Από πότε το κόμμα είναι πάνω από τον λαό και την πατρίδα;

Του Δημήτρη Καζάκη

Το βασικό  ερώτημα που προσωπικά μας απασχολεί είναι το εξής: Γιατί οι ηγεσίες και οι μηχανισμοί των κομμάτων μπορούν με τέτοια άνεση να παίζουν παιχνίδια κορυφής και να ασκούνται στην πολιτική του παρασκηνίου με δούναι-λαβείν βουλευτών και άλλων, αλλά τους πιάνει σύγκρυο μόλις τεθεί θέμα ανοιχτής διάσπασης του κόμματος;

Γιατί στα σημερινά κόμματα του κοινοβουλίου, μηδενός εξαιρουμένου, υπάρχει τέτοια θεοσέβεια; Γιατί όταν υπάρχουν κορυφαία ζητήματα που διχάζουν την κοινωνία και το ίδιο το κόμμα, ζητήματα ζωής ή θανάτου για τον λαό και την χώρα, δεν πρέπει να αποτελέσουν casus belli ακόμη κι αν οδηγήσουν σε διάσπαση και διάλυση το ίδιο το κόμμα; Γιατί το κόμμα να είναι πάνω από την κοινωνία και τα προβλήματά της; Γιατί ο διχασμός μέσα στην κοινωνία να φέρει και τον διχασμό μέσα στα κόμματα; Τι σόι τερατώδης διαστροφή είναι αυτή;

Αυτή η τερατώδης διαστροφή δεν κυριαρχεί μόνο στα κόμματα υβρίδια που κρατιούνται στην κυβέρνηση με νύχια και με δόντια, απειλώντας θεούς και δαίμονες μην τυχόν και χάσουν την εξουσία, αλλά και στα κόμματα της αριστεράς. Το Führerprinzip δεν ήταν επινόηση ούτε του Χίλτερ, ούτε αφορούσε μόνο τα ναζιστικά κόμματα, όπως θεωρούν ορισμένοι ανεκδιήγητοι τύποι, αλλά αντλεί την καταγωγή του από εκείνους τους θεωρητικούς που έτρεμαν την δημοκρατία σαν πεδίο ανοιχτής αναμέτρησης με όρους κοινωνικής και πολιτικής διαπάλης.

Ήθελαν λοιπόν μια εξουσία που να στέκεται πάνω και πέρα από αυτές τις διαμάχες και να εξασφαλίζει την ενότητα της πολιτείας. Ο συντηρητικός Ντισραέλι διαπίστωνε τον βαθύ διχασμό της Βρετανίας της εποχής του σε τέτοιο βαθμό που μιλούσε για «δυο έθνη»: «Δύο έθνη ανάμεσα στα οποία δεν υπάρχει καμία επαφή και καμία συμπάθεια… Οι πλούσιοι και οι φτωχοί».[1] Ο τρόμος ότι η δημοκρατία είναι το προνομιακό πεδίο της ανειρήνευτης αναμέτρησης αυτών των «δυο εθνών», τον έκαναν να πιστεύει ότι η «ελεύθερη Μοναρχία», ήταν η ιδανικότερη να εκφράσει την ενότητα του έθνους, του λαού και της πολιτείας.

Αργότερα, όταν οι αγώνες των λαών για δημοκρατία δεν επέτρεπαν πια την ύπαρξη μονάρχη, τη θέση αυτής της «πολιτικά ουδέτερης» εξουσίας πήρε ο Πρόεδρος, ο οποίος υποτίθεται ότι εκφράζει στο πρόσωπό του την ενότητα που πριν εξέφραζε ο μονάρχης. Και μάλιστα για να του δοθεί το ανάλογο κύρος που κάποτε είχε η μοναρχία, τον έβαλαν να εκλέγεται απευθείας από τον λαό ώστε να στέκεται πάνω από τις διαμάχες ανάμεσα σε κόμματα, σχήματα και δυνάμεις που πυροδοτεί η ίδια η κατάσταση μιας βαθιά διχασμένης κοινωνίας.

Στο σύνταγμα της Βαϊμάρης του 1918, που επέβαλλε η Γερμανική Σοσιαλδημοκρατία, βασιζόταν στην «πολιτική ουδετερότητα» του Προέδρου, ο οποίος με το άρθρο 48 είχε την δυνατότητα να αναστέλλει βασικές διατάξεις του συντάγματος, ακόμη και να επεμβαίνει επικεφαλής του στρατού «αν η δημόσια ασφάλεια και τάξη στο Γερμανικό Ράιχ έχει διαταραχθεί σε σημαντικό βαθμό ή κινδυνεύει». Με τον τρόπο αυτό θεσπιζόταν επίσημα και συνταγματικά η Führerprinzip, η οποία τελικά οδήγησε στο ναζισμό.

Ο συνταγματολόγος Δημ. Τσάτσος, όταν ακόμη τιμούσε τις δημοκρατικές περγαμηνές της επιστήμης του, έγραφε σχετικά: «Η εξέλιξη και η πτώση της Βαϊμάρης ρίχνει φως στις συνέπειες που έχει στην πολιτική πραγματικότητα η σχετικοποίηση της Δημοκρατίας, με βάση την αρχή της «πολιτικής ουδετερότητας». Η πολιτική ουδετερότητα του προέδρου του Reich, δηλαδή η πολιτική του νομιμοποίηση με βάση αρχή εξωδημοκρατική, ήταν μια πρώτη συμβολή στη δημιουργία του πολιτικού συνθήματος του «Führerprinzip». Η ουδετερότητα της υπαλληλίας όλων των κλάδων βρήκε τους φορείς της άτομα με «ουδέτερη» πολιτική συνείδηση, έτοιμα να δεχτούν μέσα σε μια νύχτα το «νέο κράτος» του εθνικοσοσιαλισμού. Για τον «πολιτικά ουδέτερο» υπάλληλο η πίστη και η υποταγή του προς το «κράτος» δεν είχε καμιά εξάρτηση από το βασικά ηθικά θεμέλια του πολιτεύματος. Η μετάβαση από τη Βαϊμάρη στον εθνικοσοσιαλιστικό ολοκληρωτισμό έδειξε ποια είναι η συνέπεια της πολιτικής ουδετερότητας. Με βάση τη θεωρία αυτή διευκολύνθηκε ο ολοκληρωτισμός και επομένως ενισχύθηκε η ιδέα πώς δεν είναι οι αξίες εκείνες που νομιμοποιούν το κράτος, αλλά το κράτος εκείνο που νομιμοποιεί τις αξίες.»[2]

Το κόμμα ως ιερατική πολιτεία

Βάλτε όπου «κράτος», το «κόμμα» και θα βρείτε την κατάσταση μέσα στην οποία έχουν βυθιστεί όλοι οι κομματικοί σχηματισμοί του επίσημου πολιτικού συστήματος. Η Führerprinzip υπάρχει και διαφεντεύει όλα τα επίσημα κόμματα. Ιδίως εκεί όπου ο Πρόεδρος, ο ηγέτης του κόμματος, ψηφίζεται απευθείας από την «βάση». Να γιατί σε όλα τα κόμματα η έμπρακτη αμφισβήτηση του ηγέτη και η ανοιχτή αναμέτρηση με την ηγεσία, συνιστά μοιραίο αμάρτημα. Ενώ η κομματική υπαλληλία, δηλαδή η γραφειοκρατία του κόμματος, τηρεί «πολιτικά ουδέτερη» στάση απέναντι σε κάθε ακανθώδες ζήτημα που εκ των πραγμάτων διχάζει το κομματικό σώμα. Ακολουθεί πάντα πιστά τον εκάστοτε ηγέτη. Ενώ η διαπάλη για τις αρχές υποβιβάζεται σε μια αντιπαράθεση αυστηρά εντός των οργάνων και τηρουμένων των τυπικών διαδικασιών υπό τον διαρκή φόβο της διάσπασης της επίπλαστης ενότητας.

Από τότε που τα κόμματα μεταλλάχθηκαν από συνασπισμός «ισχυρών ανδρών» του κοινοβουλίου και της πολιτικής – όπου ο καθένας εύκολα μεταπηδούσε σε άλλο κόμμα, ή άλλαζε συνασπισμό συμφερόντων προκειμένου να έχει καλύτερη τύχη – σε μηχανισμούς κομματικών γραφειοκρατών εξαρτημένων από τον κρατικό κορβανά και τη νομή της εξουσίας, η «ενότητα του κόμματος» και το αλάθητο, το αδιαφιλονίκητο της ηγεσίας αποτέλεσαν τους δυο βασικούς πυλώνες της νέας κομματικής πραγματικότητας.

Ο λόγος είναι απλός. «Η γραφειοκρατία είναι η république prêtre,»[3] έγραφε εύστοχα ο Μαρξ. Δηλαδή μια ιερατική πολιτεία σαν των Ιησουιτών, των μυημένων, του κλειστού κύκλου που έξω απ' αυτόν δεν υπάρχει ζωή, ή αλήθεια. Ένα είδος μεσαιωνικής μασονικής στοάς. Η δουλειά της είναι να αντικαθιστά την ουσία με τον τύπο. Να δημιουργεί μια φανταστική πραγματικότητα δίπλα και πάνω στην αληθινή.

Κι όπως στο κράτος έτσι και στο κόμμα, η γραφειοκρατία αντιπροσωπεύει το φανταστικό κόμμα δίπλα και πάνω στο πραγματικό κόμμα. Κάθε πράγμα λοιπόν έχει διπλή σημασία, μια σημασία πραγματική και μια σημασία γραφειοκρατική, όπως και κάθε γνώση είναι γνώση διπλή, γνώση πραγματική και γνώση γραφειοκρατική. Το καθολικό πνεύμα της γραφειοκρατίας είναι το μυστικό, το μυστήριο που φυλάγεται από την ιεραρχία προς τα μέσα κι από τον χαρακτήρα της σαν κλειστής συντεχνίας προς τα έξω. Η ιεραρχία ξέρει. Όσοι βρίσκονται εκτός δεν ξέρουν και δεν πρέπει να ξέρουν. Οφείλουν απλά να συμμορφώνονται και να ακολουθούν. Δεν έχουν δικαίωμα ούτε αυτόβουλης δράσης, ούτε απόφασης για μεγάλα και κρίσιμα ζητήματα.

Ο Μαρξ έγραφε για την γραφειοκρατία: «Η Αρχή είναι η αρχή της γνώσης της και η ειδωλολατρία της Αρχής η πεποίθησή της. Στο εσωτερικό της όμως ο σπιριτουαλισμός μετατρέπεται σε χυδαίο υλισμό, στον υλισμό της παθητικής υποταγής, της τυφλής πίστης στην εξουσία, του μηχανισμού μιας καθορισμένης τυπικής δραστηριότητας, καθορισμένων αρχών, απόψεων και παραδόσεων.»[4] Δεν υπάρχει μεγαλύτερη επιβεβαίωση αυτής της διατύπωσης από την αναγωγή του κόμματος σε κάτι το μεταφυσικό, πάνω από την κοινωνία, τον λαό και τους πολίτες. Το κόμμα, σύμφωνα πάντα με το γραφειοκρατικό πνεύμα, είναι ο φορέας της κοινωνικής και πολιτικής δράσης κι όχι η ίδια η κοινωνία, ο ίδιος ο λαός.

Δεν υπάρχει ζωή έξω από το κόμμα, γι' αυτό και η «ενότητα του κόμματος» υπήρξε για την κομματική γραφειοκρατία το raison d'etre της ίδιας της ύπαρξής της και άρα της ύπαρξης ολόκληρης της ζωής. Γι' αυτό και είναι αδιανόητο να μιλήσεις σε κόμματα όπου κυριαρχεί η γραφειοκρατία, για διασπάσεις. Ιδίως όταν αυτό το κόμμα βρίσκεται μπροστά στην εξουσία. Φαντάζει ιεροσυλία μεγαλύτερη από την ασέλγεια σε ιερό χώρο. Μόνο η ηγεσία έχει δικαίωμα να αποπέμπει. Όπως ακριβώς το ιερατείο αποπέμπει τους αιρετικούς, δηλαδή τους διασπαστές.

