Τα σχολεία της Κέρτεζης

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*
ΜΕΡΟΣ Δ΄ (ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ)

ΧΙV. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΤΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΚΕΡΤΕΖΗΣ
α) Το 1906 ο Καλαβρυτινός την καταγωγή Γεώργιος Παπανδρέου ΔΦ αναφέρει ανάμεσα σε πολλά: «….Εκ των πρώην δημάρχων Καλλιφωνίας και Κερτεζιτών Χρ. Σκαμβούγερα, Γ. Στριφτόμπολα, Αθ. Τσιρίκου και Π. Σαρδούνη μνημονευτέοι, ιδία ο αποθανών Γεώργ. Στριφτόμπολας ταγματάρχης της φάλαγγος και υιός του πεσόντος κατά τον αγώνα εν Λεβιδίω, διότι ούτος εδωρήσατο την εν Κερτέζη οικίαν του δι’ ελληνικόν σχολείον και εξ ιδίων εμισθοδότει τον διδάσκαλον αυτού από του 1876 μέχρι του 1891, ότε πλέον ανέλαβε την δαπάνην το δημόσιον. Εκ Κερτέζης κατάγονται και οι εν Πάτραις Στριφτομπολαίοι».[21]
Παρατήρηση: Σημαντική είναι η πληροφορία για τη χρηματοδότηση του δασκάλου. Δεν την έχουμε βρει σε κανένα άλλο αρχείο μέχρι στιγμής!
β) Το 1928 ο Καλαβρυτινός την καταγωγή Γεώργιος Παπανδρέου ΔΦ αναφέρει σχετικά: «Κοινότης Κερτέζης. Η πολίχνη Κέρτεζη (άνευ απογραφής το 1851, τω 1889 με κ. 1.102 και νυν με 566+631=1.197 έχουσα πλήρες Ελλ.(ικόν) σχολείον αρρένων (85 μ.) και θηλέων (84 μ.), υπήρχε κατ’ έγγραφον σχετικόν εν Αγ. Λαύρα, κείται εις ύψος 822μ. και εις τρίωρον α-πόστασιν προς τα ΝΔ των Καλαβρύτων και διαρρέεται υπό του δυσμικού βραχίονος του Ερασίνου και εν κοιλάδι περιβαλλομένη υπό παραφυάδων των Καλλιφώνων, έχουσα δάση εξ ελατών και πρίνων και κατά το βουνόν Ελλάδα εκ καστανεών…».[22]
Παρατήρηση: Αναφέρει τον αριθμό των μαθητών του Ελληνικού σχολείου (στο κτίριο Στριφτόμπολα), αλλά δεν αναφέρει το μαθητικό δυναμικό του Δημοτικού Σχολείου.
γ) Λεπτομέρειες για την ανέγερση του νέου Δημοτικού σχολείου από τον Διευθυντή Αντώνιο Χρ. Οικονόμου (31.05.1955), με τίτλο «Περί του διδακτηρίου του Δημοτικού σχολείου Κερτέζης»:
«…Τούτον είναι δημόσιον, ανηγέρθη επί οικοπέδου, όπερ παραχωρήθη υπό της κοινότητος δια τον σκοπόν αυτόν. Του οικοπέδου τούτου εγένετο απαλλοτρίωσις υπό της κοινότητος κατά το έτος 1927, διατεθέντος τότε του ποσού 10.000 δρχ. και καταβληθέντος εις τον ιδιοκτήτην αυτού Ανδρ. Σταθόπουλον. Τούτο εγένετο παραχώρησις εις το Δημόσιον με τον σκοπόν όπως διατεθούν τ’ απαιτούμενα χρήματα δια την ανέγερσιν διδακτηρίου.
Τούτο όμως επί μίαν και πλέον δεκαετίαν δεν κατορθώθη. Μόλις κατά το έτος 1938 και επί Υπουργού Παιδείας Κων. Γεωργακοπούλου, παρεχωρήθη πίστωσις κατ’ αρχάς εκ 50.000 δρχ υπό τον όρον. Όπως η κοινότης, εκτός του παραχωρηθέντος οικοπέδου εκτάσεως 1500 τ. μ. προσφέρει δια την ανέγερσιν την αποκτημένην πέτραν, άμμον και άσβεστον.
