ΕΛΛΑΔΑ, ΕΝΩΠΙΟΙ ΕΝΩΠΙΩ:

Είναι Παρασκευή βράδυ, όταν ο καινούργιος, ικανότατος πρωθυπουργός της χώρας ανακοινώνει, μέσα από ένα τηλεοπτικό διάγγελμα του, την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη – με τη συμφωνία και με τη βοήθεια των πρώην «εταίρων» της – Μέρος Ι

 

Του Βασίλη Βιλιάρδου*

 

"Κατά τον Αϊνστάιν, «ο ορισμός της ηλιθιότητας είναι το να επιχειρείς για δεύτερη φορά το ίδιο πείραμα, ελπίζοντας και αναμένοντας να έχεις διαφορετικό αποτέλεσμα». Για παράδειγμα, το να βάζεις τρεις κουταλιές ζάχαρη στον καφέ, διαπιστώνοντας ότι είναι πολύ γλυκός και να επιμένεις στην ίδια συνταγή (τρεις κουταλιές ζάχαρη), περιμένοντας να είναι, αυτή τη φορά, πικρός.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, να ελπίζεις ανόητα ότι, με την ίδια συνταγή (κυβέρνηση, πολιτικά κόμματα κλπ.), θα καταφέρεις να διορθώσεις τα σφάλματα της χώρας σου – ή/και ότι, με την ίδια μέθοδο (μνημόνια, ΔΝΤ, αποικιοκρατικές συμβάσεις), θα ξεφύγεις από την συνεχιζόμενη καταστροφική ύφεση που προκλήθηκε.

Απλούστερα ότι, με την ίδια «συνταγή» και με τα ίδια «διεφθαρμένα, σάπια υλικά», θα επανέλθει ως εκ θαύματος η χώρα σε πρωτογενή πλεονάσματα, θα μειωθεί η τρομακτική ανεργία, θα αναβιώσουν οι επιχειρήσεις, θα αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα, θα υπάρξουν πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και θα ακολουθήσει ανάπτυξη – με την παράλληλη καταπολέμηση της διαπλοκής και της διαφθοράς, χωρίς να λεηλατηθεί η δημόσια και η ιδιωτική περιουσία."

Σενάριο

Είναι Παρασκευή βράδυ όταν ο καινούργιος, ικανότατος, για πρώτη φορά ανιδιοτελής και συνετός πρωθυπουργός της Ελλάδας ανακοινώνει, μέσα από ένα αναλυτικό, δραματικό τηλεοπτικό διάγγελμα του, την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη – με τη συμφωνία των «εταίρων» της, οι οποίοι είναι πρόθυμοι για τα παρακάτω:

(α) να αποδεχθούν τη μετατροπή του συνόλου των δημοσίων και ιδιωτικών χρεών της σε δραχμές, έτσι ώστε να συμμετέχουν σε μία ενδεχόμενη υποτίμηση, η οποία θα μείωνε έμμεσα, «πληθωριστικά» δηλαδή, τις απαιτήσεις τους – οπότε να προσπαθήσουν να αποφευχθεί, επεμβαίνοντας μέσω της ΕΚΤ στην αγορά συναλλάγματος, 

(β) να συμφωνήσουν σε μία μερική διαγραφή (haircut) των διακρατικών χρεών (μέχρι στιγμής, η Ελλάδα έχει λάβει 126 δις € από τις χώρες της Ευρωζώνης), της τάξης των 80 δις €, έτσι ώστε το δημόσιο χρέος να μην ξεπερνάει το 100% του ΑΕΠ,

(γ) να συνεχίσουν να ενισχύουν τις τράπεζες της, για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, εντός του οποίου θα εξασφαλισθεί η μη κατάρρευση τους, καθώς επίσης

(δ)  να παραμείνει η Ελλάδα μέλος της Ευρωπαϊκή Ένωσης, παρά την έξοδο της από την Ευρωζώνη – χωρίς όμως να είναι υποχρεωμένη να τηρεί τις απορρέουσες από τη σύμβαση δεσμεύσεις (απαγόρευση δασμών κλπ.), για ένα χρονικό διάστημα πέντε ετών.

Όλα αυτά βέβαια σε αντάλλαγμα, για τον οδυνηρό εκβιασμό της εξόδου, η οποία δεν θα έπρεπε να οδηγήσει την Ελλάδα στην αυτοκτονία – ούτε τους Έλληνες στον «Καιάδα», παρά το ότι οι ευθύνες τους δεν είναι αμελητέες.

