Από πού ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση;

ΣΚΑΪ:  Η Επανάσταση του ΄21 δεν ξεκίνησε από τα Καλάβρυτα» -Η Απάντηση

 Του Νίκου Κυριαζή

 

 Το γεγονός ότι η Επανάσταση του 1821 ξεκίνησε από τα Καλάβρυτα στις 25 Μαρτίου 1821, αμφισβήτησε το ντοκιμαντέρ του ΣΚΑΪ με τον τίτλο «1821».

Στο τρίτο επεισόδιο του ντοκιμαντέρ που μεταδόθηκε στις 11μμ χθες το βράδυ(08/02/2011), ο παρουσιαστής-συγγραφέας κ. Πέτρος Τατσόπουλος ανέφερε ότι είναι θρύλος η εκδοχή έναρξης της Επανάστασης από την Αγία Λαύρα.

Σύμφωνα με την εκδοχή του ντοκιμαντέρ «1821» στις 25 Μαρτίου 1821 δεν βρίσκονταν καν στα Καλάβρυτα, ούτε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ούτε ο Παλαιών Πατρών Γερμανός που η ιστορία όπως την διδαχθήκαμε στα σχολεία τον εμφανίζει να ορκίζει τους αγωνιστές, να ευλογεί τον αγώνα και να κηρύσσει την έναρξη της Επανάστασης.

Ο κ. Τατσόπουλος ανέφερε ότι ο Ελληνικός ξεσηκωμός σημειώθηκε ταυτόχρονα σε πολλά μέρη της Πελοποννήσου, κατά το διάστημα 17 έως 26 Μαρτίου 1821, μεταξύ των οποίων η Μάνη, η Καλαμάτα, τα Καλάβρυτα και η Βοστίτσα (Αίγιο).

Οι αναφορές αυτές πάντως αναμένεται να προκαλέσουν τις αντιδράσεις Καλαβρυτινών Φορέων και πολιτών και πιθανόν του Μητροπολίτη Αιγιαλείας και Καλαβρύτων κ.κ. Αμβροσίου.

Στο ντοκυμαντέρ αναφέρεται:

Επεισόδιο 3ο. «Η Εξέγερση»

Ο θρύλος λέει πως όλα ξεκίνησαν την 25η Μαρτίου στην Αγία Λαύρα. Στο μοναστήρι πάνω από τα Καλάβρυτα, ο Κολοκοτρώνης είχε συγκεντρώσει τον στρατό του. Παρόν ήταν ο Παλαιών Πατρών Γερμανός.

Η ελληνική Επανάσταση ξέσπασε πράγματι την άνοιξη του 1821, αλλά το συγκεκριμένο επεισόδιο είναι προϊόν επινόησης, που προέκυψε από την πένα του Φρανσουά Πουκεβίλ, Γάλλου προξένου στην Ελλάδα.

Η ελληνική Επανάσταση εκδηλώνεται σε διαφορετικά μέρη, μέσα στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου του 1821: Αρεόπολη, Καλαμάτα, Βοστίτσα, Καλάβρυτα. Ξεκινάει με μεμονωμένα περιστατικά βίας κατά του τουρκικού πληθυσμού και εξαπλώνεται ραγδαία, εναντίον περιορισμένης τουρκικής δύναμης

Οι εξεγερμένοι Έλληνες πολεμούν για την ελευθερία τους και ξέρουν ότι η επιτυχία της επανάστασης βρίσκεται στην απόλυτη κυριαρχία τους επί των Τούρκων, στην ολοκληρωτική τους εξόντωση. Σχεδόν 20.000 Τούρκοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά σκοτώνονται μέσα σε μερικές εβδομάδες.

Ο Σουλτάνος αντιδρά με μια τεράστια εκστρατεία τρομοκρατίας. Είναι αποφασισμένος να τιμωρήσει όλους τους ορθόδοξους Έλληνες της Αυτοκρατορίας, ακόμα και τον Πατριάρχη, παρότι είχε αφορίσει τους αρχηγούς της επανάστασης.

