Ο ΜΠΗΝΤΕΡΜΑΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΜΠΡΗΣΤΕΣ…

ΜΙΑ ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ Α΄ ΕΛΜΕ ΑΧΑΙΑΣ…

Της Μαρίας Φούκα*

ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ …

   Άλλη μια φορά  η θεατρική ομάδα Από Κοινού της Α΄ ΕΛΜΕ ΑΧΑΙΑΣ, με μαέστρο τον ακούραστο Φώτη Λάζαρη, μας ταξίδεψε δίνοντας ψυχή και κόπο… αγάπη και πάθος… Πυρκαγιές, εμπρηστές  και ο κ Μπήντερμαν… Όλα δοσμένα με ένα σκοπό… Να αισθανθούμε, να σκεφτούμε, να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι …ενεργοί πολίτες… Γιατί  κανένα θεατρικό έργο δεν γράφεται, χωρίς ένα στόχο… Μπορεί και περισσότερους… Αλλιώς θα έμενε ερμητικά κλεισμένο στο συρτάρι του δημιουργού του..

   Ο Μαξ Φρις λοιπόν, ορμώμενος από τη χώρα των τραπεζών, των ακριβών  ρολογιών, της σοκολάτας και της  ουδετερότητας και στους δυο Παγκόσμιους πολέμους, παραδόξως, μας έδωσε ένα έργο άκρως επίκαιρο όσο και σπουδαίο… Παραδόξως, γιατί ήμουν σχεδόν σίγουρη ότι η  σοβαρή και βαθιά  Τέχνη για να γεννηθεί χρειάζεται περιβάλλοντα που έχουν χτυπηθεί από την όποια Μοίρα πολύ περισσότερο από την Ζυρίχη της Ελβετίας, γενέτειρα του θεατρικού συγγραφέα. Όμως ο Μαξ Φρις σε πείσμα των δικών μου ιδεοληψιών έγραψε ένα θεατρικό έργο  που θέτει εκ νέου και με πολύ εύστοχο τρόπο  το σοβαρό ζήτημα της ατομικής και κοινωνικής ευθύνης του πολίτη( του καλού νοικοκύρη) να μην επαναπαύεται στη ζωούλα του όταν «το Κακό γυρεύει να μας κάνει στάχτη και η πόλη καίγεται».

   Η θεατρική ομάδα Από Κοινού της Α΄ ΕΛΜΕ ΑΧΑΙΑΣ αντιμετώπισε το θεατρικό έργο με μεγάλο σεβασμό και προσήλωση στην βασική του αρχή. Να αναδειχθεί ο κίνδυνος που παραμονεύει τους πολίτες, αν περιμένουν να αντιδράσουν μονάχα όταν η φωτιά φτάσει στην λατρευτή τους οικία… Αυτούς που  δεν ενδιαφέρονται για τον διπλανό τους παρά μόνο ως εν δυνάμει φορέα  και μεταφορέα της οικείας συμφοράς ή  δυστυχίας τους. Τους μέχρι  τότε ζώντας στο απυρόβλητο  και στο γυάλινό τους κόσμο, πριν αυτός  μετατραπεί βεβαίως σε ένα βουνό από συντρίμμια. Μια και η καταστροφή συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες  που όμως αρνούνται να πιστέψουν πως η καλύτερη μέθοδος εξαπάτησης των ανθρώπων είναι να τους λες την καθαρή αλήθεια… 

   Κι αν οι εμπρηστές είναι πολλοί  σε κάθε εποχή, δυστυχώς (ή ευτυχώς), ανάλογα με το τί θέλουν να κάψουν, πολλοί περισσότεροι είναι οι κ Μπήντερμαν, βέβαιοι για την καλή τους Μοίρα, πριν αυτή αποδειχθεί πιο φαύλη και πιο αχάριστη και  από την ίδια την ομώνυμη του λαϊκού άσματος… Συνήθως δεν είναι καθόλου αθώοι. Αντιθέτως ευθύνονται για πολλά μικρά και μεγάλα εγκλήματα σε βάρος συνανθρώπων τους με την αδιαφορία, την σιωπή, και την  βολεμένη  απληστία τους..

   Η κοινωνική συνείδηση πάλι είναι αυτή που θέτει τα όρια και επιβάλλει τις τιμωρίες σε κάθε κ Μπίντερμαν… Μπήντερμαν… Συνείδηση που σπανίως εισακούεται… και παραμένει σιωπηλή… Όμως, όπως λέει και ο ποιητής, αν μιλούσε η Σιωπή, αν φυσούσε, αν ξέσπαγε, θα ξερίζωνε όλα τα δέντρα του κόσμου..

