με τους δημίους του Πατροκοσμά σε βάρος της Ελλάδας και της Εκκλησίας. Και όχι μόνο αυτοί, αλλά και όσοι τους ψήφισαν. Και συνεχίζουν να τους στηρίζουν. Και προπάντων οι πνευματικοί τους καθοδηγητές, παπάδες και δεσποτάδες. Οι οποίοι, όπως φαίνεται, όχι μόνο δεν μπορούν ή δεν θέλουν να καταλάβουν την εθνοκτόνα τους συνωμοσία, αλλά γίνονται και συμπαραστάτες τους. Αφού, με περισσή, συχνά, πανουργία, αγωνίζονται να φιμώσουν όσους, με τα κηρύγματά τους, τολμούν ν' αποκαλύπτουν τα ανόσια έργα των ντόπιων εφιαλτών και των διεθνών μαφιόζων. Όπως ακριβώς έκαναν και οι ομοϊδεάτες τους σε βάρος του Πατροκοσμά, όπως χαρακτηριστικά, διαπιστώνει και ο Φάνης Μιχαλόπουλος στο  βιβλίο του «Κοσμάς ο Αιτωλός»:

Στο Αργυρόκαστρο, λεει, ο Μητροπολίτης Δοσίθεος μαζί με τους προύχοντες αντιμετώπισαν τον Πατροκοσμά με εχθρότητα. Στα Γιάννενα ο Μητροπολίτης με τους Εβραίους εμπόδισαν την είσοδό του στην πόλη. Στη Ζάκυνθο ο Μητροπολίτης Κουτούβαλης υποδαύλιζε εναντίον του το αρχοντολόι. Τον χαρακτήρισε, μάλιστα, "αιρετικό" και του επέβαλε εκκλησιαστικό επιτίμιο (μικρό αφορισμό). Κι ακόμη στην Άρτα, την Πρέβεζα, τη Ζάκυνθο, τη Λευκάδα, την Πάργα και τη Λάρισα Ρωμιοί και Τούρκοι προύχοντες και Εβραίοι συνασπίστηκαν εναντίον του.

Για ν' αφήσουν τη χαριστική βολή  στους, ειδικούς για τις περιπτώσεις αυτές, Εβραίους. Οι οποίοι έδωσαν στον Κουρτ Πασά 50 σακούλες άσπρα.  Έτσι ώστε να δώσει εντολή να τον απαγχονίσουν….

Όπως παρόμοια σήμερα απαγχονίζουν την Ελλάδα και την Εκκλησία και το έργο του Πατροκοσμά. Έχοντας συμπαραστάτες, όχι μόνο τους βουλευτές του δικομματισμού, αλλά και τους ψηφοφόρους τους. Και προπάντων τους πνευματικούς καθοδηγητές τους!….

παπα-Ηλίας, Αυγούστου 27, 2013,  http://papailiasyfantis.wordpress.com/2013/08/27/…AC/, e mail: yfantis.ilias@gmail.com

Υ.Γ. Τα στοιχεία της επιστολής, για όσους θέλουν να ενημερωθούν καλύτερα, είναι: Ἱστοσελίς: www.imaa.gr, αριθ.πρωτ.610/12-7-13

Ο λόγος της σιωπής

Παρουσίαση: Ο ύπατος της Σμύρνης

Του Δημήτρη Βλάχου*

Σκέψεις με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη, Ο ύπατος της Σμύρνης, εκδ. Κέδρος 2012, σελίδες 424.

Θα ήθελα  να ξεκινήσω την παρουσίαση του βιβλίου Ο ύπατος της Σμύρνης με έναν ανορθόδοξο τρόπο, πολύ προσωπικό, όπως προσωπικός ήταν κι ο τρόπος της ανάγνωσής του[1].

Γεννήθηκε το 1908 στο Αϊδίνι της Μικρασίας. Ίσως να γεννήθηκε και κάποια χρόνια πιο μπροστά γιατί πολλοί πρόσφυγες τότε, όταν γλίτωναν από την Καταστροφή και έφταναν στην Ελλάδα χωρίς χαρτιά, μικρογράφονταν. Τον έλεγαν Ηλία. Ήταν ο παππούς μου. Το βράδυ της ίδιας μέρας,  που μου ζητήθηκε να παρουσιάσω το βιβλίο αυτό της κυρίας Μαραγκοζάκη, τον είδα στον ύπνο μου μετά από πολλά χρόνια. Χάρηκα πολύ. Ήταν καθισμένος σε ένα κρεβάτι και με κοιτούσε με αγάπη και με καμάρι, όπως μόνο οι παππούδες κι οι γιαγιάδες  ξέρουν να  κοιτάζουν τα εγγόνια τους. Κι τα εγγόνια αυτό το νιώθουν, γιατί είναι κάτι μοναδικό, και τη γλύκα αυτού του βλέμματος των παππούδων τους δεν θα την ξαναβρούν  ποτέ στη ζωή τους. Είδα λοιπόν στον ύπνο μου τον παππού τον Ηλία, μια μέρα πριν πάρω στα χέρια μου το βιβλίο της κυρίας Μαραγκοζάκη. Τον πλησίασα με λαχτάρα, όπως πλησιάζει κανείς στα όνειρά του τους αγαπημένους που έφυγαν από τη ζωή,  και του είπα: «Παππού,  τόσες ιστορίες μου είπες για την Κατοχή, για τους Γερμανούς, για το στρατόπεδο όπου ήσουν όμηρος στη Γερμανία, σχεδόν τίποτε, όμως, δεν μου είπες για τη ζωή σας με τους Τούρκους στο Αϊδίνι. Πώς ζούσατε; Τι απέγιναν ο πατέρας σου, η μάνα σου, ο αδελφός σου; Δεν μου μίλησες ποτέ γι' αυτά τα γεγονότα και την Καταστροφή». Δεν μου απάντησε. Μόνο με κοιτούσε αμίλητος, σιωπηλός.  Οι νεκροί δεν μιλούν όταν τους βλέπουμε στα όνειρά μας. Δεν μιλούν. Μας κοιτούν αμίλητοι. Σιωπηλοί. Κι όμως η σιωπή τους δεν είναι βουβαμάρα. Είναι μια μορφή λόγου κι αυτή που θέλει το κατάλληλο αυτί για να ακουστεί.  Έχει κι η σιωπή τη φωνή της.  Πώς όμως αυτή η φωνή της σιωπής των αγαπημένων νεκρών θα ακουστεί; Πώς θα γίνει λόγος η σιωπή;

