Το project στο Λύκειο: Η αποθέωση της αποσπασματικότητας και του φορμαλισμού – Μέρος ΙΙ
Των Μιχάλη Δουλκέρη και Σπύρου Τουλιάτου*
Στη συνέχεια προηγούμενου άρθρου μας (28 Σεπτεμβρίου 2011 – Σημείωση admin: http://tomtb.com/modules/smartsection/item.php?itemid=2174), θέλουμε να επισημάνουμε τα παρακάτω:
1. Το project λειτούργησε το πρώτο τετράμηνο με πολλά προβλήματα σε όλα τα σχολεία της χώρας (σύμφωνα με διαπιστώσεις καθηγητών που δημοσιεύονται και στο site του ΟΕΠΕΚ) και αποκάλυψε την αποσπασματικότητα του "ερευνητικού” και διδακτικού του περιεχομένου.
Κινήθηκε αντίθετα με τις αρχές του οργανωμένου προγράμματος σπουδών που έχει ως στόχο την ολοκληρωμένη διδασκαλία του αντικειμένου και της μεθόδου των επιστημών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το σημερινό αναλυτικό πρόγραμμα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες μορφωτικές ανάγκες του μαθητή.
1. Το project λειτούργησε το πρώτο τετράμηνο με πολλά προβλήματα σε όλα τα σχολεία της χώρας (σύμφωνα με διαπιστώσεις καθηγητών που δημοσιεύονται και στο site του ΟΕΠΕΚ) και αποκάλυψε την αποσπασματικότητα του "ερευνητικού” και διδακτικού του περιεχομένου.
Κινήθηκε αντίθετα με τις αρχές του οργανωμένου προγράμματος σπουδών που έχει ως στόχο την ολοκληρωμένη διδασκαλία του αντικειμένου και της μεθόδου των επιστημών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το σημερινό αναλυτικό πρόγραμμα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες μορφωτικές ανάγκες του μαθητή.
2. Η εφαρμογή του project στο σχολείο βάθυνε την αναντιστοιχία προς ένα σύστημα παραγωγής και μετάδοσης της επιστημονικής γνώσης γιατί δεν συνδέεται με τις γενικές και ειδικές επιστημονικές αρχές που συναντάμε στις διακριτές επιστήμες (φυσικές, κοινωνικές, τεχνολογικές, ανθρωπιστικές). Επομένως το project αποκαλύφθηκε στην ουσία ως ένα μερικό πρόγραμμα συνταγών, πρακτικών και διδακτικών εφαρμογών. Αυτό συμβαίνει γιατί παρακάμπτονται τα ιστορικά, μεθοδολογικά και λογικά στάδια της εξέλιξης της γνώσης που είναι απαραίτητα και για το δάσκαλο στη διδακτική πράξη και για το μαθητή στην εμβάθυνση της ουσιαστικής γνώσης. Το project σε αντίθεση με το αντικείμενο της επιστήμης διαμορφώνει μια συμβολική διάταξη γνώσεων και πληροφοριών τέτοια που οδηγεί το μαθητή στην αναπαραγωγή και απομνημόνευση έτοιμων λύσεων και εφαρμογών.
3. Σταδιακά ενσωματώνεται η μέθοδος project στη διδασκαλία του επιστημονικού αντικειμένου του κάθε μαθήματος στο σχολείο, χωρίς το ίδιο να έχει την ανάλογη μεθοδολογική και επιστημονική εγκυρότητα, αφού έχει μόνο οργανωτική, διαχειριστική και εφαρμοστική δυνατότητα. Δεν μπορούμε να διαμορφώσουμε το επιστημονικό αντικείμενο που θα διδάξουμε με όρους project γιατί αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα ο μαθητής να δρα και να σκέφτεται μόνο με διαχειριστικές κωδικές διατάξεις (κατασκευή νέων γλωσσών οργάνωσης και διαχείρισης της πληροφορίας χωρίς να επεξεργάζεται την επιστημονική γνώση και να κατανοεί σε βάθος).
4. Η οργάνωση του πληροφοριακού υλικού στο project, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι γενικές μεθοδολογικές αρχές της κάθε επιστήμης ακυρώνει τη σκέψη και την έκφρασή της με το λόγο γιατί ταυτίζεται με μία γλώσσα επικοινωνίας, την ηλεκτρονική γλώσσα, η οποία μπορεί να μετατραπεί από μέσο σε σκοπό. Το θεωρητικό μέρος της επιστήμης και η επιβεβαίωσή του με τις αποδεικτικές-πειραματικές διαδικασίες παραμερίζονται και τη θέση τους παίρνει το project, ως διαχειριστικός κώδικας ενταγμένος στην ηλεκτρονική γλώσσα.
5. Το πρόγραμμα project ταυτόχρονα στοχεύει στις νοητικές και ψυχολογικές λειτουργίες του μαθητή. Ακυρώνει σε μεγάλο βαθμό τα στάδια σύνδεσης του ανθρώπου με τη φυσική διαδικασία της μάθησης, τα οποία αναπτύσσονται σε μια εξελικτική, ιστορική και λογική πορεία, που περιλαμβάνει τις επιστημονικές, τεχνολογικές και αισθητικές γνώσεις με αποτέλεσμα τη διατάραξη της παιδαγωγικής ισορροπίας.