   Ο καταπληκτικός χορός των γυναικών  που νομίζω ότι την εκπροσωπεί, κραυγάζοντας εκκωφαντικά ό,τι έχει ξεχαστεί από τον πρωταγωνιστή του έργου, ηχεί ακόμα στα αυτιά μου… Συντονισμένος απόλυτα με τις ανάγκες των καιρών που διαχρονικές ταξιδεύουν στους αιώνες, αδικαίωτες και μόνες… Χορός γυναικών, σαν τις γυναίκες τις Μεσολογγίτισσες που κατέφυγαν στη Ζάκυνθο σε μια ύστατη πράξη αντίστασης και ζωής, ενώ το Μεσολόγγι πολιορκείται, και υβρίζονται από τη γυναίκα της Ζάκυνθος του Σολωμού, που δεν θέλει να βγει από τη βόλεψή της και να βοηθήσει…. Χορός  γυναικών  σαν τις Ερινύες που ακολουθούν τους ενόχους, τους δειλούς και τους βολεμένους, για να τους θυμίζουν ότι δεν υπάρχουν προσωπικοί παράδεισοι  και τόπος να ξεφύγουν από τη φωτιά σε μια πόλη που καίγεται, παρά μόνο αν αποφασίσουν να την σταματήσουν. Χορός γυναικών που τις κακοποιούν, τις σκοτώνουν με πρόσχημα ότι τις αγαπούν… Φωνές γυναικών… μάτια, χέρια, πόδια, μαλλιά, ένα στόμα… Η Δέσποινα, η Ελένη, η Μαρίνα, η Μαρία, η Νόρα… Πού πας πολίτη; Σου λέω ξύπνα… Η πόλη καίγεται… (πριν την υπόκλιση έβαλαν την τελεία στην παράσταση, όπως όφειλαν…)

   Στην Ελλάδα των Τεμπών και των ένθεν κακείθεν σφαγών και πολέμων, όπου καραδοκεί η επανάπαυση και η εκ του καναπέως και δια των πλήκτρων μονάχα αγωνιστική δράση, ο πραγματικά  ενεργός πολίτης αναζητείται… Σαν την ελπίδα στο ομώνυμο διήγημα του αιώνιου έφηβου, Αντώνη Σαμαράκη. Αναζητείται εναγωνίως από ποιητές σαν την Κατερίνα Γώγου, που φωνάζει  ότι στο μυαλό είναι ο στόχος, όσων θέλουν να τον εξαφανίσουν ή να τον αλλοτριώσουν… Τον ενεργό πολίτη, τον υποψιασμένο, τον κόντρα ρόλο του κυρίου με το δύσκολο όνομα… Μπίντερμαν ή Μπήντερμαν ή κάτι τέτοιο… Τον ενεργό πολίτη που βάζει φωτιά σε ό,τι πρέπει να καεί, που καίγεται μαζί του, που σβήνει πάλι ό,τι αξίζει να χαθεί και να σβήσει… Τον «ενεργώ» πολίτη που ξέρει ότι το αίμα που χύνεται στον κόσμο δεν έχει χρώμα παρά μόνο βαθύ κόκκινο… Αναζητείται…

   Τον ψάχνουμε εκεί που μπορεί να βρεθεί… Στην Αλληλεγγύη και στην χώρα όπου η Σιωπή θεωρείται Συνενοχή… Όπου βασιλεύει η Συνύπαρξη και η Συνεννόηση… Όπου το -κοιτάζω  τη δουλειά μου  ας καίγεται ο κόσμος-  δεν είναι απλώς μια ατάκα αλλά Ντροπή και Αίσχος… Τέλος αναζητείται στην Τέχνη… σαν φιγούρα θεατρική… αντιηρωική και ηρωική μαζί, μελαγχολική και ελπιδοφόρα συνάμα, σύγχρονη και διαχρονική οπωσδήποτε…

   Ευχαριστούμε πολύ συνάδελφοι για τον απίστευτο κόπο σας (Άγγελε όπως πάντα καταπληκτικός, Στέφανε στην καλύτερή σου στιγμή, Μαρία, Όλγα υπέροχα εκτεθειμένες, Νίκο, στρατιώτης σε ό,τι αναλαμβάνεις, Δέσποινα, Ελένη, Μαρίνα, Μαρία, Νόρα άκρως συγκινητικές και ελπιδοφόρες)… Σπουδαίο τα εύρημα των εκκωφαντικών ήχων που έδιναν την απαραίτητη ένταση σε  ανάλογες στιγμές. Το τρομαχτικό τέλος και η αρχή… Κραυγές και κρότοι που  μας στερούν το άλλοθι να πούμε ότι δεν ακούσαμε…   

   Καλοτάξιδοι, ο  Μπήντερμαν και οι εμπρηστές σου Φώτη Λάζαρη…

   Συγχαρητήρια για την επιλογή του έργου, το στήσιμο, το παίξιμο, την ψυχή που καταθέτεις…  Καιρός του σπείρειν… καιρός του θερίζειν …..