Συμπαθάτε με για την προσωπική, σχεδόν εξομολογητική έναρξη της παρουσίασης, που υποδεικνύει και τον τρόπο ανάγνωσης του βιβλίου της κυρίας Μαραγκοζάκη. Άλλωστε, αυτό το βιβλίο ως ιστορικό μυθιστόρημα, μας προσκαλεί σε μια προσωπική συνάντηση με την Ιστορία  κι όχι σε μια απρόσωπη και αντικειμενική καταγραφή και θεώρηση ιστορικών πηγών και τεκμηρίων. Δεν είναι επιστημονική ιστορία το ιστορικό μυθιστόρημα. Είναι μυθ-ιστορία, δηλαδή ένα πολυφωνικό ψηφιδωτό παραμύθι, φτιαγμένο όμως με ψηφίδες ιστορικά εξακριβωμένης αλήθειας και ενταγμένο μέσα σε ένα ιστορικό πλαίσιο. Και πώς έστω να ψηλαφήσει κανείς την αλήθεια, ως μια ολότητα με νόημα για τον άνθρωπο κι όχι ως θραύσματα  τυφλών γεγονότων,  που τα κατεβάζει το ορμητικό ρεύμα ενός ποταμού στη θάλασσα της λησμονιάς, χωρίς να καταφύγει στο παραμύθι;  Πώς να μιλήσει κανείς  με την αυστηρά επιστημονική και έλλογη γλώσσα της ιστορίας για τον παραλογισμό και τη φρίκη του πολέμου, για  το όνειρο που γίνεται εφιάλτης και με αυτήν την τρομαχτική δαιμονική μορφή εισβάλλει στην πραγματική ζωή των ανθρώπων και την κάνει συντρίμμια;  Το είπε και ο ποιητής μας Γιώργος Σεφέρης, υποδεικνύοντας  το «μυθιστόρημα» ως τον μόνο εφικτό τρόπο αναμέτρησής μας με την αλήθεια :

«Κι α σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές

είναι γιατί τ' ακούς γλυκότερα, κι η φρίκη

δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωντανή

γιατί είναι αμίλητη και προχωράει». 

[Γ. Σεφέρης,  «Τελευταίος Σταθμός»] 

Η φρίκη είναι αμίλητη, σιωπηλή. Το παραμύθι, είτε ως ποίηση είτε ως  μυθιστόρημα, κάνει τη σιωπή της ιστορίας  των νεκρών να ακουστεί ως λόγος ζωντανών προσώπων. Για να γίνει όμως αυτό, για να γίνει η απάνθρωπη σιωπή της Ιστορίας ανθρώπινος λόγος,  πρέπει πρώτα ο μυθιστοριογράφος – ποιητής, και έπειτα με τη σειρά του ο αναγνώστης, να δώσουν στα ονειροφαντάσματα της Ιστορίας, στις αμίλητες αυτές σκιές των νεκρών, να πιούν αίμα, όπως έκανε κι ο Οδυσσέας, όταν κατέβηκε στον κάτω κόσμο, για να συναντήσει εκεί τις ψυχές των δικών του νεκρών. Για να μιλήσουν οι νεκροί της Ιστορίας πρέπει εμείς οι ζωντανοί, συγγραφείς και αναγνώστες,  να τους δώσουμε  το αίμα μας, δηλαδή τον χρόνο μας, την προσοχή μας, τη συγκίνησή μας, τη δημιουργική μας φαντασία, τη ζωή μας εντέλει.

Έτσι μόνο θα ακολουθήσουμε την αντίστροφη πορεία από αυτήν που περιγράφουν οι στίχοι από  το τραγούδι «Ρόζα» του Άλκη Αλκαίου, που ως μότο κοσμεί το αντί προλόγου εισαγωγικό κείμενο της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη στο βιβλίο της Ο ύπατος της Σμύρνης. «Πώς η ανάγκη γίνεται Ιστορία / πώς η Ιστορία γίνεται σιωπή…».  Και πώς εντέλει, συνεχίζω εγώ,  αυτή η αβάσταχτη σιωπή, χάρη στη διαμεσολάβηση του μυθιστορήματος  και της ποίησης,  γίνεται λόγος. Ανθρώπινος λόγος,  που οδηγεί σε μια άλλου είδους κατανόηση της Ιστορίας  και της ανάγκης που την κυβερνά.

Η σιωπή της Ιστορίας, η σιωπή των νεκρών δεν ταυτίζεται με την ανυπαρξία και το αδιαπέραστο και σκοτεινό μηδέν. Η σιωπή της Ιστορίας, η σιωπή των νεκρών είναι, αν το θέλετε, ένα μηδέν που μας προσκαλεί να το διανοίξουμε για να φτάσουμε σε κάτι πολύ περισσότερο από ένα  κρυμμένο νόημα. Η σιωπή της Ιστορίας, η σιωπή των νεκρών είναι ένα τίποτε, ένα μηδέν, το οποίο  όμως μας προσκαλεί να το διανοίξουμε για να φτάσουμε σε μια εμπειρία νοήματος ζωής κι όχι απλά σε μια ακόμη ιδεολογία. Για να το πω πιο συγκεκριμένα. Η σιωπή της Ιστορίας, την οποία αφουγκράζεται με τόση ευαισθησία η Σωτηρία Μαραγκοζάκη, μοιάζει με το φύσημα του αγέρα σε ένα πευκοδάσος. Τη νύχτα, όταν ο αγέρας περνάει μέσα από τα βελόνια των πεύκων, ακούγεται κάτι σαν ψίθυρος. Ή «σαν ένα περίεργο τραγούδι, σαν ψυχές που κατάργησαν το θάνατο, τη στιγμή που ξαναρχίζουν να γίνουνται δέρμα και χείλια». Ο ποιητής και ο μυθιστοριογράφος διαθέτουν  το σπάνιο εκείνο αυτί που τους επιτρέπει να ακούν  τη σιωπή της Ιστορίας, τη σιωπή των νεκρών, σαν ψίθυρο και αυτόν το ψίθυρο να τον μεταμορφώνουν σε λόγο ζωντανών ανθρώπων. Δεν μας δίνουν λοιπόν ο ποιητής κι ο μυθιστοριογράφος απλώς ένα νόημα, όπως κάνει, ας πούμε, ο ιστορικός. Ο ποιητής κι ο μυθιστοριογράφος μας δίνουν με την ποίηση και το μυθιστόρημα την εμπειρία αυτού του νοήματος. Δεν διαβάζουμε απλώς την Ιστορία, αλλά τη ζούμε. Και τότε είναι που οι ψυχές των νεκρών καταργούν το θάνατο και «ξαναρχίζουν να γίνονται δέρμα και χείλια», όπως μας θυμίζει κι ο ποιητής μας[1].