6. Η οργάνωση και οι μέθοδοι αναζήτησης της επιστημονικής γνώσης μέσα από το project αυξάνουν την απόκλιση των διαφορετικών επιπέδων μαθητικής επίδοσης και διαμορφώνουν ανταγωνιστικές, προσομοιωτικές στο πεδίο του ηλεκτρονικού υπολογιστή και της πληροφορίας και ενταξιακές ως προς τους θεσμούς κοινωνικές και γνωστικές λειτουργίες. Οι μαθητές του υψηλότερου επιπέδου βαθμολογικής επίδοσης λειτουργούν τυπικά, ορθολογικά και αναπαραγωγικά σε σχέση με το αντικείμενο της εργασίας τους και επιτυγχάνουν τους στόχους τους, ενώ οι μαθητές του χαμηλότερου επιπέδου βαθμολογικής επίδοσης δεν έχουν τα απαραίτητα εργαλεία και εφόδια να ακολουθήσουν τα καθορισμένα στάδια και φάσεις της εργασίας. Το αποτέλεσμα είναι η διεύρυνση της ανισότητας ανάμεσα στους μαθητές. Αυτό προκύπτει και από διαπιστώσεις που γίνονται στα σχολεία που καταγράφονται και ανακοινώνονται μέσω του διαδικτύου σχετικά με τις οδηγίες βαθμολόγησης του project στο α΄ τετράμηνο. Το ζητούμενο όμως θα έπρεπε να είναι να ανοίξει η γνώση με άλλους όρους προσέγγισής της (αναλυτικά προγράμματα, περιεχόμενο σπουδών κ.λπ.).
7. Μια άλλη διαπίστωση για το project (ερευνητική εργασία) είναι η αποσύνδεση του επιστημονικού αντικειμένου από τη μέθοδο διερεύνησης και της αξιολόγησης του συνολικού αποτελέσματος και το ότι υπάρχει εγγενής αδυναμία αντικειμενικής αξιολόγησης. Η πολυπλοκότητα της μεθόδου δεν αντιστοιχεί σε αξιολογικές κλίμακες.
8. Το project διαταράσσει τη σχέση ανάμεσα στην επιστημονική γνώση και τη διδακτική πράξη στο σχολείο. Το ερώτημα που προκύπτει είναι ποιο είναι το αντικείμενο μάθησης και με ποια μέθοδο συνδέεται. Σε πρώτη προσέγγιση που γίνεται στις μέχρι τώρα εφαρμογές δεν οριοθετείται τέτοιο αντικείμενο ούτε θεωρητικά ούτε πρακτικά. Οι φάσεις της έρευνας που προβάλλονται ως μέθοδοι προσέγγισης του αντικειμένου είναι άκυρες αφού το αντικείμενο δεν προσδιορίζεται με ακρίβεια, κινείται στα όρια της αποσπασματικότητας. Οποιαδήποτε θεματολογία για φυσικά, κοινωνικά, τεχνικά προβλήματα, οδηγεί σε ταύτιση με μια επιλεκτική και εναλλακτική διαδικασία που μπορεί να λειτουργήσει στην εφαρμογή και όχι στη μάθηση. Αυτό είναι ένας νεοφορμαλισμός.
9. Το project, οδηγεί στην ομογενοποίηση των διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων και πληροφοριών. Το ερώτημα που τίθεται είναι με ποια κριτήρια αποσπούμε στοιχεία από ένα σύνολο πληροφοριών ή προτάσεων ενός επιστημονικού πεδίου για να το μετατρέψουμε σε project. Θεμελιώδεις αρχές της παιδαγωγικής και διδακτικής παραποιούνται και αλλοιώνονται όταν οι ολοκληρωμένες διαδικασίες κατανόησης και μάθησης του περιεχομένου της γνώσης αντικαθίστανται με τη συγκόλληση αντιγραμμένων πληροφοριών. Η μάθηση λειτουργεί με τη διδακτική ενότητα, η οποία έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο σε κάθε επιστήμη, σαφές και καθορισμένο που εναρμονίζεται με το γνωστικό και νοητικό επίπεδο της τάξης (γλώσσα, ιστορία φυσική, χημεία, μαθηματικά κ.λπ.). Στο βαθμό που ο μαθητής συνδέει με αναπαραγωγικές και αποσπασματικές διαδικασίες το αντικείμενο της γνώσης, οδηγείται στην ακύρωση του μαθησιακού στόχου.
Είναι ανάγκη, λοιπόν, ακόμη και τώρα που έχει διδαχτεί το project ως μάθημα στην Α’ Λυκείου, να επανεξεταστεί από τους υπεύθυνους του Υπουργείου και να καταργηθεί, ώστε να ενταχθούν οι ώρες σε άλλα μαθήματα που μπορούν να προωθήσουν πραγματικά τη μόρφωση και τη γνώση.
* Ο Σπύρος Τουλιάτος είναι Ιστορικός, Οργανωτικός Γραμματέας της Π.Ε.Φ. και ο Μιχάλης Δουλκέρης είναι Φιλόλογος, Πτυχιούχος Μ.Ι.ΘΕ.
ΠΗΓΗ: 21-01-2012, http://www.alfavita.gr/artro.php?id=55525