Αυτό το τρομακτικό καλοκαίρι του 1821, σκοτώνονται δεκάδες χιλιάδες Έλληνες και Τούρκοι. Ένα ελάχιστο μόνο ποσοστό τους σκοτώνεται στα πεδία των μαχών — οι πιο πολλοί ήταν άμαχοι πολίτες.

Η επικράτηση των Ελλήνων στην Πελοπόννησο κλείνει με την άλωση της Τριπολιτσάς, το πιο βίαιο επεισόδιο της εξέγερσης που καταλήγει στη σφαγή του μεγαλύτερου μέρους του μουσουλμανικού πληθυσμού της πόλης».

Η Απάντηση μας και η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Στις 10 Μαρτίου στην Αγία Λαύρα, έγινε σύσκεψη στην οποία έλαβαν μέρος οι ιεράρχες Παλαιών Πατρών Γερμανός και Κερνίκης Προκόπιος, ο Ασημάκης Ζαϊμης, ο Ασημάκης Φωτήλας, ο Σωτήρης Θεοχαρόπουλος, ο Σωτήρης Χαραλάμπης, ο Παναγιώτης Φωτήλας, ο Ανδρέας Ζαϊμης και ο Ανδρέας Λόντος. Παρά τους ενδιασμούς ορισμένων – μεταξύ αυτών και του Π. Π. Γερμανού – αποφασίστηκε τελικά να κηρυχθεί η επανάσταση και αναχώρησαν για διάφορες περιοχές για στρατολογία αγωνιστών. Ο Γερμανός, ο Προκόπιος και ο Ανδρέας Ζαΐμης πήγαν στα Νεζερά. Ο Σωτήρης Θεοχαρόπουλος στη Ζαρούχλα, ο Παναγιώτης Φωτήλας στο Λιβάρτζι, ο Ανδρέας Λόντος στα Βούρα (Διακοφτό). Οι Ασημάκης Ζαϊμης και Ασημάκης Φωτήλας πήγαν στο χωριό Κερπινή, βόρεια των Καλαβρύτων, όπου συνάντησαν των Ιωάννη Χονδρογιάννη, από του Μάζι, που τότε ήταν το μεγαλύτερο χωριό της περιοχής. Στις 15 Μαρτίου, ο Ιωάννης Χονδρογιάννης εξεδήλωσε στον Ασημάκη Ζαϊμη την απόφασή του να επιτεθεί στους εισπράκτορες φόρων και τοκογλύφους Σεϊδη Λαλιώτη και Ταμπακόπουλο και τη συνοδεία τους που κατά τις πληροφορίες του την επόμενη θα κατευθυνόταν από Καλάβρυτα για Τρίπολη και να φέρουν τα χρήματα. Ο Ζαϊμης ενέκρινε την κίνηση.

Πρώτος ο Νικόλαος Σολιώτης, αγνοώντας τις ατέρμονες συνελεύσεις των προεστών, μαζί με τον Αναγνώστη Κορδή και άλλους κλέφτες, στις 14 Μαρτίου 1821 έστησαν ενέδρα και χτύπησαν σε τοποθεσία κοντά στο Αγρίδι της Νωνάκριδος τρεις γυφτοχαρατζήδες και τρεις ταχυδρόμους που μετέφεραν επιστολές του καϊμακάμη Μεχμέτ Σελήχ στον Χουρσήτ πασά στα Ιωάννινα, κατόπιν παροτρύνσεως του Σωτήρη Χαραλάμπη.

Ακολούθησε στις 18 Μαρτίου 1821 η επίθεση του Χονδρογιάννη στην τοποθεσία Χελωνοσπηλιά της Κατσάνας (Λυκούρια), εναντίον του εισπράκτορα Λαλαίου Τουρκαλβανού Σεϊδή, που μετέφερε μαζί με τον καταγόμενο από τη Βυτίνα «Σαράφη» Νικόλαο Ταμπακόπουλο, χρεόγραφα από την Κερπινή Καλαβρύτων στην Τριπολιτσά.