Αυτή η αντίστροφη πορεία από τη σιωπή των νεκρών στον ψίθυρο και από εκεί στην αποκάλυψη, μέσω του λόγου, των αθέατων όψεων της Ιστορίας είναι μία σχεδόν μαγική διεργασία, την οποία μόνο η ποίηση και το μυθιστόρημα μπορούν να προκαλέσουν. Το ιστορικό μυθιστόρημα -και αυτό το λογοτεχνικό είδος υπηρετεί επάξια η Σωτηρία Μαραγκοζάκη με τον ύπατο της Σμύρνης-  είναι πολύ πιο ευρύχωρο από την επιστημονική ιστοριογραφία, καθώς μέσα του έχουν θέση όλα. Όχι μόνο η ανθρωπότητα ως αφαίρεση αλλά και ο συγκεκριμένος με όνομα, σάρκα και οστά πάσχων άνθρωπος, με το μεγαλείο και τις μικρότητές του. Όχι μόνο η λογική αλλά και το παράλογο. Όχι μόνο η πραγματικότητα αλλά και το όνειρο. Εντέλει στο ιστορικό μυθιστόρημα έχουν θέση όχι μόνο το ιστορικό αλλά και το ανιστορικό στοιχείο, ο μύθος δηλαδή, που μας κάνει να νιώθουμε δικά μας τα ξένα βάσανα και να δακρύζουμε, όταν τα βλέπουμε στο θέατρο σε μια αρχαία τραγωδία. Όπως καλή ώρα η Αννέζα η Τσιριγώτισσα ηρωίδα του βιβλίου, που έζησε σαν σε όνειρο εν εγρηγόρσει  την καταστροφή της Σμύρνης, πριν ακόμη αυτή συντελεστεί ιστορικά, παρακολουθώντας τον θρήνο των αιχμάλωτων γυναικών, μετά την καταστροφή της Τροίας στις Τρωάδες του Ευριπίδη. Η πυρπολημένη Τροία του μύθου προοικονομεί όλες τις πυρπολημένες πόλεις, που γνώρισε και θα γνωρίσει η Ιστορία. Λες και βλέπουμε στο όνειρό μας (μύθος) αυτό που θα ζήσουμε κάποτε σε πραγματικό χρόνο (Ιστορία). Αυτό που θα ζήσουμε ως Ιστορία το έχουμε ήδη ονειρευτεί ως μύθο, ως παραμύθι με εικόνες. Και εδώ, σ'  αυτή την εμπειρία της  συνάντησης ονειρικού και πραγματικού, μύθου και Ιστορίας, βρίσκεται το θεμέλιο και η δύναμη του ιστορικού μυθιστορήματος. 

Όταν ζούμε οι ίδιοι την πραγματική  φρίκη στην Ιστορία χάνουμε τα λογικά μας, όπως η Αννέζα,  και είτε βγάζουμε κραυγές πόνου είτε  βυθιζόμαστε σε μια σκοτεινή σιωπή.  Όταν όμως εμπιστευόμαστε τους εαυτούς μας στη μαγεία του μυθιστορηματικού λόγου, του ύπατου της Σμύρνης της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη εν προκειμένω, ονειρευόμαστε με ανοιχτά μάτια και αποκτούμε έτσι πληρέστερη κατανόηση της Ιστορίας.

Μπορούμε πλέον να σκεφτούμε την Ιστορία κι όχι να την υποστούμε χωρίς σκέψη ως θύτες ή ως θύματα. Και αυτή η εμπειρία της βιωμένης  αισθητικά ιστορικής γνώσης είναι μοναδική, πιο ανθρώπινη και πιο ελληνική, αν το θέλετε, από οποιαδήποτε άλλη επιστημονική ή επιστημονικοφανή ιστορική γνώση. Ας μην ξεχνάμε ότι τόσο η  Ιλιάδα του Ομήρου, όσο και η Ιστορία του Θουκυδίδη, αποτελούν μια ποιητική, η πρώτη, και μια θεατρική – τραγική, η δεύτερη,  ανάγνωση της ανθρώπινης ιστορίας. Η ελληνική προσέγγιση  της Ιστορίας από τον Όμηρο μέχρι τον Σεφέρη υπήρξε ποιητική-μυθιστορηματική.  Θέμα γούστου, αν το θέλετε. Ελληνικού γούστου, ελληνικής προτίμησης για τα παραμύθια και τις παραβολές.

Κυρίες και κύριοι, με αφορμή το βιβλίο της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη Ο ύπατος της Σμύρνης μίλησα για την αξία της μυθιστορηματικής γραφής σε ό,τι αφορά στην ανάπτυξη ιστορικής συνείδησης καθαρής από ιδεοληψίες. Ο ύπατος της Σμύρνης χάρη στον πολυφωνικό του χαρακτήρα είναι ένα μυθιστόρημα ανοιχτό κι όχι τελειωμένο. Ο αναγνώστης, αφού διεξέλθει τις 403 σελίδες καθαρού μυθιστορηματικού λόγου, βρίσκεται πάλι στην αρχή, όμως δεν είναι πια ο ίδιος. Έχει αλλάξει. Έχει αποκτήσει πολυεδρική όραση. Έχει δει τα γεγονότα και την προσωπικότητα του Αριστείδη Στεργιάδη μέσα από τα μάτια, όχι μόνο των εννέα διαφορετικών από ηλικιακή, μορφωτική, κοινωνική και πολιτική άποψη κύριων αφηγητών, αλλά και μέσα από τα δευτερεύοντα πρόσωπα, με τα οποία σχετίζονται και διαλέγονται αυτοί οι κύριοι αφηγητές.  

Μπορεί, αν θέλει, να προσθέσει κι ο ίδιος ο αναγνώστης  τη δική του ετυμηγορία για τον Αριστείδη Στεργιάδη. Μπορεί και όχι. Οπωσδήποτε όμως ξέρει καλά ότι οι εννέα κύριοι αφηγητές του μυθιστορήματος ανοίγουν τον δρόμο και για άλλες ερμηνείες, τόσες όσοι και οι αναγνώστες του βιβλίου. Ένα καλό μυθιστόρημα δεν τελειώνει ποτέ. Ένα καλό μυθιστόρημα μπορεί να έχει αρχή, αλλά δεν έχει τέλος. Η δύναμη ενός καλού ιστορικού μυθιστορήματος δεν βρίσκεται στις οριστικές απαντήσεις σε ιστορικά ζητήματα, αλλά στην αναζωογόνηση αυτών τούτων των ερωτημάτων. Και το βιβλίο της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη αρχίζει από τη σιωπή του ύπατου αρμοστή της Σμύρνης, του ιστορικά αμφιλεγόμενου και αντιφατικού Αριστείδη Στεργιάδη, για να ανασύρει από τη λήθη ερωτήματα, που ξεπερνούν κατά πολύ τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο της Μικρασιατικής τραγωδίας και φτάνουν μέχρι σήμερα, για να μας θυμίζουν ότι  ίσως βρισκόμαστε πάλι θεατές σε ένα θέατρο όπου παίζεται η δική μας ζωή χωρίς να το ξέρουμε.

Ποιος ήταν ο ρόλος του ύπατου αρμοστή της Σμύρνης Αριστείδη Στεργιάδη, την περίοδο της ελληνικής διοίκησης της Σμύρνης από το 1919 έως το  1922; Πώς αποτιμάται το έργο του;  Και πάνω από όλα, ποια ευθύνη έχει για τη σφαγή από τους Τούρκους εθνικιστές του Κεμάλ χιλιάδων αμάχων, λόγω της απαγόρευσης εξόδου τους από τη Μικρασία προς τα λιμάνια της Ελλάδας; Αυτά θεωρώ πως είναι τα κύρια ερωτήματα, που φέρνει στο προσκήνιο το ιστορικό μυθιστόρημα της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη. Οι απαντήσεις σ' αυτά ποικίλουν ανάλογα με την οπτική γωνία των αφηγητών.