Πρώτα ο λαός, ή το κόμμα;

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι κανένα αληθινά επαναστατικό ή ριζοσπαστικό κόμμα δεν αναδείχθηκε ποτέ σ' αληθινά μάχιμη δύναμη για τον λαό, αν το ίδιο πρώτα δεν ανέδειξε την εσωκομματική ανοικτή και «οξεία πάλη των τάσεων»[5] ως κορυφαίο «ανάχωμα» ενάντια στο βάλτωμα, τον εφησυχασμό, την αποσυνθετική ατμόσφαιρα της ρουτίνας, τον εσωτερικό διχασμό σε γραφειοκράτες και οπαδούς.

Αντίθετα, όποτε η τυπολατρική «κομματική ενότητα» επέβαλλε το στρογγύλεμα των διαφορών και την εκπαραθύρωση της εσωκομματικής ιδεολογικοπολιτικής ζύμωσης, είτε με την σιδερένια πυγμή του ηγετικού μηχανισμού, είτε στο όνομα μιας τυπικής και ανούσιας δημοκρατίας, τότε η διαφθορά ακόμη και πραγματικών αγωνιστών – μέσα απ' τον εθισμό τους στην ίντριγκα και το παρασκήνιο – συνιστούσε ανέκαθεν γενικό κανόνα.

Αυτό τον κανόνα εξέφραζε κι ο Φερντινάντ Λασσάλ όταν στα 1852 έγραφε στον Κάρλ Μάρξ: «Η εσωκομματική πάλη δίνει στο κόμμα δύναμη και ζωτικότητα. Η μεγαλύτερη απόδειξη της αδυναμίας ενός κόμματος είναι η πλαδαρότητα του και η άμβλυνση των διαφορών που έχουν διαγραφεί με σαφήνεια. Το κόμμα δυναμώνει όταν ξεκαθαρίζει τις γραμμές του.»[6]

Με την σειρά του ο Ένγκελς ήταν αμείλικτος μ' όλους εκείνους τους δυστυχείς που αδυνατούσαν να κατανοήσουν την σημασία της ιδεολογικοπολιτικής αναμέτρησης στο εσωτερικό του κινήματος και καλούσαν κάθε φορά σ' «ενότητα» ξεχνώντας τις βαθιές διαφορές σκοπού και μέσων: «Κανείς – έγραφε ο Ένγκελς εκ μέρους του ίδιου και του Μάρξ – δεν πρέπει ν' αφήνει τον εαυτό του να παραπλανάται από τις φωνές για «ενότητα».Αυτοί που έχουν συχνότερα στα χείλια τους αυτή την λέξη, είναι οι ίδιοι που προκαλούν την περισσότερη φασαρία,… είναι εκείνοι που προκαλούν όλες τις διασπάσεις, την οχλοβοή για το τίποτα,… Αυτοί οι φανατικοί με την ενότητα είναι είτε στενόμυαλοι άνθρωποι που θέλουν ν' ανακατέψουν τα πάντα σ' έναν ακαθόριστο χυλό, ο οποίος την στιγμή που θ' αφεθεί να κατακαθίσει, ξαναφέρνει στην επιφάνεια τις διαφορές αλλά μ' ακόμη πιο οξεία αντίθεση γιατί αυτή την φορά θα βρίσκονται όλες στο ίδιο τσουκάλι… είτε είναι άνθρωποι που ασυνείδητα (…) ή συνειδητά θέλουν να ευνουχίσουν το κίνημα. Αυτός είναι ο λόγος που οι χειρότεροι σεχταριστές, οι μεγαλύτεροι καβγατζήδες και οι παλιάνθρωποι φωνάζουν κατά καιρούς δυνατότερα απ' όλους για την ενότητα. Κανένας καθ' όλη την διάρκεια της ζωής μας δεν μας έφερε χειρότερους μπελάδες και περισσότερους καυγάδες απ' αυτούς που φωνάζουν για ενότητα.»[7]

Κι ο Ένγκελς κατέληγε: «Επιπλέον, ακόμη κι ο γέρο-Χέγκελ έλεγε: ένα κόμμα αναδεικνύεται θριαμβευτής μόνο μέσα απ' την διάσπαση κι επιπλέον κατορθώνοντας ν' αντέξει αυτή την διάσπαση. Το κίνημα του προλεταριάτου είναι υποχρεωμένο να περάσει μέσα από ποικίλα στάδια ανάπτυξης. Σε κάθε στάδιο ένα μέρος του κόσμου κολλά και δεν μπορεί ν' ακολουθήσει την πορεία προς τα μπρος. Και μόνο αυτό είναι αρκετό για να εξηγήσει γιατί η «αλληλεγγύη του προλεταριάτου» υλοποιείται στην πραγματικότητα παντού μέσα από διαφορετικές κομματικές ομαδοποιήσεις, οι οποίες επιδίδονται σε βεντέτες ζωής και θανάτου μεταξύ τους, όπως γινόταν κι ανάμεσα στις Χριστιανικές σέχτες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ακόμη και την εποχή των χειρότερων διωγμών»[8].

Κι αυτό ισχύει στην πολιτική γενικά και στο κίνημα ειδικά, με την ίδια αναγκαιότητα που στο βασίλειο των ζώων και των φυτών λειτουργεί η «φυσική επιλογή»! Όποιος ξεχνά αυτή την θεμελιώδη αλήθεια, είτε είναι πολιτικά αγράμματος κι άρα άχρηστος για το κίνημα, είτε τυπικός πολιτικάντης κι άρα επικίνδυνος για το κίνημα. Δεν υπάρχει άλλωστε κι άλλος τρόπος για να γλυτώσει κανείς από την γραφειοκρατία και το πνεύμα της, το οποίο ανθεί όπου κυριαρχεί η λιτανεία του κόμματος.

Όποιος θέτει πάνω απ' όλα την ενότητα του ίδιου του λαού, του προλεταριάτου όπως έλεγε ο Ένγκελς, στον αγώνα του για τα δικαιώματα και την χειραφέτησή του, δεν τον τρομάζει η διάσπαση. Ξέρει πολύ καλά ότι το κόμμα, η συγκεκριμένη μορφή οργάνωσης δεν ήταν ποτέ και ούτε μπορεί να είναι αυτοσκοπός. Δεν υπάρχει πάνω από την κοινωνία παρά μόνο σαν γραφειοκρατική διαστροφή. Γνωρίζει ότι το κόμμα και γενικά η οργάνωση οφείλει να είναι το πολιτικό μέσο έκφρασης και ο αναγκαίος καταλύτης για την συγκρότηση του ίδιου λαού σε μάχιμη δύναμη για τον εαυτό του.

Αν δεν μπορεί να το κάνει, αν έχει μεταβληθεί σ' ένα γραφειοκρατικό ξόανο, τότε στο διάολο με το κόμμα, στα τσακίδια κι ακόμη παραπέρα. Όχι απλά η διάσπαση οφείλει να τεθεί στην ημερήσια διάταξη του κόμματος, αλλά η κήρυξη ανοιχτού πολέμου είναι κάτι παραπάνω από αναπόφευκτη – όπως ακριβώς στο ζωικό βασίλειο ανάμεσα σε διαφορετικά είδη για την επιβίωση – με όλα τα όπλα της ανελέητης κριτικής να στοχεύουν στην ολοκληρωτική συντριβή και εξάλειψη εκείνου του μορφώματος που έχασε κάθε νόημα ύπαρξης για τον λαό και στέκει εμπόδιο στην δράση του. Πρώτα και πάνω απ' όλα προέχει το συμφέρον του λαού και η ανάγκη αυτός ο ίδιος, όχι κάποιος κομματικός μηχανισμός στο όνομά του, να πάρει την υπόθεση στα χέρια του.

Ανελέητη κριτική χωρίς να χαριζόμαστε σε κανέναν

Όπου βλέπετε κόμματα και πολιτικούς σχηματισμούς να φοβούνται την διάσπαση, να κλείνουν ερμητικά τις πόρτες για να μην ακουστούν οι διαφωνίες και οι αντιπαραθέσεις, να τα βρίσκουν για την «ενότητα του κόμματος» τάσεις, ή απόψεις, που φαινομενικά είναι ριζικά διαφορετικές στο πολιτικό δια ταύτα, τότε να είστε σίγουροι ότι εκεί βασιλεύει η ίντριγκα και η ύποπτη σκοπιμότητα κάθε είδους. Να είστε σίγουροι ότι έχει εκλείψει προ πολλού η πολιτική ακεραιότητα και αξιοπρέπεια, ενώ κυριαρχεί η προσωπική ιδιοτέλεια, η καθηλωτική αμηχανία και η απαξίωση κάθε αληθινού νοήματος της πραγματικής ζωής, που έτσι ή αλλιώς είναι γι' αυτούς νεκρή.

Υπάρχει μόνο η μεταφυσική μετουσίωση της ζωής στο κόμμα που απαιτεί από όλα τα μέλη και τους οπαδούς του να του συμπεριφέρονται με τρόπο ιησουίτικο, είτε έχουν, είτε δεν έχουν επίγνωση του ιησουιτισμού τους. Να γιατί το κόμμα στέκεται πέρα και πάνω απ' όλα. Ενώ ακόμη και η αληθινή ζωή θα πρέπει να βρει την δικαίωσή της μέσα από το κόμμα. Δεν είναι ο λαός και οι τάξεις που οφείλουν να δημιουργήσουν αφεαυτού τους τα κόμματα, τους σχηματισμούς και τις συλλογικότητες που χρειάζονται στην δράση τους, αλλά αντίθετα τα κόμματα είναι εκείνα που πρέπει να δημιουργήσουν τον λαό και τις τάξεις.

Κι όπως συμβαίνει πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις τα κόμματα δημιουργούν το εικόνισμα του λαού και των κοινωνικών τάξεων που τους βολεύει, στη θέση του αληθινού λαού και των κοινωνικών του τάξεων που υπάρχουν στην αληθινή ζωή. Ένα εικόνισμα που αποβλακώνει τους πιστούς οπαδούς και αποχαυνώνει όλους τους υπόλοιπους, ώστε να υποκύψουν στον «σιδερένιο νόμο της ολιγαρχίας», όπως τον διατύπωσε ο Ρόμπερτ Μίχελς μελετώντας στην πρώτη δεκαετία του 20^ου αιώνα την γραφειοκρατική μετάλλαξη της Γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας – το αρχέτυπο της οργάνωσης για όλα τα μαζικά κόμματα της αριστεράς, ακόμη και των κομμουνιστών.

Όποιος λοιπόν τρέμει την διάσπαση και την αναμέτρηση μέχρις τελικής πτώσης. Όταν κι όποτε το επιβάλλουν τα πιο ζωτικά και άμεσα συμφέροντα του λαού. Όταν και όποτε κρίνεται η τύχη της χώρας και του λαού. Όποιος δεν καταλαβαίνει γιατί η ενότητα του λαού, ή του προλεταριάτου κατά τον Ένγκελς, περνά αναγκαστικά «μέσα από διαφορετικές κομματικές ομαδοποιήσεις, οι οποίες επιδίδονται σε βεντέτες ζωής και θανάτου μεταξύ τους, όπως γινόταν κι ανάμεσα στις Χριστιανικές σέχτες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ακόμη και την εποχή των χειρότερων διωγμών,» τότε είναι αιχμάλωτος μιας βαθιάς γραφειοκρατικής αντίληψης που θέλει τον λαό υποχείριο των κομμάτων και των μηχανισμών τους. Δεν βλέπει έξω από τον κύκλο της γραφειοκρατίας και δεν αντιλαμβάνεται την αληθινή ζωή παρά μόνο στην φανταστική της απεικόνιση μέσα από τους μηχανισμούς του κόμματος.

Αντί για την αληθινή δημοκρατία όπου οι αντιπαραθέσεις διεξάγονται ελεύθερα και δημόσια με όλη τους την δυναμική έως την τελική λύση τους, έως ότου ξεκαθαρίσει το τοπίο, η γραφειοκρατία προτιμά μια καρικατούρα κοινοβουλευτισμού με όλα τα κουσούρια του, την ίντριγκα, το παρασκήνιο, τις ισορροπίες του μηχανισμού, τα πισώπλατα μαχαιρώματα, την εξαγορά και την εξάρτηση από την δοσμένη ηγεσία που ελέγχει πάντα το ταμείο και την χρηματοδότηση του κόμματος. Ο εσωτερικός μικρόκοσμος του κόμματος αντικαθιστά τον αληθινό κόσμο, οι διαμάχες για την καρέκλα και τον έλεγχο του μηχανισμού αντικαθιστούν την αναμέτρηση πάνω σε προγράμματα και αρχές.