   ΠΗΓΗ: Δευτέρα 17 Μαρτίου 2025, ΜΑΡΙΑ ΦΥΓΑΜΕ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΞΕΧΝΑΜΕ, https://mafyx.blogspot.com/2025/03/blog-post_17.html?m=1&fbclid=IwY2xjawJEyEZleHRuA2FlbQIxMQABHQ0oNhM4iUmxD5wzj-2o3Q23RRfKES6hNOlC0gttnjCk5Qdl7pVB3JJsaQ_aem_c3jzQPXpF4zs9XpqeI8MGw.

   * Η Μαρία Φούκα είναι φιλόλογος εκπαιδευτικός, μέλος της Α΄ ΕΛΜΕ Αχαΐας.

Τα σχολεία της Κέρτεζης

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

ΜΕΡΟΣ Δ΄ (ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ)

ΧΙV. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΤΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΚΕΡΤΕΖΗΣ

   α) Το 1906 ο Καλαβρυτινός την καταγωγή Γεώργιος Παπανδρέου ΔΦ αναφέρει ανάμεσα σε πολλά: «….Εκ των πρώην δημάρχων Καλλιφωνίας και Κερτεζιτών Χρ. Σκαμβούγερα, Γ. Στριφτόμπολα, Αθ. Τσιρίκου και Π. Σαρδούνη μνημονευτέοι, ιδία ο αποθανών Γεώργ. Στριφτόμπολας ταγματάρχης της φάλαγγος και υιός του πεσόντος κατά τον αγώνα εν Λεβιδίω, διότι ούτος εδωρήσατο την εν Κερτέζη οικίαν του δι’ ελληνικόν σχολείον και εξ ιδίων εμισθοδότει τον διδάσκαλον αυτού από του 1876 μέχρι του 1891, ότε πλέον ανέλαβε την δαπάνην το δημόσιον. Εκ Κερτέζης κατάγονται και οι εν Πάτραις Στριφτομπολαίοι».^[21]

   Παρατήρηση: Σημαντική είναι η πληροφορία για τη χρηματοδότηση του δασκάλου. Δεν την έχουμε βρει σε κανένα άλλο αρχείο μέχρι στιγμής!

Συνέχεια →

Τέμπη Πόρισμα κόλαφος του ΕΟΔΑΣΑΑΜ

– Πιθανή η ύπαρξη άγνωστου καυσίμου- Δεν λειτουργούσε τίποτα

Κατόπιν ερώτησης για διευκρίνιση, οι ερευνητές είπαν πως έλαβαν υπόψη τους όλα τα δεδομένα, συνέκριναν τα στοιχεία και θεωρούν «εξαιρετικά απίθανο» τα έλαια σιλικόνης να προκάλεσαν την πυρόσφαιρα και με αυτό συμφωνούν επιπλέον αναλύσεις ειδικών που έχουμε και επαληθεύουν τα ευρήματα μας».

Κόλαφος για το σύστημα λειτουργίας του σιδηρόδρομου στην Ελλάδα αλλά και για την έκρηξη μετά τη σύγκρουση, ειναι το πόρισμα που παρουσίασε σήμερα ο Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών για την τραγωδία στα Τέμπη.

Το πόρισμα διαπίστωσε σειρά ελλείψεων και εικόνα διάλυσης στον σιδηρόδρομο με ευθύνη των κυβερνήσεων, του υπουργείου Μεταφορών, του ΟΣΕ, της Hellenic Train, της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων.

Με την 717 θα είχε αποφευχθεί η τραγωδία

Συνέχεια →

Από το Έγκλημα στα Τέμπη στο Σήμα Κινδύνου για τον Οδοντωτό

Του Βασίλη Κοκότη*

   Η ιδιωτικοποίηση των ελληνικών σιδηροδρόμων επιβλήθηκε βίαια στα χρόνια των μνημονίων ως λύση για τα χρόνια προβλήματα του ΟΣΕ, για τα οποία κύριοι υπεύθυνοι είναι ίδιοι ακριβώς που εμφανίστηκαν ως σωτήρες και πρότειναν τη «λύση». Αυτοί διόριζαν τους δικούς τους, αυτοί κανόνιζαν τις υπερτιμολογήσεις, αυτοί ανέχονταν την κακοδιαχείριση. Όταν το χρέος του ΟΣΕ διογκώθηκε σε δυσθεώρητα επίπεδα, μας είπαν πως η μόνη διέξοδος ήταν να παραδοθούν οι σιδηρόδρομοι στους ιδιώτες. Υποσχέθηκαν καλύτερη διαχείριση, επενδύσεις, σύγχρονες υποδομές και, κυρίως, ασφάλεια.