"Σε όσους αναρωτιούνται γιατί συμφώνησαν οι «εταίροι» μας με αυτούς τους όρους", αναφέρει χαρακτηριστικά ο καινούργιος πρωθυπουργός, "θα θέλαμε να τους ενημερώσουμε ότι, πήραμε το ρίσκο μίας άμεσης στάσης πληρωμών εντός του ευρώ (είναι δικαίωμα μας), με το να μην αποδεχτούμε καμία νέα δόση από τη δανειακή σύμβαση – γεγονός που θα τους κόστιζε τουλάχιστον ένα τρις €, συν τις απροσδιόριστες αλυσιδωτές αντιδράσεις εντός της Ευρωζώνης και σε ολόκληρο τον πλανήτη (όπου, μόνο οι μειώσεις των χρηματιστηριακών αξιών, η επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης και οι χρεοκοπίες τραπεζών, θα ανερχόταν σε πολλά τρις €).

Άλλωστε δικαιούμαστε μία τέτοια «αποζημίωση», αφού συμβάλλαμε στο να γίνει το ευρώ το δεύτερο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα – με τη θυσία των εξαγωγών μας, λόγω της ανόδου της ισοτιμίας του κοινού νομίσματος, η οποία προκάλεσε, μεταξύ άλλων, την αποβιομηχανοποιηση της πατρίδας μας (ενώ η λαθρομετανάστευση, με τη «βοήθεια» της συνθήκης του Δουβλίνου, μας οδηγεί στα όρια της καταστροφής).

Εκτός αυτού, η Γερμανία κέρδισε τεράστια ποσά από τη διατήρηση της σχετικά χαμηλής ισοτιμίας του ευρώ απέναντι στο δολάριο (σε σχέση με το μάρκο, το οποίο θα είχε ανατιμηθεί σε μεγάλο βαθμό, με αποτέλεσμα την κατάρρευση των εξαγωγών της), ενώ συνεχίζει να κερδίζει – αφού δανείζεται με σχεδόν μηδενικά επιτόκια, τόσο το κράτος, όσο και οι επιχειρήσεις της.

Φυσικά η αποβολή κάποιας χώρας από την Ευρωζώνη δεν είναι η σωστή λύση, ούτε για τις ίδιες, ούτε για την Ευρώπη, ούτε για τη Δύση, ούτε για την παγκόσμια ειρήνη – πόσο μάλλον όταν πολλές άλλες θα ακολουθήσουν ή, έστω, θα το υποθέσουν, με οδυνηρά επακόλουθα για το μέλλον του πλανήτη.

Εν τούτοις, δεν μπορούμε να παρακαλούμε, να υποκύπτουμε διαρκώς σε εκβιασμούς, να εξευτελιζόμαστε ή να περιμένουμε λογική και κατανόηση, από εκεί που δεν υπάρχει. Άλλωστε είμαστε βέβαιοι ότι, εάν τακτοποιήσουμε σωστά «τα του οίκου μας», δεν πρόκειται να βρεθούμε σε αδιέξοδα – είτε με το ευρώ, είτε με τη δραχμή". 

Συνεχίζοντας, ο νέος πρωθυπουργός ενημερώνει σχετικά με το ότι, οι τράπεζες θα παραμείνουν κλειστές για ένα μικρό χρονικό διάστημα, κατά τη διάρκεια του οποίου δεν θα είναι εφικτές ούτε οι ηλεκτρονικές συναλλαγές. Όλοι οι λογαριασμοί θα παγώσουν, έτσι ώστε να μετατραπούν από ευρώ σε δραχμές, με ισοτιμία 1:1 – ενώ οι Έλληνες θα είναι υποχρεωμένοι να ανταλλάξουν τα χρήματα, τα οποία έχουν στο σπίτι τους, με δραχμές.

Το χρηματιστήριο θα κλείσει για λίγες ημέρες, έτσι ώστε να αποφευχθούν αγοραπωλησίες μετοχών σε καθεστώς πανικού, ενώ μέχρι να εκτυπωθούν νέα κέρματα και χαρτονομίσματα, οι συναλλαγές θα γίνονται μόνο ηλεκτρονικά. Στη συνέχεια, οι τραπεζικές αναλήψεις δεν θα επιτρέπεται να ξεπερνούν ένα συγκεκριμένο ποσόν της τάξης των 50 € ημερησίως, έτσι ώστε να μην απειληθούν με χρεοκοπία οι τράπεζες, λόγω του αναμενόμενου bank run. 

Οι συντάξεις, τα επιδόματα ανεργίας, καθώς επίσης όλες οι άλλες πληρωμές του δημοσίου, θα εκτελούνται από αμέσως σε δραχμές – ενώ θα απαγορεύεται η ελεύθερη έξοδος των κεφαλαίων στο εξωτερικό, για την οποία θα απαιτείται προηγούμενη έγκριση. Για την εισαγωγή προϊόντων θα χρειάζεται συνάλλαγμα (ευρώ ή δολάρια), το οποίο θα αγοράζεται έναντι δραχμών, με αίτηση στις τράπεζες – σε μία ισοτιμία, η οποία θα καθορισθεί από την ελεύθερη αγορά.