Φταίει το ζαβό το ριζικό μας!

Για τον γραφειοκράτη δεν υπάρχει κοινωνικό υποκείμενο, δεν υπάρχει λαός ικανός να αυτενεργήσει, να δράσει αυτόβουλα μέσα από τις ξεχωριστές τάξεις που τον απαρτίζουν, αλλά και μέσα από τις δικές του συλλογικότητες που τον ωθεί η ίδια η ζωή του να δημιουργήσει. Για τον γραφειοκράτη υπάρχουν μόνο μηχανισμοί που επιδρούν πάνω στον λαό, ή τον εκφράζουν με όρους οπαδού. Η σκέψη και η ιδεολογία του αναπαράγει τις λογικές της απολυταρχίας που αντιμετώπιζε τον λαό πάντα σαν αντικείμενο χειραγώγησης. Όπως για τους παλιούς εκπροσώπους της απολυταρχίας η θέληση του λαού δεν μπορούσε να εκδηλωθεί με κανέναν άλλο τρόπο παρά στο πρόσωπο του απόλυτου εξουσιαστή του, στο πρόσωπο του μονάρχη, έτσι και οι γραφειοκράτες της πολιτικής αντιλαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο την έκφραση του λαού από το κόμμα, ή το κράτος και τους θεσμούς του.

Πόσες και πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει από αυτό το σκυλολόι της κομματικής γραφειοκρατίας ότι ο λαός φταίει, ότι ο λαός δεν είναι έτοιμος, ότι ο λαός δεν είναι ώριμος, ότι ο λαός δεν ξεσηκώνεται και γενικά για το πόσο ξεπουλημένη και πόσο καθεστωτική είναι η δεξιά, η αριστερά και τα κόμματά της στην Ελλάδα, φταίει πάντα ο λαός. Όπως και γι' αυτούς που κυβερνάνε. Πόσες και πόσες φορές δεν άκουσες να σου χρεώνουν τις συμμορίες που κυβέρνησαν και κυβερνούν αυτόν τον τόπο επαναλαμβάνοντας με ύφος εκατό Μπουργκράφων ότι «ο λαός έχει τους ηγέτες που του αρμόζουν…»

Και το επαναλαμβάνουν με την ίδια απελπιστική και αντιδραστική ηλιθιότητα με την οποία ο κόμης Ζοζέφ ντε Μεστρ – ένας από τους πιο σκληροπυρηνικούς υπερασπιστές της «ελέω θεού» μοναρχίας – επινόησε το 1811 την γνωστή φράση: Toutenationalegouvernementqu‘ellemérite. «Κάθε έθνος έχει την κυβέρνηση που του αξίζει. Πολύ σκέψη και εμπειρία που πλήρωσα ακριβά, με έπεισαν γι' αυτήν την αλήθεια ως μαθηματική πρόταση. Κάθε νόμος είναι περιττός ακόμα και θανατηφόρος (όσο εξαιρετικός κι αν είναι από μόνος του), αν το έθνος δεν είναι αντάξιο του νόμου και δεν είναι προϊόν του νόμου.»[9] Και ποιος καθορίζει το νόμο; Μα μόνο αυτός που έχει ορίσει ο Θεός, δηλαδή η ανωτέρα δύναμη που στην ιστορία πάντα είχε και έχει κοσμικά χαρακτηριστικά! Αυτή είναι η πεμπτουσία της απολυταρχίας.

Με τον ίδιο στόμφο αυτού του παλιού σκοταδιστή που λάτρευε τον δήμιο ως βάθρο εκ Θεού όλου του επίγειου μεγαλείου, όλης της εξουσίας, όλης της υποταγής, μιας και είναι «ταυτόχρονα η φρίκη και ο δεσμός της ανθρώπινης οργάνωσης,»[10] εμφανίζονται όλοι οι ηλίθιοι και τα κομματικά στελέχη να ρίχνουν πάντα το φταίξιμο στο λαό γι' αυτούς που του έχουν κατσικωθεί στο σβέρκο λες και του έδωσαν ποτέ την δυνατότητα να κρίνει με βάση το αληθινό συμφέρον του.

Αφενός τα παχύδερμα της κυβερνητικής εναλλαγής για να του πουν με περίσσια θράσους, «μαζί τα φάγαμε» και αφετέρου η αριστερά της ήττας για να πάρει την εκδίκησή της για την απέχθεια που έχουν γεννήσει στον ελληνικό λαό τα κόμματα και οι επίσημες ιδεολογίες της. Έτσι είναι. Πρέπει να φορτωθεί την ευθύνη ο λαός γενικά, να απαξιωθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να χαθεί η ατομική ευθύνη, το ατομικό χρέος προς τον λαό και προπαντός να μετακυλήσει η ευθύνη από την κομματική οπαδοποίηση που εφαρμόζουν όλοι οι επίσημοι μηχανισμοί δεξιάς και αριστεράς προκειμένου να επιβιώνουν σε βάρος της κοινωνίας.

Κι επειδή ο λαός φταίει, τότε πρέπει να τιμωρηθεί παραδειγματικά. Πρέπει σώνει και καλά να διαλέξει: ή την δεξιά της προδοσίας, ή την αριστερά του ξεπουλήματος. Την Σκύλα, ή την Χάρυβδη. Άλλη επιλογή δεν έχει. Μόνο αυτή που έχει προκαθορίσει το επίσημο πολιτικό και κομματικό σύστημα. Υπάρχει χειρότερος ολοκληρωτισμός από αυτή τη λογική;

Παραπομπές

[1] B. Disraeli, Sybil or, the two Nations, vol. I, London: Henry Colburn, 1845, σ. 149.

[2] Δ. Τσάτσου, Προβλήματα Δημοκρατίας, Αθήνα: Ίκαρος, 1975, σ. 41.

[3] Καρλ Μαρξ, Η Κριτική της Εγελιανής Φιλοσοφίας του Κράτους και του Δικαίου, Αθήνα: Παπαζήση, 1978, σ. 84.

[4] Ό. π., σ. 85.

[5] Β.Ι. Λένιν, Άπαντα, τ. 48ος Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή, 1984, σ. 81.

[6] Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι ο Λένιν ξεκινούσε το Τι να Κάνουμε; Τα φλέγοντα ζητήματα του κινήματός μας, μ' αυτό ακριβώς το απόσπασμα απ' την επιστολή του Λασσάλ στον Μάρξ, της 24ης Ιουνίου 1852. Εκείνη την εποχή ήταν αδιανόητο ακόμη και για τα ηγετικά κόμματα της διεθνούς σοσιαλδημοκρατίας, να επιτρέψουν στην ανοικτή εσωκομματική ιδεολογικο-πολιτική ζύμωση και την οξεία πάλη των τάσεων, ν' απειλήσει την πολύτιμη «ενότητα του κόμματος». Μια απ' τις καθοριστικές προϋποθέσεις του εκφυλισμού της ιστορικής σοσιαλδημοκρατίας ήταν η αναγωγή της κομματικής ενότητας σε αξία καθαυτή, πάνω κι απ' την οξεία πάλη των τάσεων, που ήταν και η μόνη ικανή να ξεκαθαρίζει τις γραμμές της από συγκαταβατικές αντιλήψεις και πρακτικές. Ακριβώς το ίδιο συνέβη χρόνια αργότερα και με τα κομμουνιστικά κόμματα.

[7] Επιστολή του Φρ. Ένγκελς στον Αύγουστο Μπέμπελ, 20 Ιουνίου 1873. K. Marx & Fr. Engels, Selected Correspondence, Moscow: Progress Publishers, 1982, p. 266.

[8] Ό. Π., σ. 268

[9] Lettres et Opuscules Inédits du Comte Joseph De Maistre, Tome Premier, Paris: A. Vaton, 1853, σ. 264.

[10] Joseph de Maistre, St Petersburg Dialogues or Conversations on the Temporal Government of Providence, London: McGill-Queen University, 1993, σ. 20.

ΠΗΓΗ: Δεκεμβρίου 16, 2013, http://seisaxthia.wordpress.com/2013/12/16/…8C/

Ο Τσίπρας υποψήφιος πρόεδρος Κομισόν της ευρω-αριστεράς

Του Γιώργου Δελαστίκ

Έχουν κάθε λόγο να αισθάνονται βαθύτατη ικανοποίηση σε πολιτικό επίπεδο από χθες τόσο ο Αλέξης Τσίπρας προσωπικά όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα. Η απόφαση του συνεδρίου του Κόμματος Ευρωπαϊκής Αριστεράς που συνήλθε στη Μαδρίτη να επιλέξει τον Αλέξη Τσίπρα ως υποψήφιο για την προεδρία της Κομισιόν εκ μέρους των αριστερών κομμάτων που συμμετέχουν στο ΚΕΑ, αναβαθμίζει οπωσδήποτε το κύρος του ΣΥΡΙΖΑ και του προέδρου του σε πανευρωπαϊκή πλέον κλίμακα.

Σίγουρα δεν υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα να γίνει όντως ο Αλέξης Τσίπρας πρόεδρος της Κομισιόν, αφού τα κόμματα που συμμετέχουν στο Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ΚΕΑ) δεν θα πάρουν ούτε το 10% των ψήφων κατά μέσο όρο στο επίπεδο της ΕΕ. Όλη η Ευρώπη όμως θα μάθει πλέον ότι ο «νεαρός Ελληνας» είναι ο «πρωθυπουργός εν αναμονή» στη χώρα του.

Δεδομένου ότι οι επίσημοι υποψήφιοι για τη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα είναι πιθανότατα τρεις – τέσσερις, βία πέντε, και δεδομένου επίσης ότι το ΚΕΑ είναι το μοναδικό κόμμα με «παραρτήματα» -εθνικά δηλαδή κόμματα που συμμετέχουν σε αυτό- σε όλες σχεδόν τις χώρες της ΕΕ που είναι σύσσωμο εναντίον της πολιτικής λιτότητας, ο Αλέξης Τσίπρας θα συγκεντρώσει πάνω του τα βλέμματα πάρα πολλών Ευρωπαίων. Δεν αποκλείεται επίσης καθόλου να υπάρξει μια κάποια άνοδος της ευρω-Αριστεράς σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, έστω και μικρή ή οριακή. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο Αλέξης Τσίπρας θα πιστωθεί ποσοστό αυτής της επιτυχίας.

Είναι εκ των προτέρων επίσης πιθανότατο στα όρια της βεβαιότητας ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι το μοναδικό κόμμα της Αριστεράς σε ολόκληρη την ΕΕ που θα βγει πρώτο κόμμα – και μάλιστα με ποσοστό εντελώς αδιανόητο για άλλα κόμματα που συμμετέχουν στο ΚΕΑ. Αυτό εξ αντικειμένου φέρνει τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ, παρόλο που προέρχονται από την πιο «μνημονιακά εξευτελισμένη» χώρα της Ευρωζώνης, σε μια αδιαφιλονίκητα ηγεμονική θέση στον χώρο της ευρω-Αριστεράς. Κραυγαλέα η αντίθεση με την Ελλάδα ως… «ευρω-καρπαζοεισπράκτορα» της πολιτικής Σαμαρά – Βενιζέλου.

Έρχονται κυριολεκτικά τα πάνω κάτω σε πολιτικό επίπεδο. Η σχεδόν «πεθαμένη» ευρωπαϊκή Αριστερά προσβλέπει στον Τσίπρα και στον ΣΥΡΙΖΑ να την αναστήσουν, να της δώσουν προοπτική και ελπίδα διεύρυνσης της επιρροής της! Μετά τις ευρωεκλογές, σε όλες τις χώρες της ΕΕ η Ελλάδα, ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας θα χρησιμοποιούνται ως επιχείρημα για να πειστούν οι ευρωπαϊκοί λαοί ότι όχι μόνο η Αριστερά δεν πέθανε, αλλά και ετοιμάζεται να πάρει την εξουσία! Μπορεί βέβαια ο γράφων να διακατέχεται από βασανιστικές υποψίες για το πώς θα ασκήσει ο ΣΥΡΙΖΑ την εξουσία όταν την πάρει, αλλά αυτό είναι ένα μελλοντικό πρόβλημα που θα συζητηθεί και κυρίως θα κριθεί στην πράξη στον καιρό του, μετά τις βουλευτικές εκλογές, όποτε και αν γίνουν αυτές.