Βέβαια, αυτό που ενδιαφέρει στο ιστορικό μυθιστόρημα, και στη λογοτεχνία γενικότερα, δεν είναι μόνο οι αλήθειες που λέει,  αλλά κυρίως το πώς τις  λέει. Και εδώ θα σταθώ λίγο παραπάνω και θα μιλήσω για το πώς λέγονται οι αλήθειες σ' αυτό το μυθιστόρημα.

Πολυφωνικό μυθιστόρημα χαρακτηρίζεται Ο ύπατος της Σμύρνης γιατί ακούμε τη φωνή πολλών προσώπων.

Μιλούν ο κομμουνιστής δάσκαλος από τη Μακεδονία και στρατιώτης τώρα στη Μικρασία. η Αννέζα, μια απλή κοπέλα από τα Κύθηρα που αναζήτησε καταφύγιο και στέγη στη Σμύρνη για τον μεγάλο της έρωτα, τον Θοδωρή. ο μετριοπαθής καθηγητής και συνεργάτης του διάσημου Έλληνα μαθηματικού Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή στο υπό ίδρυση Ιωνικό Πανεπιστήμιο. ο Γραμματέας Β΄ του Αριστείδη Στεργιάδη.  ο διάκονος και έμπιστος γραμματικός του μητροπολίτη Χρυσοστόμου Σμύρνης. η Έλδα Λαμπίση, νεαρή Σμυρνιά δημοσιογράφος, συνεπαρμένη από το εθνικό ιδεώδες και από τον ανερχόμενο τότε φεμινισμό. η μικρή Μαρίκα, που η καταστροφή της Σμύρνης την άφησε ορφανή από γονείς. ο ξένος ανταποκριτής των New York Times και ο Αμέτ, ο Τουρκοκρητικός σωματοφύλακας του Αριστείδη Στεργιάδη. Αυτά είναι τα κύρια πρόσωπα του μυθιστορήματος. Ακούμε όμως τη φωνή και άλλων προσώπων, άμεσα ή έμμεσα.

Αλλά σ'  αυτό το μυθιστόρημα δεν είναι μόνο που ακούμε τη φωνή εννέα διαφορετικών κύριων προσώπων και μάλιστα να μιλούν στη δική τους ιδιόλεκτο, σε διαφορετικές περιστάσεις της ταραγμένης τρίχρονης ελληνικής διοίκησης της Σμύρνης.

Δεν είναι μόνο που ακούμε τη φωνή τους σε ποικίλες μορφές εκφοράς  λόγου (γραπτού και προφορικού) και ύφους (αφήγηση σε τρίτο πρόσωπο, διάλογος, μονόλογος, ημερολόγιο, δημοσιευμένες πολεμικές ανταποκρίσεις, υπηρεσιακές αναφορές, παραληρηματικός μονόλογος ως αγόρευση υπεράσπισης σε υποτιθέμενο δικαστήριο, κ.α).

Δεν είναι που βρίσκουμε εκκλησιαστικούς ύμνους και ιερά κείμενα, κρητικές μαντινάδες και μοιρολόγια, στίχους από τον Ερωτόκριτο και τον Καβάφη, λαϊκές παροιμίες και πολιτικά τραγούδια εποχής, αυθεντικά δημοσιεύματα από τον τύπο, αποσπάσματα από  επιστολές ιστορικών προσώπων, όπως η επιστολή του  μητροπολίτη Χρυσοστόμου προς τον Βενιζέλο λίγες ώρες πριν την καταστροφή της Σμύρνης.

Δεν είναι που ακούμε τους Τουρκοκρητικούς να μιλούν την κρητική τους  διάλεκτο και τους Σμυρνιούς να μιλούν τη σμυρναίικη ντοπιολαλιά, ξεχασμένη σήμερα,  με ενσωματωμένες οργανικά σ'  αυτήν τις τούρκικες λέξεις. [Αξίζει εδώ να αναφερθεί το πολύ χρήσιμο στην περίπτωση αυτή γλωσσάρι στο τέλος του βιβλίου, για να μπορεί ο αναγνώστης να απολαύσει  τον λόγο στην πρωτογενή του μορφή].

Η δύναμη του πολυφωνικού αυτού μυθιστορήματος προχωρεί πολύ πιο πέρα από τα λόγια των αφηγητών του, καθώς δίνει φωνή ακόμη και στη φρίκη και στην απόγνωση του ανθρώπου που χάνει τα λογικά από τον πόνο [ο παραλογισμός της Αννέζας, σελ. 366-369]. Η δύναμη του πολυφωνικού αυτού μυθιστορήματος βρίσκεται εντέλει στο ότι με τις εικόνες του δίνει φωνή σε όλο το φάσμα των ανθρώπινων συναισθημάτων που κυμαίνονται από τη σπαρακτική κραυγή έως την αβάσταχτη σιωπή.

Αυτά νομίζω πως αρκούν για το πώς λέγονται οι αλήθειες. Δυο λόγια τώρα γι' αυτές τις αλήθειες και με αυτά τα λόγια θα κλείσω.

Στα παραπάνω κύρια ερωτήματα που προανέφερα, σχετικά με την προσωπικότητα του Αριστείδη Στεργιάδη και τη δική του  ευθύνη για την καταστροφή της Σμύρνης και τη σφαγή του άμαχου πληθυσμού, το μυθιστόρημα δίνει μέσα από τις αφηγήσεις των προσώπων διάφορες απαντήσεις, που μεταξύ τους συγκλίνουν ή αποκλίνουν λιγότερο ή περισσότερο. Αφήνει, όπως είπαμε, περιθώριο και στον αναγνώστη να προσθέσει τη δική του. Ωστόσο, η αξία του πολυφωνικού αυτού μυθιστορήματος, σε ό,τι αφορά στην προσέγγιση της αλήθειας, δεν βρίσκεται τόσο στις λίγο πολύ γνωστές ιστορικές ερμηνείες, αναπόφευκτα ιδεολογικές στον πυρήνα τους, που τις ακούμε ακόμη μια φορά πίσω από τις μάσκες των προσώπων, που αφηγούνται τις δικές τους ιστορίες και διαλέγονται με άλλα πρόσωπα. Αυτές οι ιστορικές ερμηνείες είναι γνωστές και τις ξαναθυμόμαστε.

 Ποιος φταίει για την καταστροφή;  Ο Βενιζέλος, ο βασιλιάς, η παραφροσύνη του Στεργιάδη, ο εθνικός διχασμός, η εθνικιστική υστερία και η τύφλωση της ελληνικής αστικής τάξης, οι σύμμαχοι που μας πρόδωσαν, τα συμφέροντα της ντόπιας και ξένης πλουτοκρατίας, ο ιμπεριαλιστικός ανταγωνισμός των μεγάλων καπιταλιστικών κρατών, οι κομμουνιστές με την προπαγάνδα τους στο μέτωπο, η Σοβιετική Ένωση που στήριζε τους εθνικιστές του Κεμάλ και άλλοι (συγκεκριμένα πρόσωπα ή ιστορικές αφαιρέσεις). Ωστόσο, πέρα από αυτές τις ερμηνείες, που όλες τους είναι ιστορικά τεκμηριωμένες και ιδεολογικά φορτισμένες, το ιστορικό μυθιστόρημα της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη, χάρη στον θεατρικό του χαρακτήρα, προσφέρει άλλη μία ερμηνεία, ανιστορική και υπεριστορική στην ουσία της, την οποία εγώ θα την ονόμαζα τραγική.