Ο πρωθυπουργός συνεχίζει την ανακοίνωση του, ενημερώνοντας τους Έλληνες ότι, η Ευρωζώνη έχει λάβει τα παρακάτω μέτρα – έτσι ώστε να αποφευχθεί η μετάδοση της κρίσης στις υπόλοιπες αδύναμες οικονομίες της: 

(α) Παροχή απεριόριστης ρευστότητας εκ μέρους της ΕΚΤ στις κεντρικές τράπεζες, έτσι ώστε να είναι θωρακισμένες απέναντι στην προβλεπόμενη επίθεση των Ευρωπαίων καταθετών (bank run), οι οποίοι θα θελήσουν πανικόβλητοι να αποσύρουν τις καταθέσεις τους – φοβούμενοι την «τύχη» της Ελλάδας.

Οι τοπικές κεντρικές τράπεζες έχουν φροντίσει να έχουν οι εμπορικές τράπεζες αρκετά μετρητά στα ταμεία τους, για να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση των καταθετών τους. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιείται το πρόγραμμα έκτακτης παροχής ρευστότητας (ELA), το οποίο επιτρέπει στις κεντρικές τράπεζες την «εκτύπωση» χρημάτων – με δική τους ευθύνη, φυσικά μετά από έγκριση της ΕΚΤ.

Με κριτήριο τις ιδιωτικές καταθέσεις των Ελλήνων (170 δις €), των Ιταλών (1,414 τρις €) και των Ισπανών (1,655 τρις €), οι οποίες ενδεχομένως θα αποσύρονταν στο μεγαλύτερο μέρος τους, η ΕΚΤ έχει υπολογίσει την ασφάλεια των κεντρικών τραπεζών, απέναντι σε ένα bank run, σε ένα ύψος μεγαλύτερο των 3 τρις € – επειδή ο πανικός δεν θα περιορισθεί στην Ιρλανδία, στην Πορτογαλία, στην Ισπανία και στην Ιταλία, αλλά θα επεκταθεί στη Γαλλία, στο Βέλγιο, στην Κύπρο και αλλού.

Εδώ είναι μάλλον σκόπιμο να αναφέρουμε ότι, οι τράπεζες δεν διατηρούν στα ταμεία τους τις αποταμιεύσεις των πελατών τους, αλλά μόνο ένα ελάχιστο εγγυητικό ποσόν. Εκτός αυτού, σε αντίθεση με τις καταθέσεις, οι οποίες είναι δυνατόν να αναληφθούν βραχυπρόθεσμα, τα δάνεια των τραπεζών είναι μακροπρόθεσμα – οπότε δεν είναι σε θέση να τα απαιτήσουν αμέσως από τους πελάτες τους, επιχειρήσεις ή νοικοκυριά, για να ανταπεξέλθουν σε μία ενδεχόμενη μαζική απόσυρση των καταθέσεων.  

(β) Αύξηση των κεφαλαίων του ταμείου χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (ESM), το οποίο ξεκινάει τη λειτουργία του τον Ιούλιο του 2012, τουλάχιστον στο 1 τρις € – από τα 500 δις € που έχουν συμφωνηθεί. Παράλληλα, ο «εφοδιασμός» του με μία τραπεζική άδεια, παρά τις αντιρρήσεις των Γερμανών, έτσι ώστε να μπορεί να δανείζεται απεριόριστα από την ΕΚΤ. Η κίνηση αυτή έχει θεωρηθεί απαραίτητη, για να μπορέσει το ταμείο να ανταποκριθεί στα προβλήματα της εξόδου της Ελλάδας.

(γ) Αγορά ομολόγων του δημοσίου των ασθενέστερων κρατών (Ισπανία, Ιταλία κλπ.) εκ μέρους της ΕΚΤ ή/και του ESM, έτσι ώστε να συμπιεσθούν τα επιτόκια δανεισμού, τα οποία διαφορετικά θα εκτοξεύονταν στα ύψη.

(δ) Ενίσχυση των εμπορικών τραπεζών, οι οποίες θα χρειάζονταν «φρέσκα» χρήματα (ίδια κεφάλαια) για να επιβιώσουν – παράλληλα με τα δάνεια της ΕΚΤ. Τα χρήματα αυτά θα προέρχονται από το ESM, όπου όμως θα πρέπει να αλλάξουν οι μέχρι σήμερα ισχύοντες κανόνες – αφού το ESM επιτρέπεται να ενισχύει τα κράτη, αλλά όχι τις τράπεζες τους.