Για την ώρα αυτό που κυριαρχεί είναι η ανάδειξη του Αλέξη Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ στην αντικειμενική ηγεμονία της ευρω-Αριστεράς και η εναπόθεση πάνω τους των κύριων ελπίδων των Ευρωπαίων αριστερών. Αυτό βρήκε πραγματικά την αντανάκλασή του και στο θριαμβευτικό ποσοστό με το οποίο έγινε δεκτή η πρόταση του προεδρείου του ΚΕΑ για την επιλογή του Αλέξη Τσίπρα ως υποψηφίου της ευρω-Αριστεράς για πρόεδρο της Κομισιόν – τον ψήφισε το… 84,1%! Η προοπτική επιπλέον της νίκης του ΣΥΡΙΖΑ και στις βουλευτικές εκλογές έκανε τη ΝΔ να… «σαλτάρει» όπως συνάγεται και από την ξεκαρδιστική σε φαιδρότητα πολιτικού περιεχομένου ανακοίνωσή της: «Τα περιθωριακά κόμματα της Ευρώπης αποφάσισαν σήμερα ότι ο καλύτερος εκπρόσωπός τους είναι ο κ. Τσίπρας. Κομμουνιστικά, σταλινικά απολιθώματα με ακραίες θέσεις, απόγονοι των πιο σκληρών καθεστώτων που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα, βρήκαν στο πρόσωπο του κ. Τσίπρα έναν άξιο υποψήφιο», αναφέρει μεταξύ άλλων. Έχει δίκιο να μην ξέρει τι λέει η ΝΔ.

Βλέπετε, όλα τα κόμματα που συμμετέχουν στην ευρω-Αριστερά είναι υπέρ του ευρώ και της ΕΕ, οπότε η επιλογή τους υπέρ του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ καθησυχάζει ακόμη περισσότερο την ελληνική οικονομική και επιχειρηματική ελίτ ότι ο κατά τη ΝΔ… αιμοσταγής σταλινικός Τσίπρας θα κυβερνήσει εντός του πλαισίου της Ευρωζώνης, όπως απαιτούν οι Ελληνες αστοί και υπόσχεται η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ! Πώς να μην τρελαθεί η ΝΔ όταν βλέπει πως η «σταλινική» ευρω-Αριστερά εγγυάται και πείθει την ελληνική ελίτ ότι ο Τσίπρας θα κυβερνήσει εντός του συστήματος;

ΠΗΓΗ: Δημοσιεύθηκε στο "ΕΘΝΟΣ" την Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου 2013. Το είδα: Δευτ. 16/12/13, http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=14574:delastik-proedros&catid=58:oikonomiki-politiki&Itemid=182

Ο «μεσαίωνας» της Αιτωλοακαρνανίας…

Του παπα Ηλία Υφαντή

Πήγα, ανήμερα του Αγίου Νικολάου να εκκλησιαστώ στην Αγία Βαρβάρα Αγρινίου και ρώτησα το νέο Προϊστάμενο: «Αν, πάτερ δεν μιλήσετε, μπορώ να μιλήσω»; – «Όχι, μου αποκρίθηκε. Γιατί μου έδωσαν εντολή να μην σας επιτρέπω πλέον να μιλάτε»!

Και βέβαια δεν αιφνιδιάστηκα. Γιατί είχα καταλάβει από καιρό ότι είχαν σχεδιάσει να μου απαγορευτεί το κήρυγμα, γενικά, και ιδιαίτερα στην πόλη του Αγρινίου. Για να μην ξυπνήσει, προφανώς, με τα κηρύγματά μου η βαρέως υπνώττουσα εκλογική πελατεία του δικομματισμού.

Το σχέδιο άρχισε να εφαρμόζεται, ιδιαίτερα, αφότου εκλέχτηκε, στη θέση του πρωθυπουργού, ο ομογάλακτος του κ. Παπανδρέου, στο σιωνισμό, κ. Σαμαράς. Και, δυστυχώς ιεροφάντες του σχεδίου υπήρξαν κάποιοι ομοϊδεάτες τους κληρικοί. Οι οποίοι άρχισαν να  μου λένε άλλοι ότι «δεν μας αρέσουν αυτά, που λες» και άλλοι «να μην ξανάρθεις στο ναό μας» και άλλοι άλλα ανόητα. Δεδομένου ότι κάποιοι απ' αυτούς βλέπουν τους ναούς σαν «κονάκια» τους και τις ενορίες σαν τσιφλίκια τους.

Το πλέον όμως περίεργο είναι το ότι μου διεμηνύθη να μην αναφέρομαι με ομιλίες μου στους Γερμανούς. Γιατί βλέπετε μπορεί να υπάρχουν και κληρικοί γερμανοτσολιάδες, οι οποίοι να θεωρούν τους Γερμανούς ως  τους μεγαλύτερους ευεργέτες της πατρίδας μας και  γενικότερα της ανθρωπότητας. Παρότι θυσιάστηκαν στο βωμό της αφροσύνης τους και της παραφροσύνης τους κάπου εξήντα εκατομμύρια άνθρωποι, μεταξύ των οποίων και εφτακόσιες χιλιάδες Έλληνες. Και, παρότι, ακόμη επανέρχονται ύστερα από εβδομήντα χρόνια, για να ολοκληρώσουν το ληστρικό και δολοφονικό τους σχέδιο, λεηλατώντας και αφανίζοντας εμάς και την πατρίδα μας…

Κάτω, λοιπόν, απ' αυτές τις συνθήκες, η μόνη έπαλξη, που μου είχε απομείνει ήταν ο Ι. Ναός της αγίας Βαρβάρας Αγρινίου, όπου ο, επί 15ετίαν απηνώς και πολυτρόπως διωκόμενος  π. Χριστόφορος  Μουτάφης κρατούσε, όσο ήταν Προϊστάμενος, Θερμοπύλες. Αλλά, όπως γράψαμε και ξαναγράψαμε, το καθεστώς της ρουφιανοκρατίας κατόρθωσε με ανέντιμα μέσα και μέτρα να πετύχει την ατιμωτική καθαίρεσή του από την προεδρεία του εκκλησιαστικού συμβουλίου.

Και πώς συντελέστηκε το «μεγάλο» αυτό κατόρθωμα;

Διόρισαν στη φτωχική ενορία της Αγίας Βαρβάρας και τρίτον εφημέριο. Όταν στις χρυσοφόρες ενορίες του Αγρινίου, Άγιο Δημήτριο, Άγιο Χριστόφορο, Αγία Τριάδα και Μητρόπολη υπάρχουν δύο ή και ένας μόνο εφημέριος. Τη στιγμή, που με βάση τα αριθμητικά δεδομένα των ενοριτών, απαιτούνται τέσσερις ή και πέντε εφημέριοι. Αλλά βέβαια τι σημασία μπορεί να έχουν οι ενορίτες και οι ενορίες, όταν προηγούνται τα μεγαλοφυή σχέδια της κομματικής και παρεκκλησιαστικής ρουφιανοκρατίας! Με τα οποία, όπως φαίνεται, προβλεπόταν, όχι μόνο η ατιμωτική καθαίρεση του π. Χριστοφόρου Μουτάφη, αλλά και η διαπαντός μέσου και τρόπου απομάκρυνση και της ελαχιστότητάς μου…

Εύλογο πρόσχημα για την απομάκρυνσή μου αυτή αποτέλεσε το σχετικό με τον «αλυσοδεμένο Πατροκοσμά» δημοσίευμά μου (1-12-13) στο «Χωνί». Όπου γίνεται λόγος για το  αλυσόδεμα εκ μέρους του Σ/του Μητρπολίτη Αιτ/νίας κ. Κοσμά της πόρτας του Ιερού Ναού της «Ακαδημίας Αγίου Κοσμά του Αιτωλού» στα Παλιάμπελα Βόνιτσας Ξηρομέρου. Γεγονός, που, κατά την ταπεινή μου γνώμη, αποτελεί μνημείο μεσαιωνικής βαρβαρότητας. Αφού, πέραν των άλλων, προσβάλλει βάναυσα το δημοκρατικό και φιλελεύθερο ελληνικό και ορθόδοξο ήθος.

Κάτω, λοιπόν, απ' αυτές τις συνθήκες μου απαγόρευσε το κήρυγμα ο Σ/τος κ. Κοσμάς. Ισχυριζόμενος, με βάση τις πληροφορίες, που έχει, ότι τα κηρύγματά μου  «δεν είναι πνευματικά».

Και μπαίνει το ερώτημα: Ποιοι και με ποια κριτήρια αποφαίνονται για το ποια είναι και ποια δεν είναι πνευματικά τα κηρύγματα;

Μήπως κάποιοι φθονεροί και μοχθηροί «ιεροεξεταστές» και «καρδινάλιοι», που κι όταν ακόμη δεν βρίσκουν εφευρίσκουν αφορμές, για να «κατεσθίουν» με περισσή βουλιμία και ευχαρίστηση τις καρδιές των συναδέλφων τους! Όταν, προφασιζόμενοι «προφάσεις εν αμαρτίαις», τους φορτώνουν με «τυρίες» και άλλες μωρές και μεσαιωνικές κατηγορίες, προκειμένου να πετύχουν την εξόντωσή τους…

Ή μήπως κάποιοι γλοιωδώς σιελορροούντες ρουφιάνοι και κροκοδείλια δακρυρροούσες ρουφιάνες, που άγουν, δυστυχώς,  και φέρουν τα εκκλησιαστικά πράγματα; Όπως συνέβαινε και με ανάλογους διαβόητους άνδρες και γυναίκες (Ιωάννες- Θεοδώρες, κλπ) στον παπικό μεσαίωνα. Οπότε είχαν οδηγήσει τον παπικό θεσμό στην έσχατη παρακμή και ανυποληψία!…

Ή μήπως κάποιοι βολεμένοι εγκάθετοι του σαμαριτικού και σιωνιστικού τεμπελχανείου; Οι οποίοι το μόνο για το οποίο νοιάζονται είναι οι βιλάρες τους, οι αμαξάρες τους, οι κοιλάρες τους και οι διάφορες πολιτικοθρησκευτικές φανφάρες τους! Τη στιγμή, που υποφέρουν και ξεσπιτώνονται και αυτοκτονούν οι συνάνθρωποί τους κατά χιλιάδες και εκατομμύρια…

Γνώμη για το ποια είναι ή δεν είναι πνευματικά κηρύγματα έχει η μερίδα εκείνη του λαού του λαού, που βρίσκεται σε κατάσταση λιμού «του ακούσαι λόγον Θεού». Κηρύγματα, δηλαδή, που βγαίνουν μέσα απ' την καρδιά «των δεδιωγμένων ένεκεν δικαιοσύνης» και που χορταίνουν και ξεδιψάνε τις καρδιές, που πεινάνε και διψάνε  για την αλήθεια και δικαιοσύνη του Ευαγγελίου.

Κατάσταση λιμού, που, δυστυχώς, θα συνεχίζεται, μέχρις ότου κάποιοι μητροπολίτες καταλάβουν ότι είναι επίσκοποι, αντιπρόσωποι του Χριστού και όχι δεσποτάδες εκπρόσωποι  του Μεγάλου Ιεροεξεταστή της μεσαιωνικής Ισπανίας Τουρκοεμάδα….

Ώστε να πάψουν να φιμώνουν την αλήθεια και τη δικαιοσύνη του Ευαγγελίου…

παπα-Ηλίας, Δεκεμβρίου 16, 2013, http://papailiasyfantis.wordpress.com/2013/12/16/…82/, e-mail: yfantis.ilias@gmail.com

Υ.Γ. Η αλυσίδα της φωτογραφίας, που  έχει τοποθετηθεί απ' τον Σ/το Αιτ/νίας κ. Κοσμά στον Ι. Ν. Αγίου Κοσμά του Αιτωλού της "Ακαδημίας Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός" δεν αποτελεί μνημείο μεσαιωνικής βαρβαρότητας;

ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

Ο άνθρωπος διαχρονικά αναμένει και προσδοκά στηριζόμενος στην ελπίδα. Τί προσδοκά όμως; Ο σκλαβωμένος την ελευθερία του, ο χρονίως πάσχων την υγεία του, ο πολεμιστής τη λήξη του πολέμου, ο άνεργος την ανεύρεση εργασίας, ο πεινασμένος την εξασφάλιση τροφής, ο πλούσιος τη διόγκωση των κερδών του. Αν εξαιρέσουμε την προσδοκία του απλήστου για κέρδη, όλες οι άλλες προσδοκίες είναι καλές και άγιες. Όλες όμως εγκλωβίζουν τον άνθρωπο στον βιολογικό του χώρο και πολλές φορές τον εμποδίζουν να κάνει την υπέρβαση για να εισέλθει στον χώρο του πνεύματος.