Η τραγική ερμηνεία της Ιστορίας, την οποία υπαινικτικά προτείνει  το ιστορικό αυτό μυθιστόρημα πίσω από τις φωνές των προσώπων του, δεν καταργεί την Ιστορία, όπως εμείς την ξέρουμε ως γεγονότα που συνέβησαν μέσα στον ιστορικό χρόνο, αλλά  την υπερβαίνει, καθώς την προσεγγίζει από τη σκοπιά του ανιστορικού ελληνικού μύθου. Θυμίζω τις σελίδες 258-260 του μυθιστορήματος, όπου οι Σμυρνιοί παρακολουθούν ως θεατές τη θεατρική παράσταση των Τρωάδων του Ευριπίδη στη Σμύρνη. Αυτήν την τραγωδία θα τη ζούσαν και οι ίδιοι σε λίγο.

Η τραγική ερμηνεία της Ιστορίας μας προτείνει μια θέαση  των γεγονότων από ψηλά. Μας καθιστά μάρτυρες –  θεατές της ανθρώπινης Ιστορίας ως ενός πανάρχαιου δράματος, που εκτυλίσσεται χωρίς τελειωμό μπροστά στα μάτια μας, και μπορεί και τώρα ακόμη να το ζούμε και να μην το έχουμε συνειδητοποιήσει, όπως άλλωστε δεν το είχαν συνειδητοποιήσει και οι Έλληνες της Σμύρνης, όταν με ενθουσιασμό υποδέχονταν τον  ελληνικό στρατό, που τους έφερνε την ελευθερία,  τον Μάιο του 1919. Ματωμένη ήταν αυτή η ελευθερία, σαν τη γαλανόλευκη σημαία που κρέμασε η Αννέζα στο κατώφλι του σπιτιού της, 2 του Μάη του 1919 [σελ. 66].

Η τραγική ερμηνεία της Ιστορίας που υπαινίσσεται η  Σωτηρία Μαραγκοζάκη είναι περισσότερο αποκάλυψη της τραγικής γνώσης και λιγότερο μια ακόμη λογική εξήγηση των ιστορικών γεγονότων. Κανείς από τους πρωταγωνιστές και από τους κομπάρσους  αυτού του δράματος, που λέγεται Ιστορία, δεν γνωρίζει τη σημασία που έχουν οι εκτιμήσεις, οι αποφάσεις και οι πράξεις του. Ακόμη και ο ευφυέστατος Βενιζέλος, εγκλωβισμένος στην ίδια την πολιτική του ευφυΐα και στην αυτοπεποίθησή του, κάνει λάθος εκτιμήσεις, όπως όλοι οι χαρισματικοί ηγέτες από την εποχή του Περικλή. Αλλά και ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, που πιστεύει ότι ο θεός δεν θα αφήσει τη Σμύρνη να χαθεί, δοκιμάζεται όταν βλέπει αναπόφευκτη την καταστροφή και βρίσκει λύτρωση στην εθελούσια αποδοχή του μαρτυρίου του. όπως άλλωστε δοκιμάζεται και ο Χριστός στον Σταυρό και αποδέχεται εκούσια το μαρτύριο. «Κανείς δεν ξέρει, μόνο ο θεός». Αυτό το επαναλαμβάνουν συνεχώς οι Έλληνες τραγικοί ποιητές στις τραγωδίες τους.

Και όμως η τραγική αυτή ανάγνωση της Ιστορίας, που έντεχνα υπαινίσσεται το μυθιστόρημα της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη, μας προσφέρει, όπως άλλωστε το αρχαίο δράμα,  την τραγική γνώση. Πρόκειται για μια γνώση,  που κατά ένα περίεργο τρόπο, σχεδόν μαγικό, θα λέγαμε, μας αποκαλύπτει αυτά που βρίσκονται πέρα από τον περιορισμένο ορίζοντα θέασης του καθενός μας, για να μας οδηγήσει έτσι στην αποδοχή του ανθρώπινων ορίων και  εντέλει, κάποιες μοναδικές στιγμές αυθυπέρβασης, ακόμη και στη συμφιλίωσή μας με το ανθρώπινο και το ιστορικό μας πεπρωμένο. «Γεννηθήτω το θέλημα σου», θα έλεγε ο πιστός χριστιανός Ρωμιός. «Έτσι το 'θέλαν οι θεοί», θα έλεγε ένας αρχαίος Έλληνας ειδωλολάτρης. Και ο Σμυρνιός, πάντοτε πρόσφυγας, Γιώργος  Σεφέρης, που εκφράζει τον καημό της Ρωμιοσύνης και διαθέτει όσο κανείς άλλος ποιητής μας τραγική αίσθηση της Ιστορίας, θα έφτανε στην  ομολογία αυτής της τραγικής γνώσης στους παρακάτω τελευταίους στίχους από την ποιητική του συλλογή «Μυθιστόρημα ΚΔ΄» (1934).  

Ἐδῶ τελειώνουν τὰ ἔργα τῆς θάλασσας, τὰ ἔργα τῆς ἀγάπης.

Ἐκεῖνοι ποὺ κάποτε θὰ ζήσουν ἐδῶ ποὺ τελειώνουμε

ἂν τύχει καὶ μαυρίσει στὴ μνήμη τους τὸ αἷμα καὶ ξεχειλίσει

ἂς μὴ μᾶς ξεχάσουν, τὶς ἀδύναμες ψυχὲς μέσα στ᾿ ἀσφοδίλια,

ἂς γυρίσουν πρὸς τὸ ἔρεβος τὰ κεφάλια τῶν θυμάτων:

Ἐμεῖς ποὺ τίποτε δὲν εἴχαμε θὰ τοὺς διδάξουμε τὴ γαλήνη.

Ας κρατήσουμε στη μνήμη την τελευταία λέξη του ποιητή μας, τη λέξη «γαλήνη»,  που είναι η μοναδική «τελεία» με την οποία θα μπορούσε να κλείσει ποτέ ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Έχω την αίσθηση ότι η τελευταία λέξη στην  παραληρηματική αγόρευση του ύπατου της Σμύρνης Αριστείδη Στεργιάδη, πριν την απόλυτη σιωπή του, η λέξη «τελεία», η τελευταία λέξη του μυθιστορήματος της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη, σ'  αυτήν τη «γαλήνη» παραπέμπει.

Δημήτρης Βλάχος, Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων Ν.  Ροδόπης

Άβδηρα, Τετάρτη 24  Ιουλίου 2013

[1] Γιώργος  Σεφέρης, Ποιήματα, «Ο Στράτης Θαλασσινός περιγράφει έναν άνθρωπο, 5. Άντρας», εκδ. Ίκαρος  1985, σελ. 122.