Συνέχεια →

Τα σχολεία της Κέρτεζης – ΜΕΡΟΣ Γ΄

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Χ. ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΟΥ «ΔΗΜΗΤΡΑΚΗ»

   Μετά το ελληνικό αλληλοδιδακτικό σχολείο (στην πράξη ιδιωτικό και στη θεωρία δημόσιο) της Οθωνικής περιόδου, κάποια στιγμή το σχολείο έγινε πλήρως δημόσιο (Δημοτικό). Πιθανότατα μετά την απόπεμψη του Όθωνα, ενώ η πιθανότητα για νωρίτερα θεωρείται λιγότερο πιθανή. Ακόμη και ο Αντώνιος Χρ. Οικονόμου, που πρώτος ασχολήθηκε, κατά τα φαινόμενα, γραπτώς με την ιστορία του Δημοτικού σχολείου, δεν αναφέρει χρόνο ανεγέρσεως:

   «…Προ της λειτουργίας του, σοβαρός προύχων του χωριού, Τετρεμέλης ονόματι, εφρόντισε διά την εξεύρεσιν καταλλήλου οικοπέδου, όπερ και εξεύρε εις το κεντρικόν μέρος του χωριού και εγγύς της εκκλησίας. Εις τούτο και δαπάνη του κράτους ανηγέρθη διδακτήριον, όπερ διά την εποχήν του ήτο ιδεώδες, εκπληρούν όλους τους στοιχειώδεις όρους υγιεινής, αναλόγως με τας τότε επικρατούσας περί υγιεινής κλπ αντιλήψεις.

   Εις το διδακτήριον αυτό παρέμεινεν το σχολείον μέχρι του 1900 περίπου, διότι λόγω της ασυντηρησίας εκ μέρους των αδιαφόρων ίσως διδασκάλων και των τότε δημάρχων εγκατελείφθη, επειδή κατέστη ή εκρίθη επικίνδυνον…».[1]

  Το βέβαιο είναι ότι το εν λόγω κτήριο έλυσε το κτηριακό πρόβλημα που υπήρχε για πολλά χρόνια στο Αλληλοδιδακτικό σχολείο της Κέρτεζης, το οποίο κάποια στιγμή μετεξελίχθηκε σε κανονικό δημόσιο Δημοτικό Σχολείο.

   Στοιχεία για το κτήριο και κυρίως για το οικόπεδο (φωτογραφία) μας δίνει η επόμενη Έκθεση του Διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου Κερτέζης στις 31.05.1955. Γράφει σχετικά:

Συνέχεια →

Διαδρομές φυσικής οικονομίας στα βουνά Η πρωτογενής παραγωγή και η Κέρτεζη Περισσότερα για το βιβλίο δείτε εδώ: https://armosbooks.gr/ .

Για το βιβλίο μιλούν:

Παύλος Καρανικόλας, Καθηγητής στο τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών,

Γιούλα Γ. Κωνσταντοπούλου, Δρ Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας, Συγγραφέας.

Δημήτρης Καρυώτης, Συνταξιούχος εκπαιδευτικός, πρώην συνδικαλιστικό στέλεχος των καθηγητών και ενεργό μέλος της ΠΕΣΕΚ

και ο συγγραφέας του βιβλίου Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας.

Συντονίζει ο Γρηγόρης Καλομοίρης, πρόεδρος της ΠΕΣΕΚ

Τα σχολεία της Κέρτεζης – ΜΕΡΟΣ Β΄

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΡΟΣ Α΄

VΙ. ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

   Δεν είναι και τόσο απλό στην έρευνα για να ξεχωρίσουμε με πλήρη ακρίβεια τα είδη των σχολείων και τα κτήρια κατά την περίοδο της Νεο-Ελληνικής Πολιτείας, που λειτούργησαν στην Κωμόπολη της Κέρτεζης, πόλου της δυτικής κοιλάδας του Βουραϊκού.

   Οι λόγοι γι’ αυτό είναι πολλοί. Πρώτον υπάρχουν αρκετές άμεσες προφορικές ακόμα μαρτυρίες, αλλά αφορούν περισσότερο τη δεκαετία του 1930 και κατόπιν. Για τις προηγούμενες δεκαετίες οι μαρτυρίες αποτελούν αναπαραγωγή από ακούσματα μεγαλύτερων, οπότε χρειάζονται διασταυρώσεις. Υπάρχουν κάποια επίσης γραπτά στοιχεία τα οποία χρησιμοποιούμε σε σύνθεση με τις προφορικές μαρτυρίες για να δούμε πιο καθαρά την εικόνα.

   Δεν είχαμε, επίσης, στην Κέρτεζη μέχρι το 1876 σταθερά σχολικά κτήρια, πλην ίσως ενός ακόμα. Κάποια είχαν την μορφή ενοικίασης, κάποια τη μορφή προσωρινότητας, ενώ για μια αγορά σχολικού κτηρίου διαθέτουμε ως ντοκουμέντο τη συμβολαιογραφική πράξη πώλησής του σε ιδιώτη, τέλη της δεκαετίας του 1950, αλλά και έκθεση του 1955 από τον τότε διευθυντή του τελευταίου Δημ. Σχολείου.