Η ελευθερία συνιστά το υπέρτατο αγαθό κατά τους δυτικούς ιδεαλιστές και υλιστές. Και εννοούν αυτοί την προσωπική ελευθερία, την οποία θεμελιώνουν στα αθεμελίωτα ανθρώπινα δικαιώματα! Εννοούν ακόμη την εθνική ελευθερία και εκεί σταματούν. Η πνευματική ελευθερία τους είναι παντελώς άγνωστη! Απόκτησαν οι λαοί της Δύσης προσωπική ελευθερία με την κατάρρευση της φεουδαρχίας. Αποκτήσαμε εμείς εθνική ελευθερία με ποταμούς αίματος. Ας κάνουμε κάποιον απολογισμό των συνεπειών. Εκείνοι που προπαγάνδισαν το σύνθημα ελευθερία, ισότης, αδελφότης έγιναν οι νέοι αφέντες της γης. Στο όνομα της ελευθερίας ξεχύθηκαν και μετέτρεψαν πλείστες όσες περιοχές της γης σε αποικίες τους! Στους γηγενείς συμπεριφέρθηκαν όπως οι φεουδάρχες τους κολλήγους και ακόμη χειρότερα! Βοήθησαν και μας να ελευθερωθούμε, για να μας καταστήσουν προτεκτοράτο, το οποίο κατευθύνουν όπου θέλουν με το χαλινό του δανεισμού!

Κάποιος από τους ισχυρούς του 20^ου αιώνα είχε ειπεί, με τον κυνισμό που τον διέκρινε, ότι για να είσαι ελεύθερος πρέπει να έχεις και κάποια χρήματα. Οι υπέρμαχοι της ελευθερίας φροντίζουν να μας ελαφρώνουν από το βάρος των χρημάτων ολοένα και περισσότερο! Είναι ελεύθεροι οι λαοί της Αφρικής και της Ασίας με την παρέλευση της αποικιοκρατίας; Είναι ελεύθεροι όσοι εκλιπαρούν για κάποια εργασία, οποιαδήποτε εργασία παραθεωρώντας τις ικανότητές τους, τους τίτλους σπουδών τους, την εμπειρία τους; Είναι ελεύθεροι όσοι αντιμετωπίζουν το δίλημμα ποιους από τους λογαριασμούς θα πληρώσουν αυτό τον μήνα και ποιους θα αφήσουν ανεξόφλητους; Είναι ελεύθεροι όσοι αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα υγείας, λόγω κατάρρευσης του ασφαλιστικού συστήματος; Είναι ελεύθεροι, τέλος, όσοι ανασηκώνουν το κάλυμμα του κάδου απορριμμάτων, για να αναζητήσουν κάτι φαγώσιμο στο εσωτερικό του; Με βάση τα ισχύοντα η προφανής απάντηση είναι: Όχι.

Αλλά τότε τους ελεύθερους πρέπει να τους αναζητήσουμε μεταξύ των εχόντων και κατεχόντων. Αυτοί ασκούν εξουσία και οι άλλοι υποτάσσονται στη θέλησή τους. Αυτοί μπορούν να σπαταλούν χωρίς να αναγκάζονται να μετρήσουν τα αναρίθμητα υπάρχοντά τους. Αυτοί κηρύσσουν πολέμους για τα συμφέροντά τους και δεν έχουν την έγνοια, πότε αυτοί θα τερματιστούν. Αυτοί δεν υπολογίζουν το κόστος νοσηλείας. Αυτοί καθορίζουν τις τιμές των αγαθών, που άλλοι παράγουν, αλλά και τις τιμές των προϊόντων που παράγουν στις εγκαταστάσεις τους. Είναι όλοι αυτοί ελεύθεροι; Με βάση τα ισχύοντα η προφανής απάντηση είναι: Ναι.

Ποιο είναι το τραγικό σφάλμα που διαπράττουμε, ώστε να καταλήγουμε σε συμπεράσματα σαν τα προηγούμενα; Αγνοούμε την πνευματική διάσταση του ανθρώπου. Θεωρούμε αυτόν ως ζώο της ομοταξίας των θηλαστικών, το οποίο έχει ανάγκες αποκλειστικά βιολογικής φύσεως. Αλλά, αν αυτή ήταν η αλήθεια, τότε ο άνθρωπος θα ήταν το δυστυχέστερο ζώο, επειδή έχει συνείδηση. Τι ακριβώς είναι η συνείδηση, δεν το έχουμε διαλευκάνει επιστημονικά. Πάντως κατανοούμε χωρίς δυσκολία τον όρο. Με τη βοήθεια της συνείδησης κατανοούμε, γιατί ο άνθρωπος είναι ελεύθερος, δηλαδή υπερβαίνει το πλαίσιο του βιολογικού εξαναγκασμού. Και αν δεν το υπερβαίνει, τότε όλα τα περί ελευθερίας είναι φληναφήματα απάτης. Αν οι ενέργειές μας είναι απόρροια του γενετικού καταναγκασμού, τότε ο άνθρωπος δεν έχει ουδεμία ευθύνη για τις πράξεις και τις παραλείψεις του. Και αν όλα τελειώνουν στον τάφο, τότε ο άνθρωπος είναι ον τραγικό στο έπακρο! Όλα τα άλλα ζώα είναι θύτες ή θύματα στη βάση του ενστίκτου. Ισχύει το ίδιο και για τον άνθρωπο; Αν ναι, τότε προς τι οι διακηρύξεις για ελευθερία, κοινωνική δικαιοσύνη, ισότητα; Πώς θα υπερβεί ο άνθρωπος τον νόμο της ζούγκλας, αν υπάρχει; Να το τραγικό αδιέξοδο εκείνων που καυχώνται πως δεν προσδοκούν κάτι πέρα από τον φυσικό κόσμο.

Ας εξετάσουμε και τους πλουσίους, που όλοι φθονούμε και ζηλεύουμε την «τύχη» τους! Είναι ελεύθεροι αυτοί που θέλουν τα πάντα δικά τους και αδιαφορούν για το αν αυτή τους η απληστία οδηγεί στην εξόντωση πλήθος συνανθρώπων τους; Και ακόμη βαθύτερα είναι αυτοί μακάριοι; (Ο όρος ευτυχισμένοι δεν αποδίδει πλήρως την κατάσταση που δηλώνει ο λησμονημένος αρχαιοελληνικός όρος).  Χαίρονται τα πλούτη τους χωρίς σκιά ανικανοποίητου, άγχους, έλλειψης νοήματος ζωής, διάθεσης αυτοκαταστροφής; Μάλλον όχι, όπως συμπεραίνουμε από την ανάλυση της προσωπικής ζωής πλήθους πλουσίων. Από την άλλη δεν λείπουν οι μαρτυρίες χαριτωμένων στην ανέχειά τους ανθρώπων. Όχι δεν εγκωμιάζω τη φτώχια. Ο συγγραφέας των Παροιμιών της Παλαιάς Διαθήκης αποκρούει τη φτώχια, όπως και τον πλούτο. Θέλω να τονίσω ότι υπήρξαν άνθρωποι ελεύθεροι ενώ συνάνθρωποί τους είχαν στερήσει από αυτούς τα πάντα: Όλα τα περιουσιακά τους στοιχεία. Την προσωπική τους ελευθερία με τον εγκλεισμό σε στρατόπεδα υπό συνθήκες καταναγκαστικής εργασίας με ελάχιστη τροφή και ανεπαρκέστατη θέρμανση. Τα προσφιλή τους πρόσωπα, την πορεία των οποίων αγνοούσαν. Και όμως άντεξαν, διότι είχαν ακλόνητη την ελπίδα: Ότι κάποτε θα ερχόταν το τέλος του μαρτυρίου τους, θα αντάμωναν με τα προσφιλή τους πρόσωπα, θα άρχιζαν νέα ζωή! ΚΙ αν αυτό δεν θα συνέβαινε μια ακόμη τρανότερη ελπίδα φούντωνε μέσα τους: Ο τάφος δεν είναι η τελευταία μας κατοικία, αλλά είσοδος σε μιαν άλλη ζωή ατελεύτητη!

Αυτό ήλθε να μας διδάξει ο Λυτρωτής του κόσμου, ο Χριστός, η κατ' εξοχήν προσδοκία των εθνών, των ταπεινών και καταφρονεμένων αλλά και των βυθισμένων στο υπαρξιακό κενό ισχυρών και κατεχόντων. Όμως αυτή την ελπίδα την έχουμε αποποιηθεί στο όνομα ενός αρρωστημένου «ορθολογισμού», ο οποίος ποινικοποιεί την πίστη στον Θεό και προσφέρει ως υποκατάστατα πλήθος εγκοσμίων προσδοκιών για έναν καλύτερο κόσμο με λιγότερο χυμένο άδικα αίμα, με περισσότερη ειρήνη, με βαθύτερη δικαιοσύνη, με πλήρη ελευθερία. Και οι αιώνες κυλούν και οι τύραννοι εναλλάσσονται και τα θύματα πληθαίνουν και στο τέλος ενοχοποιούμε τον Θεό για την συμφορά που μας βρήκε, αν και δεν πολυπιστεύουμε σ' αυτόν. Γιατί, αν πιστεύαμε, θα επακολουθούσε δέσμευση, το χρέος να σηκώσουμε τον προσωπικό μας σταυρό αγόγγυστα προσδοκώντας μια ζωή ατελεύτητη για εκείνους που αγωνίστηκαν για το αγαθό. Να όμως που οι πολλοί μας παρασύρουν να βλέπουμε διαρκώς μπροστά μας την τιμωρία ως απειλή ενός κακού και απάνθρωπου Θεού. Τα κριτήρια της απόδοσης δικαιοσύνης δεν μας εγγίζουν. Είμαστε αλαζόνες πλούσιοι και φτωχοί, ισχυροί και αδύναμοι, εγγράμματοι και αγράμματοι. Πώς να ομολογήσουμε ότι η ευθύνη είναι προσωπική του καθενός μας. Άλλωστε υπάρχει και το σύγχρονο συγχωροχάρτι: Για όλα φταίει η απρόσωπη κοινωνία.

Ο Χριστός γεννάται για μία ακόμη φορά προκλητικός μέσα στην άκρα ταπείνωσή του. Εμείς δεν θέλουμε να άρουμε τον σταυρό του με υπομονή, ταπείνωση και ελπίδα. Προτιμούμε να μας σταυρώνουν άλλοι, που συνήθως αποκαλούμε σωτήρες, ή να καταποντιζόμαστε στο υπαρξιακό κενό. Οι προσδοκίες μας είναι «ρεαλιστικές»! Είναι αυτού εδώ του κόσμου.

«ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ», 15-12-2013

Η στρατηγική του παλλαϊκού Μετώπου

Του Τάκη Φωτόπουλου*

Ενώ κορυφώνεται η τεχνητή κρίση που δημιούργησε η Υπερεθνική Ελίτ (Υ/Ε) στην Ουκρανία για να επιτύχει την ενσωμάτωσή της στην Νέα Διεθνή Τάξη της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, τα διδάγματα που περιέγραψα την περασμένη εβδομάδα επιβεβαιώνονται. Θρασύτατοι λακέδες της Υ/Ε, όπως εκπρόσωποι του Στέητ Ντιπάρτμεντ και η ίδια η Άστον, (η πραγματική Υπουργός Εξωτερικών «μας»), δεν δίστασαν να ενθαρρύνουν «διαδηλωτές» που απαιτούν το ξήλωμα ολόκληρης της πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας της χώρας, δηλαδή την «αλλαγή …καθεστώτος»!