Η κοινότης τότε ευχαρίστως απεδέχθη τούτο. Άπαντες οι κάτοικοι με ζήλον και θέρμην και περισσήν ικανοποίησιν σκληρώς ειργάσθησαν δια την συγκέντρωσιν των υλικών. Άμα τη συγκεντρώσει μέρους αυτών προεκηρύχθη δημοπρασία δια την ανάδειξιν εργολάβου και έναρξιν της ανεγέρσεως. Η θεμελιώσίς του εγένετο τον Σεπτέμβριον του 1938.
Μετά την έναρξιν των εργασιών οι μεν κάτοικοι εξηκολούθησαν εργαζόμενοι δια την συγκέντρωσιν των υπολοίπων υλικών, το δε κράτος εσυνέχισεν την χορήγησιν πιστώσεων δια την αποπεράτωσιν. Διετέθη τότε παρά του κράτους το ποσόν των 350.000 δρχ.
Επί πλέον όμως και η κοινότης, εκτός των υλικών, προσέφερεν και οικονομικήν ενίσχυσιν περίπου 50.000 δρχ. Η αποπεράτωσις της τοιχοποιίας εγένετο εντός του έτους 1938. Το επόμενον έτος, 1939, κατεσκευάσθη και η στέγη, εξαντληθείσης της υπαρχούσης πιστώσεως. Εδαπανήθησαν εν συνόλω δια την τοιχοποιΐαν και την στέγην περί τας 400.000 δρχ.
Έκτοτε και επί μίαν δεκαετίαν ουδεμία άλλη εργασία εγένετο δια την αποπεράτωσίν του, διότι δυστυχώς τα πολεμικά γεγονότα, που ήρχησαν κατά το έτος 1939 και κατέληξαν εις την υποδούλωσιν της πατρίδος μας εις τας ξένας δυνάμεις δεν επέτρεψαν ουδεμίαν φροντίδα δια το διδακτήριον.
Εις την κατάστασιν αυτήν παρέμεινεν έως το έτος 1946, οπότε δαπάναις των κατοίκων, ετοποθετήθησαν τα κουφώματα εξ εγχωρίου ξυλείας και εχρησιμοποιήθη διά την λειτουργίαν γυμνασιακού παρατήματος μέχρι του έτους 1948. Εξ αιτίας όμως του συμμοριτοπολέμου έπαυσεν η λειτουργία του Γυμνασιακού παραρτήματος, χρησιμοποιηθέντος, δυστυχώς του διδακτηρίου ως φυλακίου πότε των συμμοριτών και πότε του Εθνικού Στρατού και των Εθνικών Οργανώσεων, καταστραφέντων σχεδόν των κουφωμάτων.
Κατά το έτος 1950, ενεργείαις του διευθύνοντος το σχολείον δημ. Οικονόμου Αντ. παρεχωρήθη παρά της υπηρεσίας ανοικοδομήσεως ξυλεία εκ 5 κ. μ. και πίστωσις έξ εκατομμυρίων και κατεσκευάσθησαν εκ νέου τα κουφώματα. Ήτοι παράθυρα, θύραι, εξάφυλλον διαχώρισμα κ.λ.π. και το επόμενον έτος, 1951, εγκατεστάθη μονίμως πλέον το σχολείον εις αυτό…».[23]
Παρατηρήσεις: α) Αναφέρει πάρα πολλές και σημαντικές λεπτομέρειες. β) Δεν διευκρινίζει εάν το Παράρτημα του Γυμνασίου Καλαβρύτων είχε έλθει νωρίτερα από το 1946. Πιθανά να συνέχιζε ακόμη στο κτίριο Λερούνη-Μάρκου. γ) Δεν αναφέρει την απόφαση κτισίματος του σχολείου επί Υπουργού Παιδείας Γεωργίου Παπανδρέου το 1932, χρονολογία που θεωρείται ότι βγήκαν και τα σχέδια ανεγέρσεως. Μη ξεχνάμε ότι ήδη υπήρχε το οικόπεδο στον Αη Θανάση. δ) Ο τρόπος γραφής, δυστυχώς, μεταφέρει το μετεμφυλιακό διχασμό με παραταξιακή μονομέρεια. Πιθανώς λόγω της δημόσιας/κρατικής θέσης του.