   Τέλος, υπάρχει ακόμα άλλη μία σημαντική πλευρά. Αφορά το πλήθος των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων. Αυτό το πλήθος σε άλλα ζητήματα μας βοηθά και μας ξεκαθαρίζει το είδος των σχολείων που λειτούργησαν στην Κέρτεζη, ενώ σε άλλα μας αφήνει μια θαμπάδα.

   Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της μετεξέλιξης της Ελληνικού Σχολείου, που ήταν μια ανώτερη βαθμίδα από το πρωτοβάθμιο σχολείο. Η Δρ Γιούλα Γ. Κωνσταντοπούλου μου τόνισε σε πρόσφατη γραπτή συνομιλία μας:

   «…Τα ημιγυμνάσια λειτούργησαν κατά κύριο λόγο σε κωμοπόλεις, ως  μορφή μετεξέλιξης του σχολαρχείου, το οποίο είχε τρεις τάξεις και παρείχε ανώτερες σπουδές από το Δημοτικό, δηλαδή, δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού και μια του γυμνασίου. Στην συνείδηση πολλών αυτή η ενδιάμεση βαθμίδα ταυτίστηκε με το επίσης τριτάξιο Ελληνικό που θεσπίστηκε στην Οθωμανική περίοδο».[1]

   Επίσης δεν φθάσαμε στο Δημοτικό Σχολείο του 20^ου αι. από παρθενογένεση. Προεπαναστατικά υπήρχε το Κοινό Σχολείο, ενώ επί Ιωάννη Καποδίστρια εισάχθηκε το Αλληλοδιδακτικό Σχολείο που εξελίχθηκε σε πλήρως Δημοτικό Σχολείο. Και τα δύο τα διέθετε η Κέρτεζη με βεβαιότητα.

   Η Κέρτεζη, λοιπόν, διέθετε Κοινό Σχολείο, αλλά και Αλληλοδιδακτικό. Κάποια στιγμή απέκτησε και Ελληνικό Σχολείο που εξελίχθηκε σε Σχολαρχείο. Για χάρη του δωρήθηκε το σπίτι του Στριφτόμπολα. Τα Σχολαρχεία καταργήθηκαν στην Ελλάδα το 1929. Όμως στοιχεία αναφέρουν ότι μέχρι και την Κατοχή υπήρξε Ημιγυμνάσιο στην Κέρτεζη, ως Παράρτημα του Γυμνασίου Καλαβρύτων, τουλάχιστον από τα μέσα ης δεκαετίας του 1930.

   Το πλήθος αυτών των στοιχείων θα προσπαθήσουμε να τα χωρέσουμε σε δύο ή τρία άρθρα. Επομένως θα έχουμε και συνέχεια στο επόμενο φύλλο της εφημερίδας. Για όποιες πλευρές δεν υπάρχουν διασταυρωμένες πληροφορίες, αφού χρειάζεται περαιτέρω έρευνα, θα τις προσφέρουμε με την μέθοδο της λεγόμενης σοβαρής υπόθεσης, δηλαδή ως ένα σοβαρό ενδεχόμενο.

VΙΙ. ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΟ ΚΤΗΡΙΟ ΣΤΡΙΦΤΟΜΠΟΛΑ

   Το 1876, ο γιός του Αναγνώστη (Δημητρίου) Στριφτόμπολα Γεώργιος, επί δημαρχίας του επανασυσταθέντα το 1870 Δήμου Καλλιφωνίας (με έδρα την Κέρτεζη) Χρήστου Σκαμβούγερα, δωρίζει το τριώροφο κτήριο που αγόρασαν στις 22 Μαρτίου 1821.  Τότε, με 5 τάλιρα στη «Δίκη της άμμου», ο πατέρας του Αναγνώστης, ο απελευθερωτής των Καλαβρύτων (21 Μαρτίου) και στις 22 Μαρτίου της Κέρτεζης, εξανάγκασε τον φιλότουρκο Κερτεζίτη Τετρεμέλη να το πουλήσει. Η γειτονιά λεγόταν «Άμμος», διότι το έδαφος αποτελείται από καφετί στουρνάρι.

   Ο Γεώργιος ήδη εργαζόταν στην Φάλαγγα και έμενε στο Μιντιλόγλι Πατρών. Βλέποντας τις δυσκολίες για σταθερό και μεγάλο κτήριο για τη στέγαση και δημιουργία Ελληνικού σχολείου (Σχολαρχείου) και στην Κέρτεζη, αλλά και θέλοντας να τιμήσει τον ήρωα και οπλαρχηγό Αναγνώστη Στριφτόμπολα, πρωτίστως ως δάσκαλο, δωρίζει το κτήριο στο Δήμο (βλέπε επιγραφή). Στην επιγραφή τονίζεται ότι πρόκειται για «Ελληνικό σχολείο Ο ΣΤΡΕΙΦΤΟΜΠΟΛΑΣ».