Όταν μάλιστα τόλμησε η Ουκρανική κυβέρνηση να κάνει μια προσπάθεια να διαλύσει διαδηλωτές που είχαν αποκλείσει κυβερνητικά κτίρια βγήκε αμέσως ο αρχηγός του Στεητ Ντιπάρτμεντ να εκφράσει την «αηδία» του. Τώρα, Αμερικάνοι και Ευρωπαίοι απειλούν με εξοντωτικά εμπάργκο την Ουκρανία αν δεν ενσωματωθεί στην ΕΕ, (η οποία ισοπεδώνει κάθε έννοια εθνικής κυριαρχίας των μελών της), αντί να ενταχθεί στην Ευρασιατική Ένωση, (η οποία τόσο στην πράξη, όσο και στη θεωρία, όπως έδειξε με τον βαρυσήμαντο λόγο του ο Πούτιν στην Ομοσπονδιακή Συνέλευση -12/12/2013)) σέβεται την εθνική κυριαρχία.

Όμως, υπάρχει και άλλο δίδαγμα από τα γεγονότα στην Ουκρανία: ότι φανερώνει την ανοησία των «Μαρξιστών της συμφοράς» που ακόμη μιλούν για ενδο-ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις μεταξύ Ρώσων και Δυτικών, ή αντίστοιχα των διαφόρων γεωπολιτικών «ειδικών» που μιλούν για άξονα ΗΠΑ-Ρωσίας μετά τη συμφωνία με το Ιράν! Στην πραγματικότητα, η Ρωσία υπό τον Πούτιν βρίσκεται σε ρόλο αμυνόμενου, όπως και πολλές άλλες χώρες  που μάχονται για την εθνική κυριαρχία τους (από την Βενεζουέλα και την Κούβα μέχρι το Ιράν και τη Συρία) μπροστά στην μαζική προσπάθεια της Υ/Ε να επιβάλλει την παγκόσμια διακυβέρνησή της και να δημιουργήσει παντού Ελληνικά προτεκτοράτα…

Όλα αυτά είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την στρατηγική ενός παλλαϊκού Μετώπου γιατί συνεπάγονται ότι, πριν από την έξοδο από την ΕΕ, θα πρέπει να έχουμε κάνει τις αναγκαίες συμμαχίες, ώστε να αντιμετωπίσουμε μια αδίστακτα εγκληματική Υ/Ε που θα κάνει το παν για να μας κρατήσει στην θέση ενός άτυπου προτεκτοράτου. Σε αυτό της παρέχουν αμέριστη βοήθεια οι ντόπιοι λακέδες της και τα προνομιούχα κοινωνικά στρώματα, που είναι λιγότεροι απο το 1/3 του πληθυσμού, με το άλλο 1/3 να κατατάσσονται επίσημα φτωχοί και οι υπόλοιποι να εξαθλιώνονται καθημερινά περισσότερο.

Το κοινωνικό υποκείμενο, επομένως, ενός παλλαϊκού Μετώπου με τους στόχους που ήδη περιέγραψα, είναι όλα τα θύματα της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης: οι άνεργοι και οι υποαπασχολούμενοι, οι μισθωτοί στο όριο επιβίωσης και οι λιμοκτονούντες συνταξιούχοι, οι άρρωστοι χωρίς ιατρική ασφάλιση (1/3 του πληθυσμού σήμερα) και τα παιδιά χωρίς Παιδεία, γιατί δεν έτυχε να γεννηθούν από «βολεμένους» γονείς.

Το πολιτικό υποκείμενο είναι, βέβαια, το ίδιο το παλλαϊκό Μέτωπο Κοινωνικής και Εθνικής Απελευθέρωσης (ΜΕΚΕΑ), στο οποίο πρέπει να ενταχθούν σαν απλοί πολίτες, ανεξάρτητα από κομματική ταυτότητα και ιδεολογία, όλα τα θύματα της παγκοσμιοποίησης (δηλαδή η μεγάλη πλειοψηφία του λαού) εφόσον δεσμεύονται από τους στόχους που περιέγραψα και αποβλέπουν στην κοινωνική απελευθέρωση μέσα από την οικονομική και εθνική κυριαρχία. Εάν υπήρχε ένα τέτοιο Μέτωπο σήμερα δεν θα υπήρχαν χιλιάδες συμπολίτες μας να παγώνουν γιατί τους έκοψαν το ηλεκτρικό ρεύμα. Οργανωμένα και συλλογικά, επιτροπές του Μετώπου θα επανασυνέδεαν όποιον αδυνατούσε να πληρώσει τον λογαριασμό της ΔΕΗ και ας τολμούσε η κοινοβουλευτική Χούντα κατόπιν να κάνει μαζικές συλλήψεις διότι δήθεν παρανομούν, όταν οι ίδιοι έχουν κάνει κάθε είδους εγκληματική παρανομία σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων. Και δεν υπάρχει μεγαλύτερη παρανομία από το να καταδικάζεις κάποιο σε θάνατο με την οικονομική βία, ό,τι και να λένε οι «Νόμοι» που ψήφισε ένα κοπάδι βολεμένων επαγγελματιών πολιτικάντηδων.

 Αντίστοιχα, αν υπήρχε παρόμοιο ισχυρό Μέτωπο, κανένας Υπουργίσκος δεν θα μπορούσε να στρέψει τους φοιτητές (που εάν καταλάβαιναν το καθήκον τους σαν πολίτες θα έπρεπε να ηγούνται του αντιχουντικού αγώνα) ενάντια στους απολυμένους διοικητικούς υπαλλήλους, ή να στρέφει τους αρρώστους κατά των γιατρών. Είναι φανερό ότι τόσο οι υπάλληλοι όσο και οι γιατροί, άμεσα η έμμεσα, αγωνίζονται να προστατεύσουν τον κοινωνικό χαρακτήρα βασικών αγαθών, όπως η Παιδεία και η Υγεία. Ούτε καμιά δύναμη ΜΑΤ θα μπορούσε να σταματήσει τα εκατομμύρια ανέργων και πεινασμένων να κλείσουν τους δρόμους – όπως στην Αργεντινή, αναγκάζοντας την εκεί κοινοβουλευτική Χούντα να φύγει με ελικόπτερα…

Το Μέτωπο αυτό, με παρόμοιες δράσεις, θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν καταλύτης για θεμελιακές  πολιτικές και οικονομικές αλλαγές που είναι οι μόνες που θα μπορούσαν να μας βγάλουν από τον σημερινό βούρκο, ενώ θα έδειχνε την επιχειρούμενη (με το αζημίωτο) εξαπάτηση του Λαού από κόμματα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, ότι μέσα στην ΕΕ θα μπορούσαμε ποτέ να βγούμε από την καταστροφή. Έτσι, θα μπορούσε, αρχικά, να απαιτήσει την άμεση διεξαγωγή εκλογών, όπου το Μέτωπο θα κατέβαινε με πρόγραμμα την υλοποίηση των στόχων που ανέφερα στο προηγούμενο άρθρο. Οι στόχοι αυτοί θα γινόντουσαν  εφικτοί αν η Κυβέρνηση Λαϊκού Μετώπου συγκαλούσε Συντακτική Συνέλευση, η οποία θα ακύρωνε όλες τις ληστρικές και αποικιοκρατικές συμβάσεις με ΕΕ, ΝΑΤΟ κ.λπ., τα Μνημόνια και τους συνακόλουθους εγκληματικούς «Νόμους». 

Τότε, θα μπορούσε να αρχίσει ένας πραγματικός  αγώνας για την οικονομική αυτοδυναμία, μέσα από την ριζική αναδιάρθρωση της παραγωγικής μας δομής, χωρίς τις δόλιες «ντιρεκτίβες» των ελίτ της ΕΕ, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες όλων των πολιτών. Ακόμη, τότε, οι πολίτες θα μπορούσαν να απολαμβάνουν τα αγαθά της κοινωνικής Υγείας, Παιδείας και Ασφάλισης (μέσα από νέους οργανισμούς που θα τους έλεγχαν άμεσα οι ίδιοι), με επανακτημένο τον κοινωνικό μας πλούτο που σήμερα ληστεύουν πολυεθνικές και μεγαλοκαρχαρίες.

Παρόμοια Λαϊκή Κυβέρνηση θα δημιουργούσε και τις προϋποθέσεις για να λυθεί στο μέλλον δημοκρατικά από τον ίδιο τον λαό το θέμα του κοινωνικο-οικονομικού συστήματος (Περιεκτική Δημοκρατία ή Κρατικός Σοσιαλισμός ή κάποια ριζοσπαστική μορφή σοσιαλδημοκρατίας). Αλλά θα επανέλθω.

* http://www.inclusivedemocracy. org/fotopoulos/

ΠΗΓΗ: Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (15 Δεκεμβρίου 2013). Το είδα: http://inclusivedemocracy.org/fotopoulos/greek/grE/gre2013/ 2013_12_15.html

Ανάγκη και Ελευθερία

Του Θεόδωρου Ι. Ζιάκα

Αναφερόμενοι, ορισμένοι από μας τους νεώτερους, στην κοσμοθεωρητική προσκόλληση των αρχαίων στην κοσμική Ανάγκη, υπογραμμίζουμε τον ανελεύθερο χαρακτήρα της αρχαιοελληνικής οντολογίας, προκειμένου να την διαστείλουμε από τη χριστιανική οντολογία, την θεμελιωμένη στην ελευθερία. Η προσέγγιση αυτή είναι σωστή, αλλά αν δεν συνοδεύεται από ορισμένες διευκρινίσεις, αδικεί κατάφορα την αρχαιοελληνική ελευθερία, χώρια που παρανοεί την αρχαιοελληνική οντολογία, ως προς τα κοινωνικά της τέλη.

Δεν υποψιαζόμαστε, όταν θέτουμε έτσι την οντολογική διαφορά κλασικού και χριστιανικού Ελληνισμού, ότι η Ανάγκη προσλαμβάνει οντολογική σημασία στους αρχαίους κυρίως για λόγους πολιτειακούς και όχι για λόγους «μεταφυσικούς» (ατομικούς-υπαρξιακούς). Αν περιοριστούμε στη διαπίστωση, ότι ο χριστιανισμός ελευθέρωσε υπαρκτικά τους Έλληνες από την υποταγή στην κοσμική Ανάγκη, απλώς δεν καταλαβαίνουμε για τι πράγμα μιλούμε.

Όταν οι Έλληνες προσέφευγαν στη λατρεία της κοσμικής Ανάγκης, δεν το έκαναν γιατί η ορμή τους προς την ελευθερία ήταν δεσμευμένη σε μεταφυσικούς νάρθηκες, με αποτέλεσμα να προβάλουν έτσι την «αναπηρία» τους αυτή ως «δουλεία» στην κοσμική Ανάγκη. Απεναντίας, προσέφευγαν στην κοσμική Ανάγκη (την «ανάγκα» στην οποία «και θεοί πείθονται»), για να κατοχυρώσουν την ατομική ελευθερία τους και να την επεκτείνουν σε κοινωνική και πολιτική, δηλαδή καθολική: την ελευθερία του «μη άρχεσθαι υπό μηδενός», κατά τον Αριστοτέλη. – Την μόνη ελευθερία που τους «ανάπαυε». Πολλαπλώς παθόντες και μαθόντες, ήξεραν πολύ καλά ότι η πολιτική ελευθερία δεσμεύεται από την πολιτειακή αταξία και όχι από την κοσμική τάξη. Επομένως: αν ο χριστιανισμός κόμιζε κάποια απελευθέρωση στους Έλληνες, αυτή δεν πρέπει να εστιαστεί στη σχέση με την κοσμική Ανάγκη, αφού κάθε άλλο παρά ως υποδούλωση βίωναν οι Έλληνες την μίμηση της κοσμικής τάξης. 