Μετά τη Χελωνοσπηλιά καταγράφεται επίσης η εχθρική ενέργεια του Νικόλαου Σολιώτη και του Ανδρέα Πετιμεζά, κατά διαταγή του Ασημάκη Φωτήλα στο Λιβάρτζι, εναντίον δύο σπαχήδων από την Τριπολιτσά, των Τσιπουγλαίων.
Ιδιαίτερης σημασίας κρίνεται η επίθεση εναντίον ανθρώπων του Τούρκου διοικητή των Καλαβρύτων Ιμπραήμ πασά Αρναούτογλου, που ανήσυχος από την κατάσταση ξεκίνησε με ολόκληρη τη φρουρά του για την Τριπολιτσά (μέσα Μαρτίου 1821).

Στη θέση Παλιόπυργος όμως οι οικογένειες των Πετμεζαίων και Μαζαίων είχαν στήσει ενέδρα και σκότωσαν όλο το προσωπικό της μικρής προπομπής. Έντρομος ο Αρναούτογλου ματαίωσε το ταξίδι του και κλείστηκε μαζί με τους Τούρκους της περιοχής στους τρεις οχυρούς πύργους των Καλαβρύτων. Το γεγονός των Καλαβρύτων γρήγορα έγινε γνωστό στην κεντρική τουρκική διοίκηση της Τριπολιτσάς και με γρήγορους ρυθμούς πλέον οι μεν Τούρκοι συγκεντρώνονταν από την ύπαιθρο στις πόλεις της Πελοποννήσου και κυρίως στην Τριπολιτσά, οι δε Έλληνες φρόντιζαν να ασφαλίσουν τις οικογένειές τους σε ορεινά κρησφύγετα ή εφόσον είχαν την δυνατότητα μακριά από την Πελοπόννησο.
Ο απολογισμός αυτής της πρώτης ουσιαστικής πολεμικής επιχείρησης των Ελλήνων, ήταν δύο Έλληνες νεκροί και τρεις τραυματίες, μεταξύ των οποίων και ο ηρωικός Σολιώτης.

Στις 17 Μαρτίου, εορτή του Αγίου Αλεξίου «του ανθρώπου του Θεού» είχαν συγκεντρωθεί στην Αγία Λαύρα όλοι ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, Κληρικοί και λαϊκοί προύχοντες και προεστοί˙ δεν πήγαν στην Τρίπολη που τους κάλεσε ο καϊμακάμης με διαταγή του σουλτάνου (οι μόνοι που δεν πήγαν απ’ όλη την Πελοπόννησο ήσαν οι προεστοί των Καλαβρύτων), λόγω και της εορτής, οπότε ελήφθη η απόφαση κηρύξεως της Επαναστάσεως. Αν πήγαιναν και οι Καλαβρυτινοί στην Τριπολιτσά θα ήσαν και εκείνοι όμηροι και η επανάσταση δεν θα υφίστατο.Καρά βάση η ανυπακοή στην πρόσκληση του Τούρκου Διοικητού της Τριπολιτσάς από τους Καλαβρυτινούς ήταν η γενναία απόφαση περί κηρύξεως της Επαναστάσεως.Παραθέτουμε και το μήνυμα ενάρξεως του αγώνα που απεστάλη από την Αγία Λαύρα με προτροπή του Ασημάκη Φωτήλα προς τον Μαυρομιχάλη και τους λοιπούς οπλαρχηγούς και προεστούς της Μεσσηνίας, με τον Συνθηματικό Κώδικα της Φιλικής Εταιρίας.

Εξοχώτατε Α.Μ. Χθες ετελέσθη το στεφάνωμα και έστω προς γνώση σας.
Ν. Χριστόδουλος Σολιώτης – Α. Σκαλτσάς

Καλάβρυτα, 19 Μαρτίου 1821

Στις 20 προς 21 Μαρτίου: Μονή Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων: Στον παλαιό ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου το λιγοστό φως τρυπώνει με δυσκολία από τους φεγγίτες. Δεν έχει ακόμη ξημερώσει και η ομίχλη είναι πυκνή. Και όμως! Στην Ωραία Πύλη διακρίνεται περίλαμπρος, μέσα στα ολομέταξα αρχιερατικά του άμφια, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός. Εκ δεξιών του ο επίσκοπος Καλαβρύτων και Κερνίτσης Προκόπιος στυλώνει τα μάτια του στον Παντοκράτορα του τρούλου. Εξ αριστερών του ο ηγούμενος της Μονής Καλλίνικος σκυμμένος σιγοψέλνει μια προσευχή των καλόγερων. Τριγύρω βρίσκονται συγκεντρωμένοι οι προεστοί της επαρχίας και οι οπλαρχηγοί με τις παχιές τις φουστανέλες και τα μεϊντανογέλεκα. Γονατιστά και τα πρωτοπαλίκαρα του τόπου με χείλη σφαλιστά και τις ψυχές παραδομένες στον Αγώνα.