   Στο κτήριο πρέπει να λειτούργησε το Σχολαρχείο (η εξέλιξη του Ελληνικού σχολείου) για πολλές δεκαετίες. Εκεί μετακόμισε  το Δημοτικό σχολείο μετά από περιπλάνηση 30 ετών το 1929 και λειτούργησε μέχρι το 1951. Μου επιβεβαιώνουν πολλοί γέροντες που ήταν εκεί μαθητές, αλλά και η έκθεση (1955) του Αντωνίου Χρ. Οικονόμου, Διευθυντή τότε του Δημοτικού σχολείου. Υπενθυμίζουμε ότι το 1929 καταργήθηκαν τα Σχολαρχεία.

   Το σχολικό κτήριο πέρασε στην ιδιοκτησία της Κοινότητας Κερτέζης με την κατάργηση των μικρών και εκτεταμένων δήμων και τη δημιουργία Κοινοτήτων από τον Ελευθέριο Βενιζέλο (1913). Το 1951 δημοτικό σχολείο μεταφέρθηκε στο τελευταίο μας δημοτικό σχολείο, στον Αη Θανάση.

   Το Δημοτικό σχολείο ήταν μικτό (αρρένων και θηλέων). Λειτουργούσαν τέσσερις αίθουσες στο κτίριο του Στριφτόμπολα. Δύο στο ισόγειο και δύο στον όροφο. Δεν γνωρίζουμε την χρήση του υπογείου.

   Οι μαθητές προαυλίζονταν κυρίως στα ΝΑ του κτηρίου που υπάρχει μέχρι τις ημέρες μας δρόμος με διχάλι και μεγάλο άνοιγμα. Ρόλο προαυλίου έπαιζε εν μέρει και ο κεντρικός δρόμος στα βόρεια, όπου είχε γίνει και η «δίκη της Άμμου».

VΙΙΙ. ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΕΡΤΕΖΗ

   «…Η δημογραφική αύξηση που σημειώνεται κατά τη δεκαετία του 1930 στην επαρχία Καλαβρύτων είναι ευθέως ανάλογη και του αριθμού των μαθητών που συνεχίζουν τις σπουδές τους στο Γυμνάσιο.  Είναι εμφανές ότι όλο και περισσότερο γίνεται συνείδηση πως η γνώση εξασφαλίζει καλύτερες προοπτικές και συνθήκες διαβίωσης (βλ. πιν. 2). 

   Με βάση τα ελάχιστα αρχειακά κατάλοιπα [(τα Μαθητολόγια και το άλλο αρχειακό υλικό του Σχολείου κατακάηκαν από τους Γερμανούς (Καλδίρης, χ.χ.)] που ερεύνησα, διαπιστώνεται πως από το 1935-36 και τουλάχιστον έως το 1947-48 λειτουργούσε και γυμνασιακό παράρτημα στην Κέρτεζη που βρίσκεται σε απόσταση 15 περίπου χιλιομέτρων ΝΔ της πόλης των Καλαβρύτων (βλ. πιν.3).

   Το Γυμνασιακό αυτό παράρτημα κάλυψε τις εκπαιδευτικές ανάγκες των παιδιών των γύρω χωριών και της πόλης των Καλαβρύτων στα δύσκολα γι’ αυτήν, χρόνια της Κατοχής και ιδιαίτερα στην περίοδο 1943-44 που τα Καλάβρυτα και η ευρύτερη περιοχή δοκιμάστηκαν βάναυσα από τα Γερμανικά τάγματα κατοχής.  Είναι χαρακτηριστικό πως το σχολικό έτος 1936-37 ο αριθμός των παιδιών που φοιτούν στο γυμνασιακό παράρτημα Κερτέζης (συν. 148 <20>) προσεγγίζει εκείνο του Γυμνασίου Καλαβρύτων (συν. 143 <13>). 