Ο ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ ΚΑΙ ΟΙ «ΔΙΑΦΩΤΙΣΤΕΣ»

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός υπήρξε η πλέον λαμπρή μορφή του Γένους κατά την Τουρκοκρατία. Θα ανέμενε κάποιος να τιμάται η μνήμη του από την Πολιτεία κατά τρόπο λαμπρό και πανηγυρικό. Δυστυχώς όμως η τιμή περιορίζεται σ' αυτή που του αποδίδει ο λαός δια μέσου της Εκκλησίας. Δεν είναι εντυπωσιακή η ολιγωρία της Πολιτείας, αν λάβουμε υπ' όψη ότι αυτή δεν αξιώθηκε ακόμη να πραγματώσει το τάμα του Γένους.

Γιατί η Πολιτεία δια των πανεπιστημιακών και λοιπών εκπαιδευτικών κύκλων δεν τιμά τον άγιο Κοσμά; Η απάντηση είναι απλή: Ο άγιος αντιπροσωπεύει έναν χώρο, την Εκκλησία, τον οποίο η Πολιτεία αντιμάχεται συνεπικουρούμενη ακόμη και από πρόσωπα της ίδιας της Εκκλησίας! Η Πολιτεία είναι της Δύσης γέννημα, αφού αυτή τελικά προσέφερε την ελευθερία στη χώρα μας, και θρέμμα, αφού επέβαλε σ' αυτήν τους θεσμούς της.

Ο άγιος Κοσμάς υπήρξε ο κατ' εξοχήν φωτιστής των σκλαβωμένων! Ο ίδιος μήνες προ του μαρτυρικού του θανάτου κάνει τον απολογισμό του εκπαιδευτικού του έργου σε επιστολή του προς τον αδελφό του Χρύσανθο, δάσκαλο. «Έως τριάντα επαρχίας περιήλθον, δέκα σχολεία ελληνικά εποίησα, διακόσια δια κοινά Γράμματα,του Κυρίου συνεργούντος και τον λόγον μου βεβαιούντος δια τινών επακολουθησάντων σημείων πλην δόξα τω λέγοντι, η γαρ δύναμίς μου εν ασθενία τελειούται». Το έργο είναι θαυμαστό τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά και ασύγκριτο προς το αντίστοιχο του οποιουδήποτε άλλου δασκάλου του Γένους.

Οι οπαδοί του δυτικού «διαφωτισμού» στους ακαδημαϊκούς κύκλους, η συντριπτική πλειοψηφία δηλαδή, περιορίζονται σε σύντομη αναφορά στο πρόσωπο του αγίου, τον οποίο καλούν, «ίνα μη μιανθώσιν», πατρο-Κοσμά κατατάσσοντάς τον στη χωρία των Ελλήνων διαφωτιστών (εδώ χρησιμοποιώ τη λέξη χωρίς εισαγωγικά). Βέβαια οι ακαδημαϊκοί χρησιμοποιούν τον όρο με περιεχόμενο σαφώς διακριτό απ' εκείνο της Εκκλησίας, που συνήθως χρησιμοποιεί τον όρο φωτιστής. Βλέπουν το σχολείο ως γνωσικεντρικό, κατά τα πρότυπα της Εσπερίας μηδέ των εκεί θεολογικών χώρων εξαιρουμένων. Ο άγιος έβλεπε το σχολείο πολύ διαφορετικά απ' ότι οι «διαφωτιστές». Εξηγούσε στους απλούς ακροατές των κηρυγμάτων του, γιατί έπρεπε να ιδρύουν σχολεία με τα ακόλουθα, όπως σώζονται στις διδαχές του: «Την αγάπην, επειδή δεν την ηξεύρετε, πρέπει παιδία μου, να στερεώνετε σχολεία, διατί πάντα εις τα σχολεία γυμνάζονται οι άνθρωποι και ηξεύρουν και μανθάνουν το τι εστι Θεός, το τι είναι οι άγιοι Άγγελοι, τι είναι οι καταραμένοι δαίμονες και το τι είναι η αρετή των δικαίων. Το σχολείον φωτίζει τους ανθρώπους. Ανοίγουν τα ομμάτια των ευσεβών και ορθοδόξων χριστιανών να μανθάνουν τα μυστήρια».

Τονίζουμε τη θλιβερή διαπίστωση του αγίου ότι οι ακροατές του δεν ήξευραν την αγάπη. Τους παρακινούσε γι' αυτό να ιδρύσουν σχολεία, ώστε σ' αυτά να διδαχθούν για τον Θεό, ο οποίος είναι αγάπη (Α΄ Ιωάννου Δ΄ 16). Τί σχέση έχουν τα λόγια της διδαχής με το πρότυπο του σχολείου των «διαφωτιστών»; Αυτοί φαίνεται ότι προβάλλουν την αξία της γνώσης υπέρ την αγάπη. Παράλληλα ψεύδονται συκοφαντώντας την Εκκλησία ως εχθρό της φυσικής γνώσης, της μόνης για την οποία δήθεν ενδιαφέρονται, ενώ ασυστόλως προπαγανδίζουν δια του «διαφωτιστικού» σχολείου τον υλισμό (αθεΐα), την ιδεολογία τους δηλαδή. Το σχολείο της εποχής μας εξέπεσε στην έσχατη κατάντια, καθώς δεν διδάσκει την αρετή. Από γνωσικεντρικό κατολίσθησε σε άκρως χρησιμοθηρικό, στο οποίο οι μαθητές δεν αμιλλώνται κατά τα πρότυπα των προγόνων μας, αλλά γυμνάζονται, προκειμένου να εξοικειωθούν με την άκρως ανταγωνιστική και βάρβαρη κοινωνία, στην οποία κυριαρχούν τα ιδεολογήματά των αστών, πρώτων οπαδών του «διαφωτισμού», πού επικουρούνται από αρκετούς μαρξιστές, υποτιθέμενους κοινωνικοπολιτικούς τους αντιπάλους, και ενδοτικούς  θρησκευτικούς ηγέτες, οι οποίοι τηρούν επτασφράγιστες τις επικίνδυνες για το σύστημα διδαχές του Ευαγγελίου.