ΧV. ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΑ ΤΣΙΡΙΚΕΪΚΑ
Πριν την ανολοκλήρωτη εθνικοαπελευθερωτική Επανάσταση του 1821 το πρώτο γνωστό σε μας σχολείο ήταν στα «Τσιρικέϊκα» στο κέντρο, βόρεια του πάρκιγκ και του παραπόταμου Λίθου. Εκεί φοίτησε ο ξακουστός μοναχός και ιεροδιδάσκαλος Δοσίθεος (Δήμος) Τσιβίλης, δάσκαλος του γένους, και κατόπιν ο Δημήτρης (Αναγνώστης) Στριφτόμπολας, δάσκαλος και οπλαρχηγός στα τέλη του 18ου αι. Στην προφορική παράδοση αναφέρεται ο δάσκαλος με το παρατσούκλι «Κουτσοδάσκαλος», πιθανώς λόγω κάποιας σχετικής αναπηρίας στο ένα του πόδι!
Η Δρ Γιούλα Γ. Κωνσταντοπούλου μου ανέφερε σχετικά: «ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ. Στην κατώτερη βαθμίδα: Τα κοινά σχολεία ή σχολεία των κοινών γραμμάτων, ή σχολεία των ιερών γραμμάτων στα οποία οι μαθητές διδάσκονταν ανάγνωση και γραφή.
Χρησιμοποιούσαν ως διδακτικά εγχειρίδια ορισμένα λειτουργικά βιβλία όπως την Οκτώηχο, το Ψαλτήρι, το Ωρολόγιο και το Ευχολόγιο. Οι κάπως πιο μορφωμένοι διδάσκαλοι -ιερείς δίδασκαν και αποσπάσματα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων.
Στη δεύτερη βαθμίδα ανήκαν: τα ελληνικά σχολεία ή Μουσεία, ή Ελληνομουσεία, ή Ακαδημίες ή Φροντιστήρια, ή Λύκεια, ή Σχολές και Γυμνάσια όπως ήταν άλλες ονομασίες τους. Σε αυτά δινόταν έμφαση στην εκμάθηση της αρχαίας ελληνικής…
Η εκπαιδευτική πραγματικότητα διέφερε από περιοχή σε περιοχή της ελληνικής επικράτειας λόγω των διαφορετικών συνθηκών σύστασης, λειτουργίας και ανάπτυξης του σχολικού δικτύου. Ειδικότερα, η έλλειψη πηγών για τη μακραίωνη περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας, δυσχεραίνει το έργο του ερευνητή για τεκμηριωμένα συμπεράσματα σχετικά με την παρεχόμενη παιδεία στην επαρχία Καλαβρύτων.
Η ενασχόληση των κατοίκων με γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες που απαιτούσαν εργατικά χέρια, οι αντικειμενικά δύσκολες συνθήκες… η έλλειψη δασκάλων εξηγούν τους λόγους γιατί η παρεχόμενη παιδεία, όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν, επαφιόταν στους εκπροσώπους του κλήρου, ιερομονάχους, δηλαδή, και μοναχούς που ασκούσαν το διδασκαλικό έργο στο πλαίσιο δραστηριοτήτων της Εκκλησίας και ιδιαίτερα των Μονών εκείνων που ήταν εύρωστες οικονομικά, όπως ήταν η Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου, της Αγίας Λαύρας, των Αγίων Θεοδώρων…».[1]
Ας δούμε και τη σχετική αναφορά μου σε βιβλίο που εξέδωσα το 2021, με αφορμή τα 200 χρόνια από την ημιτελή εθνικο-απελευθερωτική επανάσταση του 1821.[2]
«5) Το 1ο γνωστό σχολείο της Κέρτεζης στα Τσιρικέϊκα. Ήδη έχουμε ομιλήσει ότι μετά το 1780 για την μετάθεση της έδρας του Καζά και του Βοεβόδα από την Κέρτεζη στα Καλάβρυτα. Μετά απ’ αυτό (δεν γνωρίζουμε για πριν) έχουμε την λειτουργία Ελληνικού σχολείου στην Κέρτεζη [= εκ παραδρομής δεν εγράφη Κοινό σχολείο, αλλά Ελληνικό].