Ίσως οφείλουμε να σημειώσουμε εδώ ότι, συζητείται ήδη η ίδρυση ενός νέου ευρωπαϊκού ταμείου σταθερότητας, το οποίο θα μπορούσε να βοηθάει ειδικά τις προβληματικές τράπεζες της Ευρωζώνης – παρέχοντας παράλληλα εγγυήσεις για τις καταθέσεις των πολιτών των χωρών-μελών της Ευρωζώνης, με στόχο να μη προκαλούνται bank run.

(ε) Έλεγχος της ελεύθερης διακίνησης των κεφαλαίων, έτσι ώστε να μην είναι δυνατόν να μεταφέρουν τις καταθέσεις τους οι Ιταλοί, για παράδειγμα, στις γερμανικές τράπεζες ή σε άλλες χώρες του εξωτερικού – υποχρεώνοντας τις τοπικές τράπεζες σε χρεοκοπία.  

Βέβαια, τέτοιου είδους κανόνες είναι αντίθετοι με τις βασικές αρχές της ΕΕ, ενώ θα ήταν δυνατόν να πανικοβάλλουν ακόμη περισσότερο τους καταθέτες. Εν τούτοις, η «φυγάδευση» των κεφαλαίων από τις χώρες του νότου, σε αυτές του βορά και ειδικά στη Γερμανία, μπορεί να δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στην Ευρωζώνη – τα οποία είναι δύσκολο να αντιμετωπισθούν διαφορετικά.

(στ) Επί πλέον βοήθεια στην Ελλάδα, με στόχο τη σταθεροποίηση του νέου νομίσματος της (επέμβαση στις αγορές συναλλάγματος), το οποίο διαφορετικά θα κινδύνευε με μία τεράστια, άμεση υποτίμηση. 

Φυσικά η προετοιμασία όλων των παραπάνω μέτρων είχε γίνει ήδη, «πίσω από τις πλάτες» της Ελλάδας – η οποία σχεδιαζόταν να εκβιαστεί στην έξοδο, χωρίς την παραμικρή αποζημίωση, εάν είχε καθυστερήσει (πέρα από τον Ιούνιο) να προβεί σε στάση πληρωμών. 

Συνεχίζοντας το διάγγελμα του, ο πρωθυπουργός αναφέρει ότι, έχουν ληφθεί τα απαιτούμενα μέτρα για την εξασφάλιση των εισαγωγών ενέργειας και λοιπών βασικών προϊόντων, έτσι ώστε να μην υπάρξει πρόβλημα κατά τους τρεις επόμενους μήνες – όπου όμως η Ελλάδα οφείλει να λάβει τα απαραίτητα μέτρα, για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στο μέλλον μόνη της.

Φυσικά το ΔΝΤ έχει εκδιωχθεί, το μνημόνια έχει πάψει να ισχύει και η δανειακή σύμβαση υποτέλειας έχει διαφοροποιηθεί – με τα επιτόκια δανεισμού να μην ξεπερνούν το 0,5% επάνω από το βασικό της ΕΚΤ (1,5% συνολικά) και τις μέχρι τότε δόσεις αποπληρωμής (Πίνακας Ι) να έχουν περιορισθεί αισθητά, μετά τη νέα διαγραφή των 80 δις €.

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Υποχρεώσεις πληρωμής χρεολυσίων μετά το PSI plus, σε δις €

Έτος	Χρεολύσια
2012	8,6
2013	12,9
2014	25,4
2015	16,5
2016	13,4
2017	7,4
2018	5,5
2019	7,8
2020	5,7

Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

Ειδικά όσον αφορά τα χρεολύσια 2014-2016, τα οποία θα ήταν αδύνατον ποτέ να πληρωθούν, λόγω του τεράστιου ύψους τους, έχουν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα, έτσι ώστε να μειωθούν σε εφικτά επίπεδα.

Περαιτέρω, ο πρωθυπουργός επιχειρεί να αιτιολογήσει την απόφαση του στους πολίτες της χώρας του, γνωρίζοντας πάρα πολύ καλά ότι, εάν αντιδράσουν αρνητικά ή/και εάν δεν συμμετέχουν ενεργά στην επανεκκίνηση της οικονομίας της πατρίδας τους, το τολμηρό εγχείρημα του δεν πρόκειται να έχει αίσιο τέλος – παρά τα ανταλλάγματα, τα οποία έχει εξασφαλίσει, με τις επιτυχημένες διαπραγματεύσεις της εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη.

 

* Βασίλης Βιλιάρδος  (copyright), Αθήνα, 27. Μαΐου 2012, viliardos@kbanalysis.com. Ο κ. Β. Βιλιάρδος είναι συγγραφέας, οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου.

 

ΠΗΓΗ: http://www.casss.gr/PressCenter/Articles/2608.aspx

 

Συνέχεια στο Μέρος ΙΙ – Τελευταίο.