Το θέμα ήταν πώς θα ισορροπήσει σταθερά μια κοινότητα ελευθέρων ατόμων, -ατόμων με εξ ορισμού αλληλοσυγκρουόμενες προσωπικές επιδιώξεις. Μια κοινότητα όπου «πάντες» είναι «ισόψηφοι» (Άτομα) και όχι «ομόφυλοι» (κολεκτιβιστικά «μέλη»). Οπότε προς «το εφ' εαυτόν έκαστος σπεύδη» (από τα ατομικά του «καλά και συμφέροντα» οιστρηλατείται), κατά τον  Θουκυδίδη. Με άλλα λόγια: Το πρόβλημα ήταν η Δικαιοσύνη. Τα άστρα δεν πέφτουν το ένα πάνω στο άλλο κι ο κόσμος τους είναι θαυμαστά σταθερός, επειδή υπακούουν στην Ανάγκη-Δικαιοσύνη. Επειδή οι αντίθετες κινήσεις τους εναρμονίζονται. Το ανάλογο πρέπει να κατορθωθεί και στον κόσμο της πόλεως. Άρα: μίμηση της κοσμικής Δικαιοσύνης – «υποταγή» στην κοσμική Ανάγκη. Αλλά: Αν ο νόμος είναι προϋπόθεση της ελευθερίας, ο σεβασμός του δεν είναι πλήρης και αποτελεσματικός, όταν είναι μόνο καταναγκαστικός. Εξ ου και η Αρετή, ως προϋπόθεση της Δικαιοσύνης. Η ψυχή-κόσμος πρέπει να παραδειγματιστεί από την ουράνια κοσμική τάξη και να εναρμονιστεί εσωτερικά, ώστε να καταστεί ενδογενώς δίκαιη. Η εξωτερική Δικαιοσύνη θεμελιώνεται στην εσωτερική Δικαιοσύνη. Να πού απευθύνεται και πού δρα (τελειο-ποιητικά) η μίμηση της κοσμικής τάξης: στην ανωριμότητα της ατομικής ψυχής. Δηλαδή στον πυρήνα του προβλήματος της Ελευθερίας.

Μόνο το διαλυμένο άτομο της ελληνικής παρακμής και ειδικά ο γραικύλος, θα αισθανθεί το αποτέλεσμα της εσωτερικής εναρμόνισης, την Αρετή, ως «δουλεία στην Ανάγκη», ως απαράδεκτη δέσμευση της «ελευθερίας» του. Αλλά το άτομο αυτό είναι ήδη δούλο της ιδιωτείας του, έρμαιο των παθών του και άμεσα υποψήφιο για υποζύγιο του ανατολικού δεσποτισμού. Αν δεν αλλάξει δεν μπορεί να αναγνωρίσει τον χριστιανισμό ως απάντηση στο πρόβλημά του. Δεν είναι δηλαδή «αυτό» που προσέλαβε τον χριστιανισμό. Επίσης: Η υπαρκτική ελευθερία (από τον θάνατο ή από το γεγονός της γεννήσεως) είναι «αγωνία» που θα ανακύψει στην ελληνιστική εποχή, ως σύμπτωμα της αποσύνθεσης της ελληνικής ατομικότητας. Επομένως ο χριστιανισμός, θεωρούμενος μόνο ως απάντηση στην υπαρξιακή αγωνία, δεν είναι επαρκής απάντηση, αφού προηγείται του υπαρξιακού προβλήματος το πολιτικό: η κατάρρευση της θεμελιώδους νοηματοδότησης της ελληνικής ατομικής ελευθερίας ως πολιτικής. Το υπαρξιακό «κενό» δείχνει το πολιτικό κενό, το οποίο αν δεν «πληρωνόταν», η χριστιανική απάντηση δεν μπορούσε να εισχωρήσει στην ελληνική ιστορία και δι' αυτής στην παγκόσμια ιστορία. Δεν είναι του παρόντος να αναλύσουμε το πώς, αλλά αυτό είναι που έκανε η πρωτοχριστιανική Κοινότητα, και γι' αυτό άλλωστε ονομάστηκε «Εκκλησία». Δεν ήταν απλώς ατομικό-υπαρξιακό το «κενό» που κάλυψε ο χριστιανισμός, ώστε να «ενδημοποιηθεί» στα Κοινά του οικουμενικού πλέον ελληνικού πολιτισμού και να στήσει εκεί «το θέατρο της ενεργείας του» – κατά τις καίριες διατυπώσεις του Σπυρίδωνος Ζαμπελίου. Σήμερα, σε εποχή παγκοσμιοποίησης του ανθρωπολογικού μηδενισμού, όλα αυτά αντιστρατεύονται το political correct και οι ολιγόψυχοι κάμπτονται και ρευστοποιούνται. Αλλά αυτό δεν είναι λόγος να μην ομολογούμε μετά παρρησίας -μεταξύ μας τουλάχιστο- τους άλλοτε κοινούς μας τόπους.

Οι παρανοήσεις τροφοδοτούνται γνωσιολογικά από την νεωτερική συσκότιση του ανθρωπολογικού διακυβεύματος και την συνδυασμένη μ' αυτήν εσφαλμένη ερμηνεία του τρόπου με τον οποίο παρουσιάζουν οι τραγικοί την ισχύ της κοσμικής Ανάγκης. Η Τραγωδία (όπως και η σωκρατική φιλοσοφία) είναι το ανάχωμα που υψώνει το υγιές ελληνικό Άτομο, για να αποσοβήσει την κατολίσθησή του στον ηθικό και γνωσιολογικό σχετικισμό κι από εκεί στον γραικυλισμό και τον μηδενισμό. Το ανάχωμα στήνεται όταν η δύναμη του Μύθου έχει πάψει να τροφοδοτεί την κοινωνική συνοχή. Όταν η «απομυθοποίηση» έχει ήδη εξασθενίσει το «ιερό δέος» που συνέχει την πόλι. «Πώς μπορεί να σταθεί πόλις χωρίς τον ιερό φόβο;» (που φυλάει τα έρημα), θα αναρωτηθεί ο Αισχύλος. Είναι ολοφάνερη η σωφρονιστική σκοπιμότητα της Τραγωδίας. Γι' αυτό, άλλωστε, η αθηναϊκή κυβέρνηση καθιερώνει επιμίσθιο, ώστε όλοι οι πολίτες να προσέρχονται στις θεατρικές παραστάσεις. Γι' αυτό και η δημοκρατία είναι «θεατροκρατία», κατά τον ιεροφάντη των «μεγάλων μυστηρίων» της ελληνικής φιλοσοφίας. Τη διαρκή απειλή της υποστροφής στο χάος (στο «μηδέν») υπενθυμίζει άλλωστε και η γιγαντομαχία στα αετώματα του Παρθενώνα, όπως πολύ εύστοχα σημειώνει ο Κώστας Παπαϊωάννου. 

Ο χριστιανισμός δεν απελευθέρωσε το ελληνικό πνεύμα από την «υποταγή στην κοσμική Ανάγκη», καθώς δεν ετίθετο τέτοιο θέμα. Του πρότεινε, ως εναλλακτική λύση, κάτι άλλο: να βάλει τον τράχηλό του κάτω από τον ζυγό της Αγάπης. Μόνο αυτή η υποταγή μπορούσε να του εξασφαλίσει την σταθερότητα του ζητουμένου, που ήταν η ηθική και η πολιτειακή Δικαιοσύνη, η βάση της ατομικής ελευθερίας. «Αγαπήσωμεν αλλήλους ίνα εν ομονοία ομολογήσωμεν»! – «Ομολογία» δεν σήμαινε, τότε, αυτό που νομίζουμε εμείς σήμερα: την «δήλωση» που αποσπά ο ανακριτής-βασανιστής-ιεροεξεταστής κλπ, αλλά την μετοχή στον ιερό Κοινό Λόγο. 

ΠΗΓΗ: Δημοσιεύτηκε: Τρίτη, 10 Δεκεμβρίου 2013, Aντίφωνο

Το κατάλληλο έτος χρεωκοπίας

Του Βασίλη Βιλιάρδου*

Κατά την άποψη μας, όταν μία κυβέρνηση δεν μπορεί να καταπολεμήσει την ανεργία, εξασφαλίζοντας θέσεις εργασίας στη χώρα της, πρέπει να παραιτείται αμέσως – αφού αυτή είναι η πρώτη και μεγαλύτερη υποχρέωση της.

Η επόμενη είναι η κάλυψη των βασικών αναγκών των πολιτών της χώρας της – των ειδών διατροφής, του ηλεκτρισμού και του νερού, δωρεάν σε όσους αδυνατούν να τα εξασφαλίσουν (κουπόνια διατροφής κλπ.). Εάν δεν μπορεί να το κάνει, πρέπει να «αδειάζει» τη θέση της για την επόμενη – όποια και αν είναι αυτή.

Ο τρόπος χειρισμού των οικονομικών της Ελλάδας, από το υπεύθυνο υπουργείο, είναι μάλλον εφιαλτικός – όχι μόνο για την πατρίδα μας, αλλά και για τα υπόλοιπα κράτη της Ευρωζώνης, αφού πρόκειται για συγκοινωνούντα δοχεία (γεν και δολάριο)

Περαιτέρω. οι συζητήσεις σχετικά με τις πιθανότητες να χρεοκοπήσει η Ελλάδα το επόμενο έτος και να οδηγηθεί στην έξοδο από την Ευρωζώνη, έχουν ξεκινήσει ξανά – πόσο μάλλον όταν ο αριθμός των πολιτών που κινδυνεύουν να βρεθούν κάτω από το όριο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, είναι υψηλότερος στη χώρα μας, σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη της Ευρωζώνης (πίνακας).

Το ποσοστό του πληθυσμού που κινδυνεύει να βρεθεί κάτω από το όριο της φτώχειας

.Η Ιταλία και η Ισπανία ακολουθούν βέβαια με μικρή σχετικά απόσταση – χωρίς όμως να γίνονται αντικείμενο συζήτησης, όσον αφορά την κήρυξη στάσης πληρωμών εκ μέρους τους. Η αιτία είναι προφανώς το PSI, με την έννοια ότι, εάν μία χώρα αθετήσει πληρωμές ή διαγράψει χρέη της, είναι πολύ πιο πιθανόν να το ξανακάνει.

Μία δεύτερη είναι ο αποπληθωρισμός, αφού στην Ελλάδα οι τιμές είναι πλέον αρνητικές – μετά από έξι χρόνια ύφεσης, κατά τη διάρκεια των οποίων το επίπεδο τιμών δεν έπεσε κάτω από το μηδέν, κυρίως λόγω των υπερβολικών φόρων, οι οποίοι λογικά επιβάρυναν τις τιμές των προϊόντων (διάγραμμα που ακολουθεί).

Ελληνικό ΑΕΠ κατ' έτος (πράσινο), δείκτης τιμών κατ'ετος (κόκκινο)

Δυστυχώς όμως, οι τιμές των βασικών προϊόντων διατροφής, καθώς επίσης διαφόρων άλλων, δεν ακολουθούν ανάλογη πτωτική πορεία – δημιουργώντας συνθήκες «εκτάκτου ανάγκης» για τους καταναλωτές.

Περαιτέρω αναφέρεται ότι (WSJ), ο πλέον κατάλληλος χρόνος για να κηρύξει μία χώρα στάση πληρωμών, είναι όταν εμφανίσει πρωτογενές πλεόνασμα – όταν δηλαδή μπορεί να καλύπτει τις δαπάνες του προϋπολογισμού της, χωρίς να πληρώνει τόκους και χρεολύσια.

Με κριτήριο λοιπόν τις «θριαμβολογίες» της ελληνικής κυβέρνησης η οποία, όπως φαίνεται, πρώτα ανοίγει το στόμα της και μετά σκέφτεται τι είπε, το 2014 η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει – αφού τότε θα εμφανίσει πρωτογενές πλεόνασμα.

Αν και εμείς αμφιβάλλουμε, έχοντας μελετήσει τον προϋπολογισμό και διαπιστώνοντας ότι, το πλεόνασμα ευρίσκεται μάλλον στη φαντασία του υπουργείου οικονομικών (προϋποθέτει μεγάλη αύξηση των πλεονασμάτων των ταμείων κλπ.), οι αγορές, θεωρώντας τις «εξαγγελίες» της κυβέρνησης σωστές, έχουν αρχίσει ήδη να «πλέκουν» διάφορα σενάρια.

Στο γράφημα που ακολουθεί απεικονίζονται εκείνες οι χώρες οι οποίες, έχοντας δυσκολίες στην εξυπηρέτηση του χρέους τους, το αναδιάρθρωσαν ή κήρυξαν στάση πληρωμών ακριβώς εκείνο το έτος, όπου απέκτησαν πρωτογενή πλεονάσματα – επειδή τότε δεν είχαν απόλυτη ανάγκη τους δανειστές.