Πρώτος ο Δήμος Τσιβίλης (γεννήθηκε το 1774) και μετέπειτα μοναχός στην Ι. Μ. Αγίων Θεοδώρων και ιεροδιδάσκαλος Δοσίθεος Τσιβίλης φοίτησε σε σχολείο πίσω από τα Τσιρικέϊκα. Πιθανολογούμε ότι ήταν πίσω από το παλαιό καφενείο, που στην εποχή μας έχει την ονομασία «Πλάτανος» και το καλοκαίρι σερβίρει στα νοτιοδυτικά της κεντρικής μας πλατείας. Πιθανολογείται επίσης από τον Ανδρέα Χρυσ. Βορύλλα ότι βρισκόταν απέναντι από την παλιά τοξωτή πέτρινη γέφυρα, 50 μέτρα πιο δυτικά της σημερινής (περιοχή κεντρικού πάρκινγκ).
Μετά από λίγα χρόνια φοίτησε εκεί και ο Δημήτριος Στριφτόμπολας (γεννήθηκε το 1774) που πολύ μετά τις σπουδές του, που έγινε δάσκαλος, ονομάστηκε «Αναγνώστης».
ΧVΙ. Ο ΙΕΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΔΟΣΙΘΕΟΣ ΤΣΙΒΙΛΗΣ
«Δοσίθεος διδάσκαλος, κατά κόσμον Δήμος Τσιβίλης. Εγεννήθη το 1774 εις Κέρτεζην και εσπούδασεν εις Πάτρας (Ζωής Μουρούτη Γκενάκου, Μια Μονή, Αγ. Θεόδωροι Καλαβρ. 409-413).[3] Αναλυτικά όμως ας παρακολουθήσουμε τη γραφή του Παπα Ανδρέα Νικολάου:[4]
«Μέσα στο Πάνθεον των ηρώων της Ελλ. Επαναστάσεως του 1821, που οι μορφές τους αρχίζουν να ξεπετιούνται έντονα αυτές της ημέρες στη φαντασία μας, στα παλληκάρια της λεβεντομάνας τούτης γης, σύμβολα ηρωισμού και αυτοθυσίας για την Πατρίδα και την Ελευθερία, ίση θέση κατέχουν δίπλα τους για την προσφορά στο βωμό της κοινής ιδέας και τους κινδύνους της εποχής, οι αφανείς ή περιφανείς διδάσκαλοι, που όχι με το γιαταγάνι και το καρυοφύλι, αλλά με το κοντύλι και τις φυλλάδες τους, ηγωνίζοντο να ξεδιαλύνουν τα πουκνά σκοτάδια της αμάθειας στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς.
Μία από τις πνευματικές αυτές μορφές, που πρόσφεραν μέχρι τέλους τον εαυτό τους στη παιδεία και μόρφωσι των Ελληνοπαίδων, εξαιρετική θέσι κατέχει και ο διδάσκαλος Μοναχός Δοσίθεος, τέκνο της Κερτέζης και πνευματικό ανάστημα της Ι. Μονής των Αγ. Θεοδώρων [= Αροανίας Καλαβρύτων].
Ο Δοσίθεος γεννήθηκε στην Κέρτεζη το 1774. Το κοσμικό του όνομα ήταν Δήμος Τσιβίλης. Με δυσκολίες διδάχτηκε τα πρώτα γράμματα στη Κέρτεζη και σε νεαρή ηλικία κατετάγη ως δόκιμος εις την Μονήν Αγ. Θεοδώρων. Μετά την κουράν του ως μοναχού η δίψα του για περαιτέρω σπουδές τον οδηγούν στη Πάτρα και στο Μεσολόγγι και γίνεται μαθητής του διδασκάλου τους γένους Παναγ. Παλαμά.
Κατόπιν προς πλήρωσιν των σπουδών του μεταβαίνει εις Χίον, όπου σπουδάζει φιλοσοφίαν και μαθηματικά. Μετά το πέρας των σπουδών του τοποθετείται διδάσκαλος στο Σοπωτό, όπου διδάσκει επί τέσσερα χρόνια (1801-1804) και η φήμη του ως διακεκριμένου διδασκάλου, αρχίζει να διατρέχη όλον τον χώρον της περιοχής. Αλλά και οι εν Χίω σπουδές του τον κάνουν ευρύτερα γνωστό και το 1809 προσκαλείται στη Σμύρνη και αναλαμβάνει την διδασκαλίαν των εκεί ελληνοπαίδων.
Επιστρέφει και πάλι στο Σοπωτό και διδάσκει μέχρι το 1814, για να χρηματίση ακολούθως διδάσκαλος στα Καλάβρυτα από το 1815-1823. Εν τω μεταξύ η φήμη του διατρέχει όλη την Πελοπόννησο και μαθηταί απ’ όλες τις περιοχές καταφθάνουν να ακούσουν τις διδαχές του.