   Το σχολικό έτος 1943-44 το Γυμνασιακό παράρτημα Κερτέζης εύλογα  με βάση τις τοπικές δημογραφικές συνθήκες συγκεντρώνει 195 μαθητές εκ των οποίων  34 είναι κορίτσια, ενώ το 1947-48 ο αριθμός μειώνεται στους 86 μαθητές και μαθήτριες. Ήδη από το 1946-47 επαναλειτουργεί ως οκτατάξιο το Γυμνάσιο Καλαβρύτων με 295 μαθητές και 75 μαθήτριες (βλ. πιν. 4)…».[2]

   Κατά το γέροντα Γεώργιο Παν. Λαφογιάννη οι νέοι μαθητές έδωσαν το 1944 εισαγωγικές εξετάσεις στο κτήριο του Στριφτόμπολα και κατόπιν φοίτησαν στο νέο κτήριο (Αη Θανάσης). Το ίδιο πρέπει να γινόταν και πριν την Κατοχή). Αντίθετα ο Χρίστος Φωτεινόπουλος αναφέρει ότι φοίτησαν στον Στριφτόμπολα:[3] «Στην περίοδο 1944-47 υπολειτούργησαν δύο (2) Γυμνάσια, το ένα στην Κέρτεζη – στεγάστηκε στο σπίτι του Στριφτόμπολα και το άλλο στα Καλάβρυτα, το οποίο στεγάστηκε στο στενόχωρο και ‘’καταθλιπτικό’’ κτίριο Τσεντούρου…». Μάλλον η αλήθεια γέρνει στον αυτόπτη μάρτυρα.[4]

   Διαθέτω αρκετές πληροφορίες από του Μαρκέους, αλλά και άλλους Κερτεζίτες ότι το Δημοτικό σχολείο μετακόμισε στο διπλανό ανατολικά κατά 50 μέτρα (σε σχέση με την παλιά του θέση έναντι του Δημητράκη) μακρόστενο ισόγειο με τις πολλές αίθουσες του κτηρίου του Λερούνη και κατόπιν του γέρο Κώστα Μάρκου, πατέρα και του Βασιλείου Κ. Μάρκου, δικηγόρου Καλαβρύτων.  Ο Αντώνης Χρ. Οικονόμου αναφέρει στην έκθεσή του το 1955 ότι αυτό έγινε μετά το 1900, αλλά όχι μόνο στο κτίριο των Μαρκέων.

   Έτσι Δημοτικό σχολείο και σχολαρχείο ήταν στα δυο κτήρια. Πάντως μετά το 1929 το δημοτικό ήλθε στου Στριφτόμπολα με βεβαιότητα. Επομένως εκείνη την περίοδο το Ημιγυμνάσιο (Παράρτημα του Γυμνασίου Καλαβρύτων) πρέπει να στεγαζόταν στο ισόγειο του κτηρίου Λερούνη/Μάρκου. Μόνο μετά το ολοκαύτωμα ήλθε στον Αη Θανάση, που ήδη είχε ανοικοδομηθεί το νέο κτήριο για το Δημοτικό σχολείο (έως το 1948).

IX. ΤΟ ΣΧΟΛΑΡΧΕΙΟ

   Το κτήριο του Στριφτόμπολα αποτέλεσε αρχικά το κτήριο για το Ελληνικό σχολείο (Σχολαρχείο) για κάποιες δεκαετίες, με βεβαιότητα μέχρι το 1929. Φοίτησαν και αποφοίτησαν πολλοί Κερτεζίτες και λίγες Κερτεζίτισσες. Φοιτούσαν ακόμη και μαθητές από τη δυτική κοιλάδα του Βουραϊκού, αλλά και μαθητές από τα Λαπατοχώρια, την Κούτελη και γύρω χωριά. Αυτοί έρχονταν από τον δρόμο που τα συνδέει με την Κέρτεζη και διέρχεται από το διάσελο του Αη Θόδωρου. Έμεναν βεβαίως στην Κέρτεζη.

   Οι προφορικές πληροφορίες μου αναφέρουν, μεταξύ άλλων, ότι αποφοίτησαν οι αείμνηστοι από την Κέρτεζη: Σπήλιος Πανόπουλος (Δημητράκας), Γεώργιος Παρασκευόπουλος/«Τζόβολος», Γεώργιος Δημ. Κανελλόπουλος (Σαμαράς), ο Γεώργιος Σπηλιόπουλος (Παντοπώλης και Γραμματέας της Κοινότητας), η Αικατερίνη σύζ. Μιχάλη Δ. Ανδριόπουλου (Κρησαρομιχάλη, το γένος Ρέλλα), η  Αγγελική Πολ. Αγγελοπούλου, η Βασιλική Τριανταφυλλοπούλου/«Τσίκολα» (σύζ. Ανδρέα Δ. Βορύλλα/«Ζάντα»), κ.ά.

   «Με διάταγμα της  31ης  Δεκεμβρίου 1836 ιδρύθηκαν ως σχολεία Μ.Ε. τα τριτάξια Ελληνικά Σχολεία και τα Τετρατάξια Γυμνάσια».^[5] Η Κέρτεζη δεν διέθετε για κάποιες δεκαετίες. Η δωρεά όμως του κτηρίου του Στριφτόμπολα το 1876 έγινε για ίδρυση Ελληνικού Σχολείου που μετεξελίχθηκε σε Σχολαρχείο, το οποίο συναντάμε και στις αρχές του 1900. Η σχετικά θαμπή αυτή εικόνα θέλει κι άλλη έρευνα, που ίσως την καθαρίσει.