«Ελευθερία ή Θάνατος, παλικάρια μου» φωνάζει ο Παλαιών Πατρών Γερμανός και υψώνει για λάβαρο το χρυσοπόρφυρο παραπέτασμα του «Φοβερού Βήματος». Ο Ασημάκης Ζαΐμης, γέρος ­ και ακόμη σκλαβωμένος ­ δακρύζει στην προοπτική της λευτεριάς. Ο γιος του, Ανδρέας Ζαΐμης, σφιχταγκαλιάζεται με τους Πετμεζαίους, τον Αναγνώστη και τον Βασίλη, ενώ ο Λόντος και ο Χαραλάμπης κρατούν ακόμη τα χέρια τους ψηλά, στο σχήμα του σταυρού. «Το Θούριο, μωρέ παιδιά» ακούγεται ο Θεοχαρόπουλος και ο Ασημάκης ο Σκαλτσάς αρχίζει την αντάρα: «Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή…».

Το πρωί της 21 Μαρτίου 1821 κάτω από τον αιωνόβιο ιστορικό πλάτανο όρκισε 600 αγωνιστές με σημαία το παραπέτασμα της ωραίας Πύλης του ιστορικού Ναού με την εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και με το σύνθημα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ή ΘΑΝΑΤΟΣ» εξόρμησαν δια την απελευθέρωση των Καλαβρύτων.Με σημαιοφόρο τον Διάκονο της Μονής Γρηγόριο Ντόκο, εκ Σκεπαστού Καλαβρύτων, βαστάζοντας με εθνική υπερηφάνεια το ιστορικό Λάβαρο οι αγωνιστές, με αρχηγούς τον Σωτήρη Χαραλάμπη, τον Φωτήλα, τον Σωτήρη Θεοχαρόπουλο, τον Ιωάννη Παπαδόπουλο, τον Νικόλαο Σολιώτη και τους Πετιμεζαίους έφθασαν κι πολιόρκησαν τα Καλάβρυτα, (υπήρχαν 2 τζαμιά, 3 πύργοι και φρουρά από 20 αστυνομικούς Τούρκους με διοικητή τον Αρναούτογλου, ήσαν και 100 περίπου τουρκικές οικογένειες). Από τη θέση όπου σήμερα βρίσκεται το εξωκκλήσι των αγίων Αναργύρων, οι αγωνιστές κτύπησαν τον πύργο που ήταν πίσω από το σημερινό Ξενοδοχείο «Χελμός» όπου εκεί ήταν συγκεντρωμένοι οι περισσότεροι Τούρκοι.Ένας, μάλιστα, Τούρκος με το καριοφίλι του σημάδεψε στο λόφο το λάβαρο και το κτύπησε και σήμερα φαίνεται η τρύπα από το Τούρκικο βόλι. Μετά από πενθήμερη αντίσταση (21-25 Μαρτίου) ο Αρναούτογλου παραδόθηκε.και να οδηγήθηκε στο Λεχούρι όπου φυλακίσθηκε στον πύργο του Λεχουρίτη. Μετά την απελευθέρωση στην πόλη και στην Ιστορική Μονή της Αγίας Λαύρας τελέστηκε επίσημη δοξολογία.
Σχεδόν ταυτόχρονα απελευθερώνεται η Καλαμάτα από ‘Ελληνες αγωνιστές με επικεφαλής τους Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και Παπαφλέσσα, ενώ ο Ανδρέας Λόντος κηρύσσει την επανάσταση στη Βοστίτσα, την οποία εγκατέλειψαν οι Τούρκοι κάτοικοι της. Στις 25 Μαρτίου 400 Αγωνιστές από τη Βοστίτσα, υπό τον Λόντο, θα συμμετάσχουν στην πολιορκία του φρουρίου της Πάτρας, στην οποία είχαν εισέλθει οι επαναστάτες από τις 22 Μαρτίου.
Η 25η Μαρτίου ορίστηκε ως ημέρα εθνικού πανηγυρισμού με το διάταγμα που εξέδωσε ο βασιλιάς Όθων την 27η Μαρτίου 1838.

Ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του αναφερόμενος στην σπίθα της επανάστασης επιβεβαιώνει ‘πρώτα στα Καλάβρυτα’. Η επαναστατική φλόγα μεταλαμπαδεύτηκε ραγδαία από ψυχή σε ψυχή και διέλυσε κάθε προηγούμενο δισταγμό. Όλοι γνώριζαν ότι ο αγώνας για την ανεξαρτησία θα ήταν σκληρός και μακρύς, αδυσώπητος. Το τίμημα βαρύ, αλλά υπέρτερο το όραμα και ο πόθος για Ελευθερία, που όπως πρόβλεψε ο Σολωμός, υποχρεωτικά θα συναντιόταν με την κόψη του σπαθιού την τρομερή και θα έβγαινε από τα κόκκαλα τα ιερά των ηρώων.Συσχετίζοντας τα γεγονότα των Καλαβρύτων και γενικότερα στην Πελοπόννησο με την γενικότερη κατάσταση και τα ευρύτερα δεδομένα, εύκολα οι μελετητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα προαναφερθέντα γεγονότα ήταν απότοκα ενός σοφού σχεδιασμού. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ξεκίνησε την επαναστατική δράση στις 22 Φεβρουαρίου του 1821 στην Μολδοβλαχία που αν και δεν κατόρθωσε να τελεσφορήσει επιτόπια δημιούργησε τις προϋποθέσεις ο σπόρος της επανάστασης να φυτρώσει και να θεριέψει στην Πελοπόννησο και στη Στερεά Ελλάδα.

Ό,τι λοιπόν η Επανάστασις του 1821 άρχισε στην ιστορική Μονή της Αγίας Λαύρας το αποδεικνύει περίτρανα η «Διακήρυξη του Παλαιών Πατρών Γερμανού», που έλαβε χώρα στην Αγία Λαύρα στις 2ο Μαρτίου 1821 και δημοσιεύθηκε στην Γαλλική Εφημερίδα «Le Constitutionel» λίγο αργότερα, δηλ. στίς 16 Ιουνίου 1821. Τότε η δημοσιογραφία ήταν ανόθευτη και αγνή! Υπηρετούσε την αλήθεια! Ενώ σήμερα κατά κανόνα είναι κατευθυνόμενη, υποτάσσεται σε σκοπιμότητες, υπηρετεί ιδιοτελείς σκοπούς. 

Στις 16 Ιουνίου 1821 λοιπόν στο Παρίσι δημοσιεύθηκε ανταπόκριση από την Ελλάδα, η οποία είχε ως εξής:

«Εξωτερικόν-Πελοπόννησος»

Διακήρυξις του Γερμανού Εξάρχου της πρώτης κατά την τάξιν Αχαΐας, Αρχιεπισκόπου Πατρών, πρός τον Κλήρον και τους πιστούς της Πελοποννήσου, η οποία εξεφωνήθη εντός της Μονής των Αδελφών της Λαύρας του όρους Βελιά την 8ην (20ήν) Μαρτίου 1821″. 

(Δημοσιεύεται ολόκληρη στο Βιβλίο «Καλάβρυτα, Γη Μνημείων, Ηρώων και Αγίων», Έκδοσις της Ιεράς ημών Μητροπόλεως. Διατίθεται από το Βιβλιοπωλείον μας «Βιβλίο καί Εικόνα¨, Ερμού, αριθμ. 2-2510 00 ΑΙΓΙΟΝ, τηλ. 26910 29333. Τιμάται 10 €. Αποστέλλεται και ταχυδρομικώς.)

 (με στοιχεία από τον κ. Επαμεινώνδα Φωκά, Σχολικού Συμβούλου.)

ΠΗΓΗ: 9/2/2011,  http://lehouri.blogspot.com/2011/02/21.html