Από το 1823 μετακαλείται και πάλι στο Σοπωτό και διδάσκει μέχρι το 1830. Μετά την οριστική πλέον απελευθέρωσι της πατρίδας μας, ο εις Αγ. Βαρβάραν του Δήμου Νωνάκριδος διαμένων οπλαρχηγός Σωτήρ.[=ιος] Θεοχαρόπουλος, τον προσλαμβάνει ως οικοδιδάσκαλον, και τέλος χρηματίζει διδάσκαλος εις την γενέτειρά του Κέρτεζη, τελευταίο σταθμό των περιοδειών του. Εκεί διδάσκει τα παιδιά των συγχωριανών του, κηρύττει τον θείον Λόγον και νουθετεί αδιακόπως τους συγχωριανούς του Κερτεζίτες, οι οποίοι τον ακούουν, τον εκτιμούν και τον σέβονται μέχρι λατρείας. Απέθανε εις την Κέρτεζην το 1836 και ενεταφιάσθη εκεί μετά μεγίστης τιμής από όλους τους συμπατριώτες του.
Η προσφορά του Δοσιθέου στα γράμματα και στην επιμόρφωσι των σκλαβωμένων Ελληνοπαίδων υπήρξε σημαντική. Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Α. Δασκαλάκης αναφέρει ότι κατά την επιδρομήν του Ιμβραήμ, όταν ο τρόμος εσκέπαζε καταθλιπτικά όλη την περιοχή, ο Δοσίθεος δεν ανέστειλε ουδόλως την δραστηριότητά του στη διδασκαλία και εδίδασκε αδιάκοπα στις σπηλιές και στις κρυψώνες τους μαθητάς του. Μαθηταί του Δοσιθέου υπήρξαν πολλοί των μετέπειτα πνευματικών ανδρών, όπως ο Επίσκοπος Άνδρου Προκόπιος εκ Καλαβρύτων καταγόμενος, ο διδάσκαλος και διάκονος Βησσαρίων από τα Χαλκιάνικα, ο εκ Στρεζόβης Μοναχός και έξοχος ιεροκήρυξ Ανανίας, ο Πανάγος Γεροφίλης που διετέλεσε διδάσκαλος στην εκεί παροικία και πολλοί άλλοι.
Ισάξια λοιπόν η θέσις του δίπλα στους τόσους πνευματικούς άνδρας, που συνετέλεσαν στη μόρφωσι των παιδιών του σκλαβωμένου Έλληνα.
Ιερ. Α. Νικολάου, Εφημέριος Κερτέζης».
Αξίζει να σημειώσουμε επίσης και την προσέγγιση του γνωστού Καλαβρυτινού συγγραφέα Γεωργίου Παπανδρέου ΔΦ: «3. Γνωστοί διδάσκαλοι εκ της επαρχίας Καλαβρύτων επί Τουρκοκρατίας…
8) Ο εκ Κερτέζης μοναχός Δοσίθεος, μαθητής του Παλαμά, εδίδαξεν εν Σωποτώ (1801-1804), μετά δε τας εν Χίω σπουδάς αυτού εδίδαξεν εν Σμύρνη (1808), εν Σωποτώ (1809-1814), εν Καλαβρύτοις (1815-1823), εν Σωποτώ (1823-1830), εν Βαρβάρα Νωνάκριδος ως οι-κοδιδάσκαλος του Σωτηρίου Θεοχαρόπουλου και τέλος επί Όθωνος ως διδάσκαλος εν Κερτέζη, όπου απέθανε το 1835» [= 1836].[5]
ΧVΙΙ. Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΣΤΡΙΦΤΟΜΠΟΛΑΣ
Μια σημαντική αναφορά που διαθέτουμε είναι η εξής: «…Κι έμαθε τα πρώτα γράμματα στο παλιό μικρό Ελληνικό Σχολείο[6] της Κέρτεζης. Φαίνεται πως ο μικρός Αναγνώστης θα πήγε σε ανώτερο σχολείο (λέγεται για τη Μεγάλη του Γένους Σχολή, στην Πόλη)…».[7]

Και μία δεύτερη: «Αποφοίτησε από τη Σχολή της Κέρτεζης και συνέχισε τις σπουδές του στη μεγάλη του Γένους Σχολή στη Κωνσταντινούπολη και διετέλεσε σχολάρχης στη Τρίπολη… (Φωτάκου: Βίοι Πελοποννησίων …, 36)…».[8]
Και μία τρίτη: «…Ο νεαρός Δημήτριος έλαβε την εγκύκλια μόρφωση στο Ελληνικό Σχολείο της Κέρτεζης και όντας φιλομαθής συνέχισε και ολοκλήρωσε τις σπουδές του -σύμφωνα με την παράδοση- στην Μεγάλη του Γένους Σχολή, στην Κωνσταντινούπολη. Κατά την περίοδο εκείνη, λέγεται ότι του απονεμήθηκε τιμητικώς ο εκκλησιαστικός βαθμός του Αναγνώστη. (Πέτρος Ευστρατίου Ιατρίδης – έγραφεν εν Πάτραις, 10 Ιουλίου 1860)…’’[9]».