   Ως δομή στην Παλαιά Ελλάδα μαρτυρείται από το 1871 με την ονομασία Ελληνικό Σχολείο. Ήταν προβαθμίδα του Γυμνασίου. Αποτελεί ιστορικά το παλιότερο τριτάξιο σχολείο στην Ελλάδα (ανώτερο από το δημοτικό σχολείο και κατώτερο από το γυμνάσιο). Για την εποχή εκείνη οι απόφοιτοι θεωρούνταν σχετικά μορφωμένοι. Έκλεισαν όλα οριστικά το 1929, μετά από ευρεία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.

   «…Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που συντελέστηκε το 1929 (Μπουζάκης, 1997), ήταν η συνέχεια των σχεδιασμών του 1913 και 1917 και κρίθηκε αναγκαία, όπως ορθά γράφει ο Σπ. Ευαγγελόπουλος (Ευαγγελόπουλος, 1999), για μια συνολική αντιμετώπιση και εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού μας συστήματος. 

   Η θέσπιση της υποχρεωτικής φοίτησης στο εξατάξιο Δημοτικό σχολείο, η πρόβλεψη για σύσταση ημιγυμνασίων σε επαρχιακά κέντρα και η αύξηση του χρόνου παρεχόμενης φοίτησης σε (12) δώδεκα χρόνια είχε θετικά αποτελέσματα όσον αφορά στην καταπολέμηση του αναλφαβητισμού στα ευρύτερα λαϊκά στρώματα…».[6]

   ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 1) 1^η δημοσίευση στην ΩΡΑ των ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ, φ. 84, ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2024, σελ. 28-29. 2) Στο δημοσιευμένο κείμενο έγιναν κάποιες μικρές διορθώσεις.

   ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.

Παραπομπές

[1] Δρ Γιούλα Γ. Κωνσταντοπούλου, 22.12.2024.

[2] Γιούλα Γ. Κωνσταντοπούλου, Δρ Ιστορίας, Συγγραφέας στο «Η παρουσίαση έγινε στο 20 ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ ΤΟΥ 21^ου ΑΙΩΝΑ» – «ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ» – «Β5. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΤΟΠΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ», 2002, Πάτρα.

[3] Χρίστος Α. Φωτεινόπουλος, «Το σχολείο στο εκτελεστικό απόσπασμα», Καλάβρυτα 2004, σελ. 166.

[4] Γεώργιος Παν. Λαφογιάννης, 26.12.2024, τηλεφωνική πληροφορία.

[5] Γιούλα Γ. Κωνσταντοπούλου, ό. π.

[6] Γιούλα Γ. Κωνσταντοπούλου, ό. π.

Αντίστροφα γενέθλια ή μια πασχαλινή εικόνα των Χριστουγέννων!

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

   Εκκλησιαστική εικόνα, δηλαδή εικόνα που αφορά την χριστιανική λατρεία, είναι η απεικόνιση κάποιας μορφής (του Χριστού, της Παναγίας ή αγίων) με οιονδήποτε τρόπο, αρκεί η εν λόγω μορφή να είναι αναγνωρίσιμη – κι έτσι να δηλώνεται η ταυτότητα του συγκεκριμένου προσώπου. Αυτό σημαίνει ότι οι εικόνες μπορούν να φτιαχτούν με οιαδήποτε τεχνοτροπία, παραδοσιακή ή μοντέρνα.** Εδώ ωστόσο θα σταθώ στις εικόνες του βυζαντινού τρόπου, οι οποίες κατεξοχήν βρίσκονται σήμερα στις εκκλησίες.

   Ο βυζαντινός τρόπος αποτελεί πλούσια εικαστική γλώσσα. Γλώσσα φτιαγμένη όχι με ήχους ή με γράμματα, αλλά με σχήματα και χρώματα. Εδώ λοιπόν θα στήσω αυτί (για την ακρίβεια: θα στήσω μάτι) σε κάτι που έχει να μας πει η βυζαντινή εικόνα της Γέννησης του Χριστού. Είναι σπουδαία προίκα το ότι ο άνθρωπος δύναται να στήνει αυτί (ή: να στήνει μάτι). Αν παραπετάξει αυτή του την προίκα, τότε χάνονται νοήματα, όπως για παράδειγμα χάνεται ένα τραγούδι όταν συναντά ντουβάρι αντί για αυτιά, όπως χάνεται η ευκαιρία για προβληματισμό όταν προσκρούσει σε αντιθρησκευτικό φανατισμό, όπως χάνεται η δυνατότητα για φως όταν η θρησκοληψία χρησιμοποιεί τις εικόνες σαν μαγικά αντικείμενα…

Συνέχεια →