Οι «διαφωτιστές» έχουν σε μεγαλύτερη εκτίμηση τον Ευγένιο Βούλγαρη απ' ότι τον άγιο Κοσμά. Ο πρώτος υπήρξε δάσκαλος του δευτέρου για διάστημα στην Αθωνιάδα σχολή. Ήταν σπουδασμένος στη Δύση πολύξερος και εισηγητής της διδασκαλίας των θετικών επιστημών στους μαθητές των σχολείων του σκλαβωμένου Γένους. Αυτός και αρκετοί άλλοι δάσκαλοι του Γένους συνέγραψαν ή μετέφρασαν βιβλία θετικών επιστημών και εκτύπωσαν αυτά. Αγνοούν οι «διαφωτιστές» όλους αυτούς, που υπήρξαν σε σημαντικό αριθμό και κληρικοί, όταν σπεύδουν να καταγγείλουν κάποιους πατριάρχες που εκφράστηκαν κατά του «διαφωτισμού». Στην ουσία δεν καταγγέλλουν μόνον αυτούς ως εχθρούς της γνώσης, αλλά την Εκκλησία! Αποκρύπτουν την ανάλυση των κινήτρων. Προσποιούνται πως δεν αντιλαμβάνονται την ανησυχία τους και την αγωνία τους ακόμη για τη διασπορά της αθεΐας με πρόσχημα την προσφορά επιστημονικής γνώσης! Αλλά ο υλισμός δεν είναι επιστημονική γνώση είναι αντίθεη φιλοσοφία! Το διαπίστωσε αυτό κάπως καθυστερημένα και ο Ευγένιος Βούλγαρης, γι' αυτό και δέχεται τα πυρά των «διαφωτιστών», επειδή υποχώρησε από τις αρχικές του θέσεις σε συντηρητικότερες. Αλλά ο Βούλγαρης και όλοι οι άλλοι δάσκαλοι του Γένους δεν είχαν λόγους να ασπαστούν τον υλισμό, όπως έπραξαν πολλοί διανοούμενοι στη Δύση, λαβόντες ως αφορμή τις αθλιότητες των εκπροσώπων του δυτικού χριστιανισμού. Μετρίασε με την πάροδο του χρόνου τον αρχικό ενθουσιασμό του βλέποντας πού στοχεύουν οι πρωτοπόροι του «διαφωτισμού». Υπήρξε αρκετά ευφυής, όπως δέχονται και οι «διαφωτιστές», ώστε να μην παίξει τον άχαρο ρόλο του «νεροκουβαλητή» ώς το τέλος του βίου του.

Επειδή οι «διαφωτιστές» δεν ενδιαφέρονται για την ιστορία, αλλά για την ερμηνεία της ιστορίας με βάση τις φιλοσοφικές τους αρχές, ανεζήτησαν κάποιο ίνδαλμα να προβάλουν, αφού τόσο ο άγιος Κοσμάς, όσο και ο Βούλγαρης και οι λοιποί δάσκαλοι του Γένους υπήρξαν πιστά τέκνα της Εκκλησίας. Φαντάστηκαν για κάποια χρονική περίοδο, σύντομη, δυστυχώς, γι' αυτούς, ότι βρήκαν: Ήταν ο Ρήγας Βελεστινλής. Τον εγκατέλειψαν, αφού προηγουμένως και σε πολιτική νεολαία είχαν δώσει το όνομά του, όταν η ιστορική έρευνα έφερε στο φως στοιχεία ακλόνητα της θρησκευτικότητάς του ως το μαρτυρικό του θάνατο. Έτσι έμαθαν να τιμούν οι «διαφωτιστές»: Είσαι δικός μας, είσαι μεγάλος! Δεν είσαι, σε απαξιώνουμε. Αναζήτησαν εναγωνίως κάποιον, έστω και έναν, δικό τους, δηλαδή άθεο! Και θεώρησαν ότι τον βρήκαν. Ονομάζεται Χριστόδουλος Παμπλέκης. Φοίτησε κι' αυτός στην Αθωνιάδα, όπως και ο άγιος Κοσμάς, και είχε δάσκαλο τον Βούλγαρη. Κάποιος λόγος, ενδεχομένως σκανδαλισμός ή θαυμασμός του Ιούδα, τον απομάκρυνε από το Άγιον Όρος, για περιπλανηθεί στη συνέχεια στη Δυτική Ευρώπη, όπου σπούδασε. Ασχολήθηκε με κατ' οίκον εκπαίδευση παιδιών πλουσίων ομογενών και συνέγραψε κείμενο, στο οποίο στρέφεται κατά της πίστεως. Δεν είναι ξεκάθαρο ότι πέρασε στην αθεΐα.

Στους ακαδημαϊκούς κύκλους το σύστημα παρεχώρησε ασυδοσία σε μαρξιστές και μαρξίζοντες, ώστε να αποδομούν αυτοί την πίστη από τις καρδιές των φοιτητών, χωρίς πολιτικό κόστος για τους αστούς, τους οποίους ακόμη οι χριστιανοί με την αφέλεια ή ιδιοτέλειά τους στηρίζουν. Γίνεται εύκολα κατανοητό, γιατί θέλουν να επαναγράψουν την ιστορία, κατ' επιταγή και της νέας τάξης πραγμάτων. Η ιστορία, την οποία υποτίθεται, υπηρετούν, τους πληγώνει. Όσοι και να υπήρξαν οι προδόσαντες το Ευαγγέλιο κληρικοί και λαϊκοί κατά την Τουρκοκρατία, οι σταθέντες στο ύψος της αποστολής τους υπήρξαν πολυαριθμότεροι. Κύριο μέλημα όλων αυτών ήταν να διατηρήσουν οι σκλαβωμένοι την πίστη τους και μέσω αυτής να αντέξουν (υπομείνουν, ο εκκλησιαστικός όρος, ο τόσο αντιπαθής στους «διαφωτιστές»). Και άντεξαν, κυρίως στην πίεση προς εξισλαμισμό, γι' αυτό και ήρθε το «ποθούμενο». Ο άγιος Κοσμάς δεν υπήρξε εθναπόστολος, όπως ατυχώς κάποιοι γράφουν. Υπήρξε απόστολος του Χριστού, πολύ σημαντικότερο του πρώτου.

«ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ», 26-08-2013

Η μυθολογία για την κρίση

Παγκοσμιοποίηση ή Ιμπεριαλισμός; (3)

Του Τάκη Φωτόπουλου*

Ενώ οι σημερινές «προστάτιδες δυνάμεις» και οι εδώ υποτακτικοί τους συζητούν τώρα με ποια νέα μέτρα θα ξεζουμίσουν ακόμη περισσότερο τα λαϊκά στρώματα και θα αγοράσουν σε τιμή ξεπουλήματος όχι πια μόνο τον κοινωνικό πλούτο – που ήδη εξαντλείται – αλλά ακόμη και τη μοναδική κατοικία τους (σε αντίθεση με τα προνομιούχα κοινωνικά στρώματα που ξένοιαστα απολαμβάνουν τις βίλες, πισίνες και κότερά τους) η αποπροσανατολιστική μυθολογία για την κρίση εντείνεται.

Και η μυθολογία αυτή δεν στηρίζεται  τόσο στην προπαγάνδα της κοινοβουλευτικής Χούντας και των ΜΜΕ που ελέγχει, αλλά στον δήθεν «εναλλακτικό» λόγο και προτάσεις μιας αναξιόπιστης αντιπολίτευσης που ουσιαστικά σπρώχνει τα λαϊκά στρώματα στην απάθεια και τον αγώνα επιβίωσης.