Ας προσθέσουμε μια μικρή σύνοψη από τον 1ο ιστοριοδίφη της Κέρτεζης Γεώργιο Β. Σχοινά:
«… «Επ’ ευκαιρία της Εθνικής Επετείου (25/3) παραθέτομεν ελάχιστα τινά δια τον κύριον ελευθερωτήν των Καλαβρύτων και της όλης Ελλάδος Αναγνώστην Στριφτόμπολαν.
Ούτος ο μακάριος και ήρως, κατά κυριολεξίαν, εγεννήθη εις Κέρτεζην το 1778 εκ πατρός Αργυρίου οπλαρχηγού και τούτου. Το βαπτιστικόν του όνομα ήτο Δημήτριος, ως και του παπού του ήρωος της επαναστάσεως του Ορλώφ (1779), αλλά και το επώνυμον ήτο Στριφτόπουλος, εκβαρβαρισθέν Στριφτόμπολας.
Είναι ίσως ο μόνος εν Ελλάδι που έδρασε και εδοξάσθη υπό παραποιημένο ονοματεπώνυμον. Αναγνώστης ελέγετο γενικώς, διότι εις την Εκκλησίαν ήτο ψάλτης σπανίας αποδόσεως.
Ο νεαρός Δημήτρης έλαβε τα πρώτα στοιχειώδη γράμματα εις την Κέρτεζην, όπου ελειτούργει ανέκαθεν ελληνικόν Σχολείον (όρα Τρύφωνος Ευαγγελίδου ‘’Παιδεία επί τουρκοκρατείας’’). Τούτο και εξ άλλων εγγράφων πηγών και εκ της παραδόσεως ήτις αναφέρει τον τότε ‘’Κουτσοδάσκαλον’’, ίσως διότι ήτο χωλός, είτε διότι δίδασκε ολίγα.
Επειδή ο νεαρός ήτο φιλομαθής, ο ευκατάστατος πατήρ Αργύριος τον έστειλε εις Κωνσταντινούπολιν, όπου έλαβε δίπλωμα της Μεγάλης του Γένους Σχολής, έμαθε δε και ‘’ρολογάς’’. Επανελθών συνεζεύχθη την Αγγελικήν Πετιμεζοπούλου [= Στριφτομπολίνα] και διωρίσθη Σχολάρχης Τριπόλεως. Εδίδασκεν τα παιδιά υπό πελωρίαν καρυδιάν, ίσως διότι εστερείτο σχολικού κτιρίου ή είχε κάποιο άβολον ή το εκπαιδευτικόν πρόγραμμα ετελείτο μόνον το θέρος.
Οσάκις ήτο μόνος με τα παιδιά έβγαζε ένα μαχαίρι και τα εδίδασκε οπλασκίαν και σκοποβολήν. Πλήθος περιέργων συνεκεντρούντο ενίοτε και οι εξ αυτών Τούρκοι, τον εχλεύαζον. Κάποτε μη συγκρατηθείς εφόνευσε Τούρκον τινά χλεβαστήν του και καταδιωχθείς πανταχόθεν κατήλθε εις Πάτρας, όπου έλαβε κλήσιν παρά του θείου του Θε-οδώρου Κολοκοτρώνη και διεπεραιώθη εις Ζάκυνθον…».[10]
Προς τιμήν του δασκάλου και οπλαρχηγού ήρωα Δημητρίου Αναγνώστη Στριφτόμπολα δωρήθηκε η οικία του από τον γιό του Γεώργιο Στριφτόμπολα στο κέντρο της Κέρτεζης για ίδρυση και χρήση από Ελληνικό σχολείο (Σχολαρχείο) το 1876. Αυτή η χρήση ήταν ανελλιπής μέχρι και το 1929, που καταργήθηκαν τα Σχολαρχεία. Από το 1929 έως και το Μάιο του 1951 στέγασε το μικρό δημοτικό σχολείο Κερτέζης.