Κήρυξη πτώχευσης και πρωτογενές πλεόνασμα – ο κόκκινος κύκλος φανερώνει την περίοδο της πτώχευσης των διάφορων χωρών, ενώ συμπίπτουν με την αντίστοιχη περίοδο που η Ελλάδα θα έπρεπε να κηρύξει πτώχευση.

Έτσι λοιπόν οι αγορές πιστεύουν πως θα το κάνει και η Ελλάδα – γεγονός που σημαίνει ότι, ο κίνδυνος των υπολοίπων χωρών του Νότου θα αυξηθεί, οπότε τα επιτόκια δανεισμού τους (spreads) θα ακολουθήσουν ξανά ανοδική πορεία.

Δυστυχώς, ο τρόπος χειρισμού των οικονομικών της χώρας από το υπεύθυνο υπουργείο είναι μάλλον εφιαλτικός – όχι μόνο για την πατρίδα μας, αλλά και για τα υπόλοιπα κράτη της Ευρωζώνης, αφού πρόκειται για συγκοινωνούντα δοχεία.

Όλα τα παραπάνω συμβαίνουν την ίδια στιγμή, όπου στον υπόλοιπο πλανήτη οι αρνητικές ειδήσεις ακολουθούν η μία την άλλη – με κορυφαία, κατά την άποψη μας, την διαφαινόμενη αδυναμία της κεντρικής τράπεζας της Ιαπωνίας να συνεχίσει την πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης, λόγω της κατάρρευσης της αγοράς ομολόγων.

Ολοκληρώνοντας, η προετοιμασία των συναλλαγών παραγώγων για το Bitcoin, η κατακόρυφη αύξηση των αγορών χρυσού από την Κίνα, καθώς επίσης η ασθενής αύξηση των εξαγωγών της Γερμανίας, είναι ίσως οι σημαντικότερες πρόσφατες ειδήσεις – εάν δεν δοθεί σημασία στον κίνδυνο γενικευμένης πολεμικής σύρραξης στην Ασία, με αφορμή τη διαμάχη της Κίνας με την Ιαπωνία.

Επίσης, η κατάρρευση των θέσεων εργασίας των εταιρειών του αμερικανικού δείκτη Russell 2000 (διάγραμμα που ακολουθεί), παρά την αύξηση της τιμής του.

Εξέλιξη του δείκτη Russell 2000 (πράσινο), σε σύγκριση με την πτώση του αριθμού των εργαζομένων στις εταιρείες που αντιπροσωπεύει (κόκκινο).

Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι, ο δείκτης έχει αποσυνδεθεί από την οικονομική πραγματικότητα – κάτι που θα δημιουργήσει σίγουρα μεγάλα προβλήματα στην επόμενη πρόεδρο της Fed, αφού η βασική αποστολή της δεν είναι η συγκέντρωση χρημάτων σε λίγους, αλλά η εξασφάλιση θέσεων εργασίας για όλους.

Θα δημιουργήσει επίσης προβλήματα στο δολάριο – από το οποίο προσπαθούν να αποδεσμευθούν όλο και περισσότερες χώρες, μέσω της δημιουργίας νομισματικών ενώσεων κατά το πρότυπο της Ευρωζώνης (πρόσφατα οι χώρες του κόλπου, μετά από αυτές της Νοτίου Αφρικής).

* Ο κ. Βασίλης Βιλιάρδος είναι ένας σύγχρονος οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου – όπου και δραστηριοποιήθηκε επαγγελματικά για αρκετά χρόνια, με ιδιόκτητες επιχειρήσεις.

Έχει γράψει το βιβλίο "Υπέρβαση Εξουσίας", το οποίο αναφέρεται στο φορολογικό μηχανισμό της Γερμανίας, ενώ έχει  εκδώσει τρία βιβλία αναφορικά με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, με τον  τίτλο "Η κρίση των κρίσεων".

Έχει ασχοληθεί με σημαντικές έρευνες και αναλύσεις επί του αντικειμένου του (μακροοικονομία), επί διεθνούς επιπέδου, οι οποίες φιλοξενούνται τακτικά σε ημερήσιες εφημερίδες, περιοδικά και ηλεκτρονικές ιστοσελίδες.

ΠΗΓΗ: Δεκεμβρίου 10, 2013, http://www.analyst.gr/2013/12/10/5112/ και  http://www.analyst.gr/2013/12/10/5112/2/

Ωδή στα ΜΑΤ…

Του Νίκου Μπογιόπουλου*

Μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις. Αλλά πολλές φορές χίλιες λέξεις είναι δύσκολο να περιγράψουν μια εικόνα. Χτες μια ωραία εικόνα έκανε το γύρο του κόσμου: Ήταν η εικόνα ομάδας ανδρών των ΜΑΤ να βγάζουν τα κράνη τους, να κατεβάζουν τα κλομπ και να ενώνονται με διαδηλωτές στην Ιταλία.

Προσοχή! Το τι κρύβεται πίσω από το «Κίνημα των Δίκρανων» στην Ιταλία είναι στην καλύτερη περίπτωση συγκεχυμένο και στην χειρότερη είναι ήδη διαπιστωμένο ότι σε μεγάλο βαθμό έχει παρεισφρήσει στο εσωτερικό του ο εκεί «χρυσαυγιτισμός» της «Forza Nuova». Το λέμε για να σημειώσουμε ότι οι διαδηλώσεις είναι ένα πράγμα. Το που κατευθύνονται  αυτοί που διαδηλώνουν είναι ένα άλλο πράγμα. Και η φασιστική πορεία στη Ρώμη του Μουσολίνι, διαδήλωση ήταν…

Άνδρες των ιταλικών ΜΑΤ ενώνονται με τους διαδηλωτές:

http://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=_jqzUX8fkMk

Η απηνής λιτότητα και η απανθρωπιά της πολιτικής που βγάζει τους ανθρώπους στο δρόμο είναι δεδομένη σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Δεδομένη είναι η δυσαρέσκεια και η οργή των ανθρώπων. Αλλά στις συνθήκες που διανύουμε, η οικονομική κρίση χρησιμοποιείται πολλαπλώς. Άλλοτε ως το τρομολαγνικό χαρτί του ίδιου του συστήματος, που αν και ευθύνεται για την κρίση, εκβιάζει τα θύματά του «καθίστε ήσυχα μην πάθετε χειρότερα». Άλλοτε  ως αναισθητικό για να παραλύσει τα αντανακλαστικά τους. Κι άλλοτε για να επιδοτηθεί ο πολιτικός παραλογισμός στο όνομα του «ορθολογισμού».

Οι εργαζόμενοι βιώνουν την κρίση και ως θύματα, αλλά και ως παθητικοί θεατές ενός θρίλερ που, ενώ το έχουν ξαναδεί, εντούτοις τους κρατά εγκλωβισμένους στα όρια που έχουν σκηνοθετήσει οι υπαίτιοι της κρίσης. Άλλωστε δεν είναι ιστορικά πρωτοφανές: Έχει αποδειχτεί ήδη από τον Μεσοπόλεμο ότι η κρίση δεν φέρνει ριζοσπαστικοποίηση. Πολλές φορές τα κοινωνικά στραπάτσα φέρνουν απογοήτευση, κατάθλιψη, μοιρολατρία και ξεστράτισμα της οργής.

Είναι πολιτικό ζήτημα, επομένως, που έχει να κάνει πια με την ικανότητα των δυνάμεων που μιλούν στο όνομα της απελευθέρωσης των λαών από τα δεσμά της εκμετάλλευσης και της κρίσης να χειραφετηθεί αυτή η οργή. Να χειραφετηθεί δεν σημαίνει να «καπελωθεί», σημαίνει να μην αφεθεί να χειραγωγηθεί στην κατεύθυνση μιας  «λύσης» που οδηγεί ακόμα βαθύτερα στη ζούγκλα και την απανθρωπιά.

Είναι εύκολο να γίνει αυτό; Όχι. «Όταν η ιστορία κάνει μια απότομη στροφή, συμβαίνει πολύ συχνά, ακόμη και τα πρωτοπόρα κόμματα να μην μπορούν για ένα λίγο-πολύ μακρόχρονο διάστημα να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση, επαναλαμβάνουν τα συνθήματα που χτες ήταν σωστά, μα σήμερα έχουν χάσει κάθε νόημα, έχουν χάσει το νόημά τους τόσο ‘'ξαφνικά'' όσο ‘'ξαφνική'' ήταν η απότομη στροφή της ιστορίας» προειδοποιούσε ο Λένιν την παραμονή, μάλιστα, της Οκτωβριανής Επανάστασης. Αρκετά χρόνια νωρίτερα δε (σσ: πολύ νωρίτερα από τον κύριο Σαμαρά που «νομιμοποίησε» – ευχαριστούμε – την αποκοτιά μας να μιλάμε και γράφουμε για επανάσταση αφού πλέον  άρχισε και ο ίδιος να χρησιμοποιεί στις ομιλίες τον όρο «επανάσταση»!), ο Λένιν διαπίστωνε: «Θα ήταν λάθος να νομίζει κανείς ότι οι επαναστατικές τάξεις έχουν πάντα αρκετή δύναμη για να πραγματοποιήσουν την επανάσταση, όταν αυτή η επανάσταση έχει ωριμάσει πέρα για πέρα λόγω των συνθηκών της κοινωνικο-οικονομικής εξέλιξης. Όχι η ανθρώπινη κοινωνία δεν είναι συγκροτημένη τόσο έλλογα και τόσο βολικά για τα πρωτοπόρα στοιχεία. Η επανάσταση μπορεί να ωριμάσει, ενώ οι δυνάμεις των επαναστατικών δημιουργών αυτής της επανάστασης μπορεί να φανούν ανεπαρκείς για την πραγματοποίησή της. Τότε η κοινωνία σαπίζει και αυτό το σάπισμα παρατείνεται κάποτε ολόκληρες δεκαετίες».

Με τούτα και με εκείνα επιστρέφουμε στα λόγια του Ισπανού φιλοσόφου, του Ντανιέλ Ινεράριτι στην «El Paίs», που διατυπώθηκαν κατά την έναρξη του «κινήματος των πλατειών» και δεν προσέχτηκαν όσο έπρεπε: «Η αγανάκτηση  – έλεγε – παύει να είναι ένα ανώδυνο αστείο που είναι ανίκανο να αλλάξει αφόρητες καταστάσεις, όταν συνοδεύεται από µία λογική ανάλυση του "γιατί", όταν εντοπίζει ξεκάθαρα τα προβλήματα αντί να αρκείται να ξεφωνίζει τους ενόχους και όταν προτείνει συγκεκριμένο πρόγραμμα δράσης».

Εν κατακλείδι: Η εικόνα των ιταλικών ΜΑΤ να ενώνονται με τους διαδηλωτές είναι μια όμορφη εικόνα. Που δείχνει τις δυνατότητες. Πόσο μάλλον που θυμίζει κι εκείνους τους στίχους του Μπρεχτ:

«Στρατηγέ, το τανκ σου είναι δυνατό μηχάνημα/

Θερίζει δάση ολόκληρα,/

κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει./

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:/

χρειάζεται οδηγό./ 

Στρατηγέ, το βομβαρδιστικό σου είναι πολυδύναμο./

Πετάει πιο γρήγορα απ' τον άνεμο,/

κι απ' τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ./ 

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:/

χρειάζεται πιλότο./

Στρατηγέ, ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ./

Ξέρει να πετάει, ξέρει και να σκοτώνει./

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:/

Ξέρει να σκέφτεται».

Η εικόνα των ιταλικών ΜΑΤ να ενώνονται με τους διαδηλωτές είναι μια όμορφη εικόνα. Αρκεί, όμως, να μην ξεχνάμε: η πραγματική ζωή δεν είναι μια στατική εικόνα. Είναι μια διαρκής κίνηση. Που η αξία και η σημασία των εικόνων της προσδιορίζονται, τελικά, από την κατεύθυνσή της. 

* email: mpog@enikos.gr

ΠΗΓΗ: Πρώτη καταχώρηση: 12/12/2013 – 09:00,Τελευταία δημοσίευση: 11:37, http://www.enikos.gr/mpogiopoulos/198566,Wdh_sta_MAT_.html

Σημείωση admin: Δείτε και αυτό το μικρό βίντεο: http://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=_jqzUX8fkMk