Είναι δε αναξιόπιστη η αντιπολίτευση αυτή, διότι μια χώρα πλήρως ενσωματωμένη στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση είναι αδύνατο να εξασφαλίσει την εθνική (ή σωστότερα τη λαϊκή) κυριαρχία πάνω στην οικονομία της, εάν δεν διαρρήξει τους δεσμούς της με αυτή και ακολουθήσει ένα πρόγραμμα οικονομικής και πολιτικής αυτοδυναμίας. Και αυτό, διότι η παγκοσμιοποίηση αυτή, αντίθετα από τις ανοησίες Κεϋνσιανών και "Μαρξιστών" της συμφοράς που την χαρακτηρίζουν "πείραμα κοινωνικής μηχανικής", "δόγμα του σοκ", αν όχι απλά μια…χίμαιρα, είναι μια ιστορική τάση του συστήματος της καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς που εκδηλώθηκε για πρώτη φορά στις αρχές του περασμένου αιώνα αλλά απέτυχε, διότι δεν υπήρχαν τότε, στο πλαίσιο των κρατών (έστω και αν αυτά ήταν αποικιοκρατικές αυτοκρατορίες) οι προϋποθέσεις επιτυχίας της, και κυρίως οι ανοικτές και απελευθερωμένες αγορές εμπορευμάτων, κεφαλαίου και εργασίας. Όμως, σε μια διεθνοποιημένη καπιταλιστική οικονομία της αγοράς, με ανοικτές και απελευθερωμένες αγορές, μπορεί εύκολα να δειχθεί ότι η παγκοσμιοποίηση μόνο νεοφιλελεύθερη μπορεί να είναι, παρά τα αποπροσανατολιστικά παραμύθια Κεϋνσιανών, «Μαρξιστών» κ.α.

Η Ιστορία είναι γνωστή. Την αποτυχία της πρώτης παγκοσμιοποίησης ακολούθησαν δύο παγκόσμιοι πόλεμοι για το μοίρασμα των αγορών μεταξύ των κυριοτέρων μητροπολιτικών κρατών, οι πολιτικές προστατευτισμού του μεσοπολέμου και η εγκαθίδρυση της μεταπολεμικής (οικονομικής, στρατιωτικής και πολιτικής), ηγεμονίας των ΗΠΑ στο καπιταλιστικό στρατόπεδο. Η Αμερικανική ηγεμονία διήρκεσε περίπου μέχρι την έναρξη της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης που σηματοδότησε η ανάδυση του νέου φαινομένου των πολυεθνικών (ή σωστότερα υπερεθνικών) επιχειρήσεων, των οποίων οι παραγωγικές και εμπορικές δραστηριότητες επεκτείνονται σε πολλές χώρες, έστω και αν η τυπική έδρα τους μπορεί να είναι σε μια μητροπολιτική καπιταλιστική χώρα. Από τότε ο Αμερικανικός «ιμπεριαλισμός» αντικαταστάθηκε από την υπερεθνικη ελίτ που έχω αναλύσει παλαιότερα και εδώ. Και ήταν οι οικονομικοί θεσμοί που καθιέρωσαν οι ίδιες οι ΗΠΑ αμέσως μετά τον πόλεμο (ΔΝΤ, Παγκ. Τράπεζα, ΠΟΕ κ.λπ.) που συνέβαλαν αποφασιστικά στην ανάδυση των πολυεθνικών και συνακόλουθα της παγκοσμιοποίησης.

Έτσι, τις τελευταίες δεκαετίες άρχισε μια αλματώδης διαδικασία παγκοσμιοποίησης που σήμερα έγκυροι διεθνείς αναλυτές χαρακτηρίζουν «υπερπαγκοσμιοποίηση», με το παγκόσμιο εμπόριο να αυξάνει πολύ ταχύτερα από το παγκόσμιο ΑΕΠ και τις εμπορευματικές εξαγωγές να έχουν αυξηθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες από 15% του παγκόσμιου ΑΕΠ σε 26%, (Arvind Subramanian and Martin Kessler, The Hyperglobalization of Trade and its Future, Ιούνης 2013). Ακόμη σημαντικότερο, τα 2/3 αυτού του εμπορίου διεξάγεται μόνο από υπερεθνικές επιχειρήσεις, 1.318 από τις οποίες, μέσω διασυνδεόμενου μετοχικού κεφαλαίου, εισπράττουν το 80% των παγκόσμιων επιχειρηματικών εσόδων, ενώ 147 από αυτές (το 1% του συνόλου) ελέγχει το 40% των συνολικών ενεργητικών τους (New Scientist, 24/10/2011).

Οι Κεϋνσιανοί, όμως, και οι Μαρξιστές της συμφοράς αγνοούν το όλο φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης, την οποία θεωρούν απλώς συνέχεια της αποτυχούσας πρώτης παγκοσμιοποίησης, και μιλούν για πτώση των επενδύσεων παρά την αύξηση των κερδών, και για κρίση υπερσυσσώρευσης που οδηγεί σε υπερπαραγωγή, υποκατανάλωση και μαζική ανεργία. Όμως, όλες αυτές οι υποθέσεις είναι εντελώς αβάσιμες εμπειρικά γιατί στηρίζονται σε στοιχεία και δείκτες που αφορούν τις μητροπολιτικές χώρες, αγνοώντας την παγκοσμιοποίηση και τη μεταφορά από τις υπερεθνικές  τμημάτων της παραγωγικής διαδικασίας προς την περιφέρεια με τις άθλιες συνθήκες εργασίας και τους μισθούς επιβίωσης (Κίνα, Ινδία κ.λπ.). Αλλά ήταν αυτή ακριβώς η διαδικασία που οδήγησε στην αποβιομηχάνιση στο κέντρο και στα οικονομικά «θαύματα» με τους κεραυνοβόλους ρυθμούς ανάπτυξης στην περιφέρεια!

Έτσι, από τη δεκαετία του '90 μέχρι σήμερα οι ξένες επενδύσεις σαν ποσοστό του παγκόσμιου ΑΕΠ επταπλασιάστηκαν (Subramanian & Kessler). Παράλληλα, ενώ στην ΕΕ και τις ΗΠΑ οι ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου την περασμένη δεκαετία είχαν βαλτώσει, στην Ανατολική και Νότια Ασία αυξανόντουσαν με ετήσιο ρυθμό 12%! (World Development Indicators 2012). H αναπόφευκτη συνέπεια των διαφορικών ρυθμών ανάπτυξης που επέφερε η παγκοσμιοποίηση ήταν ότι, ενώ οι ρυθμοί ανάπτυξης του ΑΕΠ στην ΕΕ και τις ΗΠΑ την τελευταία δεκαετία ήταν κάτω από 2%, στις περιοχές αυτές o ρυθμός ήταν τετραπλάσιος. Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει, όπως ανοητολογούν πολλοί «αναλυτές», ότι μετατοπίζεται το παγκόσμιο καπιταλιστικό κέντρο από τα δυτικά μητροπολιτικά κέντρα στην Ασία κ.λπ., αφού η ανάπτυξη των περιφερειακών «θαυμάτων» δεν είναι ενδογενής, αλλά οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στις δραστηριότητες των δυτικών υπερεθνικών επιχειρήσεων. Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι άρκεσαν μερικά χρόνια κρίσης στα μητροπολιτικά κέντρα για να φανεί ότι τα θαύματα αυτά στηρίζονται σε ξύλινα πόδια…

* http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/

ΠΗΓΗ:  Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (25 Αυγούστου 2013). Το είδα: http://inclusivedemocracy.org/fotopoulos/greek/grE/gre2013/2013_08_25.html