Έκτοτε για πολλές δεκαετίες εγκαταστάθηκε εκεί η Κοινότητα Κερτέζης. Η επίλυση πολλών προβλημάτων του κτηρίου ήταν ελλιπής και παραμένει πάνω από είκοσι χρόνια κλειστό. Οσονούπω και μέσω του Δήμου, Κερτεζίτες χρηματοδότες θα το ανακαινίσουν και θα το παραδώσουν ως κέντρο μνήμης και κοινωνικής παιδείας.
Παραπομπές
[1] Γιούλα Γ. Κωνσταντοπούλου, γραπτή συνομιλία, 19.12.2024.
[2] Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας, «Όταν παιδεία και ποίηση συναντούν την επανάσταση 1821» και με υπότιτλο «Ανάμεσα στα βουνά και την Κέρτεζη», εκδόσεις Αρμός, 2021, ΚΕΦΑΛΑΙΟ E΄ Τα κερτεζίτικα δημόσια πράγματα πριν το 1821, V. Τα δημόσια κτίρια των χριστιανών πριν το 1821, 5)…, σελ. 144-145.
[3] ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ΠΑΤΡΩΝ, ΚΩΣΤΑ Ν. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ, Β΄ ΕΚΔΟΣΙΣ, …, ΠΑΤΡΑΙ, 1980, σελ. 105.
[4] Ιερέας Ανδρέας Δημ. Νικολάου, Εφημέριος της Κέρτεζης. «Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ», ΕΤΟΣ ΣΤ΄, Αριθ. φύλλου 316, ΔΕΥΤΕΡΑ 29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1974, σελ. 1 και 2. Μου παρεδόθη από τον γιό του παπα – Ανδρέα, Δημήτριο Α. Νικολάου, το Σάββατο 10.07.2021. Περιλαμβάνεται και στο βιβλίο (μου) «Όταν παιδεία και ποίηση συναντούν την επανάσταση 1821», ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗ, εκδόσεις Αρμός, 2021, σελ. 337-339.
[5] ΚΑΛΑΒΡΥΤΙΝΗ ΕΠΕΤΗΡΙΣ, ΗΤΟΙ ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΕΠΑΡΧΙΑΣ, Υπό Γεωργίου Παπανδρέου ΔΦ Γυμνασιάρχου, ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ, ΕΚ ΤΟΥ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΙΧΑΗΛ Ι. ΣΑΛΙΒΕΡΟΥ, 1906. ΚΕΦ. Δ΄, σελ. 72. Περιλαμβάνεται και στο βιβλίο (μου) «Όταν παιδεία και ποίηση συναντούν την επανάσταση 1821», ό. π., σελ. 341.
[6] Παραπομπή(σελ. 68) στο εν λόγω απόσπασμα: «Βρισκόταν απέναντι από το παλιό γεφύρι της Κέρτεζης, όπου τώρα το οικόπεδο Τσιρίκου, με λίγα ίχνη του παλαιού κτιρίου».
[7] Ανδρέας Χρ. Βορύλλας, ΚΕΡΤΕΖΗ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ Της ΠΟΡΕΙΑ …, ό. π.,σελ. 68.
[8] Θανάσης Τζώρτζης, «Λόγιοι και καθηγητές της επαρχίας Καλαβρύτων κατά τα παλαιότερα …, 2010, ό. π., ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ – NEWS, (kalavrytanews.com).
[9] ΓΙΟΥΛΑ Γ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ, ομιλία 2016, ό. π.
[10] «Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ», ΕΤΟΣ ΣΤ΄, Αριθ. φύλλου (;), ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1992, σελ. 3. Μου παρεδόθη από τον Δημήτριο Α. Νικολάου, Σάββατο 10.07.2021. Περιλαμβάνεται και στο βιβλίο (μου) «Όταν παιδεία και ποίηση συναντούν την επανάσταση 1821», ό. π., σελ. 341-342.